دوره 13، شماره 12 - ( اسفند 1398 )
جلد 13 شماره 12 صفحات 44-34 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Hasani M, Behpour N, Karimi M, Darabi F. The Effect of Silybummarianum Consumption along with a Period of Increasing Exercises on the Oxidative Response to an Acute Exercise Session in Young Wrestlers. Qom Univ Med Sci J 2020; 13 (12) :34-44
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-2630-fa.html
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-2630-fa.html
حسنی محمد، بهپور ناصر، کریمی محمد، دارابی فرامرز. تأثیر مصرف سیلیبوم ماریانوم همراه با یک دوره تمرینات فزاینده بر پاسخ اکسیدانی به یک جلسه تمرین حاد در کشتی گیران جوان. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1398; 13 (12) :34-44
محمد حسنی1 
، ناصر بهپور* 2، محمد کریمی3 ، فرامرز دارابی4
، ناصر بهپور* 2، محمد کریمی3 ، فرامرز دارابی4
1- گروه فیزیولوژی ورزش، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی
2- گروه فیزیولوژی ورزش، دانشکده تربیت بدنی، دانشگاه رازی ،behpour.n@gmail.com
3- گروه تربیت بدنی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه صنعتی قم
4- گروه علوم آزمایشگاهی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک
2- گروه فیزیولوژی ورزش، دانشکده تربیت بدنی، دانشگاه رازی ،
3- گروه تربیت بدنی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه صنعتی قم
4- گروه علوم آزمایشگاهی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اراک
متن کامل [PDF 765 kb]
(990 دریافت)
| چکیده (HTML) (4132 مشاهده)
متن کامل: (1363 مشاهده)
مقدمه
گسترش ورزش‌های حرفه‌ای و منظم به ویژه ورزش‌های سنگین و هوازی، چالش‌هایی را برای بدن ورزشکاران به وجود می‌آورد. بدن در حالت پایدار خود دارای وضعیت متعادل اکسایشی است. به عبارت دیگر بدن در حالت تعادل، نیروهای اکسایشی درون خود را از طریق فعالیت‌های آنتی‌اکسیدانی خنثی می‌سازد؛ اما فعالیت‌های ورزشی با افزایش فرایندهای اکسایشی به سرعت شرایط را برای برهم‌خوردن تعادل اکسایشی فراهم می‌کنند. افزایش اکسیژن مصرفی (1)، برهم‌خوردن نسبت توزیع خون در ارگان‌هایی چون کبد، کلیه و روده و ایجاد محیط هیپوکسی (2) و وجود نوتروفیل‌ها و ماکروفاژها برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده موجب می‌شوند بدن در اثر ورزش به شکل حیرت‌انگیزی به کارخانه تولید رادیکال‌های آزاد تبدیل گردد که در نتیجه چنین اتفاقی، نسبت میزان این عناصر با توان بدن برای سم‌زدایی بر هم خورده و بدن عدم تعادل شدیدی را تجربه کند. رادیکال‌های آزاد، مولکول‌های ناپایداری هستند که از طریق از دست دادن الکترون تحت شرایط پرفشار بدن به وجود می‌آیند. این مولکول‌های ناپایدار بر مبنای اشتیاق بی‌حد خود برای رسیدن به تعادل، نسبت به مولکول‌های موجود در سلول‌های بافت‌های مختلف بدن واکنش نشان می‌دهند و آن‌ها را از وضعیت تعادل خارج می‌کنند، مکانیسم آنتی‌اکسیدانی را متزلزل می‌نمایند و در نهایت موجب تخریب سلولی گسترده در بدن می‌شوند. از بین رفتن این توازن، فشار اکسایشی نامیده می‌شود (3). مطالعات گسترده‌ای در رابطه با تأثیر انواع مختلف رویکردهای دارویی و غیر دارویی بر مهار و یا تخفیف برخی از شاخص‌های مرتبط با پدیده استرس اکسایشی از جمله سوپراکسید دیسموتاز (Superoxide Dismutase) (به‌عنوان یک شاخص ضد اکسایشی) و مالوندیآلدهید (Malondialdehyde) (به‌عنوان یک شاخص اکسایشی) صورت گرفته است (4). در این راستا، نشان داده شده است که ظرفیت تام آنتی‌اکسیدانی (Antioxidant Capacity) در نتیجه تمرین کوتاه مدت شدید مقاومتی و تمرین استقامتی فزاینده کاهش می‌یابد (5). اگرچه برخی از گزارشات متناقض نیز وجود دارد؛ اما تنها تمرینات هوازی موجب تولید رادیکال‌های آزاد نمی‌شوند؛ بلکه تمرینات بدنی شدید و طاقـت‌فـرسـا نیـز منجـر بـه
تولید رادیکال‌های آزاد در عضلات اسکلتی و دیگر بافت‌های بدن می‌گردد (6). در زمینه کاهش اثرات مخرب اکسیداتیو، استفاده از مکمل‌های دارویی به‌ویژه گیاهان دارویی از جمله مهم‌ترین روش‌های موجود است (7). در میان مکمل‌های طبیعی موجود، سیلیبوم ماریانوم (خارمریم) اهمیت ویژه‌ای داشته و از عصاره آن (سیلی‌مارین) در آزمایشات متعددی برای مقابله با استرس اکسایشی استفاده شده است (8)؛ به‌عنوان مثال بررسی اثرات آنتی‌اکسیدانی عصاره خارمریم بر مارکرهای استرس اکسیداتیو تأییدکننده این نکته است که این مکمل تأثیر مشهودی بر کاهش اثرات منفی اکسیدانی پس از فعالیت هوازی شدید دارد (9). در پژوهشی دیگر که در ارتباط با بازیکنان فوتبال صورت گرفت، نشان داده شد که استفاده از عصاره خارمریم می‌تواند در کوتاه مدت از تغییرات نامطلوب شاخص‌های سلولی پس از فعالیت ورزشی شدید جلوگیری نماید (10). در این ارتباط، حیدری و همکاران (1394) نتایج مشابهی را گزارش نمودند و بر نقش مکمل عصاره خارمریم پس از فعالیت هوازی شدید در کاهش آسیب‌های سلولی تأکید کردند (11). یکی از نظریات موجود این است که افزایش ظرفیت آنتی‌اکسیدانی می‌تواند در نتیجه کاهش آسیب ماکرومولکول‌ها ایجاد شود (12). شایان ذکر است که کاهش جریان خون طی انقباضات شدید با مهار متابولیسم هوازی (2) در تولید رادیکال‌های آزاد نقش دارد (13). انباشت زیاد کلسیم در اثر انقباضات شدید که معمولاً موجب آسیب می‌شود، تولید گونه‌های فعال اکسیژن را افزایش می‌دهد (14). در مجموع می‌توان گفت که تمرینات فزاینده در دراز مدت می‌تواند منجر به تشدید استرس اکسیداتیو و افت عملکرد ورزشی شود. در ورزش کشتی به دلیل انجام تمرینات شدید در درازمدت، کشتی‌گیران در معرض تشدید وضعیت استرس اکسیداتیو در بدن خود می‌باشند. این موضوع می‌تواند منجر به افت عملکرد ورزشی و نیز بروز مشکلاتی در زمینه سلامتی آن‌ها گردد. بیشتر مطالعاتی که در این زمینه انجام شده‌اند، اثرات کوتاه مدت مکمل‌گیری خار مریم را مورد بررسی قرار داده و به ارزیابی اثرات طولانی مدت مصرف این مکمل نپرداخته‌اند؛ از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات مصرف همزمان مکمل خـارمـریم در یک دوره چهـار هفتـه‌ای تمـرینـات فـزاینده
کشتی بر پاسخ برخی از عوامل اکسیداتیو به یک جلسه تمرین حاد در کشتی گیران خوب تمرین کرده انجام شد.
روش بررسی
آزمودنی‌ها و روش کار
مقاله حاضر در قالب طرح‌های نیمه‌تجربی دو گروهی (مکمل و دارونما) چهار مرحله‌ای به‌صورت دوسوکور انجام شد. جامعه آماری پژوهش، 65 نفر از کشتی‌گیران استان قم (شرکت‌کننده در 6-4 جلسه فعالیت و تمرین بدنی در طول هفته طی شش ماه گذشته) بودند که براساس مطالعه ساری صراف و همکاران در مورد تغییرات واریانس ظرفیت آنتی‌اکسیدان تام سرمی پس از تمرینات وامانده‌ساز هوازی (10)، تعداد نمونه با درنظرگرفتن فاصله اطمینان 95 درصد، خطای نوع اول (05/0=α)، خطای نوع دوم 20 درصد (2/0=β) و توان آزمون 80 درصد برای هر گروه با استفاده از فرمول زیر معادل نه نفر تعیین گردید. همچنین با احتساب احتمال 10 درصدی حذف نمونه‌ها، تعداد نمونه در هر گروه 10 نفر در نظر گرفته شد.
کشتی‌گیرانی که حداقل در پنج سال اخیر سابقه تمرین مداوم داشته و حداقل یک عنوان قهرمانی در سطح استان کسب کرده بودند، وارد مطالعه شدند. باید خاطرنشان ساخت که سابقه ابتلا به انواع بیماری‌ها، عدم ورزش حرفه‌ای، استعمال سیگار، مصرف الکل، استفاده از داروهای ضد التهابی و مکمل‌های ویتامینی طی شش ماه اخیر و ابتلا به اختلالاتی که با مصرف مکمل سیلیبوم ماریانوم تشدید می‌شوند به‌عنوان معیارهای خروج از مطالعه در نظر گرفته شدند. پس از انتخاب کشتی‌گیران، جلسه هماهنگی تشکیل شد و در آن اهداف و روش‌های اندازه‌گیری به‌طور کامل برای آن‌ها شرح داده شد. به‌منظور رعایت اصول اخلاقی، کلیه مراحل و اقدامات برای آزمودنی‌ها یکسان در نظر گرفته شد و اطلاعات آزمودنی‌ها به‌صورت محرمانه حفظ گردید.
کشتی‌گیرانی که حداقل در پنج سال اخیر سابقه تمرین مداوم داشته و حداقل یک عنوان قهرمانی در سطح استان کسب کرده بودند، وارد مطالعه شدند. باید خاطرنشان ساخت که سابقه ابتلا به انواع بیماری‌ها، عدم ورزش حرفه‌ای، استعمال سیگار، مصرف الکل، استفاده از داروهای ضد التهابی و مکمل‌های ویتامینی طی شش ماه اخیر و ابتلا به اختلالاتی که با مصرف مکمل سیلیبوم ماریانوم تشدید می‌شوند به‌عنوان معیارهای خروج از مطالعه در نظر گرفته شدند. پس از انتخاب کشتی‌گیران، جلسه هماهنگی تشکیل شد و در آن اهداف و روش‌های اندازه‌گیری به‌طور کامل برای آن‌ها شرح داده شد. به‌منظور رعایت اصول اخلاقی، کلیه مراحل و اقدامات برای آزمودنی‌ها یکسان در نظر گرفته شد و اطلاعات آزمودنی‌ها به‌صورت محرمانه حفظ گردید.
سپس با استفاده از روش قانون تخصیص تصادفی (Random Allocation Rule) و روش دوسوکور توسط یکی از اعضای تیم پژوهش (به غیر از پژوهشگر و شرکت‌کنندگان) به دو گروه A (تمرین + مکمل دارو) (10 نفر) و B (تمرین + دارونما) (10 نفری) تقسیم شدند. از آزمودنی‌ها خواسته شد که طی دوره پژوهش از مصرف هرگونه دارو و مکمل ضد التهابی تأثیرگذار بر نتایج احتمالی پژوهش خودداری کنند. به‌صورت مستمر از آزمودنی‌ها درخواست می‌شد رژیم غذایی معمولی خود را حفظ کنند و در دوره پژوهش از انجام فعالیت شدید به غیر از برنامه تمرینات تیمی خود پرهیز نمایند. برای اندازه‌گیری ترکیب بدنی و ویژگی‌های آنتروپومتریک از دستگاه تجزیه و تحلیل ترکیب بدن (مدل 720، کره جنوبی) استفاده گردید و بـرای محاسبه قـدرت بیشـینه کشتی‌گیران از معادلـه (تکرار×0278/0) - 0278/1÷ وزنه جابه‌جاشده به کیلوگرم بهره گرفته شد (15). برنامه تمرینات برای تمام شرکت‌کنندگان (گروه مداخله و شبه دارو) شامل شش جلسه تمرین در هفته (به‌طور متوسط هر جلسه به مدت 90 دقیقه) طی چهار هفته بود. تمرینات با گرم‌کردن به مدت 15 دقیقه، دویدن تناوبی و تمرینات مقاومتی، سرعتی، پلایومتریک و تکنیکی آغاز گردید و در پایان تمرینات سردکردن انجام شد (16).
شرکت‌کنندگان یک جلسه تمرین حاد را در دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون پس از خونگیری اول و سوم شامل 15دقیقه حرکات گرم‌کردن (دویدن، نرمش و حرکات کششی) انجام دادند و بلافاصله پروتکـل تمرینی را اجرا کردند. برای ایجاد فشار تمرینی مشابه با مسابقه کشتی از پروتکل اصلاح‌شده تمرین دایره‌ای مبتنی بر فنون کشتی استفـاده شـد. پروتکل تمرینی تمرینات دایره‌ای شامل هشت حرکت زیر یک خم موافق، کول‌انداز، زیر دو خم سر رو، فن کمر، زیر یک خم مخالف، تندر، زیرگیری درخت‌کن و پیچ پیچک بود. باید خاطرنشان ساخت که هر تکنیک، یک تکرار داشت و بین ایستگاه‌ها و دورها استراحتی در نظر گرفته نشده بود. از آزمودنی‌ها خواسته شد که از یک ایستگاه به ایستگاه دیگر (با 10 متر فاصله) با سرعت بدوند. در پایان سه دور اجرای بدون وقفه، 3 دقیقه استراحت در نظر گرفته شده و پـس از پایان 3 دقیقه استراحت، نـوبت بعـدی تمرین دایره‌ای آغاز می‌‌گردید. کل زمان اجرای تمرین دایره‌ای کشتی 17 دقیقه بود (شامل: چهار نوبت × 2 دقیقه تمرین + 3 × 3 دقیقه استراحت بین نوبت‌ها). کل زمان اجرای جلسه تمرینی نیز 60 دقیقه در نظر گرفته شد که شامل: 10 دقیقه گرم‌کردن، 16 دقیقه سردکردن، 17 دقیقه تمرین کشتی (شامل: دو زمان 3 دقیقه‌ای، 3 دقیقه استراحت و سپس 3 زمان دو دقیقه‌ای با 30 ثانیه استراحت بین زمان‌ها) و 17 دقیقه تمرین دایره‌ای بود (17).
در این مطالعه حداکثر ضربان قلب بیشینه با استفاده از معادله Fox و همکاران (حداکثر ضربان قلب بیشینه= سن 22-0) تعیین شد (18). شدت تمرینات براساس درصد ضربان قلب بیشینه معادل 70 تا 90 درصد بود. باید خاطرنشان ساخت که تمامی مراحل پژوهش در شرایط استاندارد با رطوبت نسبی 55-50 درصد و دمای 28-26 درجه سانتی‌گراد طی ساعات 11-8 صبح انجام شدند. پیش از خونگیری، رژیم غذایی روزانه آزمودنی‌ها با استفاده از یادآمد تغذیه‌ای 24 ساعته کنترل شد. گروه مکمل هر روز سه عدد کپسول لیورگل (با نام علمی سیلیبوم ماریانوم؛ نام فارسی خارمریم) حاوی 300 میلی‌گرم سیلیبوم ماریانوم را به مدت چهار هفته دریافت نمود. گروه دارونما نیز سه عدد کپسول نشاسته را پس از وعده صبحانه، ناهار و شام دریافت کرد.
پیش از آغاز پژوهش، قرص‌ها به‌صورت پودر در داخل کپسول (پوکه کپسول هم‌رنگ، شرکت ژل کپسول تهران، ایران) قرار داده شدند. به‌منظور جلوگیری از سوگیری در پژوهش، قوطی‌های حاوی مکمل توسط فردی غیر از پژوهشگر علامت‌گذاری گردید.
در هر نوبت 5 میلی‌لیتر نمونه خونی در چهار مرحله (دو مرحله قبل و بعد از تمرین، پیش از مکمل‌دهی و دو مرحله قبل و بعد از تمرین پس از مکمل‌دهی) از ورید پیش‌آرنجی چپ آزمودنی‌ها تهیه شد. پس از آن، سرم نمونه‌ها با استفاده از دستگاه سانتریفیوژ (مدل hermle z310، کشور آلمان) (3500 دور در دقیقه به مدت 10 دقیقه) جدا گردید. برای انجام مراحل بعدی، نمونه‌ها در دمای 70- درجه سانتی‌گراد قرار داده شدند. SOD (Superoxide Dismutase) به روش اسپکتروفتومتر و با استفاده از کیت الیزا، TAC (Antioxidant Capacity) به روش رنگ‌سنجی و با استفاده از کیت (شرکت بیوکر، آلمان) و MDA (Methylenedioxyamphetamine) بر پـایـه واکـنـش بـا
تیوباربیتوریک اسید و با استفاده از دستگاه فلوریمتر اندازه‌گیری شدند. تمامی مراحل پژوهش در شرایط استاندارد با رطوبت نسبی 55-50 درصد و دمای 28-26 درجه سانتی‌گراد طی ساعات 11-8 صبح انجام شدند. پیش از خونگیری، رژیم غذایی روزانه آزمودنی‌ها با استفاده از یادآمد تغذیه‌ای 24 ساعته کنترل گردید. به‌منظور تحلیل آماری، ابتدا نرمال‌بودن توزیع داده‌ها با استفاده از آزمون Kolmogorov–Smirnov بررسی شد. در ادامه، میانگین تغییرات هریک از متغیرها طی مراحل چهارگانه اندازه‌گیری گردید و برای بررسی تأثیر متقابل گروه‌ها (مکمل و دارونما) و مراحل خونگیری از آزمون‌های تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر 2×4 (گروه × مراحل) استفاده شد.
در صورت وجود اختلاف بین مراحل زمان از آزمون تعقیبی بونفرونی و برای تعیین اختلاف بین گروهی از آزمون t مستقل بهره گرفته شد. تمام عملیات و تحلیل‌های آماری در سطح معناداری کمتر از 05/0 با استفاده از نرم‌افزارهای آماری SPSS 24 و Excel صورت گرفت.
یافته‌ها
نتایج حاصل از بررسی ویژگی‌های عمومی آزمودنی‌ها در جدول 1 ارائه شده است.
براساس نتایج به‌دست‌آمده، بین شاخص‌ها در دو گروه تفاوت معناداری وجود ندارد.
TAC و کاهش معنادار MDA در بازیکنان فوتبال در حالت پایه شده است.
در این مطالعه مکمل‌گیری کوتاه مدت سیر از افزایش MDA پس از یک جلسه آزمون وامانده‌ساز جلوگیری نمود. این در حالی بود که مکمل‌گیری سیر نتوانست از کاهش TAC پس از پروتکل تمرینی وامانده‌ساز جلوگیری کند (20). علاوه‌براین، صادقی و همکاران (1395) در پژوهشی با عنوان "تأثیر مکمل‌یاری کوتاه مدت سیر بر ظرفیت آنتی‌اکسیدانی تام و مالوندیآلدهید سرم مردان فعال پس از ورزش برون‌گرا" به این نتیجه رسیدند که شاخص TAC به‌طور معناداری افزایش یافته است؛ اما مکمل‌یاری سیر اثری بر شاخص MDA سرمی نداشته است (21) که این یافته کاملاً با نتایج پژوهش حاضر در تضاد می‌باشد. علت این تناقص را می‌توان در کوتاه بودن مدت مکمل‌دهی و شدت و نوع تمرینات جستجو کرد. نتایج این پژوهش با یافته‌های رحیمی و همکاران (1394) و شیرعلی و همکاران (1393) همسویی دارد؛ به نحوی که در پژوهش رحیمی با عنوان "اثرات آنتی‌اکسیدانی عصاره هیدروالکلی گیاه ماریتیغال (Silymarin) بر پاسخ مارکرهای استرس اکسیداتیو ناشی از یک جلسه فعالیت وامانده‌ساز هوازی در مردان فعال" (دو گروه 10 نفری؛ مصرف 14 روز مکمل و دارونما) نشان داده شد که ظرفیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی SOD و GPx به شکل معناداری افزایش یافته است. پژوهشگران مذکور به این نتیجه رسیدند که مصرف سیلیبوم ماریانوم با افزایش ظرفیت آنتی‌اکسیدانی پایه از تغییرات نامطلوب شاخص آسیب استرس اکسیداتیو ناشی از انجام یک جلسه فعالیت وامانده‌ساز هوازی در مردان فعال می‌کاهد (22). همچنین در پژوهش شیرعلی و همکاران (1393)که با عنوان "اثر تمرینات استقامتی و مکمل سیلی‌مارین بر میزان آنزیم اکسیداتیو سوپراکسید دیسموتاز (SOD) و پروتئین شوک حرارتی (70 hsp) بر پلاسمای دانشجویان مرد غیر ورزشکار انجام شد، گزارش گردید که انجام تمرینات استقامتی منتخب به مدت شش هفته و مصرف مکمل سیلی‌مارین باعث افزایش معنادار SOD بدن می‌گردد (23).
نتایج پژوهش حاضر نشان دادند که مصرف سیلیبوم ماریانوم سبب کاهش معنادار سطح شاخص اکسیدان MDA در گروه هدف در حالت پایـه شـد و پـس از تمـرین حـاد از افـزایـش زیاد
جلوگیری نمود؛ اما در گروه کنترل افزایش معنادار سطح شاخص اکسیدان MDA مشاهده شد که نشان‌دهنده اثر سیلیبوم ماریانوم بر کاهش اثرات ناشی از یک جلسه تمرین حاد می‌باشد. از سوی دیگر، اسدی و همکاران (1389) پژوهشی را با هدف بررسی اثر محافظتی (آنتی‌اکسیدانی) سیلی‌مارین بر میزان مرگ سلولی و تولید پراکسیداسیون چربی ناشی از گلوکز بالا در کشت سلول‌های عصبی PC12 انجام دادند. آن‌ها از طریق سنجش MDA به بررسی تولید پراکسیداسیون لیپیدی پرداختند و بیان نمودند که مصرف سیلی‌مارین با دوز 100 میکرومول بر میلی‌لیتر موجب کاهش معنادار میزان شاخص MDA شده است (24) که این مهم با نتایج پژوهش حاضر همسو می‌باشد. حسنی و همکاران (1393) نیز پژوهشی را با عنوان "تأثیر مصرف مکمل سیلی‌مارین و تمرین استقامتی بر میزان مالوندیآلدهید پلاسمای مردان غیر فعال" (11 نفر در گروه مداخله و هشت نفر در گروه کنترل؛ شش هفته مصرف مکمل و دارونما) انجام دادند. نتایج حاکی از آن بودند که سطح شاخص MDA و پراکسیدان چربی‌ها به‌طور معناداری کاهش یافته است (25). سیلیبوم ماریانوم با داشتن یک گروه بسیار بزرگ از فلاونولیگنان‌ها (سیلی‌کریستین، سیلیبین، ایزوسیلیبین و سیلی‌دیانین) می‌تواند به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی مؤثر بر جلوگیری از تخریب رادکالهای آزاد واقع شود (26). سیلی‌مارین را به دلیل اثرات فیزیولوژیکی و فارماکولوژیک این عصاره گیاهی، پلی‌فنولی می‌دانند که از طریق افزایش ذخایر آنتی‌اکسیدانی درون‌زاد (همچون گلوتاتیون پراکسیداز، سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز) و پاک‌سازی بنیان‌های آزاد منجر به تثبیت غشای سلولی و در نتیجه حفظ سیالیت غشا می‌گردد (27). علاوه‌براین، سیلی‌مارین از طریق افزایش بیان ژن و تولید پروتئین، مهار آنزیم‌های مسیر سیکلواکسیژناز و لیپواکسیژناز و تعدیل در بیان آبشار کینازی مربوط به نسخه‌برداری NF-Kβ، اثرات فیزیولوژیکی و فارماکولوژیکی خود را اعمال می‌کند (8). سیلی‌مارین از آپوپتوزیس سلول‌های PC12 از طریق تقویت عمل NGF (Nerve Growth Factor) ممانعت می‌نماید. بر مبنای نتایج، احتمالاً سیلی‌مارین با کاهش استرس اکسیداتیو و محافظت از سلول‌ها در برابر آپوپتوزیس باعث حفاظت از نورون‌های سروتونرژیک و کاهش اضطراب می‌شود (28).
در این راستا، Rasool و همکاران اظهار داشتند که مصرف شش هفته‌ای 200-100 میلی‌گرم سیلی‌مارین در موش‌هایی که دارای آسیب هپاتوسیتی ناشی از مصرف کربن تتراکلراید بودند، منجر به افزایش آنزیم‌های ضد اکسایشی (گلوتاتیون پراکسیداز و کاتالاز) و در نتیجه تعدیل میزان آنزیم‌های ناشی از آسیب هپاتوسیتی گردیده است (29). همچنین در مطالعه‌ای که اخیراً انجام شده است، آنتی‌اکسیدان‌هایی چون سیلی‌مارین و کوارستین با ثبات بخشیدن به گانگلیوزیدهای غشایی باعث تداوم غشاهای زیستی و افزایش توان حیاتی سلول‌ها شدند. شایان ذکر است که عوامل کارسینوژن مانند آرسنیک سبب ایجاد بدخیمی در سلول‌های پوست و القای استرس اکسیداتیو می‌شوند؛ اما سیلی‌مارین تا حدودی با هر دو پدیده مقابله می‌کند (28). از سوی دیگر، فعالیت قوی آنتی‌اکسیدانی سیلی‌مارین موجب افزایش گلوتاتیون سلولی و تحریک تولید SOD، گلوتاتیون پراکسیداز و کاتالاز در مغز رت‌ها می‌گردد (30).
نتیجه‌گیری
بر مبنای نتایج می‌توان گفت که مصرف مکمل سیلیبوم ماریانوم در ورزش‌های فزاینده سبب کاهش شاخص‌های اکسیدان و افزایش شاخص‌های آنتی‌اکسیدان می‌شود؛ در نتیجه استفاده از این مکمل به کشتی‌گیران پیشنهاد می‌گردد تا آن‌ها بتوانند در جهت بهبود ریکاوری و جلوگیری از آسیب‌های اکسیدان از آن استفاده نمایند. علاوه‌براین، با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از شاخص پراکسیداسیون و اکسیداسیون، نیاز به انجام مطالعات بیشتر در این زمینه با استفاده از پروتکل‌های مختلف تمرینی، استفاده از دوزهای مختلف مکمل سیلیبوم ماریانوم و مقایسه بین رشته‌های مختلف ورزشی احساس می‌شود.
تشکر و قدردانی
مقاله حاضر مستخرج از رساله دکتری گروه فیزیولوژی ورزش دفاع‌شده در دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد می‌باشد. بدین‌وسیله از تمامی افرادی که در این مطالعه با پژوهشگران همکاری نمودند، تشکر و قدردانی می‌گردد.
گسترش ورزش‌های حرفه‌ای و منظم به ویژه ورزش‌های سنگین و هوازی، چالش‌هایی را برای بدن ورزشکاران به وجود می‌آورد. بدن در حالت پایدار خود دارای وضعیت متعادل اکسایشی است. به عبارت دیگر بدن در حالت تعادل، نیروهای اکسایشی درون خود را از طریق فعالیت‌های آنتی‌اکسیدانی خنثی می‌سازد؛ اما فعالیت‌های ورزشی با افزایش فرایندهای اکسایشی به سرعت شرایط را برای برهم‌خوردن تعادل اکسایشی فراهم می‌کنند. افزایش اکسیژن مصرفی (1)، برهم‌خوردن نسبت توزیع خون در ارگان‌هایی چون کبد، کلیه و روده و ایجاد محیط هیپوکسی (2) و وجود نوتروفیل‌ها و ماکروفاژها برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده موجب می‌شوند بدن در اثر ورزش به شکل حیرت‌انگیزی به کارخانه تولید رادیکال‌های آزاد تبدیل گردد که در نتیجه چنین اتفاقی، نسبت میزان این عناصر با توان بدن برای سم‌زدایی بر هم خورده و بدن عدم تعادل شدیدی را تجربه کند. رادیکال‌های آزاد، مولکول‌های ناپایداری هستند که از طریق از دست دادن الکترون تحت شرایط پرفشار بدن به وجود می‌آیند. این مولکول‌های ناپایدار بر مبنای اشتیاق بی‌حد خود برای رسیدن به تعادل، نسبت به مولکول‌های موجود در سلول‌های بافت‌های مختلف بدن واکنش نشان می‌دهند و آن‌ها را از وضعیت تعادل خارج می‌کنند، مکانیسم آنتی‌اکسیدانی را متزلزل می‌نمایند و در نهایت موجب تخریب سلولی گسترده در بدن می‌شوند. از بین رفتن این توازن، فشار اکسایشی نامیده می‌شود (3). مطالعات گسترده‌ای در رابطه با تأثیر انواع مختلف رویکردهای دارویی و غیر دارویی بر مهار و یا تخفیف برخی از شاخص‌های مرتبط با پدیده استرس اکسایشی از جمله سوپراکسید دیسموتاز (Superoxide Dismutase) (به‌عنوان یک شاخص ضد اکسایشی) و مالوندیآلدهید (Malondialdehyde) (به‌عنوان یک شاخص اکسایشی) صورت گرفته است (4). در این راستا، نشان داده شده است که ظرفیت تام آنتی‌اکسیدانی (Antioxidant Capacity) در نتیجه تمرین کوتاه مدت شدید مقاومتی و تمرین استقامتی فزاینده کاهش می‌یابد (5). اگرچه برخی از گزارشات متناقض نیز وجود دارد؛ اما تنها تمرینات هوازی موجب تولید رادیکال‌های آزاد نمی‌شوند؛ بلکه تمرینات بدنی شدید و طاقـت‌فـرسـا نیـز منجـر بـه
|
36
|
|
مجله دانشگاه علوم پزشکی قم/ دوره سیزدهم، شماره دوازدهم، اسفند 1398
International License Creative Commons Attribution License 4.0 |
تولید رادیکال‌های آزاد در عضلات اسکلتی و دیگر بافت‌های بدن می‌گردد (6). در زمینه کاهش اثرات مخرب اکسیداتیو، استفاده از مکمل‌های دارویی به‌ویژه گیاهان دارویی از جمله مهم‌ترین روش‌های موجود است (7). در میان مکمل‌های طبیعی موجود، سیلیبوم ماریانوم (خارمریم) اهمیت ویژه‌ای داشته و از عصاره آن (سیلی‌مارین) در آزمایشات متعددی برای مقابله با استرس اکسایشی استفاده شده است (8)؛ به‌عنوان مثال بررسی اثرات آنتی‌اکسیدانی عصاره خارمریم بر مارکرهای استرس اکسیداتیو تأییدکننده این نکته است که این مکمل تأثیر مشهودی بر کاهش اثرات منفی اکسیدانی پس از فعالیت هوازی شدید دارد (9). در پژوهشی دیگر که در ارتباط با بازیکنان فوتبال صورت گرفت، نشان داده شد که استفاده از عصاره خارمریم می‌تواند در کوتاه مدت از تغییرات نامطلوب شاخص‌های سلولی پس از فعالیت ورزشی شدید جلوگیری نماید (10). در این ارتباط، حیدری و همکاران (1394) نتایج مشابهی را گزارش نمودند و بر نقش مکمل عصاره خارمریم پس از فعالیت هوازی شدید در کاهش آسیب‌های سلولی تأکید کردند (11). یکی از نظریات موجود این است که افزایش ظرفیت آنتی‌اکسیدانی می‌تواند در نتیجه کاهش آسیب ماکرومولکول‌ها ایجاد شود (12). شایان ذکر است که کاهش جریان خون طی انقباضات شدید با مهار متابولیسم هوازی (2) در تولید رادیکال‌های آزاد نقش دارد (13). انباشت زیاد کلسیم در اثر انقباضات شدید که معمولاً موجب آسیب می‌شود، تولید گونه‌های فعال اکسیژن را افزایش می‌دهد (14). در مجموع می‌توان گفت که تمرینات فزاینده در دراز مدت می‌تواند منجر به تشدید استرس اکسیداتیو و افت عملکرد ورزشی شود. در ورزش کشتی به دلیل انجام تمرینات شدید در درازمدت، کشتی‌گیران در معرض تشدید وضعیت استرس اکسیداتیو در بدن خود می‌باشند. این موضوع می‌تواند منجر به افت عملکرد ورزشی و نیز بروز مشکلاتی در زمینه سلامتی آن‌ها گردد. بیشتر مطالعاتی که در این زمینه انجام شده‌اند، اثرات کوتاه مدت مکمل‌گیری خار مریم را مورد بررسی قرار داده و به ارزیابی اثرات طولانی مدت مصرف این مکمل نپرداخته‌اند؛ از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات مصرف همزمان مکمل خـارمـریم در یک دوره چهـار هفتـه‌ای تمـرینـات فـزاینده
کشتی بر پاسخ برخی از عوامل اکسیداتیو به یک جلسه تمرین حاد در کشتی گیران خوب تمرین کرده انجام شد.
روش بررسی
آزمودنی‌ها و روش کار
مقاله حاضر در قالب طرح‌های نیمه‌تجربی دو گروهی (مکمل و دارونما) چهار مرحله‌ای به‌صورت دوسوکور انجام شد. جامعه آماری پژوهش، 65 نفر از کشتی‌گیران استان قم (شرکت‌کننده در 6-4 جلسه فعالیت و تمرین بدنی در طول هفته طی شش ماه گذشته) بودند که براساس مطالعه ساری صراف و همکاران در مورد تغییرات واریانس ظرفیت آنتی‌اکسیدان تام سرمی پس از تمرینات وامانده‌ساز هوازی (10)، تعداد نمونه با درنظرگرفتن فاصله اطمینان 95 درصد، خطای نوع اول (05/0=α)، خطای نوع دوم 20 درصد (2/0=β) و توان آزمون 80 درصد برای هر گروه با استفاده از فرمول زیر معادل نه نفر تعیین گردید. همچنین با احتساب احتمال 10 درصدی حذف نمونه‌ها، تعداد نمونه در هر گروه 10 نفر در نظر گرفته شد.
کشتی‌گیرانی که حداقل در پنج سال اخیر سابقه تمرین مداوم داشته و حداقل یک عنوان قهرمانی در سطح استان کسب کرده بودند، وارد مطالعه شدند. باید خاطرنشان ساخت که سابقه ابتلا به انواع بیماری‌ها، عدم ورزش حرفه‌ای، استعمال سیگار، مصرف الکل، استفاده از داروهای ضد التهابی و مکمل‌های ویتامینی طی شش ماه اخیر و ابتلا به اختلالاتی که با مصرف مکمل سیلیبوم ماریانوم تشدید می‌شوند به‌عنوان معیارهای خروج از مطالعه در نظر گرفته شدند. پس از انتخاب کشتی‌گیران، جلسه هماهنگی تشکیل شد و در آن اهداف و روش‌های اندازه‌گیری به‌طور کامل برای آن‌ها شرح داده شد. به‌منظور رعایت اصول اخلاقی، کلیه مراحل و اقدامات برای آزمودنی‌ها یکسان در نظر گرفته شد و اطلاعات آزمودنی‌ها به‌صورت محرمانه حفظ گردید.
کشتی‌گیرانی که حداقل در پنج سال اخیر سابقه تمرین مداوم داشته و حداقل یک عنوان قهرمانی در سطح استان کسب کرده بودند، وارد مطالعه شدند. باید خاطرنشان ساخت که سابقه ابتلا به انواع بیماری‌ها، عدم ورزش حرفه‌ای، استعمال سیگار، مصرف الکل، استفاده از داروهای ضد التهابی و مکمل‌های ویتامینی طی شش ماه اخیر و ابتلا به اختلالاتی که با مصرف مکمل سیلیبوم ماریانوم تشدید می‌شوند به‌عنوان معیارهای خروج از مطالعه در نظر گرفته شدند. پس از انتخاب کشتی‌گیران، جلسه هماهنگی تشکیل شد و در آن اهداف و روش‌های اندازه‌گیری به‌طور کامل برای آن‌ها شرح داده شد. به‌منظور رعایت اصول اخلاقی، کلیه مراحل و اقدامات برای آزمودنی‌ها یکسان در نظر گرفته شد و اطلاعات آزمودنی‌ها به‌صورت محرمانه حفظ گردید.
سپس با استفاده از روش قانون تخصیص تصادفی (Random Allocation Rule) و روش دوسوکور توسط یکی از اعضای تیم پژوهش (به غیر از پژوهشگر و شرکت‌کنندگان) به دو گروه A (تمرین + مکمل دارو) (10 نفر) و B (تمرین + دارونما) (10 نفری) تقسیم شدند. از آزمودنی‌ها خواسته شد که طی دوره پژوهش از مصرف هرگونه دارو و مکمل ضد التهابی تأثیرگذار بر نتایج احتمالی پژوهش خودداری کنند. به‌صورت مستمر از آزمودنی‌ها درخواست می‌شد رژیم غذایی معمولی خود را حفظ کنند و در دوره پژوهش از انجام فعالیت شدید به غیر از برنامه تمرینات تیمی خود پرهیز نمایند. برای اندازه‌گیری ترکیب بدنی و ویژگی‌های آنتروپومتریک از دستگاه تجزیه و تحلیل ترکیب بدن (مدل 720، کره جنوبی) استفاده گردید و بـرای محاسبه قـدرت بیشـینه کشتی‌گیران از معادلـه (تکرار×0278/0) - 0278/1÷ وزنه جابه‌جاشده به کیلوگرم بهره گرفته شد (15). برنامه تمرینات برای تمام شرکت‌کنندگان (گروه مداخله و شبه دارو) شامل شش جلسه تمرین در هفته (به‌طور متوسط هر جلسه به مدت 90 دقیقه) طی چهار هفته بود. تمرینات با گرم‌کردن به مدت 15 دقیقه، دویدن تناوبی و تمرینات مقاومتی، سرعتی، پلایومتریک و تکنیکی آغاز گردید و در پایان تمرینات سردکردن انجام شد (16).
|
37
|
|
مجله دانشگاه علوم پزشکی قم/ دوره سیزدهم، شماره دوازدهم، اسفند 1398
International License Creative Commons Attribution License 4.0 |
شرکت‌کنندگان یک جلسه تمرین حاد را در دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون پس از خونگیری اول و سوم شامل 15دقیقه حرکات گرم‌کردن (دویدن، نرمش و حرکات کششی) انجام دادند و بلافاصله پروتکـل تمرینی را اجرا کردند. برای ایجاد فشار تمرینی مشابه با مسابقه کشتی از پروتکل اصلاح‌شده تمرین دایره‌ای مبتنی بر فنون کشتی استفـاده شـد. پروتکل تمرینی تمرینات دایره‌ای شامل هشت حرکت زیر یک خم موافق، کول‌انداز، زیر دو خم سر رو، فن کمر، زیر یک خم مخالف، تندر، زیرگیری درخت‌کن و پیچ پیچک بود. باید خاطرنشان ساخت که هر تکنیک، یک تکرار داشت و بین ایستگاه‌ها و دورها استراحتی در نظر گرفته نشده بود. از آزمودنی‌ها خواسته شد که از یک ایستگاه به ایستگاه دیگر (با 10 متر فاصله) با سرعت بدوند. در پایان سه دور اجرای بدون وقفه، 3 دقیقه استراحت در نظر گرفته شده و پـس از پایان 3 دقیقه استراحت، نـوبت بعـدی تمرین دایره‌ای آغاز می‌‌گردید. کل زمان اجرای تمرین دایره‌ای کشتی 17 دقیقه بود (شامل: چهار نوبت × 2 دقیقه تمرین + 3 × 3 دقیقه استراحت بین نوبت‌ها). کل زمان اجرای جلسه تمرینی نیز 60 دقیقه در نظر گرفته شد که شامل: 10 دقیقه گرم‌کردن، 16 دقیقه سردکردن، 17 دقیقه تمرین کشتی (شامل: دو زمان 3 دقیقه‌ای، 3 دقیقه استراحت و سپس 3 زمان دو دقیقه‌ای با 30 ثانیه استراحت بین زمان‌ها) و 17 دقیقه تمرین دایره‌ای بود (17).
در این مطالعه حداکثر ضربان قلب بیشینه با استفاده از معادله Fox و همکاران (حداکثر ضربان قلب بیشینه= سن 22-0) تعیین شد (18). شدت تمرینات براساس درصد ضربان قلب بیشینه معادل 70 تا 90 درصد بود. باید خاطرنشان ساخت که تمامی مراحل پژوهش در شرایط استاندارد با رطوبت نسبی 55-50 درصد و دمای 28-26 درجه سانتی‌گراد طی ساعات 11-8 صبح انجام شدند. پیش از خونگیری، رژیم غذایی روزانه آزمودنی‌ها با استفاده از یادآمد تغذیه‌ای 24 ساعته کنترل شد. گروه مکمل هر روز سه عدد کپسول لیورگل (با نام علمی سیلیبوم ماریانوم؛ نام فارسی خارمریم) حاوی 300 میلی‌گرم سیلیبوم ماریانوم را به مدت چهار هفته دریافت نمود. گروه دارونما نیز سه عدد کپسول نشاسته را پس از وعده صبحانه، ناهار و شام دریافت کرد.
|
38
|
پیش از آغاز پژوهش، قرص‌ها به‌صورت پودر در داخل کپسول (پوکه کپسول هم‌رنگ، شرکت ژل کپسول تهران، ایران) قرار داده شدند. به‌منظور جلوگیری از سوگیری در پژوهش، قوطی‌های حاوی مکمل توسط فردی غیر از پژوهشگر علامت‌گذاری گردید.
در هر نوبت 5 میلی‌لیتر نمونه خونی در چهار مرحله (دو مرحله قبل و بعد از تمرین، پیش از مکمل‌دهی و دو مرحله قبل و بعد از تمرین پس از مکمل‌دهی) از ورید پیش‌آرنجی چپ آزمودنی‌ها تهیه شد. پس از آن، سرم نمونه‌ها با استفاده از دستگاه سانتریفیوژ (مدل hermle z310، کشور آلمان) (3500 دور در دقیقه به مدت 10 دقیقه) جدا گردید. برای انجام مراحل بعدی، نمونه‌ها در دمای 70- درجه سانتی‌گراد قرار داده شدند. SOD (Superoxide Dismutase) به روش اسپکتروفتومتر و با استفاده از کیت الیزا، TAC (Antioxidant Capacity) به روش رنگ‌سنجی و با استفاده از کیت (شرکت بیوکر، آلمان) و MDA (Methylenedioxyamphetamine) بر پـایـه واکـنـش بـا
تیوباربیتوریک اسید و با استفاده از دستگاه فلوریمتر اندازه‌گیری شدند. تمامی مراحل پژوهش در شرایط استاندارد با رطوبت نسبی 55-50 درصد و دمای 28-26 درجه سانتی‌گراد طی ساعات 11-8 صبح انجام شدند. پیش از خونگیری، رژیم غذایی روزانه آزمودنی‌ها با استفاده از یادآمد تغذیه‌ای 24 ساعته کنترل گردید. به‌منظور تحلیل آماری، ابتدا نرمال‌بودن توزیع داده‌ها با استفاده از آزمون Kolmogorov–Smirnov بررسی شد. در ادامه، میانگین تغییرات هریک از متغیرها طی مراحل چهارگانه اندازه‌گیری گردید و برای بررسی تأثیر متقابل گروه‌ها (مکمل و دارونما) و مراحل خونگیری از آزمون‌های تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر 2×4 (گروه × مراحل) استفاده شد.
در صورت وجود اختلاف بین مراحل زمان از آزمون تعقیبی بونفرونی و برای تعیین اختلاف بین گروهی از آزمون t مستقل بهره گرفته شد. تمام عملیات و تحلیل‌های آماری در سطح معناداری کمتر از 05/0 با استفاده از نرم‌افزارهای آماری SPSS 24 و Excel صورت گرفت.
|
مجله دانشگاه علوم پزشکی قم/ دوره سیزدهم، شماره دوازدهم، اسفند 1398
International License Creative Commons Attribution License 4.0 |
یافته‌ها
نتایج حاصل از بررسی ویژگی‌های عمومی آزمودنی‌ها در جدول 1 ارائه شده است.
|
هر دو گروه کنترل و مکمل الگوی مشابهی در مقدار سوپراکسید دیسموتاز قبل و بلافاصله پس از تمرین و پس از مکمل‌دهی داشتند و بلافاصله پس از تمرین و پس از مکمل‌دهی به بیشترین مقدار خود رسیدند. از نظر بین گروهی، مقادیر سوپراکسید دیسموتاز قبل از تمرین و پس از مکمل‌دهی (032/0=P) و بلافاصله بعد از تمرین و پس از مکمل‌دهی (002/0=P) در گروه مکمل افزایش معناداری داشت (شکل 1). در این مطالعه مقادیر آنتی‌اکسیدان تام در هر دو گروه، قبل از تمرین و پس از مکمل‌دهی افزایش یافت؛ اما بلافاصله پس از تمرین و پس از مکمل‌دهی در گروه کنترل کاهش یافت؛ به‌طوری که مقادیر آنتی‌اکسیدان تام قبل از تمرین و پس از مکمل‌دهی (001/0=P) و بلافاصله پس از تمرین و پس از مکمل‌دهی (008/0=P) در گروه مکمل افزایش معناداری داشت (شکل 2). از سوی دیگر، مقادیر مالوندیآلدهید در هر دو گروه قبل از تمرین و پس از مکمل‌دهی کاهش یافت؛ اما بلافاصله پس از تمرین و پس از مکمل‌دهی در گروه مکمل افزایش پیدا کرد که این افزایش در گروه کنترل بیشتر بود.
در این مطالعه کاهش معناداری در مقادیر مالون‌‌دی‌آلدهیـد قبل از |
براساس نتایج به‌دست‌آمده، بین شاخص‌ها در دو گروه تفاوت معناداری وجود ندارد.
|
جدول شماره 1: مقایسه ویژگی‌های آزمودنی‌ها در گروه‌های مورد مطالعه (میانگین و انحراف استاندارد)
|
|
تمرین و پس از مکمل‌دهی (001/0=P) و بلافاصله پس از تمرین و پس از مکمل‌دهی (001/0=P) در گروه مکمل مشاهده شد (شکل 3). شایان ذکر است که قبل و بلافاصله پس از تمرین و قبل از مکمل‌دهی، اختلاف معناداری در شاخص‌های مورد مطالعه بین دو گروه وجود نداشت. برای بررسی تفاوت میانگین‌ها در هریک از گروه‌ها به تفکیک بین زمان‌های مختلف از آزمون مقایسات زوجی (Pairwise Comparisons) با اندازه‌های مکرر استفاده شد. از آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌های مکرر نیز جهت بررسی اثر متغیر گروه‌بندی دارونما + تمرین و مکمل خارمریم + تمرین روی شاخص‌های سوپراکسید دیسموتاز، آنتی‌اکسیدان تام و مالوندیآلدهید استفاده گردید.
با توجه به نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌های مکرر، سطح متغیر گروه در مالوندیآلدهید (000/0=P) معنادار بود؛ اما و در متغیرهای سوپراکسید دیسموتاز (163/0=P) و آنتی‌اکسیدان تام (075/0=P) معنادار نبود؛ بنابراین می‌توان گفت که متغیر گروه اثر معناداری بر میانگین مقدار مالوندیآلدهید داشته است؛ بدین‌معنا که میانگیـن مقدار مالوندیآلدهید در گروه مکمل کمتر از گروه کنترل بوده است. |
|
شکل شماره 1: میانگین تغییرات سطح سرمی سوپراکسید دیسموتاز قبل و بعد از مکمل‌دهی * تفاوت معنادار بین گروه سیلیبوم ماریانوم و دارونما |
|
39
|
|
مجله دانشگاه علوم پزشکی قم/ دوره سیزدهم، شماره دوازدهم، اسفند 1398
International License Creative Commons Attribution License 4.0 |
|
بحث
از نظر بین گروهی، مقادیر سوپراکسید دیسموتاز قبل از تمرین پس از مکمل‌دهی و بلافاصله بعد از تمرین و پس از مکمل‌دهی در گروه سیلیبوم ماریانوم افزایش معناداری داشت. همچنین کاهش معناداری در مقادیر مالوندیآلدهید قبل از تمرین و پس از مکمل‌دهی و بلافاصله بعد از تمرین و پس از مکمل‌دهی در گروه سیلیبوم ماریانوم مشاهده شد. از سوی دیگر، مقادیر آنتی‌اکسیدان تام قبل از تمرین و بعد از مکمل‌دهی و بلافاصله پس از تمرین و بعد از مکمل‌دهی در گروه سیلیبوم ماریانوم افزایش معناداری داشت. با توجه به آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌های مکرر، میانگین مقدار مالوندیآلدهید در گروه سیلیبوم ماریانوم کمتر از گروه کنتـرل بـود کـه این یافتـه با نتایـج مطـالعـه |
|
ذوالفقار دیدنی و همکاران (1391) مغایرت داشت. در پژوهش مذکور که با عنوان "اثر مکمل و فعالیت بی‌هوازی بر شاخص‌های استرس اکسایشی در ورزشکاران واترپلو" انجام شد، 16 ورزشکار (هشت نفر در گروه مکمل و هشت نفر در گروه دارونما) به‌عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفتند. گروه مکمل به مدت دو هفته مکمل ویتامین‌های E و C را دریافت نمود. نتایج نشان دادند که میزان MDA و فعالیت آنزیم‌های SOD، CAT (Chloramphenicol Acetyltransferase) و GPX (Glutathione Peroxidase) به‌طور معناداری کاهش یافته است؛ اما میزان TAC به‌طور معناداری افزایش پیدا کرده است (19). در پژوهش جهانگرد سردرود و همکاران (2013) نیز گزارش گردید که مکمل‌گیری کوتاه مدت عصاره سیر موجب افـزایـش معنـادار
|
در این مطالعه مکمل‌گیری کوتاه مدت سیر از افزایش MDA پس از یک جلسه آزمون وامانده‌ساز جلوگیری نمود. این در حالی بود که مکمل‌گیری سیر نتوانست از کاهش TAC پس از پروتکل تمرینی وامانده‌ساز جلوگیری کند (20). علاوه‌براین، صادقی و همکاران (1395) در پژوهشی با عنوان "تأثیر مکمل‌یاری کوتاه مدت سیر بر ظرفیت آنتی‌اکسیدانی تام و مالوندیآلدهید سرم مردان فعال پس از ورزش برون‌گرا" به این نتیجه رسیدند که شاخص TAC به‌طور معناداری افزایش یافته است؛ اما مکمل‌یاری سیر اثری بر شاخص MDA سرمی نداشته است (21) که این یافته کاملاً با نتایج پژوهش حاضر در تضاد می‌باشد. علت این تناقص را می‌توان در کوتاه بودن مدت مکمل‌دهی و شدت و نوع تمرینات جستجو کرد. نتایج این پژوهش با یافته‌های رحیمی و همکاران (1394) و شیرعلی و همکاران (1393) همسویی دارد؛ به نحوی که در پژوهش رحیمی با عنوان "اثرات آنتی‌اکسیدانی عصاره هیدروالکلی گیاه ماریتیغال (Silymarin) بر پاسخ مارکرهای استرس اکسیداتیو ناشی از یک جلسه فعالیت وامانده‌ساز هوازی در مردان فعال" (دو گروه 10 نفری؛ مصرف 14 روز مکمل و دارونما) نشان داده شد که ظرفیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی SOD و GPx به شکل معناداری افزایش یافته است. پژوهشگران مذکور به این نتیجه رسیدند که مصرف سیلیبوم ماریانوم با افزایش ظرفیت آنتی‌اکسیدانی پایه از تغییرات نامطلوب شاخص آسیب استرس اکسیداتیو ناشی از انجام یک جلسه فعالیت وامانده‌ساز هوازی در مردان فعال می‌کاهد (22). همچنین در پژوهش شیرعلی و همکاران (1393)که با عنوان "اثر تمرینات استقامتی و مکمل سیلی‌مارین بر میزان آنزیم اکسیداتیو سوپراکسید دیسموتاز (SOD) و پروتئین شوک حرارتی (70 hsp) بر پلاسمای دانشجویان مرد غیر ورزشکار انجام شد، گزارش گردید که انجام تمرینات استقامتی منتخب به مدت شش هفته و مصرف مکمل سیلی‌مارین باعث افزایش معنادار SOD بدن می‌گردد (23).
نتایج پژوهش حاضر نشان دادند که مصرف سیلیبوم ماریانوم سبب کاهش معنادار سطح شاخص اکسیدان MDA در گروه هدف در حالت پایـه شـد و پـس از تمـرین حـاد از افـزایـش زیاد
جلوگیری نمود؛ اما در گروه کنترل افزایش معنادار سطح شاخص اکسیدان MDA مشاهده شد که نشان‌دهنده اثر سیلیبوم ماریانوم بر کاهش اثرات ناشی از یک جلسه تمرین حاد می‌باشد. از سوی دیگر، اسدی و همکاران (1389) پژوهشی را با هدف بررسی اثر محافظتی (آنتی‌اکسیدانی) سیلی‌مارین بر میزان مرگ سلولی و تولید پراکسیداسیون چربی ناشی از گلوکز بالا در کشت سلول‌های عصبی PC12 انجام دادند. آن‌ها از طریق سنجش MDA به بررسی تولید پراکسیداسیون لیپیدی پرداختند و بیان نمودند که مصرف سیلی‌مارین با دوز 100 میکرومول بر میلی‌لیتر موجب کاهش معنادار میزان شاخص MDA شده است (24) که این مهم با نتایج پژوهش حاضر همسو می‌باشد. حسنی و همکاران (1393) نیز پژوهشی را با عنوان "تأثیر مصرف مکمل سیلی‌مارین و تمرین استقامتی بر میزان مالوندیآلدهید پلاسمای مردان غیر فعال" (11 نفر در گروه مداخله و هشت نفر در گروه کنترل؛ شش هفته مصرف مکمل و دارونما) انجام دادند. نتایج حاکی از آن بودند که سطح شاخص MDA و پراکسیدان چربی‌ها به‌طور معناداری کاهش یافته است (25). سیلیبوم ماریانوم با داشتن یک گروه بسیار بزرگ از فلاونولیگنان‌ها (سیلی‌کریستین، سیلیبین، ایزوسیلیبین و سیلی‌دیانین) می‌تواند به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی مؤثر بر جلوگیری از تخریب رادکالهای آزاد واقع شود (26). سیلی‌مارین را به دلیل اثرات فیزیولوژیکی و فارماکولوژیک این عصاره گیاهی، پلی‌فنولی می‌دانند که از طریق افزایش ذخایر آنتی‌اکسیدانی درون‌زاد (همچون گلوتاتیون پراکسیداز، سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز) و پاک‌سازی بنیان‌های آزاد منجر به تثبیت غشای سلولی و در نتیجه حفظ سیالیت غشا می‌گردد (27). علاوه‌براین، سیلی‌مارین از طریق افزایش بیان ژن و تولید پروتئین، مهار آنزیم‌های مسیر سیکلواکسیژناز و لیپواکسیژناز و تعدیل در بیان آبشار کینازی مربوط به نسخه‌برداری NF-Kβ، اثرات فیزیولوژیکی و فارماکولوژیکی خود را اعمال می‌کند (8). سیلی‌مارین از آپوپتوزیس سلول‌های PC12 از طریق تقویت عمل NGF (Nerve Growth Factor) ممانعت می‌نماید. بر مبنای نتایج، احتمالاً سیلی‌مارین با کاهش استرس اکسیداتیو و محافظت از سلول‌ها در برابر آپوپتوزیس باعث حفاظت از نورون‌های سروتونرژیک و کاهش اضطراب می‌شود (28).
در این راستا، Rasool و همکاران اظهار داشتند که مصرف شش هفته‌ای 200-100 میلی‌گرم سیلی‌مارین در موش‌هایی که دارای آسیب هپاتوسیتی ناشی از مصرف کربن تتراکلراید بودند، منجر به افزایش آنزیم‌های ضد اکسایشی (گلوتاتیون پراکسیداز و کاتالاز) و در نتیجه تعدیل میزان آنزیم‌های ناشی از آسیب هپاتوسیتی گردیده است (29). همچنین در مطالعه‌ای که اخیراً انجام شده است، آنتی‌اکسیدان‌هایی چون سیلی‌مارین و کوارستین با ثبات بخشیدن به گانگلیوزیدهای غشایی باعث تداوم غشاهای زیستی و افزایش توان حیاتی سلول‌ها شدند. شایان ذکر است که عوامل کارسینوژن مانند آرسنیک سبب ایجاد بدخیمی در سلول‌های پوست و القای استرس اکسیداتیو می‌شوند؛ اما سیلی‌مارین تا حدودی با هر دو پدیده مقابله می‌کند (28). از سوی دیگر، فعالیت قوی آنتی‌اکسیدانی سیلی‌مارین موجب افزایش گلوتاتیون سلولی و تحریک تولید SOD، گلوتاتیون پراکسیداز و کاتالاز در مغز رت‌ها می‌گردد (30).
نتیجه‌گیری
بر مبنای نتایج می‌توان گفت که مصرف مکمل سیلیبوم ماریانوم در ورزش‌های فزاینده سبب کاهش شاخص‌های اکسیدان و افزایش شاخص‌های آنتی‌اکسیدان می‌شود؛ در نتیجه استفاده از این مکمل به کشتی‌گیران پیشنهاد می‌گردد تا آن‌ها بتوانند در جهت بهبود ریکاوری و جلوگیری از آسیب‌های اکسیدان از آن استفاده نمایند. علاوه‌براین، با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از شاخص پراکسیداسیون و اکسیداسیون، نیاز به انجام مطالعات بیشتر در این زمینه با استفاده از پروتکل‌های مختلف تمرینی، استفاده از دوزهای مختلف مکمل سیلیبوم ماریانوم و مقایسه بین رشته‌های مختلف ورزشی احساس می‌شود.
تشکر و قدردانی
مقاله حاضر مستخرج از رساله دکتری گروه فیزیولوژی ورزش دفاع‌شده در دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد می‌باشد. بدین‌وسیله از تمامی افرادی که در این مطالعه با پژوهشگران همکاری نمودند، تشکر و قدردانی می‌گردد.
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي |
موضوع مقاله:
فیزیولوژی ورزشی
دریافت: 1398/7/25 | پذیرش: 1398/11/14 | انتشار: 1398/12/28
دریافت: 1398/7/25 | پذیرش: 1398/11/14 | انتشار: 1398/12/28
فهرست منابع
1. 1. Ochsendorf, F. Infections in the male genital tract and reactive oxygen species. Hum Reprod Update 45.1999; 5(5): 399-420. link [DOI:10.1093/humupd/5.5.399]
2. Fujii, J. Tsunoda, S. Redox regulation of fertilization and the spermatogenic process. Asian J Androl, 2011;13: 420-423.link [DOI:10.1038/aja.2011.10]
3. Atashk.S. A Review on the Antioxidant Effects of Medicinal Plants in Athletes. Journal of Medicinal Plants,2015; 2(54): 1-14. link
4. Modiri M, Daryanoosh F, Tanideh N, Mohammadi M, Firoozmand H. The Effects of Short and Middle Times Aerobic Exercise with High Intensities On Ingredients Antioxidant in Female Sprague-Dawley Rats. The Medical journal of the Mashhad University of Medical Science. 2014;57(3):587-95. [Full Text in Persian] link
5. Kurkcu R. The effects of short-term exercise on the parameters of oxidant and antioxidant systems in handball players. African Journal of Pharmacy and Pharmacology. 2010; 4(7): 448-452. link
6. Sen C K, Roy S, Packer L. Exercise-induced oxidative stress and antioxidant nutrients. Nutrition in Sport. 2000: 292.link [DOI:10.1002/9780470693766.ch22]
7. Jafari A, Zekri R, Dehghan G, Malekirad A. Effect of short-term garlic extract supplementation on oxidative stress and inflammatory indices in non-athlete men after an aerobic exercise. 2011. [Full Text in Persian] link
8. Mohamadifard M, Nazem H, Mottaghipisheh J. The Effects of Copper Oxide Nanoparticles and Hydroalcoholic Extracts of Berberis Vulgaris, Descurainia Sophia and Silybum Marianum on Catalase, Glutathione Peroxidase, and Malondialdehyde Concentration in Male Diabetic Rats. J Babol Univ Med Sci. 2015;18(3):54-61. [Full Text in Persian] link
9. Antioxidative effects of hydroalcoholic extract of Silybum marianum (l.) Gaertn (silymarin) on a single session of exhaustive aerobic exercise-induced oxidative stress markers response in active male. DMed. 2016; 23 (6) :61-70. [Full Text in Persian] link
10. Seifi Azarnejad M. Response of Indirect Indicators of Cell Injury Following Short-Term Silymarin Supplementation and One-Part Resistance Activity in Young Male Soccer Players. Journal metabolism and exercise. 2016;5(2):151-63. [Full Text in Persian] link
11. heidari B, siahkouhian M, vakili J, zarghami Khamenei A. The effects of a short term hydro-alcoholic extract of Milk Thistle (Silymarin) supplementation on aerobic exercise-induced changes. cmja. 2015; 5 (3) :1258-1270. [Full Text in Persian] link
12. Parise G, Phillips SM, Kaczor J J, Tarnopolsky M A. Antioxidant enzyme activity is up-regulated after unilateral resistance exercise training in older adults. Free Radical Biology and Medicine. 2005; 39(2): 289-95. link [DOI:10.1016/j.freeradbiomed.2005.03.024]
13. Zanchi N E, Lira FS, Seelaender M, Lancha‐Jr A H. Experimental chronic low‐frequency resistance training produces skeletal muscle hypertrophy in the absence of muscle damage and metabolic stress markers. Cell Biochemistry and Function. 2010; 28(3): 232-8. link [DOI:10.1002/cbf.1665]
14. Silva LA, Silveira P C, Pinho C A, Tuon T, Pizzol F D, Pinho R A. N-acetylcysteine supplementation and oxidative damage and inflammatory response after eccentric exercise. International Journal of Sports Nutrition. 2008; 18(4): 379. link [DOI:10.1123/ijsnem.18.4.379]
15. Nieman D. Exercise testing & prescription: McGraw-Hill Higher Education; 2010. link
16. Karimi M, Heydari H, Eghbalian J. The Effect of Tapering on Selected Plasma Cytokine Levels Following Incremental Training in Elite Male Wrestlers. International Journal of Wrestling Science. 2011;1(2):37-40. link [DOI:10.1080/21615667.2011.10878929]
17. Rashidlamir A, Goodarzi M, Mirzaee B, Zandi S. Effect of water and sports beverage intake on biochemical and physiological variables in trained wrestlers. MED SPORT. 2013;66:223-9. [Full Text in Persian] link
18. Fox 3rd S, Haskell W. Physical activity and the prevention of coronary heart disease. Bulletin of the New York Academy of Medicine. 1968;44(8):950. link [DOI:10.1080/00325481.1968.11693390]
19. Zolfeghar Didani H, Kargarfard M, Marjani A, Karim V. The Effects of Vitamin Supplementation on Oxidative Stress Indices after Anaerobic Activity in Water Polo Players. Journal of Isfahan Medical School. 2012; 30(199). [Full Text in Persian] link
20. Jahangard A, Hamedinia M, Hosseinikakhk A, Jafari A, and SalehzadehK. Effect of short-term garlic extract supplementation on oxidative stress indices during rest and induced-exercise exhaustion in male soccer players. Iranian journal of endocrinology and metabolism.2013;15:78-86. [Full Text in Persian] link
21. Sadeghi, A, Gholami, M. The Effect of Short-Term Garlic Supplementation on the Antioxidant Capacity of Total and Malondialdehyde Serum in Extracorporeal Active Men. Nutrition and Nutrition Sciences, 2016; 15 (Winter 96): 57-64. [Full Text in Persian] link
22. Ostadrahimi A, Jamali Qarakhanlou B. Antioxidant Effects of Hydroalcoholic Extract of Marigold (Silymarin) on Response of Oxidative Stress Markers Induced by a Session of Aerobic Exhaustion Activity in Active Men. Journal of Shahid University. 2015;121:222-34. [Full Text in Persian] link
23. Shirali S, Barari A, Hosseini A. The Effects of Endurance Training and Administration of Silymarin Supplementation on Oxidative Enzyme of SOD and Heat Shock Proteins 70 in Plasma of Unathletes Men Students. Journal of Jundishapur Medical Science, 2015; 14 (6): 703-712. [Full Text in Persian] link
24. Asadi Y, Abutaleb N, Sharifi A. Investigating the protective (antioxidant) effect of Silybum marianum on cell death and the production of high glucose fat peroxidation in PC12 nerve cell culture. Iranian Journal of Diabetes and Lipid. 2010;9(3):227-34. [Full Text in Persian] link
25. Hassani A, Soleymanian K, Hassan B, Donyaei A. The effect of silymarin supplementation and endurance training on the plasma malondialdehyde (MDA) levels, in sedentary men. 2014; 9(1):1-6. [Full Text in Persian] link
26. Svagera Z, Skottova N, Vana P, Vecera R, Urbanek K, Belejova M, et al. Plasma lipoproteins in the transport of silibinin, an antioxidant flavonolignan from Silybum marianum. Phytotherapy Research. 2003;17(5):524-30. link [DOI:10.1002/ptr.1187]
27. Anthony K, Saleh M. Free radical scavenging and antioxidant activities of silymarin components. Antioxidants. 2013;2(4):398-407. link [DOI:10.3390/antiox2040398]
28. Kittur S, Wilasrusmee S, Pedersen WA, Mattson MP, Straube-West K, Wilasrusmee C, et al. Neurotrophic and neuroprotective effects of milk thistle (Silybum marianum) on neurons in culture. Journal of Molecular Neuroscience. 2002;18(3):265-9. link [DOI:10.1385/JMN:18:3:265]
29. Rasool M, Iqbal J, Malik A, Ramzan HS, Qureshi MS, Asif M, et al. Hepatoprotective effects of Silybum marianum (Silymarin) and Glycyrrhiza glabra (Glycyrrhizin) in combination: a possible synergy. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2014 [DOI:10.1155/2014/641597]
30. Volume 2014, Article ID 641597, 9 pages. link
31. Manna SK, Mukhopadhyay A, Van NT, Aggarwal BB. Silymarin suppresses TNF-induced activation of NF-κB, c-Jun N-terminal kinase, and apoptosis. The Journal of Immunology. 1999;163(12):6800-9. link
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
حق تالیف (کپی رایت) برای مولفان محفوظ است.
صاحب امتیاز: دانشگاه علوم پزشکی قم
ناشر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قم
شاپا چاپی: 7799-1375
شاپا الکترونیک: 1375-2008
ایمیل مجله: journal@muq.ac.ir
j.muq.ac@gmail.com
