دوره 14، شماره 7 - ( مهر 1399 )                   جلد 14 شماره 7 صفحات 68-58 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Pakdaman M, Gravandi S, Askari R, Shafii M, Khaleghi Muri M, Bahariniya S. Estimation of the Economic Burden of Cardiovascular Diseases in Selected Hospitals of Yazd in 2018. Qom Univ Med Sci J 2020; 14 (7) :58-68
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-2743-fa.html
پاکدامن محسن، گراوندی سارا، عسکری روح اله، شفیعی میلاد، خالقی موری مهدیه، بهاری نیا سجاد. برآورد بار اقتصادی بیماری‌های قلبی عروقی در بیمارستان‌های منتخب شهر یزد در سال 1397. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1399; 14 (7) :58-68

URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-2743-fa.html


1- گروه مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، مرکز تحقیقات مدیریت و سیاست‌گذاری سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد
2- گروه اقتصاد سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران
3- دانشجوی کارشناسی بهداشت عمومی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد
4- دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، مرکز تحقیقات مدیریت و سیاست‌گذاری سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد ، sajjadbahari98@gmail.com
متن کامل [PDF 1236 kb]   (1644 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (3558 مشاهده)
متن کامل:   (2795 مشاهده)
مقدمه
بیماری‌های غیرواگیر که تحت عنوان بیماری‌های مزمن خوانده میشوند، مهم‌ترین علت مرگ‌ومیر در سراسر جهان هستند (1). اطلاعات دقیق درباره بار اقتصادی این بیماری‌ها می‌تواند تصمیم‌گیرندگان سلامت کشور را در برآورد اندازه مشکل، مزایای اقتصادی به‌دست‌آمده به علت پیشگیری از این بیماری‌ها و درنتیجه اختصاص منابع و مبارزه با این بیماری‌ها یاری کند (2). بیماری‌های غیرواگیر را به انواع مختلف تعریف کردهاند. برابر تعریف سازمان بهداشت جهانی، بیماری غیرواگیر عبارت است از: کاهش در ساختار یا اعمال بدن که به‌ضرورت سبب تغییر در زندگی عادی بیمار شود و طی دوره زمانی طولانی ادامه یابد و پایدار باشد (3). در سراسر جهان بیماری‌های مزمن علت بسیاری از موارد مرگ‌ومیر است (4). بار اقتصادی بیماری‌های مزمن در جوامع فقیرتر در مقایسه با جوامع برخوردار به نسبت بیشتر است. فقرا به دلیل افزایش مواجهه با خطرات و کاهش دسترسی به خدمات بهداشتی آسیب‌پذیرتر هستند (5).
بیماری‌های مزمن ازجمله بیماری‌های قلبی عروقی به سقوط افراد و خانوادهها در ورطه فقر منجر می‌شود و وضعیت پیچیده و بدتری را از بیماری و فقر ایجاد می‌کند (5). بیماری‌های مزمن مسئول 48 درصد از بار جهانی ناشی از سال‌های عمر تعدیل‌شده با ناتوانی هستند (6). همچنین این بیماری‌ها باعث کاهش کارایی در محیط‌های کاری به دلیل تمایل بیماران و مراقبت‌کنندگان آنان مبتنی بر غیبت از کار یا عملکرد ضعیف آنان میشود (7). بیماریهای قلبی عروقی اولین عامل مرگ در جهان هستند. بیشتر مردم سالانه بر اثر بیماری‌های قلبی عروقی بیش از هر علت دیگری می‌میرند (1). طبق آمار سازمان جهانی بهداشت در سال 2008، 3/17 میلیون نفر بر اثر بیماری‌های قلبی عروقی فوت کردند که 30 درصد از کل مرگ‌های جهان را شامل می‌شود (1). پیش‌بینی ‌شده است بیماری‌های قلبی عروقی تنها علت اصلی مرگ در جهان باقی بماند (8).
شواهد کافی در حال ظهور است که ثابت می‌کند بیماری‌های قلبی عروقی و دیگر بیماری‌های غیرواگیر در سطح خانوار موجب فقر ناشی از هزینه‌های کمرشکن و پرداخت از جیب می‌شود و در سطح کلان اقتصادی بار سنگینی بر اقتصاد کشورهای با درآمد کم یا متوسط تحمیل می‌کند (9، 1). بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، در ایران بیماری‌های مزمن علت 70 درصد از مرگ‌ومیرها را به خود اختصاص می‌دهند (10). در ایران بیماری‌های قلبی عروقی رتبه اول را از نظر مرگ‌ومیر به خود اختصاص داده است. 50 درصد از مرگ‌ومیرهای سالانه مربوط به این گروه بیماریهاست که از این رقم بیش از 19 درصد مربوط به سکته‌های قلبی است (11). سنجش سلامت جامعه، عوامل مؤثر بر آن و توزیع سلامتی به‌منظور تهیه شواهد مناسب برای سیاست‌گذاری و برنامهریزی در نظام سلامت ضروری به‌نظر می‌رسد (12،13).
سیاست‌گذاران و برنامهریزان نظام مراقبت سلامت برای تصمیم‌گیری به‌منظور تخصیص بهینه منابع نیازمند آگاهی از هزینه‌های بیماری‌ها هستند. برای تعیین هزینه کل ناشی از یک پیامد، بیماری یا حادثه که به کشور تحمیل میشود از بار اقتصادی بیماری استفاده میکنیم. ازآنجاکه بیماری‌های قلبی عروقی گروهی از بیماری‌ها با هزینه‌های زیاد و بار سنگین اقتصادی به جامعه هستند، این گروه بیماری‌ها بخش عظیمی از هزینه‌های در حال رشد بخش بهداشت و درمان را به خود اختصاص میدهند. درنتیجه محاسبه بار اقتصادی بیماری‌های قلبی عروقی به‌منظور اتخاذ تدابیر و راهکارهای مناسب برای مقابله با این گروه بیماری‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد (14). با توجه به اهمیت مطالب بیان‌شده، در مطالعه حاضر با تعیین هزینه بیماری عروق کرونر قلب در بیمارستان‌های منتخب شهر یزد به برآورد بار اقتصادی بیماری‌های قلبی عروقی پرداختیم.
 
روش بررسی
پژوهش حاضر از نوع توصیفی، تحلیلی و مقطعی بود که به روش بار اقتصادی بیماری‌ها انجام شد. در این مطالعه بار اقتصادی بیماری‌های قلبی عروقی با روش هزینه بیماری (cost-of-illness) و بر اساس رویکرد سرمایه انسانی برآورد شد. رویکرد سرمایه انسانی از متوسط درآمد اختصاصی سنی و جنسی در ترکیب با روندهای تولید مورد انتظار برای محاسبه درآمد فرد در طول زندگی استفاده میکند. در این رویکرد فرض میشود ارزش پولی تولید ازدست‌رفته در اثر ناتوانی یا مرگ زودرس یک فرد برابر با دستمزد فرد قبل از ناتوانی و مرگ است (17-15).
برای به‌دستآوردن ارزش فعلی تولید انتظاری و درآمد خالص انتظاری از نرخ تنزیل 3 و 5 درصد استفاده شد. انتخاب نرخ تنزیل تا حد زیادی با توجه به کشوری تعیین می‌شود که پژوهش در آنجا انجام می‌شود. همچنین تا حد زیادی به روش استفاده‌شده در استخراج اولویت‌ها، افق زمانی و ماهیت رویداد سلامت بستگی دارد. درحالی‌که نرخ واقعی تنزیل پیشنهاد میکند تا حدی بین کشورها تفاوت باشد، استفاده از مدل استاندارد تنزیل جهانی و نرخ مشابهی از تنزیل، چه در موارد پولی و چه در موارد غیر پولی همچون سالهای زندگی به کار برده می شود (18). بیشتر کشورها از نرخ تنزیل بین 3 تا 5 درصد استفاده میکنند (19). در مطالعه حاضر به‌منظور تحلیل حساسیت و کاهش خطای جمع‌آوری داده‌ها از نرخ تنزیل 3 و 5 درصد استفاده شد (20،21). در این مطالعه ابتدا با استفاده از نرخ تنزیل 3 درصد ارزش حال تمام هزینه‌ها و درآمدها به‌دست آمد. سپس در ارزیابی قوت نتایج با اعمال تحلیل حساسیت یک‌سویه مجدداً تمام محاسبات با نرخ تنزیل 5 درصد نیز انجام شد. میزان نرخ تنزیل در مطالعات قبلی محاسبه، برآورد و تعیین و تنها در این مطالعه استفاده شده است. لذا با توجه به این موضوع آوردن فرمول محاسبه نرخ تنزیل ضرورتی ندارد (21-18).
در این مطالعه از پرسش‌نامه محقق‌ساخته استفاده شد. محقق این پرسش‌نامه را در چهار بخش طراحی کرده است: الف) بخش مشخصات خانوار، ب) بخش هزینه‌های مستقیم پزشکی، ج) بخش هزینه‌های مستقیم غیرپزشکی، د) بخش هزینه‌های غیرمستقیم.
به‌منظور بررسی روایی صوری، پرسش‌نامه محقق‌ساخته در اختیار 10 نفر از بیماران قلبی عروقی در شهر یزد قرار گرفت. در این مرحله روایی، قابلیت پذیرش، معقولبودن و قابل درک بودن سؤالات بررسی شد. در این قسمت روی نگارش و ظاهر جملات پرسش‌نامه تأکید شد، به‌طوری‌که افراد باید برای هر سؤال موارد «ارتباط»، «سادگی» و «وضوح» را در قالب گزینه‌هایی مشخص می‌کردند. شرط تغییرنکردن هر سؤال این بود که 50 درصد از افراد گزینه اول یا 70 درصد گزینه‌های اول و دوم را انتخاب کنند، در غیر این صورت ظاهر گویه اصلاح می‌شد.
به‌منظور اطمینان از اینکه سؤالات دربرگیرنده تمامی حیطه‌های مفید و ضروری است، روایی محتوایی نیز انجام شد. برای بررسی این نوع روایی از نظرات خبرگان و صاحب‌نظران استفاده شد. پرسش‌نامه نهایی به‌منظور بررسی روایی محتوا در اختیار تیم پایلوت (10 نفر از متخصصان، صاحب‌نظران و اساتید دانشگاه علوم پزشکی) قرار گرفت. در این روش نظرات تیم پایلوت برای هر سؤال به تفکیک سه گزینه غیرضروری، مفید و ضروری ثبت شد و با محاسبه شاخص روایی محتوا، درباره قابلیت اجرای پرسش‌نامه نهایی تصمیم‌گیری شد. به‌منظور بررسی پایایی پرسش‌نامه از شاخص آلفای کرونباخ استفاده شد. پس از تأیید روایی پرسش‌نامه، رفع اشکالات و تدوین پرسش‌نامه نهایی، این پرسش‌نامه در اختیار تعدادی از بیماران قلبی عروقی قرار گرفت و درنهایت پایایی پرسش‌نامه بررسی شد.
به‌منظور تکمیل این پرسش‌نامه از بیماران بستری در بیمارستان‌های بیمارستان شهید صدوقی، بیمارستان محمد صادق افشار و بیمارستان تأمین اجتماعی شهدای کارگر کمک گرفته شد. روش نمونه‌گیری تصادفی ساده بود و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 200 نفر محاسبه شد. جامعه آماری شامل تمام افراد مبتلابه بیماریهای قلبی عروقی مراجعه‌کننده به بیمارستان‌های مورد مطالعه شهر یزد بود که برای برآورد هزینه کل بیماری، نمونهای از بیماران قلبی عروقی بررسی شدند. بیماران بستری با رضایت آگاهانه و عالمانه در پژوهش شرکت کردند. قبل از جمع‌آوری داده‌ها، در زمینه سؤالات و محتوای پرسش‌نامه و همچنین هدف پژوهش به بیمار توضیح داده شد. سپس فرم رضایت‌نامه تدوین و به‌منظور اعلام رضایت مکتوب به بیمار (در بعضی مواقع به همراه بیمار) تحویل داده شد تا رضایت خود را از شرکت در پژوهش اعلام کند. معیار خروج شامل بیمارانی بود که مایل به شرکت در این پژوهش نبودند.
در این مطالعه تحلیل داده‌های توصیفی با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 21 و اطلاعات مربوط به هزینه‌های بیماری با استفاده از نرم‌افزار اکسل 2010 انجام شد. درنهایت هزینه کل بیماری با جمع‌کردن هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم به‌دست آمد. پس از تعیین میزان هزینه‌ها در بیماری‌های عروق کرونر قلب، به برآورد بار اقتصادی بیماری‌های قلبی عروقی پرداختیم.
این مطالعه دارای کد اخلاق IR.SSU.SPH.REC.1396.160 و مورد تأیید دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد است.
 
الف) یافته‌های توصیفی پژوهش
در مطالعه حاضر 5/41 درصد از بیماران مرد و 5/58 درصد زن بودند. 35 درصد از بیماران تحصیلات ابتدایی داشتند و 5/43 درصد بی‌سواد بودند. 82 درصد از بیماران متأهل، 3 درصد مجرد و 15 درصد بیوه بودند. همچنین 56 درصد ساکن شهر یزد و 5/54 درصد سرپرست خانواده بودند. 5/2 درصد از بیماران شغل ثابت و 9 درصد شغل آزاد داشتند. 24 درصد بازنشسته، 5/10 درصد بیکار، 50 درصد خانه‌دار و 4 درصد ناتوان بودند. 5/57 درصد از بیماران درآمد کمتر از یک میلیون تومان در ماه، 32 درصد درآمد 2-1 میلیون تومان در ماه، 5/8 درصد درآمد 2 تا 3 میلیون تومان در ماه و 2 درصد درآمد بیشتر از 3 میلیون تومان در ماه داشتند. 89 درصد از بیماران بیمه پایه داشتند و 3 درصد بیمه پایه نداشتند. همچنین 21 درصد از بیماران بیمه تکمیلی داشتند و 79 درصد بیمه تکمیلی نداشتند. 5/47 درصد از بیماران در سال گذشته در بیمارستان بستری شده و 5/52 درصد در سال گذشته بستری نشده بودند. 5/31 درصد از بیماران طی مدت بستری در سال گذشته همراه داشتند و 5/68 درصد همراه نداشتند. 26 درصد از بیماران علاوه بر بیماری قلبی عروقی، به سایر بیماری‌های مزمن مبتلا بودند و 74 درصد از آن‌ها مبتلا نبودند. 43 درصد از بیماران برای تأمین هزینه‌های بیماری توانایی مالی داشتند و 57 درصد توانایی مالی نداشتند.
در بخشی دیگر از اطلاعات دموگرافیک، وضعیت سلامت عمومی بیماران از دیدگاه خودشان بررسی شد. 5/52 درصد از بیماران اعتقاد داشتند وضعیت سلامت عمومی‌شان متوسط است. 5/30 درصد وضعیت سلامت عمومی خود را ضعیف ارزیابی کردند و
تنها 17 درصد وضعیت سلامت عمومی خود را در حد خوب و عالی اعلام کردند. در رابطه با ارزیابی وضعیت اقتصادی بیماران، قبل از ابتلا به بیماری وضعیت اقتصادی 5/4 درصد از آن‌ها عالی، 5/13 درصد خوب، 49 درصد متوسط، 26 درصد ضعیف و 7 درصد خیلی ضعیف بود. همچنین بعد از ابتلا به بیماری 5/6 درصد از بیماران وضعیت اقتصادی خوب، 5/44 درصد متوسط، 30 درصد ضعیف و 19 درصد خیلی ضعیف داشتند.

 
ب) برآورد بار مستقیم اقتصادی
بار مستقیم اقتصادی بیماری شامل هزینه‌های مستقیم پزشکی و هزینه‌های مستقیم غیرپزشکی ناشی از بیماری است.
هزینه کل مستقیم پزشکی 26میلیون و 184هزار و 130 ریال برای هر بیمار طی یک سال بود که 29/6 درصد از هزینه کل مستقیم پزشکی سهم هزینه سالانه ویزیت برای هر بیمار، 67/32 درصد سهم هزینه سالانه دارو برای هر بیمار، 59/24 سهم هزینه سالانه آزمون‌های تشخیصی برای هر بیمار، 64/3 سهم هزینه خدمات پرستاری و 81/32 درصد سهم هزینه عمل‌های جراحی بوده است.
هزینه کل مستقیم غیرپزشکی 11میلیون و 521هزار و 250 ریال برای هر بیمار طی یک سال بود که 0 درصد از هزینه کل مستقیم غیرپزشکی سهم هزینه پزشک در منزل، 50/6 درصد سهم هزینه درمان‌های تکمیلی، 49/13 درصد سهم هزینه مکمل‌ها، 77/3 درصد سهم هزینه لوازم و تجهیزات بهداشتی، 01/13 درصد سهم هزینه ارتباطات، 29/40 درصد سهم هزینه رفت‌وآمد، 39/5 درصد سهم هزینه بلیت، 98/9 درصد سهم هزینه اقامت بیماران و 52/7 درصد سهم هزینه استخدام نیروی انسانی در منزل بود (جداول 1 و 2).
 
ج) برآورد بار اقتصادی غیرمستقیم
هر بیمار در زمان ابتلا به بیماری و ناتوانی، تولید ازدست‌رفته‌ای به ارزش پولی 64میلیون و 713هزار و 761 ریال طی یک سال برای
 
 
 
جدول شماره 1: برآورد هزینه مستقیم پزشکی
متوسط هزینه سالانه معاینه برای هر بیمار متوسط هزینه سالانه دارو برای هر بیمار متوسط هزینه سالانه آزمون‌های تشخیصی برای هر بیمار متوسط هزینه خدمات پرستاری متوسط هزینه عمل جراحی کل هزینه مستقیم پزشکی
مقدار درصد مقدار درصد مقدار درصد مقدار درصد مقدار درصد مقدار درصد
1647125 29/6 8555000 67/32 6432250 59/24 954300 64/3 8595455 81/32 26184130 100
 
جامعه به همراه دارد که مبلغ 4میلیون و 371هزار و 936 ریال از آن مربوط به تولید ازدست‌رفته به علت استراحت و غیبت از کار و مبلغ 60میلیون و 341هزار و 825 ریال از آن مربوط به تولید ازدست‌رفته به علت مراقبت بدون مزد از بیمار توسط خانواده بیمار و نزدیکان او است (جدول 3).
به‌منظور ارزیابی قوت نتایج با اعمال تکنیک تحلیل حساسیت یک‌سویه در محاسبه ارزش پولی زیان‌های تولیدی با استفاده از رویکرد سرمایه انسانی، از هر دو حد پایین و بالای نرخ استاندارد تنزیل جهانی در محاسبات استفاده کردیم. همچنین زیان‌های خالص و ناخالص تولیدی را نیز محاسبه کردیم. به ازای هر مرگ زودرس ناشی از بیماری، تولید خالص ازدست‌رفته‌ای با نرخ تنزیل 3 درصد به ارزش پولی 32میلیون و 468هزار و 938 ریال و با نرخ تنزیل 5 درصد به ارزش پولی 27میلیون و 344هزار و 443 ریال بر جامعه تحمیل خواهد شد. همچنین تولید ازدست‌رفته ناخالص ناشی از هر مرگ زودرس با نرخ تنزیل 3 درصد زیانی به ارزش پولی 81میلیون و 172هزار و 346 ریال و با نرخ تنزیل 5 درصد به ارزش پولی 68میلیون و 361هزار و 84 ریال برای جامعه به همراه دارد (جدول 3).
هزینه کل غیرمستقیم 97میلیون و 182هزار و 699 ریال برای هر بیمار طی یک سال بود که 58/63 درصد از هزینه کل غیرمستقیم سهم هزینه تولید ازدست‌رفته به علت بیماری و ناتوانی و 42/36 درصد سهم هزینه تولید ازدست‌رفته به علت مرگ‌ومیر با نرخ تنزیل 3 درصد بود (جدول 4).
درصورتی‌که نرخ تنزیل 5 درصد را برای هزینه تولید ازدست‌رفته به علت مرگ‌ومیر در نظر بگیریم، هزینه کل غیرمستقیم 92میلیون و 58هزار و 204 ریال برای هر بیمار طی یک سال است که 29/70 درصد از هزینه کل غیرمستقیم سهم هزینه تولید ازدست‌رفته به علت بیماری و ناتوانی و 71/29 درصد سهم هزینه تولید ازدست‌رفته به علت مرگ‌ومیر با نرخ تنزیل 5 درصد بود (جدول 4).
 
د) برآورد بار اقتصادی بیماری
بار اقتصادی بیماری با نرخ تنزیل 3 درصد برای هر بیمار طی یک سال 183میلیون و 591هزار و 487 ریال بود. بار اقتصادی بیماری با نرخ تنزیل 5 درصد برای هر بیمار طی یک سال 129میلیون و
 
 
 
جدول شماره 2: برآورد هزینه‌های مستقیم غیرپزشکی
هزینه‌ها متوسط هزینه پزشک در منزل متوسط هزینه درمان تکمیلی متوسط هزینه مکمل‌ها متوسط هزینه تجهیزات متوسط هزینه ارتباطات متوسط هزینه رفت‌وآمد هزینه بلیت هزینه اقامت بیمار هزینه استخدام در منزل کل هزینه مستقیم غیرپزشکی
مقدار 0 750000 1554600 435000 1500000 4642500 621650 1150000 867500 11521250
درصد 0 50/6 49/13 77/3 01/13 29/40 39/5 98/9 52/7 100
 
جدول شماره 3: ارزش پولی تولید ازدست‌رفته به علت بیماری و ناتوانی و مرگ‌ومیر
ارزش پولی تولید ازدست‌رفته به علت بیماری و ناتوانی میانگین تعداد روزهای ازدست‌رفته به علت بیماری، ازکارافتادگی، مسافرت و انتظار 12
میانگین تعداد روزهای مراقبت و پرستاری بدون مزد 5/26
متوسط دستمزد روزانه 400000
حداقل دستمزد روزانه 250000
ارزش پولی تولید ازدست‌رفته به علت استراحت و غیبت 4371936
ارزش پولی تولید ازدست‌رفته به علت مراقبت بدون مزد 60341825
ارزش پولی تولید ازدست‌رفته به علت بیماری و ناتوانی 64713761
ارزش پولی تولید ازدست‌رفته به علت مرگ‌ومیر ارزش پولی تولید ازدست‌رفته خالص به علت مرگ‌ومیر با نرخ تنزیل 3 درصد 32468938
ارزش پولی تولید ازدست‌رفته خالص به علت مرگ‌ومیر با نرخ تنزیل 5 درصد 27344443
ارزش پولی تولید ازدست‌رفته ناخالص به علت مرگ‌ومیر با نرخ تنزیل 3 درصد 81172346
ارزش پولی تولید ازدست‌رفته ناخالص به علت مرگ‌ومیر با نرخ تنزیل 5 درصد 68361084
 
جدول شماره 4: برآورد هزینه‌های غیرمستقیم
برآورد هزینه‌های غیرمستقیم مقدار درصد
نرخ تنزل 3 درصد ارزش پولی تولید ازدست‌رفته به علت بیماری و ناتوانی 64713761 58/63
ارزش پولی تولید ازدست‌رفته به علت مرگ‌ومیر با نرخ تنزیل 3 درصد 32468938 42/36
هزینه‌های غیرمستقیم 97182699 100
نرخ تنزیل 5 درصد ارزش پولی تولید ازدست‌رفته به علت بیماری و ناتوانی 64713761 29/70
ارزش پولی تولید ازدست‌رفته به علت مرگ‌ومیر با نرخ تنزیل 5 درصد 27344443 71/29
هزینه‌های غیرمستقیم 92058204 100
 
جدول شماره 5: برآورد بار اقتصادی بیماری با رویکرد سرمایه انسانی و نرخ تنزیل 3 و 5 درصد
برآورد بار اقتصادی بیماری با رویکرد سرمایه انسانی مقدار درصد
نرخ تنزل 3 درصد هزینه مستقیم پزشکی 26184130 26/14
غیرپزشکی 11521250 27/6
هزینه غیرمستقیم ارزش پولی تولید ازدست‌رفته به علت بیماری و ناتوانی 64713761 24/35
ارزش پولی تولید ازدست‌رفته به علت مرگ‌ومیر با نرخ تنزیل 3 درصد 81172346 23/42
هزینه کل 183591487 100
نرخ تنزل 5 درصد هزینه مستقیم پزشکی 26184130 17/20
غیرپزشکی 11521250 87/8
هزینه غیرمستقیم ارزش پولی تولید ازدست‌رفته به علت بیماری و ناتوانی 64713761 87/49
ارزش پولی تولید ازدست‌رفته به علت مرگ‌ومیر با نرخ تنزیل 5 درصد 27344443 09/21
هزینه کل 129763584 100
 
 
763هزار و 584 ریال بود. 23/42 درصد سهم هزینه تولید ازدست‌رفته به علت مرگ‌ومیر با نرخ تنزیل 3 درصد و 09/21 درصد سهم هزینه تولید ازدست‌رفته به علت مرگ‌ومیر با نرخ تنزیل 5 درصد بود (جدول 5).
 
بار اقتصادی بیماری در کل جامعه با نرخ تنزیل 3 درصد
شیوع بیماری قلبی و عروقی × بار اقتصادی بیماری برای یک بیمار با نرخ تنزیل 3 درصد × تعداد کل جمعیت استان یزد
8% × 183591487 × 1138533 = 16721997317485
بار اقتصادی بیماری در کل جامعه با نرخ تنزیل 5 درصد
شیوع بیماری قلبی و عروقی × بار اقتصادی بیماری برای یک بیمار با نرخ تنزیل 5 درصد × تعداد کل جمعیت استان یزد
8% × 129763584 × 1138533 = 11819209806581
 
بحث
این مطالعه با هدف برآورد بار اقتصادی بیماری‌های قلبی عروقی در بیمارستان‌های منتخب شهر یزد انجام شد. به‌منظور محاسبه بار اقتصادی بیماری‌های قلبی عروقی از رویکرد مبتنی بر شیوع استفاده شد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد بیماری عروق کرونر قلب بار اقتصادی قابل توجهی با نرخ تنزیل 3 درصد (16تریلیون و 721میلیارد و 997میلیون و 317هزار و 485 ریال) و نرخ تنزیل 5 درصد (11تریلیون و 819میلیارد و 209میلیون و 806هزار و 581 ریال) به نظام اقتصادی در شهر یزد تحمیل می‌کند. برآورد بار اقتصادی بیماری با رویکرد سرمایه انسانی و نرخ تنزیل 3 درصد نشان داد قسمت عمده این بار به هزینه‌های غیرمستقیم (ارزش پولی تولید ازدست‌رفته به علت مرگ‌ومیر) مربوط است. همچنین برآورد بار اقتصادی بیماری با رویکرد سرمایه انسانی و نرخ تنزیل 5 درصد نیز نشان داد قسمت عمده این بار به هزینه‌های غیرمستقیم (ارزش پولی تولید ازدست‌رفته به علت بیماری و ناتوانی) مربوط است. در زمینه بار اقتصادی بیماری‌های قلبی عروقی مطالعات اندکی در کشور انجام شده است. مقایسه هزینه‌های کلی در بین مطالعات بار اقتصادی که در سایر کشورها انجام شده است، به دلیل تفاوت در رویکرد مطالعات، نوع هزینه‌های برآوردشده، الگوهای متفاوت درمان و نظام‌های سلامت متفاوت تا حد زیادی مشکل است، ولی مقایسه هزینه‌های عروق کرونر قلب بین کشورها با نظام‌های سلامت گوناگون می‌تواند به شناخت بهتر پیامدهای اقتصادی، سیاست‌ها و برنامه‌های بهداشتی و درمانی گوناگون کمک زیادی کند.
در مطالعه حاضر در بین هزینه‌های مستقیم پزشکی، هزینه‌های اعمال جراحی با 81/32 درصد و هزینه‌های دارویی با 67/32 درصد، بیشترین بار اقتصادی را به خود اختصاص دادند. در مطالعه لاریجانی و همکاران (1382) که هزینه‌های مستقیم درمانی از طریق بررسی پرونده تعدادی از بیماران برآورد شد، قسمت عمده هزینه‌های درمانی مربوط به هزینه‌های عمل جراحی قلب باز بود (22) که با نتایج مطالعه حاضر مطابقت دارد. راغفر و همکاران (1394) در مطالعه‌ای که به‌منظور بررسی بار اقتصادی بیماری عروق کرونر قلب در ایران، با رویکرد پایین به بالا انجام دادند به این نتیجه دست پیدا کردند که بیشترین بار مستقیم اقتصادی مربوط به هزینه‌های آنژیوپلاستی بوده است و هزینه‌های مربوط به اعمال جراحی بار اقتصادی کمتری داشته‌اند (23) که با نتایج حاصل از مطالعه حاضر مغایرت دارد. به نظر می‌رسد در این مطالعه انجام اقدامات تشخیصی و درمانی جدید به کاهش اعمال جراحی و هزینه‌های مربوطه منجر شده است. همچنین در بسیاری از مراکز درمانی ایران به دلیل نبود امکان آنژیوپلاستی، درصد کمی از بیماران که با انفارکتوس حاد مراجعه می‌کنند، تحت آنژیوپلاستی اولیه قرار می‌گیرند، ولی در مطالعه راغفر و همکاران آنژیوپلاستی در سطح زیادی انجام می‌شد که به تبع آن هزینه‌های مربوطه افزایش چشمگیری داشت؛ بنابراین، به نظر می‌رسد دلیل مغایرت نتایج مطالعه راغفر و همکاران با مطالعه حاضر، این دو دلیل باشد.
در مطالعه گراوندی و همکاران (1396) میزان پرداخت از جیب و هزینه‌های کمرشکن بیماران قلبی عروقی در استان خوزستان بررسی و برآورد شد که بیشترین سهم هزینه‌های درمانی مربوط به هزینه‌های دارویی است (24) که با نتایج مطالعه حاضر مطابقت دارد. همچنین در مطالعه حاضر در بین هزینه‌های مستقیم غیرپزشکی، هزینه‌های رفت‌وآمد با 29/40 درصد بیشترین بار اقتصادی را به خود اختصاص داد. چانگ و همکاران (2012) در مطالعه‌ای با هدف برآورد بار اقتصادی بیماری‌های قلبی عروقی در کره جنوبی به این نتیجه رسیدند بیشترین هزینه‌های مستقیم غیرپزشکی مربوط به هزینه‌های درمان تکمیلی است (25) که با نتایج حاصل از مطالعه حاضر مغایرت دارد. به نظر می‌رسد زیادبودن هزینه‌های درمان تکمیلی در کره جنوبی یکی از دلایل مغایرت نتایج باشد. با توجه به اینکه بیماران زیادی برای درمان بیماری قلبی عروقی به شهر یزد (یکی از قطب‌های گردشگری پزشکی کشور) مسافرت می‌کنند و همچنین گران‌بودن هزینه‌های تهیه بلیت، هزینه‌های رفت‌وآمد (مسافرت) در بین هزینه‌های مستقیم غیرپزشکی بیشترین بار اقتصادی را به خود اختصاص داده است که یکی دیگر از دلایل مغایرت نتایج است.
در مطالعه حاضر هزینه‌های غیرمستقیم بسیار بیشتر از هزینه‌های مستقیم به‌دست آمد که نشان‌دهنده اهمیت بسزای این هزینه‌هاست و لزوم توجه مدیران به این هزینه‌ها را نمایان می‌سازد. Dragana و همکاران (2014) در مطالعه‌ای که به‌منظور برآورد هزینه‌های بیماری‌های قلبی عروقی در صربستان انجام دادند به این نتیجه رسیدند که هزینه‌های غیرمستقیم کمتر از هزینه‌های مستقیم بوده است (14) که با نتایج حاصل از مطالعه حاضر مغایرت دارد. به نظر می‌رسد ارزش پولی تولید ازدست‌رفته به علت بیماری و ناتوانی از ارزش پولی تولید ازدست‌رفته به علت مرگ‌ومیر در صربستان کمتر بوده و درنتیجه هزینه‌های غیرمستقیم کاهش پیدا کرده است و با نتایج مطالعه حاضر مغایرت دارد.
در مطالعه‌ای که Łyszczarz (2018) به‌منظور برآورد هزینه‌های غیرمستقیم و عواقب مالی عمومی نارسایی قلبی در لهستان در سال‌های 2012 تا 2015 انجام داد، بیان کرد که اگرچه هزینه‌های مستقیم بیشترین موضوع در تحقیقات اقتصادی درباره بیماری‌های قلبی هستند، با این حال کمتر درباره ضررهای هزینه‌های غیرمستقیم و بار مالی آن‌ها بحث شده است. در مطالعه او کل هزینه‌های غیرمستقیم بیماری قلبی در لهستان در سال 2012، 9/871 میلیون یورو بود و در سال 2015 به 3/945 میلیون یورو افزایش یافت (26). مطالعه Łyszczarz لزوم توجه بیشتر به هزینه‌های غیرمستقیم و اهمیت آن‌ها را نشان داد که با نتایج مطالعه حاضر مطابقت دارد.
Walker و همکاران (2018) در مطالعه‌ای با بررسی سیستماتیک، هزینه‌های اقتصادی بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت و عوارض مرتبط با آن را در آسیای جنوبی برآورد کردند و به این نتیجه رسیدند که هزینه‌های غیرمستقیم به ازای هر بیمار قلبی (872 تا 1719 دلار) و هزینه تولید ازدست‌رفته چیزی حدود 1 بیلیون دلار است و در مقایسه با هزینه‌های مستقیم، مخصوصاً هزینه‌های مستقیم غیرپزشکی به ازای هر بیمار قلبی (357 تا 1552 دلار) بسیار بیشتر است (27) که با نتایج مطالعه حاضر مطابقت دارد.
Kotseva و همکاران (2019) در مطالعه‌ای به‌منظور برآورد میزان بهره‌وری ازدست‌رفته بیمار و هزینه‌های غیرمستقیم به دنبال سندرم حاد عروق کرونر (ACS: Acute Coronary Syndrome) در اروپا به این نتیجه رسیدند که یک بیمار مبتلابه سندرم حاد عروق کرونر حدود 37 تا 79 روز کار خود را از دست می‌دهد و میانگین هزینه غیرمستقیم به ازای هر بیمار 13هزار و 593 یورو است. آن‌ها در این مطالعه نشان دادند زمان ازدست‌رفته تولید و هزینه‌های غیرمستقیم به دنبال بیماری قلبی قابل بسیار توجه است و با هزینه‌های مستقیم قابل مقایسه نیست (28) که با نتایج مطالعه حاضر کاملاً مطابقت دارد.
Banefelt و همکاران (2016) در مطالعه‌ای به‌منظور برآورد بهره‌وری ازدست‌رفته بیماران قلبی پرخطر در سوئد به این نتیجه رسیدند که بیشترین مقدار هزینه‌های غیرمستقیم 3119 یورو بوده است و البته حمله ایسکمیک گذرا و تجدید عروق اثر معنی‌داری بر هزینه‌های غیرمستقیم نداشته است. آن‌ها نتیجه گرفتند هزینه‌های غیرمستقیم مربوط به ازدست‌دادن بهره‌وری کار در بیماران پرخطر سوئد که تحت درمان قرار گرفته‌اند بسیار قابل توجه و از سایر هزینه‌ها بیشتر است (29) که با نتایج مطالعه حاضر مطابقت دارد.
مطالعه حاضر همانند بسیاری از مطالعات دارای محدودیت‌ها، نقاط ضعف و قوت است. در این مطالعه مانند سایر مطالعات هزینه بیماری، مجبور شدیم فرضیاتی را به‌منظور برآورد بار بیماری در نظر بگیریم؛ اولین فرض این بود که تمام بیماران قلبی عروقی اقدام به درمان می‌کنند. دوم اینکه در کشورهای درحال‌توسعه برای بسیاری از متغیرها، پایگاه‌های داده مطمئنی موجود نیست و کشور ایران نیز از این موضوع مستثنا نیست. ما مجبور بودیم برای متغیرهای شیوع بیماری و احتمال مرگ ناشی از بیماری عروق کرونر قلبی از تخمین آن‌ها با توجه به مطالعات انجام‌شده استفاده کنیم که این کار ممکن است دقت برآوردها را تا حدودی تحت تأثیر قرار داده باشد. با وجود این محدودیت‌ها، نتایج مطالعه حاضر از نظر قوت نتایج حاصل‌شده با سایر مطالعات هزینه بیماری برابری می‌کند؛ چراکه اکثر مطالعات مذکور نیز با محدودیت‌های مشابهی مواجه بوده‌اند که به طرق مشابهی سعی شده است از تأثیر این محدودیت‌ها کاسته و بر دقت برآوردهای انجام‌شده افزوده شود.
اولین نقطه قوت این مطالعه، دقت در فرایند و روش جمع‌آوری داده‌ها بود. در این مطالعه برای افزایش دقت و اعتبار نتایج در فرایند جمع‌آوری داده، پرسش‌نامه‌ها با صورت‌حساب هزینه‌های بستری و سرپایی مطابقت داده شد. به این منظور بعد از مصاحبه با بیماران مراجعه‌کننده به مراکز درمانی و ثبت اطلاعات آنان در پرسش‌نامه توسط محقق تا زمان ترخیص بیماران مصاحبه‌شده از بیمارستان صبر شد. سپس به پرونده‌های بستری بیماران مذکور مراجعه و یک پرینت از صورت‌حساب هزینه‌های بستری بیماران را به پرسش‌نامه بیمار ضمیمه کردیم. دوم اینکه در این مطالعه محاسبه انواع هزینه‌های بیماری به تفکیک اجزای آن صورت گرفت؛ مثلاً هزینه‌های مستقیم پزشکی را از هزینه ویزیت، دارو، آزمون‌های تشخیصی، خدمات بستری، جراحی و پرستاری تفکیک کردیم.
 
نتیجه‌گیری
بیماری‌های قلبی عروقی در ایران و جهان رتبه اول را از نظر مرگ‌ومیر به خود اختصاص داده است. بیماری‌های قلبی عروقی گروهی از بیماری‌ها با هزینه‌های بسیار زیاد و بار سنگین اقتصادی به جامعه هستند. این گروه از بیماری‌ها بخش عظیمی از هزینه‌های در حال رشد بخش بهداشت و درمان و نظام سلامت را به خود اختصاص می‌‌دهند. نتایج این مطالعه نیز تأیید می‌کند که بیماری‌های قلبی عروقی هزینه اقتصادی بسیار هنگفتی را بر جامعه ایران تحمیل می‌کند. از طرفی بیماری‌های قلبی عروقی از قابل ‌پیشگیری‌ترین بیماری‌های غیرواگیر به‌شمار می‌روند. در مطالعه حاضر هزینه‌های غیرمستقیم بسیار بیشتر از هزینه‌های مستقیم به‌دست آمد که نشان‌دهنده اهمیت بسزای این هزینه‌هاست.
بهترین راه مقابله با این بیماری‌ها و درنتیجه کاهش هزینه‌ها، تغییر و اصلاح رفتارهای خطرآفرین است که فرد را در مقابل این بیماری‌ها آسیب‌ناپذیر می‌کند. به نظر می‌رسد می‌توان در آینده با سنجش سلامت جامعه، عوامل مؤثر بر آن و توزیع سلامتی برای تهیه شواهد مناسب، سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های مناسبی در نظام سلامت انجام داد. نتایج مطالعه حاضر قابلیت تعمیم‌پذیری در کل جامعه پژوهش (بیماران قلبی عروقی در شهر یزد) را دارد.
سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان نظام مراقبت سلامت برای تصمیم‌گیری به‌منظور تخصیص بهینه منابع نیازمند آگاهی از هزینه‌های این بیماری‌ها هستند؛ بنابراین، سیاست‌گذاران باید این موضوع را در سیاست‌های سلامت کشور در نظر داشته باشند و با توجه به امکانات کشور، تسهیلات و خدماتی را برای پیشگیری و مقابله با رفتارهای پرخطر ازجمله مصرف دخانیات و الکل، تشویق به ورزش و فعالیت جسمی، تغذیه سالم و درمان این گروه بیماری‌ها تدارک ببینند تا شاهد کاهش هزینه‌های مربوط به این بیماری‌ها باشیم.
 
تشکر و قدردانی
مقاله حاضر حاصل طرح تحقیقاتی با کد 5447 مصوب مرکز تحقیقات مدیریت و سیاست‌گذاری سلامت در دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد است. بدین‌وسیله از تمامی همکاران تشکر و قدردانی می‌شود.

 
References:
 
  1. World Health Organization. Global status report on non-communicable diseases. Geneva: World Health Organization; 2014. Link
  2. Heydarpour F, Akbari Sari A, Mohebali M, Bokaie S. Economic burden of cutaneous and visceral lishmaniasis in Iran in 2013. Iran J Epidemiol 2017;13(1):1-13. Link
  3. Javadi M, Asgari H, Yaghoobbi M, Tavazohi H. Self-assessment of the non-communicable disease surveillance system in Medical University of Isfahan based on the model suggested by the World Health Organization. J Sch Public Health Instit Public Health Res 2010;8(3):47-60. (In Persian) Link
  4. Karimi S, Javadi M, Jafarzadeh F. Economic burden and costs of chronic diseases in Iran and the World. Health Inform Manag 2012;8(7):984-96. (In Persian) Link
  5. World Health Organization. Preventing chronic diseases: a vital investment: WHO global report. Geneva: World Health Organization; 2005. Link
  6. Cost of non-communicable diseases. The European Commission's Science and Knowledge Service. Available at: URL: www.ifpma.org/fileadmin/.../2_PFCD-Cost-of-NCDs_8.5x11.pdf; 2011. Link
  7. DeVol R, America AU. The economic burden of chronic disease-charting a new course to save lives and increase productivity and economic growth. New Jersey: Milken Institute; 2007. Link
  8. Mathers CD, Loncar D. Projections of global mortality and burden of disease from 2002 to 2030. PLoS Med 2006;3(11):e442. PMID: 17132052
  9. World Health Organization, World Economic Forum. From burden to “Best Buys”: reducing the economic impact of non-communicable diseases in low-and middle-income countries. Geneva: World Health Organization; 2011. Link
  10. World Health Organization. The impact of chronic disease in the Islamic Republic of Iran. Geneva: World Health Organization; 2012. Link
  11. Hatmi ZN, Tahvildari S, Gafarzadeh Motlag A, Sabouri Kashani A. Prevalence of coronary artery disease risk factors in Iran: a population based survey. BMC Cardiovasc Disord 2007;7(1):32-7. PMID: 17971195
  12. Evans DB, Tandon A, Murray CJ, Lauer JA. Comparative efficiency of national health systems: cross national econometric analysis. BMJ 2001;323(7308):307-10. PMID: 11498486
  13. Hutubessy RC, Baltussen RM, Torres-Edejer TT, Evans DB. Generalised cost-effectiveness analysis: an aid to decision making in health. Appl Health Econ Health Policy 2002;1(2):89-95. Link
  14. Lakić D, Tasić L, Kos M. Economic burden of cardiovascular diseases in Serbia. Vojnosanit Pregl 2014;71(2):137-43. PMID: 24665570
  15. Van Houtven CH, Ramsey SD, Hornbrook MC, Atienza AA, van Ryn M. Economic burden for informal caregivers of lung and colorectal cancer patients. Oncologist 2010;15(8):883-93. PMID: 20667966
  16. Stommel M, Given CW, Given BA. The cost of cancer home care to families. Cancer 1993;71(5):1867-74. Link
  17. Karan A, Engelgau M, Mahal A. The household-level economic burden of heart disease in India. Trop Med Int Health 2014;19(5):581-91. PMID: 24612174
  18. Ebadifard Azar F, Rezapour A. Economic evaluation. 1st ed. Tehran. The Organization for Researching and Composing University Textbooks in the Humanities (SAMT); 2014. Link
  19. Weinstein MC, Russell LB, Gold MR, Siegel JE. Cost-effectiveness in health and medicine. Oxford: Oxford University Press; 1996. Link
  20. Geravandi S, Pakdaman M. Comment on: estimating economic burden of cancer deaths attributable to smoking in Iran in 2012. J Res Health Sci 2016;16(2):96-7. PMID: 27497778
  21. Emamgholipour S, Sari AA, Pakdaman M, Geravandi S. Economic burden of cardiovascular disease in the southwest of Iran. Int Cardiovasc Res J 2018;12(1):1-6. Link
  22. Larijani B, Fakhrzadeh H, Mohaghegh M, Pourebrahim R, Akhlaghi MR. Burden of coronary heart disease on the Iranian oil industry (1999-2000). East Mediterr Health J 2003;9(5-6):904-10. PMID: 16450520
  23. Raghfar H, Sargazi N, Mehraban S, Akbarzadeh MA, Vaez Mahdavi MR, Vahdati Manesh Z. The economic burden of coronary heart disease in Iran: a bottom-up approach in 2014. J Ardabil Univ Med Sci 2018;18(3):341-56. Link
  24. Emamgholipour S, Akbari Sari A, Geravandi S, Mazrae H. Estimation of out-of-pocket and catastrophic expenditures among patients with cardiovascular diseases in Khuzestan. J Payavard Salamat 2017;11(3):297-307. (In Persian) Link
  25. Chang HS, Kim HJ, Nam CM, Lim SJ, Jang YH, Kim S, et al. The socioeconomic burden of coronary heart disease in Korea. J Prev Med Public Health 2012;45(5):291-300. PMID: 23091654
  26. Łyszczarz B. Indirect costs and public finance consequences of heart failure in Poland, 2012–2015. BMC Public Health 2018;18(1):1130. PMID: 30231932
  27. Walker IF, Garbe F, Wright JM, Newell I, Athiraman N, Khan N, et al. The economic costs of cardiovascular disease, diabetes mellitus, and associated complications in south Asia: a systematic review. Value Health Reg Issues 2018;15:12-26. PMID: 29474174
  28. Kotseva K, Gerlier L, Sidelnikov E, Kutikov L, Lamotte M, Amarenco P, et al. Patient and caregiver productivity loss and indirect costs associated with cardiovascular events in Europe. Eur J Prev Cardiol 2019;26(11):1150-7. PMID: 30955367
  29. Banefelt J, Hallberg S, Fox KM, Mesterton J, Paoli CJ, Johansson G, et al. Work productivity loss and indirect costs associated with new cardiovascular events in high-risk patients with hyperlipidemia: estimates from population-based register data in Sweden. Eur J Health Econ 2016;25(17):1117-24. PMID: 26607457
 
 
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي | موضوع مقاله: مدیریت بهداشتی
دریافت: 1398/11/22 | پذیرش: 1399/7/5 | انتشار: 1399/7/10

فهرست منابع
1. 1. World Health Organization. Global status report on non-communicable diseases. Geneva: World Health Organization; 2014. Link
2. Heydarpour F, Akbari Sari A, Mohebali M, Bokaie S. Economic burden of cutaneous and visceral lishmaniasis in Iran in 2013. Iran J Epidemiol 2017;13(1):1-13. Link
3. Javadi M, Asgari H, Yaghoobbi M, Tavazohi H. Self-assessment of the non-communicable disease surveillance system in Medical University of Isfahan based on the model suggested by the World Health Organization. J Sch Public Health Instit Public Health Res 2010;8(3):47-60. (In Persian) Link
4. Karimi S, Javadi M, Jafarzadeh F. Economic burden and costs of chronic diseases in Iran and the World. Health Inform Manag 2012;8(7):984-96. (In Persian) Link
5. World Health Organization. Preventing chronic diseases: a vital investment: WHO global report. Geneva: World Health Organization; 2005. Link
6. Cost of non-communicable diseases. The European Commission's Science and Knowledge Service. Available at: URL: www.ifpma.org/fileadmin/.../2_PFCD-Cost-of-NCDs_8.5x11.pdf; 2011. Link
7. DeVol R, America AU. The economic burden of chronic disease-charting a new course to save lives and increase productivity and economic growth. New Jersey: Milken Institute; 2007. Link
8. Mathers CD, Loncar D. Projections of global mortality and burden of disease from 2002 to 2030. PLoS Med 2006;3(11):e442. PMID: 17132052 [DOI:10.1371/journal.pmed.0030442]
9. World Health Organization, World Economic Forum. From burden to "Best Buys": reducing the economic impact of non-communicable diseases in low-and middle-income countries. Geneva: World Health Organization; 2011. Link
10. World Health Organization. The impact of chronic disease in the Islamic Republic of Iran. Geneva: World Health Organization; 2012. Link
11. Hatmi ZN, Tahvildari S, Gafarzadeh Motlag A, Sabouri Kashani A. Prevalence of coronary artery disease risk factors in Iran: a population based survey. BMC Cardiovasc Disord 2007;7(1):32-7. PMID: 17971195 [DOI:10.1186/1471-2261-7-32]
12. Evans DB, Tandon A, Murray CJ, Lauer JA. Comparative efficiency of national health systems: cross national econometric analysis. BMJ 2001;323(7308):307-10. PMID: 11498486 [DOI:10.1136/bmj.323.7308.307]
13. Hutubessy RC, Baltussen RM, Torres-Edejer TT, Evans DB. Generalised cost-effectiveness analysis: an aid to decision making in health. Appl Health Econ Health Policy 2002;1(2):89-95. Link
14. Lakić D, Tasić L, Kos M. Economic burden of cardiovascular diseases in Serbia. Vojnosanit Pregl 2014;71(2):137-43. PMID: 24665570 [DOI:10.2298/VSP1402137L]
15. Van Houtven CH, Ramsey SD, Hornbrook MC, Atienza AA, van Ryn M. Economic burden for informal caregivers of lung and colorectal cancer patients. Oncologist 2010;15(8):883-93. PMID: 20667966 [DOI:10.1634/theoncologist.2010-0005]
16. Stommel M, Given CW, Given BA. The cost of cancer home care to families. Cancer 1993;71(5):1867-74. Link https://doi.org/10.1002/1097-0142(19930301)71:5<1867::AID-CNCR2820710525>3.0.CO;2-7 [DOI:10.1002/1097-0142(19930301)71:53.0.CO;2-7]
17. Karan A, Engelgau M, Mahal A. The household-level economic burden of heart disease in India. Trop Med Int Health 2014;19(5):581-91. PMID: 24612174 [DOI:10.1111/tmi.12281]
18. Ebadifard Azar F, Rezapour A. Economic evaluation. 1st ed. Tehran. The Organization for Researching and Composing University Textbooks in the Humanities (SAMT); 2014. Link
19. Weinstein MC, Russell LB, Gold MR, Siegel JE. Cost-effectiveness in health and medicine. Oxford: Oxford University Press; 1996. Link
20. Geravandi S, Pakdaman M. Comment on: estimating economic burden of cancer deaths attributable to smoking in Iran in 2012. J Res Health Sci 2016;16(2):96-7. PMID: 27497778
21. Emamgholipour S, Sari AA, Pakdaman M, Geravandi S. Economic burden of cardiovascular disease in the southwest of Iran. Int Cardiovasc Res J 2018;12(1):1-6. Link
22. Larijani B, Fakhrzadeh H, Mohaghegh M, Pourebrahim R, Akhlaghi MR. Burden of coronary heart disease on the Iranian oil industry (1999-2000). East Mediterr Health J 2003;9(5-6):904-10. PMID: 16450520
23. Raghfar H, Sargazi N, Mehraban S, Akbarzadeh MA, Vaez Mahdavi MR, Vahdati Manesh Z. The economic burden of coronary heart disease in Iran: a bottom-up approach in 2014. J Ardabil Univ Med Sci 2018;18(3):341-56. Link [DOI:10.29252/jarums.18.3.341]
24. Emamgholipour S, Akbari Sari A, Geravandi S, Mazrae H. Estimation of out-of-pocket and catastrophic expenditures among patients with cardiovascular diseases in Khuzestan. J Payavard Salamat 2017;11(3):297-307. (In Persian) Link
25. Chang HS, Kim HJ, Nam CM, Lim SJ, Jang YH, Kim S, et al. The socioeconomic burden of coronary heart disease in Korea. J Prev Med Public Health 2012;45(5):291-300. PMID: 23091654 [DOI:10.3961/jpmph.2012.45.5.291]
26. Łyszczarz B. Indirect costs and public finance consequences of heart failure in Poland, 2012-2015. BMC Public Health 2018;18(1):1130. PMID: 30231932 [DOI:10.1186/s12889-018-6034-0]
27. Walker IF, Garbe F, Wright JM, Newell I, Athiraman N, Khan N, et al. The economic costs of cardiovascular disease, diabetes mellitus, and associated complications in south Asia: a systematic review. Value Health Reg Issues 2018;15:12-26. PMID: 29474174 [DOI:10.1016/j.vhri.2017.05.003]
28. Kotseva K, Gerlier L, Sidelnikov E, Kutikov L, Lamotte M, Amarenco P, et al. Patient and caregiver productivity loss and indirect costs associated with cardiovascular events in Europe. Eur J Prev Cardiol 2019;26(11):1150-7. PMID: 30955367 [DOI:10.1177/2047487319834770]
29. Banefelt J, Hallberg S, Fox KM, Mesterton J, Paoli CJ, Johansson G, et al. Work productivity loss and indirect costs associated with new cardiovascular events in high-risk patients with hyperlipidemia: estimates from population-based register data in Sweden. Eur J Health Econ 2016;25(17):1117-24. PMID: 26607457 [DOI:10.1007/s10198-015-0749-y]

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله دانشگاه علوم پزشکی قم می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق
© 2025 CC BY-NC 4.0 | Qom University of Medical Sciences Journal

Designed & Developed by : Yektaweb