Ahmadli R, Farshadpour N, Kaffash Z. A Case Report of Treatment of a Wound with Extensive Skin Necrosis Using Modern Dressing in a One-Month-Old Infant. Qom Univ Med Sci J 2019; 12 (11) :79-86
URL:
http://journal.muq.ac.ir/article-1-2190-fa.html
1- گروه پرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی قم ، ahmadlir@yahoo.com
2- گروه پرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی قم
متن کامل [PDF 596 kb]
(1458 دریافت)
|
چکیده (HTML) (4921 مشاهده)
متن کامل: (19928 مشاهده)
مقدمه
زخم عبارتست از خراش یا پارگی روی سطح پوست که به صورت فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و یاحرارتی ایجاد میشود. به عبارت دیگر، زخم، قطع ساختار آناتومیکی معمولی پوست است. از نظر فرآیند بهبود، زخمها به دودسته: زخمهای حاد ومزمن تقسیم میشوند .زخمهای حاد بهوسیله آسیبها ایجاد شده و مدت زمان درمان آنها، 12-8 هفته است؛ چنین زخمهایی بهوسیله آسیبهای مکانیکی همچون سوراخ شدن و بریدگی بهوجود میآیند. همچنین زخمها میتوانند در اثر حرارتهای بسیار بالا یا انفجار، شوک الکتریکی و سایشهای شیمیایی ایجاد شوند. درمان چنین زخمهایی به میزان شدت زخم بستگی دارد. زخمهای مزمن: زخمهایی هستند که در نتیجه بیماریهای خاص همچون دیابت، تومور و آلودگیهای فیزیولوژیکی سخت ایجاد میشوند. بهبود چنین زخمهایی بیش از 12 هفته طول میکشد و بازگشت این زخمها غیرعادی است(1). مراحل التیام زخم عبارتند از: التهاب، تکثیر و بلوغ.
در التیام زخم همزمان با پیشرفتهای اخیر، پانسمانهای نوین با بهرهگیری از تکنولوژی و دانش روز طراحی شدهاند. این پانسمانها با ایجاد یک محیط مرطوب برای درمان زخم، اکثر ویژگیهای یک پانسمان ایدهال را دارا هستند (2). همچنین پانسمان نقش حیاتی در ترمیم زخم دارد. نتایج تحقیقات، سنت غلط خشک نگه داشتن زخم برای بهبود آن را رد کرده و مفهوم جدید درمان مرطوب زخم را مبنای کار متخصصان زخم قرار داده است (3،4). بسیاری ازمطالعات کنترل شده ثابت کردهاند بهبود زخم در یک محیط مرطوب فیزیولوژیک سریعتر صورت میگیرد. حفظ یک محیط مرطوب در زخم نیز فرآیند بهبودی راتسهیل میکند. در گذشته، نقش پانسمان تنها پوشاندن زخم برای محافظت آن در برابر ذرات و آلودگیهای خارجی بود، اما همگام با پیشرفتهای علمی در زمینه درمان زخم، پانسمانهای مدرن با بهرهگیری از تکنولوژی و دانش روز میتوانند با حفظ و کنترل رطوبت زخم، محیط مناسبی را برای درمان زخم فراهم آورند. تحقیقات نشان دادهاند در چنین محیطهایی، شرایط مناسبتری برای ترمیم زخم وجود دارد و در محیط مرطوب، روند اپیتلیزاسیون و بسته شدن زخم دو برابر شده، تولید کلاژن افزایش مییابد و تشکیل بافت گرانوله سرعت میگیرد (5). ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن، زﺧﻢ را ازﺗﺮوﻣﺎ و ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺣﻔﻆ ﻛﺮده و ﺗـﺮﻣﻴﻢ آﻧـﺮا ﺑـﺎ ﺟﺬب اﮔﺰودا ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﻣﺎﻳﻌﺎت زﻳﺎد ﺳﺒﺐ ﻣﺎﺳﺮاﺳﻴﻮن زﺧﻢﺷﺪه، وﻟﻲ ﺧﺸﻜﻲ زﻳﺎد ﻣﻬﺎﺟﺮت اپیتلیال ﺳـﻞﻫـﺎ را ﺑـﻪ ﺗـﺄﺧﻴﺮﻣـﻲاﻧـﺪازد (6،7). با انجام ﭘﺎﻧﺴﻤﺎنﻫﺎی ﻣـﺪرن میتوان درد را در زﻣﺎن ﺗﻌﻮﻳﺾ ﭘﺎﻧﺴـﻤﺎن ﻛـﺎﻫﺶ داد. از ﺳـﻮی دﻳﮕﺮ، درﺻﺪ ﻋﻔﻮﻧﺖ در زخمﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﮔـﺎز ﭘـﻮﺷـﺎﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻴﺶ از زخمهایی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﺎﻧﺴﻤﺎنﻫﺎی ﻣـﺪرن ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﻣﻲشوند؛ زﻳﺮا اﻳﻦ ﭘﺎﻧﺴـﻤﺎنها ﺑـﺎ اﻳﺠـﺎد ﻳـﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺮﻃﻮب و ﺣﻔﻆ PHاﺳﻴﺪی ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻛـﻢ ﺑـﺮ ﺿـﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮیﻫﺎ ﻋﻤﻞ کرده و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻓﺎﮔﻮﺳـﻴﺖﻫـﺎ را ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮیﻫﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ، اﻓﺰاﻳﺶ میدهند(5). از پانسمانهای مدرن نیز میتوان به فومها، هیدروژل، هیدروکلوئیدها، تندروت و کولاکتیو اشاره کرد (2).
شرح مورد
بیمار، شیرخوار یکماههای است که بهعلت تشنج در بیمارستان حضرت فاطمه معصومه (س) بستری شده بود. در بررسیهای اولیه و معاینه کودک مشخص گردید بیمار در اثر حادثه دچار آسیب پوستی شده است؛ بهطوریکه ران پای چپ دچار نکروز پوستی وسیع شده بود. بیمار بعد از انجام اقدامات اولیه، جهت دبریدمان بافت نکروز به اتاق عمل فرستاده شد که حین عمل جراحی، بافتهای نکروزه تا عضله توسط جراح برداشته شد (شکل شماره 1). عضله پا نیز کاملاً نکروز شده بود که مشاوره با جراح پلاستیک انجام گرفت. نکته قابلتوجه آن است طبق نظر جراح ترمیمی، بهعلت احتمال استئومیلیت، زخم کودک نیاز به گِرفت پوستی داشت و بیمار بایستی لزوماً جهت انجام جراحی ترمیمی به تهران اعزام میشد، اما بهعلت هزینه بالای درمان و عدم توانایی مالی والدین، بیمار با پانسمان نوین تحت درمان قرار گرفت. قبل از انجام پانسمان، در مورد مراحل درمان زخم با پانسمان نوین به والدین کودک توضیحات لازم داده شد. ابتدا جهت انجام پانسمان نوین، زخم پای شیرخوار در هر نوبت پانسمان بعد از شستوشو با آب و شامپو بچه، با اسپری نانو نیواشا و سرم نرمالسالین شستوشو داده شد، سپس لبههای زخم برای جلوگیری از گسترش زخم، با کرم محافظ وللند ((Welland) پوشانده شد (شکل شماره 4). جهت دبرید و پاکسازی بافت نکروز، هیدروژل بر روی نواحی نکروزه گذاشته و با اکواسل و دودرم نازک مجدداً پانسمان گردید (شکل شماره 5). در ادامه، جهت پاکسازی کامل بافت نکروزه، از پانسمان تندروت پلاس 72 ساعته استفاده شد (شکل شماره 2 و3). از جلسه هفتم تا دهم زخم با اکواسل نقره، اکواسل فوم و هیدروژل پانسمان شد. از جلسه دهم تا پانزدهم از اکواسل نقره، فوم و پانسمان کلاژنی کلاکتیو بهصورت ترکیبی استفاده گردید و بهبودی کامل بعد از 45 روز به دست آمد. در پیگیریهای بعدی از کودک، به مدت 3 ماه، هیچ مشکلی در ارتباط با زخم بهبودیافته مشاهده نشد.
شکل شماره 1: بلافاصله بعد از دبرید جراح
شکل شماره 2: جلسه سوم بعد از استفاده از تندوت پلاس
شکل شماره 3: پاکسازی بافت نکروز بعد از استفاده از تندروت
شکل شماره 4: استفاده از کرم محافظ بریر وللند در اطراف زخم
شکل شماره 5: استفاده از اکواسل در پانسمان زخم
شکل شماره 6: استفاده از فوم اکواسل در پانسمان زخم
شکل شماره 7: ترمیم پوست بعد از استفاده از کول اکتیو
بحث
مراقبت از زخم، همواره یکی از معضلات مهم کادر درمانی است. پانسمان جایگزین اپیتلیوم ازبینرفته پوست است و یک عامل درمانی محسوب میگردد؛ بنابراین در انتخاب و کاربرد آن باید تمام ویژگیهای پانسمان ایدهآل را در نظرگرفت. اﻟﺘﻴﺎم زﺧﻢ، ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭘﻴﭽﻴﺪهای اﺳﺖ که در اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ، ﭘﺎﻧﺴﻤﺎنها ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ را ﺑﺮﻋﻬﺪه دارﻧﺪ. بهﻄﻮرﻛﻠﻲ ﭘﺎﻧﺴﻤﺎنﻫﺎی ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در زﺧﻢﻫﺎ ﺑﻪ دو ﻧﻮع ﺳﻨﺘﻲ و ﻧﻮﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ: در روش ﺳﻨﺘﻲ زﺧﻢﻫﺎی ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﺎ ﭘﺎﻧﺴﻤﺎن روزاﻧﻪ و اﺳﺘﻌﻤﺎل ﭘﻤﺎدﻫﺎی آﻧﺘﻲﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎل درﻣﺎن شده و در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮارد باوجود اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻤﺎدﻫﺎی آﻧﺘﻲﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎل، زﺧﻢ دچار عفونت شده و با مشکل مواجه میگردد. برداﺷﺘﻦ ﮔﺎزﻫﺎی ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ از روی زﺧﻢ ﻧﻴﺰ اﻳﺠﺎد ﺗﺮوﻣا کرده و اﭘﻴﺪرﻣﻲ را ﻛﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪﻃﻮر اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮی دﺑﺮﻳﺪ ﻣﻲکند و بدین ترتیب موجب تأخیر در فرآیند التیام میشود (8). در گذشته، درمان زخم پوستی حاد شامل تمیز کردن آن با موادی مانند هیدروژن پراکساید و بتادین انجام میشد که هر دوی این مواد تکثیر و مهاجرت فیبروبلاستها را بهصورت وابسته به دوز کاهش میدهند؛ بنابراین استفاده رقیقنشده این مواد نیز توصیه نمیشود. Levineو همکاران در مطالعه خود، به این نتیجه رسیدند که تمیز کردن زخمهای حاد توسط آب آشامیدنی در مقایسه با مواد پاککننده، تأثیر بیشتری در کاهش عفونت دارد(2)، در این پانسمان نیز ابتدا زخم با آب و شامپو بچه شستوشو داده شد. در این مطالعه جهت دبرید و پاکسازی بافت نکروز،هیدروژل بر روی نواحی نکروزه قرار گرفت.
هیدروژلها در مراقبت از زخم نقش مهمی دارند که ازجمله میتوان به تأثیرات مهم آنها مانند مرطوب نگهداشتن زخم، رطوبتگیری درصورت ترشحات زیاد، پوشش بدون چسبندگی بافت حساس زیرین و کاهش درد از طریق خنک کردن بافت اشاره کرد. همچنین از اکثر هیدروژلها میتوان در اغلب زخمهایی که ترشح کم تا متوسط دارند استفاده کرد، اما معمولاً بهترین نتیجه را میتوان در زخمهایی که نکروز و یا بافت زرد و فیبرینی دارند، مشاهده نمود (9). در مطالعه حاضر، جهت پاکسازی کامل بافت نکروزه، از پانسمان تندروت پلاس 72 ساعته استفاده شد. پانسمان تندروت پلاس دارای اثرات آنتیباکتریایی است که برای زخمهای عفونی، غیرعفونی و زخمهای پرترشح قابلاستفاده است. این پانسمان تمیزکننده زخم، بهمدت 72 ساعت (3 روز) اثر شستوشو و جذب منحصر به فرد دارد. تندروت پلاس اجزای سلولی باکتریها و اگزودا را جذب کرده و در نتیجه زخم تمیز و مرطوب نگه داشته میشود، همچنین این پانسمان مناسب جهت پاکسازی بستر زخم از بافت اسلاف بوده و ایدهآل بر روی استخوان و تاندون در زخمهای باز میباشد (10). در این مطالعه، بهعلت ترشحات زیاد زخم، به مدت سه جلسه از پانسمان هیدروفایبر (اکواسل) استفاده گردید. اکواسل نقره: پانسمانی جاذب، ضدباکتری و آغشته به نقره است که بسیار نرم، استریل، نواری و متشکل از هیدروفیبر و یون نقره میباشد. نقره بهکار رفته در این پانسمان، به نابودی میکروبهای زخم کمک میکند. این پانسمان با جذب مایع زخم و باکتری به خود، ژل نرم و چسبندهای ایجاد کرده که دقیقاً مطابق با سطح زخم است؛ در نتیجه محیط زخم مرطوب میماند. مرطوب بودن محیط زخم و کنترل باکتریها، روند بهبودی را تسریع میبخشد و خطر ابتلا به عفونت را کاهش میدهد. از محصولات هیدروفایبر ممکن است برای زخم با مقدار زیادی از اگزودا و پاکسازی زخم استفاده شود. پانسمان هیدروفایبر بر روی زخم قرار میگیرد و امکان گسترش آن در حاشیه زخم نیز وجود دارد. زخم باید با یک پانسمان ثانویه پوشانده شود . پانسمان باید بعد از 3-1 روز تغییر کند (11). در این مورد، بعد از پاکسازی کامل زخم؛ از جهت اپیتلیزیشن، از پانسمان کولاکتیو کلاژن به مدت 2 جلسه استفاده شد تا کامل زخم بهبود یابد.
کلاژن یک ماده بیولوژیکی است که باعث بهبودی زخمها از طریق رسوبگذاری و تشکیل الیاف تازه در بستر زخم میشود و محیط زیست خوبی نیز برای بهبود زخم ایجاد میکند. پانسمان کلاژن دارای مزایای دیگری نسبت به پانسمانهای معمولی بهلحاظ سهولت کاربرد و طبیعی بودن، غیرایمونوژنیک، هیپوآلرژیک و بدون درد است. همچنین از کلاژن ممکن است برای ارتقای گرانولیت و اپیتلیزیشن استفاده شود. بهعلت ویژگیهای هموستاتیک، از آنها بعد از جراحی نیز استفاده میشود (12).
ﻳﻜﻲ از نگرانیﻫﺎﻳﻲﻛﻪ در راﺑﻄـﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺎﻧﺴﻤﺎنﻫﺎی ﻣﺪرن وﺟﻮد دارد؛ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺮﻃﻮبی است که در این گونه ﭘﺎﻧﺴﻤﺎنﻫﺎ اﻳﺠـﺎدشده و ﺑﺎﻋﺚ رﺷﺪ و ﺗﻜﺜﻴﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮیﻫﺎ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺧﻄـﺮ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻣﻲﮔﺮدد. ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺸﺎن دادهاﻧﺪ اﻳـﻦ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺑﻲﻣﻮرد اﺳﺖ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ ﭘﺎﻧﺴـﻤﺎنها ﺑـﺎ اﻳﺠـﺎد ﻳـﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺮﻃﻮب و ﺣﻔﻆ PHاﺳﻴﺪی ﺑﻪ ﻣﻘﺪارﻛـﻢ ﺑـﺮ ﺿـﺪﺑﺎﻛﺘﺮیﻫﺎ ﻋﻤﻞکرده و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻓﺎﮔﻮﺳـﻴﺖﻫـﺎ را ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮیﻫﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻓﺰاﻳﺶ میدهند (13). در مطالعه قادری و افشار مشخص گردید داروهای سنتی(عسل و ترکیبات گیاهی)، همچنین پانسمانهای نوین نقش مهمی در تسریع بهبود زخمهای پوستی دارند (2). Twomey و همکاران، با مقایسه شدت درد درکودکان دچار سوختگی بهوسیله پانسمان سنتتیک (Aquacel) وسنتی، نشان دادند بیماران تحت درمان با اکواسل؛ درد و اضطراب کمتری داشته و به مسکن کمتری جهت تخفیف درد نیاز دارند (13). همچنین عطیه و همکاران در مطالعهای بر روی زخمهای محل دونور نشان دادند در مقایسه تأثیر پانسمانهای نوین و سنتی، توانایی پانسمانهای نوین در افزایش سرعت التیام بهمراتب بیشتر از پانسمانهای سنتی میباشد (14).
باتوجه به مطالب ذکرشده میتوان نتیجه گرفت مراقبت از زخم همواره یکی از معضلات مهم کادر درمانی است. پانسمان
جایگزین اپیتلیوم از بینرفته پوست و یک عامل درمانی محسوب میگردد؛ لذا در انتخاب و کاربرد آن باید تمام ویژگیهای
یک پانسمان ایدهآل را در نظر داشت. همچنین تشکیل محیط مرطوب در زخم، در نتیجه بهینهسازی و سرعت التیام زخم با حفظ دمای مناسب، کنترل درد و جلوگیری از عفونت، ازمزایای پانسمانهای نوین میباشد.
نوع مطالعه:
مقاله مروری |
موضوع مقاله:
پرستاری-جراحی-ویژه-کودکان دریافت: 1397/5/8 | پذیرش: 1397/7/18 | انتشار: 1397/10/25