دوره 12، شماره 10 - ( دی 1397 )
جلد 12 شماره 10 صفحات 45-36 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Fatehi S, Mohammadi-Sichani M, Tavakoli M. Evaluation of Antimicrobial and Anti-Quorum Sensing Activity of Mazouj and Ghalghaf Galls Extracts of Oak against Pseudomonas aeruginosa. Qom Univ Med Sci J 2018; 12 (10) :36-45
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-1997-fa.html
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-1997-fa.html
فاتحی شیده، محمدی سیچانی مریم، توکلی مجید. ارزیابی فعالیت ضدمیکروبی و آنتی‌کوئرم سنسینگ گال‌های مازوج و قلقاف درخت بلوط بر روی سودوموناس آئروژینوزا. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1397; 12 (10) :36-45
شیده فاتحی1 
، مریم محمدی سیچانی* 2، مجید توکلی3
، مریم محمدی سیچانی* 2، مجید توکلی3
1- گروه میکروب‌شناسی، واحد فلاورجان، دانشگاه آزاد اسلامی
2- گروه میکروب‌شناسی، واحد فلاورجان، دانشگاه آزاد اسلامی ،mohamadi_m@iaufala.ac.ir
3- مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان
2- گروه میکروب‌شناسی، واحد فلاورجان، دانشگاه آزاد اسلامی ،
3- مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان
واژه‌های کلیدی: عصاره گیاهی، گال مازو، گال قلقاف، ترکیبات فعال، فعالیت ضدباکتریایی، عوامل ضدعفونی، سودوموناس آئروژینوز
متن کامل [PDF 1125 kb]
(1206 دریافت)
| چکیده (HTML) (6259 مشاهده)
متن کامل: (1287 مشاهده)
مقدمه
مقاومت نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها در میـان باکتری‌های بیماریزا، موضوعی است که امروزه به‌عنوان یک مشکل در سراسر جهـان مورد توجه قرار گرفته است. استفاده از خاصیت ضدباکتریایی گیاهان، رویکرد جدیدی را در مقابله با مقاومت‌های آنتی‌بیوتیکی و جایگزین شدن با آنها پیش‌رو نهاده است. از گذشته‌های دور به عصاره‌ها و ترکیبات گیاهی با خواص بیولوژیک مختلف توجه زیادی شده است. دستیابی به کاربردهای نوین به‌عنوان داروهای کمکی، پی بردن به ارزش‌های بهداشتی گیاهان و بالاخره کشف مواد مؤثر با خاصیت ضدمیکروبی و مواد ضدتوموری از گیاهان، به پیشرفت طب گیاهی کمک شایانی کرده است (1). ترکیبات ضدمیکروبی گیاهی نه تنها در درمان بیماری‌های عفونی مؤثرند؛ بلکه به‌طور همزمان فاقد بعضی از اثرات جانبی سایر ترکیبات ضدمیکروبی هستند (2). گیاهان توانایی نامحدودی برای سنتز ترکیبات آروماتیک دارند و بیشتر این مواد از ترکیبات فنلی و یا مشتقات آنها می‌باشند. این ترکیبات متابولیت‌های ثانویه گیاهان بوده و اثرات درمانی قابل‌توجهی برعلیه ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها دارند. امروزه، گونه‌های مختلفی از گیاهان به‌صورت عصاره یا اسانس گیاهی برای درمان عفونت‌های باکتریایی مطرح است (3). درخت بلوط ازجمله گیاهانی است که در مطالعات بسیاری، خواص دارویی بخش‌های مختلف آن، ازجمله گال‌های آن مورد ارزیابی قرار گرفته است (4،5). گال‌ها در اثر رشد غیرطبیعی بافت‌های گیاهی تحت تأثیر عوامل زنده مانند زنبورها بر روی اندام‌های مختلف گیاهان به‌وجود می‌آیند و به‌عنوان ذخیره غذایی برای میزبان خود به‌صورت یک سد، نقش حفاظتی برای آنها ایفا می‌کنند. همچنین گال‌ها به‌صورت یک انبار از ترکیبات تاننی و فنلی، دارای خواص ضدمیکروبی هستند (6). میزان وجود این ترکیبات و خواص ضدمیکروبی آنها در گال‌های مختلف، متفاوت است. مهم‌ترین ماده مؤثره در گال، مازو اسید تانیک است که به مقدار 70-50% ترکیبات آن را تشکیل می‌دهد. تانن موجود در گال‌های مازو و قلقاف از بقیه گال‌ها بیشتر بوده و حدود 52% می‌باشد (7،8). درخت دارمازو نوعی درخت بلوط از جنس Quercus، تیره Fagaceae واز راستهFagales بوده که وسیع‌ترین رویشگاه آن جنگل‌های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه و لرستان است. گال مازو در اثر فعالیت غیرجنسی زنبور آندریکوس استنلیچتی (از خانواده Cynipidae ، زیرخانوادهCynipinae و از طایفهCynipini ) تولید می‌شود. در شکل شماره 1، نمونهای از گال مازوی ایجادشده توسط آندریکوس استنلیچیتی نشان داده شده است. گال قلقاف در اثر فعالیت غیرجنسی زنبور آندریکوس کوروستوزا (Andricus querustozae) از خانواده Cynipidae، بر روی جوانه‌های جانبی یا انتهایی درخت بلوط دارمازو تشکیل می‌شود (6). در شکل شماره 2، نمونهای از گال قلقاف ایجادشده به‌وسیله آندریکوس کوروستوزا مشاهده می‌شود. این دو گال به‌دلیل داشتن تانن زیاد در طب سنتی، کاربردهای فراوانی دارند (9،10). در این مطالعه به بررسی فعالیت ضدباکتریایی و ضدکوئرم سنسینگ عصاره‌های گال‌های مازو و قلقاف درخت بلوط دارمازو برعلیه سودوموناس آئروژینوزا پرداخته شد.
شکل شماره 1: گال مازوی سبز شکل شماره 2: گال قلقاف
روش بررسی
در این مطالعه، گال‌های مازو و قلقاف در اواخر تابستان سال 1394 از رویشگاه درختان دارمازو واقع در استان لرستان جمع‌آوری شدند. شناسایی و تأیید گال مازو و قلقاف نیز توسط هرباریوم گیاه‌شناسی جهاد کشاورزی استان لرستان صورت گرفت. به‌منظور تهیه عصاره آبی و متانولی، 30 گرم از پودرهای تهیه‌شده از گال مازو و قلقاف به روش سوکسله با استفاده از آب و متانول 85% عصاره تهیه گردید. سپس با حذف حلال، خشک و وزن آن اندازه‌گیری شد. پس از خشک شدن عصاره‌ها در مجاورت هوا، عصاره‌های آبی و متانولی تا زمان انجام آزمایش، در ظروف دربسته تیره ودر دمای 4 درجه سانتیگراد نگهداری شدند. برای تهیه غلظت‌های مختلف از عصاره‌های آبی و متانولی، 2/0 گرم از هر عصاره خشک به دقت وزن و در لوله‌های آزمایش استریل (حاوی 4 میلی‌لیتر محیط کشت مولر هینتون آگار مذاب همراه با 20% DMSO)ریخته شد. محتویات لوله با شیکر مخلوط گردید تا کاملاً حل گردد؛ به این ترتیب عصاره با غلظت 50 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر به دست آمد، سپس مطابق با روش تهیه سری، رقت غلظت‌های 25، 5/12، 25/6 و 12/3 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر از عصاره تهیه شد.
در این مطالعه، 5 جدایه بالینی سودوموناس آئروژینوزا از نمونه‌های بالینی ارجاع داده‌شده به آزمایشگاه بیمارستان‌های سطح شهر اصفهان جدا شد. نمونه‌ها ابتدا بر روی محیط مک‌کانکی آگار و بلادآگار کشت داده شدند، سپس آزمون‌های تشخیصی اختصاصی برای تعیین هویت سودوموناس آئروژینوزا، ازجمله آزمون‌های بیوشیمیایی اکسیداسیون – فرمانتاسیون (OF)، تولید پیگمان، کاتالاز، اکسیداز و رشد در دمای 42 درجه سانتیگراد به کار برده شد. همچنین از باکتری استاندارد سودوموناس آئروژینوزا (1074: ATCC) استفاده گردید. نمونه‌های باکتریایی در محیط مولر هینتون براث کشت داده شدند و به مدت 24 ساعت در انکوباتور 37 درجه سانتیگراد قرار گرفتند. درادامه، چند قطره از سوسپانسیون باکتری به محیط مولر هینتون براث منتقل شد تا به کدورت معادل 5/0 استاندارد مک‌فارلند (غلظت معادل 108×5/1 باکتری در هر میلی‌لیتر) رسید (11).
به‌منظور بررسی فعالیت ضدمیکروبی عصاره‌ها به روش انتشار چاهک، 100 میکرولیتر از سوسپانسیون تهیه‌شده باکتریایی بر روی محیط کشت مولر هینتون آگار به‌صورت کاملاً یکنواخت کشت داده شد. سپس چاهک‌هایی به قطر 6 میلی‌متر روی محیط‌های کشت ایجاد شد. از هر رقت تهیه‌شده از عصاره، 100 میکرولیتر در هر چاهک ریخته شد و در یک چاهک به‌عنوان کنترل منفی، محلول 20٪ DMSO ریخته شد تا مشخص گردد این حلال فاقد خاصیت ضدمیکروبی است. از سوسپانسیون آنتی‌بیوتیک ایمی‌پنم (با غلظت 10 میکروگرم برمیلی‌لیتر) نیز به‌عنوان شاهد مثبت استفاده گردید. ایمی‌پنم به‌عنوان یک آنتی‌بیوتیک مؤثر و مناسب در درمان عفونت‌های سودوموناسی و سایر باکتری‌های مقاوم در بالین، کاربرد زیادی دارد؛ لذا در مطالعه حاضر از این آنتی‌بیوتیک برای مقایسه فعالیت ضدباکتریایی عصاره‌ها استفاده شد. پلیت‌ها به مدت 24 ساعت در دمای 37 درجه سانتیگراد انکوبه شدند، سپس قطر هاله عدم رشد اندازه‌گیری شد.
در این مطالعه برای تعیین MIC انواع عصاره‌ها، از روش میکرودایلوشن استفاد گردید. بدین منظور از عصاره‌های متانولی و آبی سری رقت از 12/3-50 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر تهیه شد. سپس 100 میکرولیتر از هر غلظت عصاره به داخل چاهک ستون 10-1 میکروپلیت‌های 96 خانه‌ای استریل اضافه گردید (هر ستون به ترتیب مربوط به یک غلظت). پس از تلقیح همه چاهک‌ها، جذب نوری نمونه‌ها به‌وسیله دستگاه خواننده ELISA و مطابق با جذب نوری کدورت ناشی از رشد باکتری‌ها در طول موج 450 نانومتر قرائت گردید. میکروپلیت در انکوباتور 37 درﺟـﻪ سانتیگراد ﻗﺮار داده شد و ﭘﺲ از 24 ﺳﺎﻋﺖ، دوباره جذب نوری چاهک‌ها به‌وسیله دستگاه خواننده ELISA در طول موج 450 نانومتر قرائت گردید (12،13).
به‌منظور بررسی فعالیت آنتی‌کوئرم سنسینگ عصاره‌های آبی و متانولی گال‌های مازو و قلقاف، فعالیت ضدبیوفیلمی آنها با روش رنگ‌آمیزی با کریستال‌ویوله مورد بررسی قرار گرفت. در این روش، ابتدا از عصاره، غلظت‌های کمتر از غلظت مهارکنندگی در محیط کشت مولر هینتون براث حاوی 1% گلوکز تهیه گردید. در ادامه، 100 میکرولیتر از هر غلظت عصاره به داخل چاهک‌های ستون 8-1 میکروپلیت‌های 96 خانه‌ای استریل مخصوص کشت بافت افزوده شد (هر ستون به ترتیب مربوط به یک غلظت)، سپس 150 میکرولیتر از سوسپانسیون باکتریایی با غلظت 1010×5/1 باکتری در هر میلی‌لیتر به هر چاهک اضافه شد. پس از تلقیح، جذب نوری چاهک‌ها به‌وسیله دستگاه خواننده ELISA در طول موج 450 نانومتر قرائت گردید. میکروپلیت‌ها در دﻣـﺎی 37 درﺟـﻪ ﺳﺎنتیگراد به مدت 72 ﺳﺎﻋﺖ در انکوباتور ﻗﺮار داده شدند. پس از این مدت، میکروپلیت 96 خانه‌ای وارونه گردید تا محتویات آن خالی شود، سپس به هر چاهک 200 میکرولیتر کریستال‌ویوله 2% اضافه شد و پلیت‌ها به مدت 5 دقیقه کنار گذاشته شدند. درادامه، رنگ اضافی به‌طور کامل با جریان ملایم آب شسته شد و شست‌وشو تا زمان بی‌رنگ شدن آب ادامه داشت. میکروپلیت در دمای اتاق خشک گردید و بعد از این مرحله برای سنجش میزان رنگ متصل‌شده به جداره‌های چاهک که نمایانگر میزان بیوفیلم بود، به هر چاهک 200 میکرولیتر استیک اسید گلاسیال اضافه و برای 20 دقیقه در انکوباتور 37 درﺟـﻪ ﺳﺎنتیگراد ﻗﺮار گرفتند. مجدداً جذب نوری چاهک‌ها با دستگاه خواننده ELISA براساس جذب نوری رنگ کریستال‌ویوله در طول موج 492 نانومتر قرائت گردید. میزان درصد کاهش بیوفیلم از طریق فرمول زیر محاسبه شد (14،15).
در فرمول فوق:
C نشان‌دهنده میانگین OD چاهک‌های کنترل مثبت؛ B نشان‌دهنده میانگین OD چاهک‌های کنترل منفی و T نشان‌دهنده میانگین OD چاهک‌های مورد آزمایش می‌باشد.
یافته‌ها
در این مطالعه سویه‌های باکتری سودوموناس آئروژینوزا با آزمون رنگ‌آمیزی گرم و آزمون‌های بیوشیمیایی مرسوم شناسایی شدند. همه جدایه‌های مورد بررسی، باسیل گرم منفی، کاتالاز مثبت و اکسیداز مثبت بودند و نتیجه کشت آنها، در محیط کشت اکسیداسیون - فرمانتاسیون (OF) به دست آمد. همچنین این جدایه‌ها پیوسیانین تولید کرده، متحرک بودند و در دمای 42 درجه سانتیگراد رشد داشتند.
حساسیت جدایه‌های بالینی و سویه استاندارد سودوموناس آئروژینوزا نسبت به عصارهای متانولی، آبی گال مازو و قلقاف به روش انتشار چاهک مورد بررسی قرار گرفت که نتایج مربوطه در جدول شماره 1 و 2 ارائه شده است.
*میانگین قطر هاله عدم رشد آنتی‌بیوتیک ایمی‌پنم، به‌عنوان شاهد مثبت 40 میلی‌متر به دست آمد.
*میانگین قطر هاله عدم رشد آنتی‌بیوتیک ایمی‌پنم، به‌عنوان شاهد مثبت 40 میلی‌متر به دست آمد.
نتایج مربوط به میزان حداقل غلظت مهارکنندگی عصاره‌های متانولی و آبی گال مازو و قلقاف بر روی جدایه‌های مختلف سودوموناس آئروژینوزا در جدول شماره 3 آمده است.
جدول شماره 3: مقادیر MIC و MBC عصاره متانولی و آبی گال مازو بر روی جدایه‌های مختلف سودوموناس آئروژینوزا (میلی‌گرم برمیلی‌لیتر)
در این مطالعه، فعالیت ضدبیوفیلمی عصاره متانولی و آبی گال‌های مازو و قلقاف به روش رنگ‌سنجی با کریستال‌ویوله بر روی سودوموناس آئروژینوزا مورد بررسی قرار گرفت که نتایج مربوطه در نمودار‌های شماره 1، 2، 3 و 4 ارائه شده است.
نمودار شماره 1: درصد کاهش تولید بیوفیلم سودوموناس آئروژینوزا در غلظت‌های مختلف عصاره متانولی گال مازو.
نمودار شماره 2: درصد کاهش تولید بیوفیلم سودوموناس آئروژینوزا در غلظت‌های مختلف عصاره آبی گال مازو.
نمودار شماره 3: درصد کاهش تولید بیوفیلم سودوموناس آئروژینوزا در غلظت‌های مختلف عصاره متانولی گال قلقاف.
نمودار شماره 4: درصد کاهش تولید بیوفیلم سودوموناس آئروژینوزا در غلظت‌های مختلف عصاره آبی گال قلقاف.
در نمودار‌های شماره 1، 2، 3 و 4، درصد کاهش تولید بیوفیلم در حضور غلظت‌های مختلف عصاره متانولی و آبی گال‌های مازو و قلقاف روی جدایه‌های مختلف سودوموناس آئروژینوزا نشان داده شده است. با توجه به آزمون آنالیز واریانس دوطرفه، درصد کاهش تولید بیوفیلم با غلظت عصار آبی نسبت مستقیم داشت (001/0p<). به عبارت دیگر، با افزایش غلظت عصاره متانولی و آبی گال‌های مازو و قلقاف، تولید بیوفیلم در سودوموناس آئروژینوزا استاندارد و جدایه‌های بالینی کاهش یافت.
بحث
نتایج حاصل از مطالعه حاضر نشان داد هر دو عصاره متانولی و آبی گال‌های مازو و قلقاف دارای اثر مهاری بر رشد جدایه‌های بالینی و استاندارد سودوموناس آئروژینوزا (1074ATCC:) هستند.
در همین رابطه، بررسی‌های اولیه محققین تأثیر مهاری عصاره گال‌های قلقاف و مازو را بر رشد انواع باکتری‌ها تأیید کرده‌اند.
در مطالعه چهارمیری و همکاران عصاره آبی گال مازو و قلقاف (در غلظت 50 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر) باعث ایجاد قطر هاله عدم رشد سودوموناس آئروژینوزا (ATCC:1074) به ترتیب برابر با 26 و 18 میلی‌متر شد (16). در مطالعه حاضر عصاره آبی گال مازو و قلقاف (در غلظت 50 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر) باعث ایجاد قطر هاله عدم رشد برای سودوموناس آئروژینوزا (ATCC:1074) به‌ترتیب 5/19 و 17 میلی‌متر گردید. مقایسه نتایج نشان می‌دهد عصاره آبی گال مازو و قلقاف در مطالعه چهارمیری دارای اثر ضدباکتریایی بهتری نسبت به مطالعه حاضر بوده و احتمالاً تفاوت مشاهده‌شده در روش عصاره‌گیری می‌باشد. در مطالعه باصری و همکاران نیز عصاره آبی گال مازو روی باکتری سودوموناس آئروژینوزا اثری نداشت (17). در مطالعه حاضر حداقل غلظت مهارکنندگی عصاره آبی گال مازو روی باکتری سودوموناس آئروژینوز، 5/12 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر گزارش شد. مقایسه نتایج این دو مطالعه نشان می‌دهد برخلاف مطالعه باصری، در مطالعه حاضر عصاره آبی گال مازو اثر مهاری روی سودوموناس آئروژینوزا داشته است. در مطالعه داروغا در سال 2009، حداقل غلظت مهاری عصاره آبی و متانولی گال کورکوس اینفکتوریا روی سودوموناس آئروژینوزا، 25 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر گزارش گردید. در این مطالعه حداقل غلظت مهارکنندگی عصاره متانولی و آبی گال مازو، 5/12 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر بود.
در مطالعه حاضر عصاره مورد نظر در مقایسه با مطالعه داروغا، اثر ضدباکتری بهتری نشان داد.
همچنین در مطالعه موسخازلی و همکاران، میانگین قطر هاله عدم رشد در غلظت 400 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر عصاره‌های متانولی و آبی گال کورکوس اینفکتوریا برعلیه باکتری سلولی میکروبیوم سلولاس به ترتیب برابر 6/12 و 1/12 میلی‌متر به دست آمد (18). در مطالعه حاضر میانگین قطر هاله عدم رشد در غلظت 50 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر عصاره‌های متانولی و آبی گال مازو برعلیه باکتری سودوموناس آئروژینوزا به ترتیب برابر 18 و 5/19 میلی‌متر بود، همچنین در این مطالعه، اثر ضدباکتریایی بهتری مشاهده گردید و این شاید به دلیل تفاوت در نوع سوش‌های باکتریایی مورد بررسی باشد. نتایج مطالعه موسخازلی نشان داد یک رابطه قوی بین غلظت، نوع عصاره، درجه فعالیت ضدباکتریایی و زمان انکوباسیون آنها وجود دارد.
در مطالعه باصری و همکاران، حداقل غلظت بازدارنده عصاره‌های متانولی گال کورکوس اینفکتوریا برعلیه باکتری استرپتوکوکوس موتانس و استرپتوکوکوس سالیواریوس، 63/0 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر گزارش شد (19). در مطالعه حاضر نیز حداقل غلظت بازدارنده عصاره‌های متانولی گال مازو و قلقاف برعلیه باکتری استاندارد سودوموناس آئروژینوزا، 5/12 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر بود؛بنابراین با توجه به نتایج مطالعه حاضر در مقایسه با مطالعه فوق، اثر ضدباکتریایی کمتری نشان داده است که ممکن است اثر کمتر عصاره متانولی بر باکتری گرم منفی سودوموناس آئروژینوزا نسبت به باکتری‌های گرم مثبت استرپتوکوکوس موتانس و استرپتوکوکوس سالیواریوس همان‌گونه که ذکر گردید به‌علت ساختار متفاوت فیزیولوژیک این باکتری بوده و این نتایج قابل‌انتظار است. در سال‌های اخیر، سیستم‌های تنظیمی کوئرم سنسینگ، به دلیل نقش مهمی که در سنتز فاکتورهای حدت بیماریزایی در باکتری‌ها دارند، اهمیت زیادی پیدا کرده‌اند. ارزیابی کشته شدن سلول‌های سودوموناس آئروژینوزا ایجادکننده بیوفیلم با غلظت‌های مختلف عصاره‌های گوناگون گال‌های مورد آزمایش به کمک رنگ کریستال‌ویوله، گویای این مطلب است که غلظت‌های مختلف عصاره‌های متانولی و آبی گال مازو و قلقاف در ممانعت از تشکیل بیوفیلم سودوموناس آئروژینوزا، کارایی متفاوتی دارند. نتایج نشان می‌دهد با افزایش غلظت عصاره‌ها، باکتری‌ها قابلیت تولید بیوفیلم خود را از دست می‌دهند. براساس نتایج به‌دست‌آمده، قابلیت عصاره متانولی و آبی گال‌های مازو و قلقاف در کاهش بیوفیلم سودوموناس آئروژینوزا تأیید شده است. میزان درصد کاهش بیوفیلم در غلظت 25/6 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر عصاره متانولی مازو، متانولی قلقاف، آبی مازو و آبی قلقاف در برابر سودوموناس آئروژینوزا استاندارد به ترتیب 98، 91، 82 و 80% تعیین گردید. در مطالعه محمدی و همکاران نیز میزان درصد کاهش بیوفیلم در غلظت‌های کمتر از غلظت مهارکنندگی (12/3 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر) عصاره استونی گال کورکوس اینفکتوریا در برابر سودوموناس آئروژینوزا استاندارد، 1/70% تعیین شد (20). با مقایسه این دو مطالعه می‌توان به این نتیجه دست یافت که عصاره استونی گال کورکوس اینفکتوریا دارای ثأثیر بهتری در کاهش بیوفیلم است و این نتیجه شاید به دلیل تفاوت در نوع گال مورد بررسی و در پی آن تفاوت در میزان ترکیبات مؤثره باشد.
نتیجه‌گیری
نتایج حاصل از مطالعه حاضر نشان داد هر دو عصاره متانولی و آبی گال‌های مازو و قلقاف اثر مهاری در رشد جدایه‌های بالینی و استاندارد سودوموناس آئروژینوزا (1074ATCC:) دارند. نتایج حاصله از روش MIC نتایج فوق را تأیید می‌کند. همچنین بررسی غلظت‌های مختلف عصاره بر باکتری‌ها نشان داد با افزایش غلظت عصاره، فعالیت مهاری افزایش می‌یابد که قابلیت عصاره متانولی و آبی گال‌های مازو و قلقاف در کاهش بیوفیلم تأیید شده است. بررسی غلظت‌های مختلف عصاره، نشان‌دهنده افزایش فعالیت مهاری بیوفیلم متناسب با افزایش غلظت عصاره می‌باشد.
مقاومت نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها در میـان باکتری‌های بیماریزا، موضوعی است که امروزه به‌عنوان یک مشکل در سراسر جهـان مورد توجه قرار گرفته است. استفاده از خاصیت ضدباکتریایی گیاهان، رویکرد جدیدی را در مقابله با مقاومت‌های آنتی‌بیوتیکی و جایگزین شدن با آنها پیش‌رو نهاده است. از گذشته‌های دور به عصاره‌ها و ترکیبات گیاهی با خواص بیولوژیک مختلف توجه زیادی شده است. دستیابی به کاربردهای نوین به‌عنوان داروهای کمکی، پی بردن به ارزش‌های بهداشتی گیاهان و بالاخره کشف مواد مؤثر با خاصیت ضدمیکروبی و مواد ضدتوموری از گیاهان، به پیشرفت طب گیاهی کمک شایانی کرده است (1). ترکیبات ضدمیکروبی گیاهی نه تنها در درمان بیماری‌های عفونی مؤثرند؛ بلکه به‌طور همزمان فاقد بعضی از اثرات جانبی سایر ترکیبات ضدمیکروبی هستند (2). گیاهان توانایی نامحدودی برای سنتز ترکیبات آروماتیک دارند و بیشتر این مواد از ترکیبات فنلی و یا مشتقات آنها می‌باشند. این ترکیبات متابولیت‌های ثانویه گیاهان بوده و اثرات درمانی قابل‌توجهی برعلیه ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها دارند. امروزه، گونه‌های مختلفی از گیاهان به‌صورت عصاره یا اسانس گیاهی برای درمان عفونت‌های باکتریایی مطرح است (3). درخت بلوط ازجمله گیاهانی است که در مطالعات بسیاری، خواص دارویی بخش‌های مختلف آن، ازجمله گال‌های آن مورد ارزیابی قرار گرفته است (4،5). گال‌ها در اثر رشد غیرطبیعی بافت‌های گیاهی تحت تأثیر عوامل زنده مانند زنبورها بر روی اندام‌های مختلف گیاهان به‌وجود می‌آیند و به‌عنوان ذخیره غذایی برای میزبان خود به‌صورت یک سد، نقش حفاظتی برای آنها ایفا می‌کنند. همچنین گال‌ها به‌صورت یک انبار از ترکیبات تاننی و فنلی، دارای خواص ضدمیکروبی هستند (6). میزان وجود این ترکیبات و خواص ضدمیکروبی آنها در گال‌های مختلف، متفاوت است. مهم‌ترین ماده مؤثره در گال، مازو اسید تانیک است که به مقدار 70-50% ترکیبات آن را تشکیل می‌دهد. تانن موجود در گال‌های مازو و قلقاف از بقیه گال‌ها بیشتر بوده و حدود 52% می‌باشد (7،8). درخت دارمازو نوعی درخت بلوط از جنس Quercus، تیره Fagaceae واز راستهFagales بوده که وسیع‌ترین رویشگاه آن جنگل‌های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه و لرستان است. گال مازو در اثر فعالیت غیرجنسی زنبور آندریکوس استنلیچتی (از خانواده Cynipidae ، زیرخانوادهCynipinae و از طایفهCynipini ) تولید می‌شود. در شکل شماره 1، نمونهای از گال مازوی ایجادشده توسط آندریکوس استنلیچیتی نشان داده شده است. گال قلقاف در اثر فعالیت غیرجنسی زنبور آندریکوس کوروستوزا (Andricus querustozae) از خانواده Cynipidae، بر روی جوانه‌های جانبی یا انتهایی درخت بلوط دارمازو تشکیل می‌شود (6). در شکل شماره 2، نمونهای از گال قلقاف ایجادشده به‌وسیله آندریکوس کوروستوزا مشاهده می‌شود. این دو گال به‌دلیل داشتن تانن زیاد در طب سنتی، کاربردهای فراوانی دارند (9،10). در این مطالعه به بررسی فعالیت ضدباکتریایی و ضدکوئرم سنسینگ عصاره‌های گال‌های مازو و قلقاف درخت بلوط دارمازو برعلیه سودوموناس آئروژینوزا پرداخته شد.
شکل شماره 1: گال مازوی سبز شکل شماره 2: گال قلقاف
روش بررسی
در این مطالعه، گال‌های مازو و قلقاف در اواخر تابستان سال 1394 از رویشگاه درختان دارمازو واقع در استان لرستان جمع‌آوری شدند. شناسایی و تأیید گال مازو و قلقاف نیز توسط هرباریوم گیاه‌شناسی جهاد کشاورزی استان لرستان صورت گرفت. به‌منظور تهیه عصاره آبی و متانولی، 30 گرم از پودرهای تهیه‌شده از گال مازو و قلقاف به روش سوکسله با استفاده از آب و متانول 85% عصاره تهیه گردید. سپس با حذف حلال، خشک و وزن آن اندازه‌گیری شد. پس از خشک شدن عصاره‌ها در مجاورت هوا، عصاره‌های آبی و متانولی تا زمان انجام آزمایش، در ظروف دربسته تیره ودر دمای 4 درجه سانتیگراد نگهداری شدند. برای تهیه غلظت‌های مختلف از عصاره‌های آبی و متانولی، 2/0 گرم از هر عصاره خشک به دقت وزن و در لوله‌های آزمایش استریل (حاوی 4 میلی‌لیتر محیط کشت مولر هینتون آگار مذاب همراه با 20% DMSO)ریخته شد. محتویات لوله با شیکر مخلوط گردید تا کاملاً حل گردد؛ به این ترتیب عصاره با غلظت 50 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر به دست آمد، سپس مطابق با روش تهیه سری، رقت غلظت‌های 25، 5/12، 25/6 و 12/3 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر از عصاره تهیه شد.
در این مطالعه، 5 جدایه بالینی سودوموناس آئروژینوزا از نمونه‌های بالینی ارجاع داده‌شده به آزمایشگاه بیمارستان‌های سطح شهر اصفهان جدا شد. نمونه‌ها ابتدا بر روی محیط مک‌کانکی آگار و بلادآگار کشت داده شدند، سپس آزمون‌های تشخیصی اختصاصی برای تعیین هویت سودوموناس آئروژینوزا، ازجمله آزمون‌های بیوشیمیایی اکسیداسیون – فرمانتاسیون (OF)، تولید پیگمان، کاتالاز، اکسیداز و رشد در دمای 42 درجه سانتیگراد به کار برده شد. همچنین از باکتری استاندارد سودوموناس آئروژینوزا (1074: ATCC) استفاده گردید. نمونه‌های باکتریایی در محیط مولر هینتون براث کشت داده شدند و به مدت 24 ساعت در انکوباتور 37 درجه سانتیگراد قرار گرفتند. درادامه، چند قطره از سوسپانسیون باکتری به محیط مولر هینتون براث منتقل شد تا به کدورت معادل 5/0 استاندارد مک‌فارلند (غلظت معادل 108×5/1 باکتری در هر میلی‌لیتر) رسید (11).
به‌منظور بررسی فعالیت ضدمیکروبی عصاره‌ها به روش انتشار چاهک، 100 میکرولیتر از سوسپانسیون تهیه‌شده باکتریایی بر روی محیط کشت مولر هینتون آگار به‌صورت کاملاً یکنواخت کشت داده شد. سپس چاهک‌هایی به قطر 6 میلی‌متر روی محیط‌های کشت ایجاد شد. از هر رقت تهیه‌شده از عصاره، 100 میکرولیتر در هر چاهک ریخته شد و در یک چاهک به‌عنوان کنترل منفی، محلول 20٪ DMSO ریخته شد تا مشخص گردد این حلال فاقد خاصیت ضدمیکروبی است. از سوسپانسیون آنتی‌بیوتیک ایمی‌پنم (با غلظت 10 میکروگرم برمیلی‌لیتر) نیز به‌عنوان شاهد مثبت استفاده گردید. ایمی‌پنم به‌عنوان یک آنتی‌بیوتیک مؤثر و مناسب در درمان عفونت‌های سودوموناسی و سایر باکتری‌های مقاوم در بالین، کاربرد زیادی دارد؛ لذا در مطالعه حاضر از این آنتی‌بیوتیک برای مقایسه فعالیت ضدباکتریایی عصاره‌ها استفاده شد. پلیت‌ها به مدت 24 ساعت در دمای 37 درجه سانتیگراد انکوبه شدند، سپس قطر هاله عدم رشد اندازه‌گیری شد.
در این مطالعه برای تعیین MIC انواع عصاره‌ها، از روش میکرودایلوشن استفاد گردید. بدین منظور از عصاره‌های متانولی و آبی سری رقت از 12/3-50 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر تهیه شد. سپس 100 میکرولیتر از هر غلظت عصاره به داخل چاهک ستون 10-1 میکروپلیت‌های 96 خانه‌ای استریل اضافه گردید (هر ستون به ترتیب مربوط به یک غلظت). پس از تلقیح همه چاهک‌ها، جذب نوری نمونه‌ها به‌وسیله دستگاه خواننده ELISA و مطابق با جذب نوری کدورت ناشی از رشد باکتری‌ها در طول موج 450 نانومتر قرائت گردید. میکروپلیت در انکوباتور 37 درﺟـﻪ سانتیگراد ﻗﺮار داده شد و ﭘﺲ از 24 ﺳﺎﻋﺖ، دوباره جذب نوری چاهک‌ها به‌وسیله دستگاه خواننده ELISA در طول موج 450 نانومتر قرائت گردید (12،13).
به‌منظور بررسی فعالیت آنتی‌کوئرم سنسینگ عصاره‌های آبی و متانولی گال‌های مازو و قلقاف، فعالیت ضدبیوفیلمی آنها با روش رنگ‌آمیزی با کریستال‌ویوله مورد بررسی قرار گرفت. در این روش، ابتدا از عصاره، غلظت‌های کمتر از غلظت مهارکنندگی در محیط کشت مولر هینتون براث حاوی 1% گلوکز تهیه گردید. در ادامه، 100 میکرولیتر از هر غلظت عصاره به داخل چاهک‌های ستون 8-1 میکروپلیت‌های 96 خانه‌ای استریل مخصوص کشت بافت افزوده شد (هر ستون به ترتیب مربوط به یک غلظت)، سپس 150 میکرولیتر از سوسپانسیون باکتریایی با غلظت 1010×5/1 باکتری در هر میلی‌لیتر به هر چاهک اضافه شد. پس از تلقیح، جذب نوری چاهک‌ها به‌وسیله دستگاه خواننده ELISA در طول موج 450 نانومتر قرائت گردید. میکروپلیت‌ها در دﻣـﺎی 37 درﺟـﻪ ﺳﺎنتیگراد به مدت 72 ﺳﺎﻋﺖ در انکوباتور ﻗﺮار داده شدند. پس از این مدت، میکروپلیت 96 خانه‌ای وارونه گردید تا محتویات آن خالی شود، سپس به هر چاهک 200 میکرولیتر کریستال‌ویوله 2% اضافه شد و پلیت‌ها به مدت 5 دقیقه کنار گذاشته شدند. درادامه، رنگ اضافی به‌طور کامل با جریان ملایم آب شسته شد و شست‌وشو تا زمان بی‌رنگ شدن آب ادامه داشت. میکروپلیت در دمای اتاق خشک گردید و بعد از این مرحله برای سنجش میزان رنگ متصل‌شده به جداره‌های چاهک که نمایانگر میزان بیوفیلم بود، به هر چاهک 200 میکرولیتر استیک اسید گلاسیال اضافه و برای 20 دقیقه در انکوباتور 37 درﺟـﻪ ﺳﺎنتیگراد ﻗﺮار گرفتند. مجدداً جذب نوری چاهک‌ها با دستگاه خواننده ELISA براساس جذب نوری رنگ کریستال‌ویوله در طول موج 492 نانومتر قرائت گردید. میزان درصد کاهش بیوفیلم از طریق فرمول زیر محاسبه شد (14،15).
در فرمول فوق:
C نشان‌دهنده میانگین OD چاهک‌های کنترل مثبت؛ B نشان‌دهنده میانگین OD چاهک‌های کنترل منفی و T نشان‌دهنده میانگین OD چاهک‌های مورد آزمایش می‌باشد.
یافته‌ها
در این مطالعه سویه‌های باکتری سودوموناس آئروژینوزا با آزمون رنگ‌آمیزی گرم و آزمون‌های بیوشیمیایی مرسوم شناسایی شدند. همه جدایه‌های مورد بررسی، باسیل گرم منفی، کاتالاز مثبت و اکسیداز مثبت بودند و نتیجه کشت آنها، در محیط کشت اکسیداسیون - فرمانتاسیون (OF) به دست آمد. همچنین این جدایه‌ها پیوسیانین تولید کرده، متحرک بودند و در دمای 42 درجه سانتیگراد رشد داشتند.
حساسیت جدایه‌های بالینی و سویه استاندارد سودوموناس آئروژینوزا نسبت به عصارهای متانولی، آبی گال مازو و قلقاف به روش انتشار چاهک مورد بررسی قرار گرفت که نتایج مربوطه در جدول شماره 1 و 2 ارائه شده است.
| جدول شماره 1: میانگین قطر هاله عدم رشد حاصل از اثر ضدباکتریایی غلظت‌های گوناگون عصاره متانولی و آبی گال مازو بر روی جدایه‌های مختلف سودوموناس آئروژینوزا (برحسب میلی‌متر) |
||||||
| نمونه | رقت 50 | رقت 25 | رقت 5/12 | رقت 25/6 | رقت 12/3 | |
| سودوموناس آئروژینوزا (1074ATCC:) |
عصاره متانولی | 81/0±0/18 | 41/00±1/14 | 00/0±0/10 | 00/0±00/8 | - |
| عصاره آبی | 00/5±1/19 | 95/25±0/19 | 00/00±0/10 | 00/4±50/8 | - | |
| سودوموناس آئروژینوزا جدایه 1 | عصاره متانولی | 50/25±0/19 | 81/00±0/16 | 70/50±1/12 | 00/2±00/11 | - |
| عصاره آبی | 95/75±0/18 | 00/5±1/16 | 50/25±1/11 | 00/1±50/9 | - | |
| سودوموناس آئروژینوزا جدایه 2 | عصاره متانولی | 95/25±0/19 | 25/25±1/13 | 25/70±1/9 | 50/0±25/8 | - |
| عصاره آبی | 91/5±1/18 | 50/75±2/13 | 00/00±0/10 | 00/0±00/8 | - | |
| سودوموناس آئروژینوزا جدایه 3 | عصاره متانولی | 20/75±1/19 | 70/25±1/14 | 50/25±1/11 | 50/25±4/8 | - |
| عصاره آبی | 50/75±0/18 | 50/25±0/17 | 77/50±5/10 | - | - | |
| سودوموناس آئروژینوزا جدایه 4 | عصاره متانولی | 81/00±0/19 | 95/20±0/9 | 95/25±0/9 | - | - |
| عصاره آبی | 16/00±2/18 | 00/5±1/13 | 50/75±0/10 | 00/4±50/8 | - | |
| سودوموناس آئروژینوزا جدایه 5 | عصاره متانولی | 95/25±0/18 | 15/00±1/9 | 15/00±1/9 | - | - |
| عصاره آبی | 50/75±1/17 | 00/00±0/15 | 00/0±00/8 | - | - | |
| جدول شماره 2: میانگین قطر هاله عدم رشد حاصل از اثر ضدباکتریایی غلظت‌های گوناگون عصاره متانولی و آبی گال قلقاف برروی جدایه‌های مختلف سودوموناس آئروژینوزا (برحسب میلی‌متر) | ||||||
| نمونه | رقت 50 | رقت 25 | رقت 5/12 | رقت 25/6 | رقت 12/3 | |
| سودوموناس آئروژینوزا (1074ATCC:) |
عصاره متانولی | 29/5±1/16 | 50/75±1/10 | 50/75±0/9 | - | - |
| عصاره آبی | 4/00±2/17 | 50/75±0/14 | 00/00±0/10 | 50/0±50/8 | - | |
| سودوموناس آئروژینوزا جدایه 1 | عصاره متانولی | 50/25±0/16 | 50/25±0/13 | 25/75±1/10 | 50/1±75/8 | 95/0±25/8 |
| عصاره آبی | 25/25±1/18 | 00/00±0/15 | 50/75±0/10 | 50/0±50/8 | - | |
| سودوموناس آئروژینوزا جدایه 2 | عصاره متانولی | 95/75±0/15 | 95/25±0/11 | 95/25±0/10 | 95/0±75/8 | 57/0±50/7 |
| عصاره آبی | 29/50±1/19 | 00/00±0/16 | 50/25±1/14 | 95/0±70/12 | 50/0±75/8 | |
| سودوموناس آئروژینوزا جدایه 3 | عصاره متانولی | 06/75±2/16 | 95/75±0/12 | 00/00±0/10 | - | - |
| عصاره آبی | 44/00±2/19 | 00/00±0/18 | 00/00±0/17 | 00/00±0/16 | 95/0±25/11 | |
| سودوموناس آئروژینوزا جدایه 4 | عصاره متانولی | 81/00±0/16 | 50/25±0/12 | 50/25±0/10 | - | - |
| عصاره آبی | 00/00±2/16 | 00/00±2/12 | 50/0±50/8 | - | - | |
| سودوموناس آئروژینوزا جدایه 5 | عصاره متانولی | 50/25±0/15 | 00/5±1/11 | 00/00±0/10 | - | - |
| عصاره آبی | 00/00±0/15 | 00/50±1/10 | 50/0±50/8 | - | - | |
نتایج مربوط به میزان حداقل غلظت مهارکنندگی عصاره‌های متانولی و آبی گال مازو و قلقاف بر روی جدایه‌های مختلف سودوموناس آئروژینوزا در جدول شماره 3 آمده است.
جدول شماره 3: مقادیر MIC و MBC عصاره متانولی و آبی گال مازو بر روی جدایه‌های مختلف سودوموناس آئروژینوزا (میلی‌گرم برمیلی‌لیتر)
| نمونه | عصاره متانولی (MIC) | عصاره آبی (MIC) | ||
| گال مازو | گال قلقاف | گال مازو | گال قلقاف | |
| سودوموناس آئروژینوزا (1074 ATCC:) | 5/12 | 5/12 | 5/12 | 5/12 |
| سودوموناس آئروژینوزا جدایه 1 | 25/6 | 5/12 | 5/12 | 5/12 |
| سودوموناس آئروژینوزا جدایه 2 | 5/12 | 5/12 | 5/12 | 25/6 |
| سودوموناس آئروژینوزا جدایه 3 | 5/12 | 25 | 5/12 | 25/6 |
| سودوموناس آئروژینوزا جدایه 4 | 5/12 | 25 | 5/12 | 25 |
| سودوموناس آئروژینوزا جدایه 5 | 5/12 | 25 | 25 | 25 |
در این مطالعه، فعالیت ضدبیوفیلمی عصاره متانولی و آبی گال‌های مازو و قلقاف به روش رنگ‌سنجی با کریستال‌ویوله بر روی سودوموناس آئروژینوزا مورد بررسی قرار گرفت که نتایج مربوطه در نمودار‌های شماره 1، 2، 3 و 4 ارائه شده است.
نمودار شماره 1: درصد کاهش تولید بیوفیلم سودوموناس آئروژینوزا در غلظت‌های مختلف عصاره متانولی گال مازو.
نمودار شماره 2: درصد کاهش تولید بیوفیلم سودوموناس آئروژینوزا در غلظت‌های مختلف عصاره آبی گال مازو.
نمودار شماره 3: درصد کاهش تولید بیوفیلم سودوموناس آئروژینوزا در غلظت‌های مختلف عصاره متانولی گال قلقاف.
نمودار شماره 4: درصد کاهش تولید بیوفیلم سودوموناس آئروژینوزا در غلظت‌های مختلف عصاره آبی گال قلقاف.
در نمودار‌های شماره 1، 2، 3 و 4، درصد کاهش تولید بیوفیلم در حضور غلظت‌های مختلف عصاره متانولی و آبی گال‌های مازو و قلقاف روی جدایه‌های مختلف سودوموناس آئروژینوزا نشان داده شده است. با توجه به آزمون آنالیز واریانس دوطرفه، درصد کاهش تولید بیوفیلم با غلظت عصار آبی نسبت مستقیم داشت (001/0p<). به عبارت دیگر، با افزایش غلظت عصاره متانولی و آبی گال‌های مازو و قلقاف، تولید بیوفیلم در سودوموناس آئروژینوزا استاندارد و جدایه‌های بالینی کاهش یافت.
بحث
نتایج حاصل از مطالعه حاضر نشان داد هر دو عصاره متانولی و آبی گال‌های مازو و قلقاف دارای اثر مهاری بر رشد جدایه‌های بالینی و استاندارد سودوموناس آئروژینوزا (1074ATCC:) هستند.
در همین رابطه، بررسی‌های اولیه محققین تأثیر مهاری عصاره گال‌های قلقاف و مازو را بر رشد انواع باکتری‌ها تأیید کرده‌اند.
در مطالعه چهارمیری و همکاران عصاره آبی گال مازو و قلقاف (در غلظت 50 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر) باعث ایجاد قطر هاله عدم رشد سودوموناس آئروژینوزا (ATCC:1074) به ترتیب برابر با 26 و 18 میلی‌متر شد (16). در مطالعه حاضر عصاره آبی گال مازو و قلقاف (در غلظت 50 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر) باعث ایجاد قطر هاله عدم رشد برای سودوموناس آئروژینوزا (ATCC:1074) به‌ترتیب 5/19 و 17 میلی‌متر گردید. مقایسه نتایج نشان می‌دهد عصاره آبی گال مازو و قلقاف در مطالعه چهارمیری دارای اثر ضدباکتریایی بهتری نسبت به مطالعه حاضر بوده و احتمالاً تفاوت مشاهده‌شده در روش عصاره‌گیری می‌باشد. در مطالعه باصری و همکاران نیز عصاره آبی گال مازو روی باکتری سودوموناس آئروژینوزا اثری نداشت (17). در مطالعه حاضر حداقل غلظت مهارکنندگی عصاره آبی گال مازو روی باکتری سودوموناس آئروژینوز، 5/12 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر گزارش شد. مقایسه نتایج این دو مطالعه نشان می‌دهد برخلاف مطالعه باصری، در مطالعه حاضر عصاره آبی گال مازو اثر مهاری روی سودوموناس آئروژینوزا داشته است. در مطالعه داروغا در سال 2009، حداقل غلظت مهاری عصاره آبی و متانولی گال کورکوس اینفکتوریا روی سودوموناس آئروژینوزا، 25 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر گزارش گردید. در این مطالعه حداقل غلظت مهارکنندگی عصاره متانولی و آبی گال مازو، 5/12 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر بود.
در مطالعه حاضر عصاره مورد نظر در مقایسه با مطالعه داروغا، اثر ضدباکتری بهتری نشان داد.
همچنین در مطالعه موسخازلی و همکاران، میانگین قطر هاله عدم رشد در غلظت 400 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر عصاره‌های متانولی و آبی گال کورکوس اینفکتوریا برعلیه باکتری سلولی میکروبیوم سلولاس به ترتیب برابر 6/12 و 1/12 میلی‌متر به دست آمد (18). در مطالعه حاضر میانگین قطر هاله عدم رشد در غلظت 50 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر عصاره‌های متانولی و آبی گال مازو برعلیه باکتری سودوموناس آئروژینوزا به ترتیب برابر 18 و 5/19 میلی‌متر بود، همچنین در این مطالعه، اثر ضدباکتریایی بهتری مشاهده گردید و این شاید به دلیل تفاوت در نوع سوش‌های باکتریایی مورد بررسی باشد. نتایج مطالعه موسخازلی نشان داد یک رابطه قوی بین غلظت، نوع عصاره، درجه فعالیت ضدباکتریایی و زمان انکوباسیون آنها وجود دارد.
در مطالعه باصری و همکاران، حداقل غلظت بازدارنده عصاره‌های متانولی گال کورکوس اینفکتوریا برعلیه باکتری استرپتوکوکوس موتانس و استرپتوکوکوس سالیواریوس، 63/0 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر گزارش شد (19). در مطالعه حاضر نیز حداقل غلظت بازدارنده عصاره‌های متانولی گال مازو و قلقاف برعلیه باکتری استاندارد سودوموناس آئروژینوزا، 5/12 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر بود؛بنابراین با توجه به نتایج مطالعه حاضر در مقایسه با مطالعه فوق، اثر ضدباکتریایی کمتری نشان داده است که ممکن است اثر کمتر عصاره متانولی بر باکتری گرم منفی سودوموناس آئروژینوزا نسبت به باکتری‌های گرم مثبت استرپتوکوکوس موتانس و استرپتوکوکوس سالیواریوس همان‌گونه که ذکر گردید به‌علت ساختار متفاوت فیزیولوژیک این باکتری بوده و این نتایج قابل‌انتظار است. در سال‌های اخیر، سیستم‌های تنظیمی کوئرم سنسینگ، به دلیل نقش مهمی که در سنتز فاکتورهای حدت بیماریزایی در باکتری‌ها دارند، اهمیت زیادی پیدا کرده‌اند. ارزیابی کشته شدن سلول‌های سودوموناس آئروژینوزا ایجادکننده بیوفیلم با غلظت‌های مختلف عصاره‌های گوناگون گال‌های مورد آزمایش به کمک رنگ کریستال‌ویوله، گویای این مطلب است که غلظت‌های مختلف عصاره‌های متانولی و آبی گال مازو و قلقاف در ممانعت از تشکیل بیوفیلم سودوموناس آئروژینوزا، کارایی متفاوتی دارند. نتایج نشان می‌دهد با افزایش غلظت عصاره‌ها، باکتری‌ها قابلیت تولید بیوفیلم خود را از دست می‌دهند. براساس نتایج به‌دست‌آمده، قابلیت عصاره متانولی و آبی گال‌های مازو و قلقاف در کاهش بیوفیلم سودوموناس آئروژینوزا تأیید شده است. میزان درصد کاهش بیوفیلم در غلظت 25/6 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر عصاره متانولی مازو، متانولی قلقاف، آبی مازو و آبی قلقاف در برابر سودوموناس آئروژینوزا استاندارد به ترتیب 98، 91، 82 و 80% تعیین گردید. در مطالعه محمدی و همکاران نیز میزان درصد کاهش بیوفیلم در غلظت‌های کمتر از غلظت مهارکنندگی (12/3 میلی‌گرم برمیلی‌لیتر) عصاره استونی گال کورکوس اینفکتوریا در برابر سودوموناس آئروژینوزا استاندارد، 1/70% تعیین شد (20). با مقایسه این دو مطالعه می‌توان به این نتیجه دست یافت که عصاره استونی گال کورکوس اینفکتوریا دارای ثأثیر بهتری در کاهش بیوفیلم است و این نتیجه شاید به دلیل تفاوت در نوع گال مورد بررسی و در پی آن تفاوت در میزان ترکیبات مؤثره باشد.
نتیجه‌گیری
نتایج حاصل از مطالعه حاضر نشان داد هر دو عصاره متانولی و آبی گال‌های مازو و قلقاف اثر مهاری در رشد جدایه‌های بالینی و استاندارد سودوموناس آئروژینوزا (1074ATCC:) دارند. نتایج حاصله از روش MIC نتایج فوق را تأیید می‌کند. همچنین بررسی غلظت‌های مختلف عصاره بر باکتری‌ها نشان داد با افزایش غلظت عصاره، فعالیت مهاری افزایش می‌یابد که قابلیت عصاره متانولی و آبی گال‌های مازو و قلقاف در کاهش بیوفیلم تأیید شده است. بررسی غلظت‌های مختلف عصاره، نشان‌دهنده افزایش فعالیت مهاری بیوفیلم متناسب با افزایش غلظت عصاره می‌باشد.
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي |
موضوع مقاله:
میکروب شناسی
دریافت: 1396/10/26 | پذیرش: 1397/5/27 | انتشار: 1397/9/24
دریافت: 1396/10/26 | پذیرش: 1397/5/27 | انتشار: 1397/9/24
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
حق تالیف (کپی رایت) برای مولفان محفوظ است.
صاحب امتیاز: دانشگاه علوم پزشکی قم
ناشر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قم
شاپا چاپی: 7799-1375
شاپا الکترونیک: 1375-2008
ایمیل مجله: journal@muq.ac.ir
j.muq.ac@gmail.com
