دوره 14، شماره 5 - ( مرداد 1399 )
جلد 14 شماره 5 صفحات 48-38 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Taheri S S, Nazemi Salman B, Malekpour M R, Fazeli F. Periodontal Status of Women Referring to Health Centers for Premarital Tests Using the Modified CPI in Zanjan in 2019 (Iran). Qom Univ Med Sci J 2020; 14 (5) :38-48
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-2779-fa.html
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-2779-fa.html
طاهری سیده سولماز، ناظمی سلمان بهاره، ملک‌پور محمدرضا، فاضلی فاثقه. بررسی وضعیت پریودنتال در زنان مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی درمانی برای آزمایش‌های پیش از ازدواج در شهر زنجان با استفاده از شاخص CPI Community Periodontal(modified CPI) در سال 1398. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1399; 14 (5) :38-48
1- کمیته تحقیقات دانشجویی، گروه آمار زیستی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران.
2- گروه کودکان و نوجوانان، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران. ،dr.b.nazemi@gmail.com
3- دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران.
4- گروه پریودنتولوژی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران.
2- گروه کودکان و نوجوانان، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران. ،
3- دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران.
4- گروه پریودنتولوژی، دانشکده دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی زنجان، زنجان، ایران.
متن کامل [PDF 1212 kb]
(727 دریافت)
| چکیده (HTML) (3191 مشاهده)
متن کامل: (1122 مشاهده)
مقدمه
بیماریهای پریودنتال بیماری‌هایی با ماهیت عفـونی هستند کـه بافت نرم اطراف دندان‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند (Gingivitis) یا به ازدست‌رفتن اتصالات بافتی و تحلیل استخوان ساپورتینگ منجر می‌شوند (Periodontitis). پریودنتال دلیل اصلی کشیدن دندان بعد از چهل سالگی است (1،2).
بیماری‌ها و شرایط سیستمیک، عوامـل محیطی و اجتماعی و اسـترس‌‌هـای میزبـان می‌توانند با اختلال در عملکرد محافظتی و سیستم دفاعی میزبان علیه پاتوژن‌های پریودنتال، فرصت پیشرفت بیماریهای تخریبی پریودنتال را فراهم کنند (5-3). بیماریهای پریودنتال روی سـلامت عمـومی تأثیر می‌گذارند و با سایر بیماریهای التهابی مزمن مثل دیابت، بیماریهای قلبی-عروقی، اختلالات تنفسی و همچنین زایمان زودرس و تولد نوزادان با وزن کمتر از2500 گرم (LBW: Low Birth Weight) ارتباط دارد (9-6). مطالعات نشان دادند خطر تولد نوزادان کم‌وزن و زودرس (Premature) در مادران مبتلابه پریودنتیت تقریباً 3 برابر نسبت به مادران بدون بیماری پریودنتال بیشتر است، به‌طوری‌که اثر مخرب بیماریهای پریودنتـال در خـانم‌‌‌های باردار حتی ممکن است بیشتر از اثر مصرف دخانیات یا الکل در دوران بارداری باشد (10،11). ارتباط بیماریهای پریودنتال با نتایج نامطلوب بارداری بسیار مهم است؛ چراکه احتمال مرگ نوزادان کم‌وزن 40 برابر بیشتر از نوزادان با وزن طبیعی است. همچنین این نوزادان در صورت زنده‌ماندن علاوه بر هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی فراوان، در خطر آنومالی‌های مادرزادی، اختلالات تنفسی و معلولیت‌‌‌‌‌های عصبی-تکاملی هستند. با توجه به موارد ذکرشده، تعیین علل و پیشگیری از نوزادان کم‌وزن که یکی از علل آن می‌تواند پریودنتیت باشد، ضروری به نظر می‌رسد (12).
در این راستا مطالعه Fanas و همکاران که با استفاده از شاخص نیازهای درمانی پریودنتال (CPITN: Community Periodontal Index of Treatment Needs) به بررسی ارتباط بین بیماریهای پریودنتال و عوارض بعد از زایمان پرداخته بودند، بیماری پریودنتال را خطری احتمالی برای عواقب نامطلوب حاملگی مانند زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد تأیید کردند (13). نحوی و همکاران نیز به‌منظور بررسی تأثیر عوامل مؤثر بر وضعیت سلامت پریودنتال در دوران بارداری پژوهشی انجام دادند و گزارش کردند با افزایش سطح تحصیلات، استفاده از وسایل کمکی بهداشت دهان و دندان، وضعیت اقتصادی اجتماعی بالاتر و مسواک‌زدن، شاخص پریودنتال جامعه (CPI: Community Periodontal Index) کاهش می‌یابد (14). تحقیقات اپیدمیولوژیک در دندانپزشکی به‌ویژه در رابطه با پیشگیری از بیماریهای پریودنتال اهمیت بسزایی دارد؛ زیرا با آموزش بهداشت، پیشگیری و تشخیص زودهنگام ژنژیویت و پریودنتیت می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری و سیر تخریبی آن را کنترل کرد.
با توجه به شیوع زیاد بیماریهای پریودنتال و ارتباط عفونت مادر با نتایج نامطلوب حاملگی، این مطالعه طراحی شده است تا وضعیت پریودنتال زنان پیش از ازدواج شهر زنجان را با استفاده از شاخص اصلاح‌شده پریودنتال جامعه بررسی کند تا با افزایش آگاهی مادران آینده، گام مهمی برای کاهش عوارض نامطلوب حاملگی بردارد.
روش بررسی
در یک مطالعه مقطعی اطلاعات 210 نفر از زنان در سنین بارداری شهر زنجان مراجعه‌کننده به درمانگاه‌های قبل از ازدواج (مرکز بهداشتی درمانی شماره 14 واقع در شهرک کارمندان) که بالای 18 سال بودند وارد مطالعه شد. افراد بالای 40 سال، افرادی که به بیماریهای سیستمیک مبتلا بودند، افرادی که به شرکت در مطالعه تمایل نداشتند، افرادی که قبلاً بیماریهای لثه داشتند یا اکنون تحت درمان بودند و افرادی که در شش ماه اخیر جرم‌گیری انجام داده بودند از مطالعه خارج شدند. حجم نمونه با استفاده از فرمول محاسبه حجم نمونه برای تخمین نسبت در جامعه با آلفای 5 درصد و 075/0= d به‌دست آمد:
بر اساس مطالعه Thornton و همکاران (2) در آمریکا میزان فراوانی بیماری پریودنتیت در زنان 50 درصد بود که با توجه به فرمول بالا، تعداد نمونه لازم برای این مطالعه 200 نفر به‌دست آمد. درنهایت با درنظرگرفتن 5 درصد ریزش، 210 پرسش‌نامه توزیع شد. از این تعداد 201 پرسش‌نامه قابل بررسی بود. فرم رضایت‌نامه آگاهانه در اختیار افرادی قرار داده شد که واجد شرایط مطالعه بودند. در صورت ابراز رضایت به‌صورت کتبی، اطلاعات دموگرافیک و وضعیت پریودنتال افراد شرکت‌کننده در مطالعه از طریق پرسش‌نامه ثبت شد. ابتدا متخصص آمار با استفاده از نرم‌افزار تولید اعداد تصادفی، اعدادی را تولید کرد. سپس درصورتی‌که رقم یکان عدد تصادفی انتخاب‌شده یکی از اعداد صفر تا چهار بود، پژوهشگر در روز مربوط به آن عدد (صفر: شنبه، یک: یکشنبه، دو: دوشنبه، سه: سه‌شنبه، چهار: چهارشنبه) به درمانگاه مراجعه می‌کرد و در هر روز از بین افراد واجد شرایط که به شرکت در مطالعه تمایل داشتند نمونه می‌گرفت. به‌منظور رسیدن به حجم نمونه مدنظر پژوهشگر بیست‌ودو هفته (هر هفته یک روز) به درمانگاه مراجعه کرد.
اطلاعات دموگرافیک شامل سن، میزان تحصیلات، شغل، میزان درآمد و سایر اطلاعات مورد نیاز نظیر دفعات مسواک‌زدن، وضعیت سیگارکشیدن، مصرف الکل، عمق پاکت، خونریزی بعد از پروب، شاخص اصلاح‌شده پریودنتال جامعه و سطح چسبندگی نیز بررسی و ثبت شد. وضعیت پریودنتال افراد شرکت‌کننده در مطالعه با استفاده از شاخص اصلاح‌شده پریودنتال جامعه توسط متخصص پریو ارزیابی شد. خونریزی از لثه و پاکت پریودنتال معیارهای ارزیابی وضعیت پریودنتال هستند. معاینه توسط فرد معاینه‌گر با استفاده از پروب پریودنتال WHO CPI (Community Periodontal Index) (شاخص پریودنتال جمعیت) و با استفاده از آینه دندانپزشکی و نور کافی روی یونیت دندانپزشکی موجود در درمانگاه انجام شد. این پروب دارای ball tip (نوک توپ) 5/0 میلی‌متری و باند رنگی در نواحی 5/3 تا ۵/۵ میلی‌متر و حلقه رنگی در ناحیه 5/8 و 5/11 میلی‌متر است (شکل 1). تمامی دندان‌های موجود در دهان با ورود نوک پروب بین لثه و دندان ازلحاظ وجود یا نبود خونریزی بررسی شدند. نیروی پروبینگ حداکثر 20 گرم در نظر گرفته شد، به‌طوری‌که پروب به‌موازات محور طولی دندان در امتداد سالکوس لثه (پاکت) از سطح دیستال دندان به سمت سطح مزیال با حرکات کوتاه بالا و پایین به‌آرامی حرکت داده شد. رتبه
شکل شماره 1: پروب WHO Community Periodontal Index توصیه‌شده برای معاینات کلینیکی
خونریزی لثه و پاکت پریودنتال برای هر دندان طبق کدهای جدول 3-1 ثبت شد.
میزان ازدست‌دادن چسبندگی (LoA: Loss of Attachment) با تقسیم دهان به سکستانت، بر اساس شماره‌های دندانی (18-14، 13-23، 24-28، 38-34، 33-43 و 44-48) ثبت شد. دندان‌های ایندکس برای ارزیابی این شاخص شامل دندان‌های مولر اول و دوم برای هر سکستانت خلفی، دندان 11 و دندان 31 است. در صورت نبود دندان در سکستانت مربوطه، تمامی دندان‌های موجود در آن سکستانت ارزیابی و بالاترین میزان به‌عنوان رتبه ازدست‌دادن چسبندگی آن سکستانت ثبت شد.
میزان ازدست‌دادن چسبندگی با استفاده از پروب CPI WHO ارزیابی شد (جدول 1).
با استفاده از مصاحبه، معاینه و پرسش‌نامه (12) اطلاعات مورد نیاز جمع‌آوری شد (پرسش‌نامه پیوست است). داده‌های به‌دست‌آمده با نرم‌افزار SPSS 20 تحلیل شد. داده‌های گسسته به‌صورت تعداد و درصد و داده‌های پیوسته به‌صورت میانگین و انحراف‌معیار نشان داده شد. از آماره‌های توصیفی (شاخص‌های مرکزی، پراکندگی و جداول) و تحلیلی (کای اسکوئر، آزمون دقیق فیشر و کروسکال والیس) نیز برای گزارش نتایج استفاده شد. نام افراد شرکت‌کننده در مطالعه محرمانه بود و به بیماران هزینه‌ای تحمیل نشد. این مطالعه پس از گرفتن کد اخلاق از کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی زنجان (شماره مجوز: ir.zums.rec.1398.344) اجرا شد.
بیماریهای پریودنتال بیماری‌هایی با ماهیت عفـونی هستند کـه بافت نرم اطراف دندان‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند (Gingivitis) یا به ازدست‌رفتن اتصالات بافتی و تحلیل استخوان ساپورتینگ منجر می‌شوند (Periodontitis). پریودنتال دلیل اصلی کشیدن دندان بعد از چهل سالگی است (1،2).
بیماری‌ها و شرایط سیستمیک، عوامـل محیطی و اجتماعی و اسـترس‌‌هـای میزبـان می‌توانند با اختلال در عملکرد محافظتی و سیستم دفاعی میزبان علیه پاتوژن‌های پریودنتال، فرصت پیشرفت بیماریهای تخریبی پریودنتال را فراهم کنند (5-3). بیماریهای پریودنتال روی سـلامت عمـومی تأثیر می‌گذارند و با سایر بیماریهای التهابی مزمن مثل دیابت، بیماریهای قلبی-عروقی، اختلالات تنفسی و همچنین زایمان زودرس و تولد نوزادان با وزن کمتر از2500 گرم (LBW: Low Birth Weight) ارتباط دارد (9-6). مطالعات نشان دادند خطر تولد نوزادان کم‌وزن و زودرس (Premature) در مادران مبتلابه پریودنتیت تقریباً 3 برابر نسبت به مادران بدون بیماری پریودنتال بیشتر است، به‌طوری‌که اثر مخرب بیماریهای پریودنتـال در خـانم‌‌‌های باردار حتی ممکن است بیشتر از اثر مصرف دخانیات یا الکل در دوران بارداری باشد (10،11). ارتباط بیماریهای پریودنتال با نتایج نامطلوب بارداری بسیار مهم است؛ چراکه احتمال مرگ نوزادان کم‌وزن 40 برابر بیشتر از نوزادان با وزن طبیعی است. همچنین این نوزادان در صورت زنده‌ماندن علاوه بر هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی فراوان، در خطر آنومالی‌های مادرزادی، اختلالات تنفسی و معلولیت‌‌‌‌‌های عصبی-تکاملی هستند. با توجه به موارد ذکرشده، تعیین علل و پیشگیری از نوزادان کم‌وزن که یکی از علل آن می‌تواند پریودنتیت باشد، ضروری به نظر می‌رسد (12).
در این راستا مطالعه Fanas و همکاران که با استفاده از شاخص نیازهای درمانی پریودنتال (CPITN: Community Periodontal Index of Treatment Needs) به بررسی ارتباط بین بیماریهای پریودنتال و عوارض بعد از زایمان پرداخته بودند، بیماری پریودنتال را خطری احتمالی برای عواقب نامطلوب حاملگی مانند زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد تأیید کردند (13). نحوی و همکاران نیز به‌منظور بررسی تأثیر عوامل مؤثر بر وضعیت سلامت پریودنتال در دوران بارداری پژوهشی انجام دادند و گزارش کردند با افزایش سطح تحصیلات، استفاده از وسایل کمکی بهداشت دهان و دندان، وضعیت اقتصادی اجتماعی بالاتر و مسواک‌زدن، شاخص پریودنتال جامعه (CPI: Community Periodontal Index) کاهش می‌یابد (14). تحقیقات اپیدمیولوژیک در دندانپزشکی به‌ویژه در رابطه با پیشگیری از بیماریهای پریودنتال اهمیت بسزایی دارد؛ زیرا با آموزش بهداشت، پیشگیری و تشخیص زودهنگام ژنژیویت و پریودنتیت می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری و سیر تخریبی آن را کنترل کرد.
با توجه به شیوع زیاد بیماریهای پریودنتال و ارتباط عفونت مادر با نتایج نامطلوب حاملگی، این مطالعه طراحی شده است تا وضعیت پریودنتال زنان پیش از ازدواج شهر زنجان را با استفاده از شاخص اصلاح‌شده پریودنتال جامعه بررسی کند تا با افزایش آگاهی مادران آینده، گام مهمی برای کاهش عوارض نامطلوب حاملگی بردارد.
روش بررسی
در یک مطالعه مقطعی اطلاعات 210 نفر از زنان در سنین بارداری شهر زنجان مراجعه‌کننده به درمانگاه‌های قبل از ازدواج (مرکز بهداشتی درمانی شماره 14 واقع در شهرک کارمندان) که بالای 18 سال بودند وارد مطالعه شد. افراد بالای 40 سال، افرادی که به بیماریهای سیستمیک مبتلا بودند، افرادی که به شرکت در مطالعه تمایل نداشتند، افرادی که قبلاً بیماریهای لثه داشتند یا اکنون تحت درمان بودند و افرادی که در شش ماه اخیر جرم‌گیری انجام داده بودند از مطالعه خارج شدند. حجم نمونه با استفاده از فرمول محاسبه حجم نمونه برای تخمین نسبت در جامعه با آلفای 5 درصد و 075/0= d به‌دست آمد:
بر اساس مطالعه Thornton و همکاران (2) در آمریکا میزان فراوانی بیماری پریودنتیت در زنان 50 درصد بود که با توجه به فرمول بالا، تعداد نمونه لازم برای این مطالعه 200 نفر به‌دست آمد. درنهایت با درنظرگرفتن 5 درصد ریزش، 210 پرسش‌نامه توزیع شد. از این تعداد 201 پرسش‌نامه قابل بررسی بود. فرم رضایت‌نامه آگاهانه در اختیار افرادی قرار داده شد که واجد شرایط مطالعه بودند. در صورت ابراز رضایت به‌صورت کتبی، اطلاعات دموگرافیک و وضعیت پریودنتال افراد شرکت‌کننده در مطالعه از طریق پرسش‌نامه ثبت شد. ابتدا متخصص آمار با استفاده از نرم‌افزار تولید اعداد تصادفی، اعدادی را تولید کرد. سپس درصورتی‌که رقم یکان عدد تصادفی انتخاب‌شده یکی از اعداد صفر تا چهار بود، پژوهشگر در روز مربوط به آن عدد (صفر: شنبه، یک: یکشنبه، دو: دوشنبه، سه: سه‌شنبه، چهار: چهارشنبه) به درمانگاه مراجعه می‌کرد و در هر روز از بین افراد واجد شرایط که به شرکت در مطالعه تمایل داشتند نمونه می‌گرفت. به‌منظور رسیدن به حجم نمونه مدنظر پژوهشگر بیست‌ودو هفته (هر هفته یک روز) به درمانگاه مراجعه کرد.
اطلاعات دموگرافیک شامل سن، میزان تحصیلات، شغل، میزان درآمد و سایر اطلاعات مورد نیاز نظیر دفعات مسواک‌زدن، وضعیت سیگارکشیدن، مصرف الکل، عمق پاکت، خونریزی بعد از پروب، شاخص اصلاح‌شده پریودنتال جامعه و سطح چسبندگی نیز بررسی و ثبت شد. وضعیت پریودنتال افراد شرکت‌کننده در مطالعه با استفاده از شاخص اصلاح‌شده پریودنتال جامعه توسط متخصص پریو ارزیابی شد. خونریزی از لثه و پاکت پریودنتال معیارهای ارزیابی وضعیت پریودنتال هستند. معاینه توسط فرد معاینه‌گر با استفاده از پروب پریودنتال WHO CPI (Community Periodontal Index) (شاخص پریودنتال جمعیت) و با استفاده از آینه دندانپزشکی و نور کافی روی یونیت دندانپزشکی موجود در درمانگاه انجام شد. این پروب دارای ball tip (نوک توپ) 5/0 میلی‌متری و باند رنگی در نواحی 5/3 تا ۵/۵ میلی‌متر و حلقه رنگی در ناحیه 5/8 و 5/11 میلی‌متر است (شکل 1). تمامی دندان‌های موجود در دهان با ورود نوک پروب بین لثه و دندان ازلحاظ وجود یا نبود خونریزی بررسی شدند. نیروی پروبینگ حداکثر 20 گرم در نظر گرفته شد، به‌طوری‌که پروب به‌موازات محور طولی دندان در امتداد سالکوس لثه (پاکت) از سطح دیستال دندان به سمت سطح مزیال با حرکات کوتاه بالا و پایین به‌آرامی حرکت داده شد. رتبه
شکل شماره 1: پروب WHO Community Periodontal Index توصیه‌شده برای معاینات کلینیکی
خونریزی لثه و پاکت پریودنتال برای هر دندان طبق کدهای جدول 3-1 ثبت شد.
میزان ازدست‌دادن چسبندگی (LoA: Loss of Attachment) با تقسیم دهان به سکستانت، بر اساس شماره‌های دندانی (18-14، 13-23، 24-28، 38-34، 33-43 و 44-48) ثبت شد. دندان‌های ایندکس برای ارزیابی این شاخص شامل دندان‌های مولر اول و دوم برای هر سکستانت خلفی، دندان 11 و دندان 31 است. در صورت نبود دندان در سکستانت مربوطه، تمامی دندان‌های موجود در آن سکستانت ارزیابی و بالاترین میزان به‌عنوان رتبه ازدست‌دادن چسبندگی آن سکستانت ثبت شد.
میزان ازدست‌دادن چسبندگی با استفاده از پروب CPI WHO ارزیابی شد (جدول 1).
با استفاده از مصاحبه، معاینه و پرسش‌نامه (12) اطلاعات مورد نیاز جمع‌آوری شد (پرسش‌نامه پیوست است). داده‌های به‌دست‌آمده با نرم‌افزار SPSS 20 تحلیل شد. داده‌های گسسته به‌صورت تعداد و درصد و داده‌های پیوسته به‌صورت میانگین و انحراف‌معیار نشان داده شد. از آماره‌های توصیفی (شاخص‌های مرکزی، پراکندگی و جداول) و تحلیلی (کای اسکوئر، آزمون دقیق فیشر و کروسکال والیس) نیز برای گزارش نتایج استفاده شد. نام افراد شرکت‌کننده در مطالعه محرمانه بود و به بیماران هزینه‌ای تحمیل نشد. این مطالعه پس از گرفتن کد اخلاق از کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی زنجان (شماره مجوز: ir.zums.rec.1398.344) اجرا شد.
| جدول شماره 1: رتبه (score) خونریزی لثه و پاکت پریودنتال طبق شاخص اصلاح‌شده پریودنتال جامعه و میزان ازدست‌دادن چسبندگی | |||||||
| رتبه | |||||||
| شاخص | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | X | 9 |
| خونریزی لثه | نداشتن خونریزی | وجود خونریزی | - | - | - | دندان وجود ندارد | دندان از مطالعه حذف شد |
| عمق پاکت | نبود پاکت | پاکت 4-5 میلی‌متر | پاکت ≥ 6 میلی‌متر | - | - | دندان وجود ندارد | دندان از مطالعه حذف شد |
| ازدست‌دادن چسبندگی | 0-3 میلی‌متر | 4-5 میلی‌متر | 6-8 میلی‌متر | 9-11 میلی‌متر | ≥۱۲ میلی‌متر | سکستانت از مطالعه حذف شد | سکستانت ثبت‌نشده |
| جدول شماره 2: مقایسه وضعیت ازدست‌دادن چسبندگی دندان‌ها در سطوح مختلف شغل، درآمد، تحصیلات، مصرف سیگار و الکل و تعداد دفعات مسواک‌زدن افراد | |||||||||
| متغیر | رده‌بندی | ازدست‌دادن چسبندگی | کل | درصد | سطح معنی‌داری* | ||||
| 3-0 میلی‌متر | 5-4 میلی‌متر | 8-6 میلی‌متر | 11-9 میلی‌متر | 12 میلی‌متر یا بیشتر | |||||
| شغل | دانش‌آموز | 14 | 3 | 0 | - | - | 17 | 8/5 | 0/840 |
| دانشجو | 78 | 15 | 1 | - | - | 94 | 7/46 | ||
| خانه‌دار | 40 | 6 | 2 | - | - | 48 | 23/9 | ||
| کارمند | 29 | 4 | 1 | - | - | 34 | 16/9 | ||
| حوزه | 6 | 1 | 1 | - | - | 8 | 4/0 | ||
| درآمد | بدون درآمد | 125 | 25 | 2 | - | - | 152 | 75/5 | 0/999 |
| 800000-1000000 | 6 | 1 | 0 | - | - | 7 | 3/5 | ||
| 1000000-1500000 | 8 | 1 | 1 | - | - | 10 | 5/0 | ||
| 1500000-2000000 | 11 | 1 | 1 | - | - | 13 | 6/5 | ||
| 2000000 به بالا | 15 | 1 | 1 | - | - | 17 | 5/9 | ||
| تحصیلات | راهنمایی | 2 | 0 | 0 | - | - | 2 | 1/0 | 0/840 |
| دبیرستان | 38 | 5 | 0 | - | - | 43 | 21/4 | ||
| فوق‌دیپلم | 31 | 3 | 2 | - | - | 36 | 17/9 | ||
| کارشناسی | 69 | 16 | 2 | - | - | 36 | 43/3 | ||
| ارشد | 22 | 5 | 1 | - | - | 28 | 13/9 | ||
| دکترا | 4 | 0 | 0 | - | - | 4 | 2/5 | ||
| مصرف سیگار | هر روز | 0 | 3 | 2 | - | - | 5 | 001/0> | |
| چند بار در هفته | 18 | 23 | 3 | - | - | 44 | |||
| یک بار در هفته | 16 | 3 | 0 | - | - | 19 | |||
| به‌ندرت | 35 | 0 | 0 | - | - | 35 | |||
| هرگز | 98 | 0 | 0 | - | - | 98 | |||
| مصرف الکل | بله | 25 | 15 | 4 | - | - | 44 | 001/0> | |
| خیر | 142 | 14 | 1 | - | - | 157 | |||
| تعداد دفعات مسواک‌زدن | هرگز | 1 | 0 | 0 | - | - | 1 | 0/844 | |
| هفته‌ای 6-2 بار | 1 | 0 | 0 | - | - | 1 | |||
| روزی یک بار | 88 | 16 | 3 | - | - | 67 | |||
| روزی 2 بار یا بیشتر | 77 | 13 | 2 | - | - | 92 | |||
| *آزمون کای دو | |||||||||
| جدول شماره 3: مقایسه وضعیت پاکت دندان‌ها در سطوح مختلف شغل، درآمد، تحصیلات، مصرف سیگار و الکل و تعداد دفعات مسواک‌زدن افراد | |||||||
| متغیر | رده‌بندی | پاکت دندان‌های بالا | پاکت دندان‌های پایین | ||||
| میانگین رتبه‌ها | انحراف‌معیار | سطح معنی‌داری | میانگین رتبه‌ها | انحراف‌معیار | سطح معنی‌داری* | ||
| شغل | دانش‌آموز | 487/0 | 459/0 | 005/0 | 512/0 | 443/0 | 019/0 |
| دانشجو | 380/0 | 412/0 | 421/0 | 482/0 | |||
| خانه‌دار | 641/0 | 557/0 | 703/0 | 628/0 | |||
| کارمند | 659/0 | 453/0 | 702/0 | 472/0 | |||
| حوزه | 253/0 | 453/0 | 708/0 | 472/0 | |||
| درآمد | بدون درآمد | 482/0 | 506/0 | 066/0 | 482/0 | 506/0 | 405/0 |
| 800000-1000000 | 912/0 | 376/0 | 723/0 | 432/0 | |||
| 1000000-1500000 | 653/0 | 381/0 | 721/0 | 556/0 | |||
| 1500000-2000000 | 427/0 | 475/0 | 533/0 | 412/0 | |||
| 2000000 به بالا | 153/0 | 354/0 | 204/0 | 361/0 | |||
| تحصیلات | راهنمایی | 609/0 | 861/0 | 512/0 | 812/0 | 146/1 | 504/0 |
| دبیرستان | 551/0 | 502/0 | 511/0 | 482/0 | |||
| فوق‌دیپلم | 547/0 | 474/0 | 665/0 | 537/0 | |||
| کارشناسی | 445/0 | 521/0 | 489/0 | 548/0 | |||
| ارشد | 418/0 | 427/0 | 533/0 | 426/0 | |||
| دکترا | 812/0 | 001/0 | 882/0 | 591/0 | |||
| مصرف سیگار | هر روز | 861/0 | 589/0 | 598/0 | 146/1 | 712/0 | 586/0 |
| چند بار در هفته | 502/0 | 585/0 | 571/0 | 482/0 | |||
| یک بار در هفته | 587/0 | 474/0 | 694/0 | 537/0 | |||
| به‌ندرت | 605/0 | 521/0 | 479/0 | 548/0 | |||
| هرگز | 518/0 | 427/0 | 426/0 | 543/0 | |||
| مصرف الکل | بله | 584/0 | 861/0 | 612/0 | 346/0 | 842/0 | 504/0 |
| خیر | 502/0 | 604/0 | 431/0 | 482/0 | |||
| تعداد دفعات مسواک زدن | هرگز | - | - | 493/0 | - | - | 380/0 |
| هفته‌ای 6-2 بار | - | - | - | - | |||
| روزی یک بار | 496/0 | 507/0 | 537/0 | 545/0 | |||
| روزی 2 بار یا بیشتر | 502/0 | 478/0 | 510/0 | 522/0 | |||
| * آزمون کروسکال والیس | |||||||
از محدودیت‌های مطالعه می‌توان به همکاری‌نکردن برخی از افراد اشاره کرد که پژوهشگر با افزایش تعداد مراجعات به مرکز بهداشتی درمانی آن را مرتفع کرد.
نتایج نشان داد با افزایش مصرف سیگار، میزان ازدست‌دادن چسبندگی نیز افزایش می‌یابد (001/0>p). مصرف الکل نیز باعث
نتایج نشان داد با افزایش مصرف سیگار، میزان ازدست‌دادن چسبندگی نیز افزایش می‌یابد (001/0>p). مصرف الکل نیز باعث
افزایش میزان ازدست‌دادن چسبندگی در دندان‌ها می‌شود (001/0>p) (جدول 2). بین شغل و وضعیت پاکت دندان‌های بالا و پایین رابطه معنی‌داری وجود دارد (005/0=p و 019/0=p). در زنان دانشجو و دانش‌آموز وضعیت پاکت دندانی بهتر از زنان خانه‌دار و کارمند است. (جدول 3).
از طرف دیگر نتایج نشان داد وضعیت شاخص خونریزی در زنان دانشجو و دانش‌آموز بهتر از وضعیت خونریزی در زنان خانه‌دار و کارمند بود (019/0=p و 022/0=p). وضعیت شاخص خونریزی در زنان با تحصیلات بیشتر، بهتر از وضعیت خونریزی در زنان با تحصیلات کمتر از دیپلم بود (001/0>p). در زنانی که کمتر سیگار می‌کشیدند یا سیگاری نبودند، وضعیت خونریزی بهتر از زنان سیگاری بود (001/0>p). در زنانی که الکل مصرف نمی‌کردند، وضعیت خونریزی بهتر از زنان الکلی بود (001/0>p). در افرادی که دو بار در روز مسواک می‌زدند، وضعیت خونریزی بهتر از کسانی بود که یک بار در روز مسواک می‌زدند (001/0>p) (جدول 4).
از طرف دیگر نتایج نشان داد وضعیت شاخص خونریزی در زنان دانشجو و دانش‌آموز بهتر از وضعیت خونریزی در زنان خانه‌دار و کارمند بود (019/0=p و 022/0=p). وضعیت شاخص خونریزی در زنان با تحصیلات بیشتر، بهتر از وضعیت خونریزی در زنان با تحصیلات کمتر از دیپلم بود (001/0>p). در زنانی که کمتر سیگار می‌کشیدند یا سیگاری نبودند، وضعیت خونریزی بهتر از زنان سیگاری بود (001/0>p). در زنانی که الکل مصرف نمی‌کردند، وضعیت خونریزی بهتر از زنان الکلی بود (001/0>p). در افرادی که دو بار در روز مسواک می‌زدند، وضعیت خونریزی بهتر از کسانی بود که یک بار در روز مسواک می‌زدند (001/0>p) (جدول 4).
| جدول شماره 4: مقایسه درصد خونریزی لثه ها در سطوح مختلف شغل، درامد، تحصیلات، مصرف سیگار و الکل و تعداد دفعات مسواک زدن افراد | |||||||
| متغیر | رده بندی | درصد خونریزی لثه های بالا | درصد خونریزی لثه های پایین | ||||
| میانگین | انحراف معیار | سطح معنی داری | میانگین | انحراف معیار | سطح معنی داری | ||
| شغل | دانش آموز | 9/24 | 7/48 | 022/0 | 8/19 | 3/44 | 019/0 |
| دانشجو | 2/26 | 8/32 | 3/28 | 6/36 | |||
| خانه دار | 7/65 | 4/32 | 1/66 | 2/37 | |||
| کارمند | 3/70 | 9/43 | 5/71 | 3/45 | |||
| حوزه | 3/15 | 3/25 | 3/17 | 8/22 | |||
| درامد | بدون درآمد | 24/17 | 24/587 | 462/0 | 27/61 | 25/864 | 730/0 |
| 800000-1000000 | 41/07 | 31/428 | 41/96 | 25/443 | |||
| 1000000-1500000 | 33/12 | 25/524 | 37/50 | 22/048 | |||
| 1500000-2000000 | 26/92 | 23/439 | 26/92 | 22/877 | |||
| 2000000به بالا | 35/02 | 22/620 | 29/32 | 21/421 | |||
| تحصیلات | راهنمایی | 31/25 | 26/517 | 001/0> | 31/88 | 13/258 | 001/0> |
| دبیرستان | 36/20 | 20/811 | 34/42 | 23/812 | |||
| فوق دیپلم | 31/60 | 26/932 | 30/73 | 25/283 | |||
| کارشناسی | 25/50 | 25/773 | 21/61 | 28/694 | |||
| ار شد | 21/55 | 24/880 | 26/12 | 23/015 | |||
| دکتری | 24/38 | 40/020 | 21/69 | 29/036 | |||
| مصرف سیگار | هر روز | 32/27 | 26/517 | 001/0> | 22/68 | 12/258 | 001/0> |
| چند بار در هفته | 23/40 | 20/811 | 23/82 | 24/712 | |||
| یکبار د رهفته | 34/71 | 26/932 | 34/93 | 25/283 | |||
| به ندرت | 26/31 | 25/773 | 35/81 | 28/794 | |||
| هرگز | 26/15 | 24/880 | 27/42 | 23/215 | |||
| مصرف الکل | بله | 33/55 | 26/517 | 001/0> | 41/68 | 13/258 | 001/0> |
| خیر | 24/70 | 20/811 | 34/22 | 23/812 | |||
| تعداد دفعات مسواک زدن | هرگز | - | - | 001/0> | - | - | 001/0> |
| هفته ای 6-2 بار | - | - | - | - | |||
| روزی یکبار | 24/69 | 26/932 | 64/74 | 26/832 | |||
| روزی 2 بار یا بیشتر | 46/34 | 25/773 | 26/40 | 25/673 | |||
بحث
در زمینه وضعیت پریودنتال مطالعات مختلفی روی جوامع آماری گوناگون صورت گرفته است که نتایج بسته به افراد بررسی‌شده، موقعیت جغرافیایی و سال اجرای مطالعه متفاوت است. هدف از این مطالعه بررسی وضعیت پریودنتال در زنان سن ازدواج شهر زنجان بود. شناسایی عوامل مرتبط به‌منظور ارائه ایده‌های مطالعات آتی و درنهایت کاهش این بیماری در زنان و مادران آینده می‌تواند گام مؤثری در سیاست‌گذاری سلامت کشور باشد. در این مطالعه اطلاعاتی در زمینه شغل، سطح درآمد، میزان تحصیلات، مصرف سیگار، مصرف الکل، تعداد دفعات مسواک‌زدن و ارتباط آن‌ها با وضعیت پریودنتال جمع‌آوری شد. با توجه به نتایج، بین شغل و وضعیت پاکت و خونریزی لثه‌ها رابطه معنی‌داری وجود داشت. در زنان دانشجو و دانش‌آموز (به‌عنوان شغل) وضعیت پاکت و خونریزی لثه‌ها بهتر از زنان خانه‌دار و کارمند بود. وضعیت شاخص خونریزی در زنان با تحصیلات بیشتر نیز بهتر از وضعیت خونریزی در زنان با تحصیلات کمتر از دیپلم بود. افرادی که دو بار در روز مسواک می‌زدند، خونریزی کمتری نسبت به کسانی داشتند که یک بار در روز مسواک می‌زدند. وضعیت شاخص خونریزی در زنانی که کمتر سیگار می‌کشیدند یا سیگاری نبودند، بهتر از وضعیت خونریزی در زنان سیگاری بود. در زنانی که الکل مصرف نمی‌کردند، وضعیت شاخص خونریزی بهتر از زنان الکلی بود. همچنین با افزایش مصرف سیگار و الکل، میزان ازدست‌دادن چسبندگی نیز افزایش می‌یابد. تقریباً 22 درصد از افراد سابقه مصرف الکل و 50 درصد سابقه مصرف سیگار داشتند. با توجه به اینکه این دو عامل عوامل اصلی سرطان دهان هستند (12) و ارتباط مشخصی با بیماریهای پریودنتال دارند و با توجه به وجود رابطه معنی‌دار بین مصرف سیگار و الکل با خونریزی لثه و ازدست‌دادن چسبندگی در مطالعه حاضر، افزایش آگاهی افراد از ارتباط این عوامل با بیماریهای دندانی و دهانی ضروری به نظر می‌رسد.
در مطالعه نحوی و همکاران گزارش شد با افزایش سطح تحصیلات، استفاده از وسایل کمکی بهداشت دهان و دندان، وضعیت اقتصادی اجتماعی بهتر و مسواک‌زدن، شاخص پریودنتال جامعه بهبود می‌یابد (14). این نتایج در راستای مطالعه حاضر بود که سطح تحصیلات، شغل و تعداد دفعات مسواک‌زدن در وضعیت سلامت دهان زنان در سنین ازدواج مؤثر بود. اگرچه در مطالعه نحوی و همکاران از شاخص پریودنتال جامعه استفاده و مطالعه روی زنان باردار انجام شده است، نتایج آن با مطالعه حاضر همسو است.
با توجه به اینکه Fanas و همکاران بیماری پریودنتال را خطری احتمالی برای عواقب نامطلوب حاملگی مانند زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد تأیید کردند، لزوم توجه به بهبود شاخص‌های بیماری پریودنتال در زنان به‌منظور کاهش عواقب نامطلوب در دوران بارداری و زایمان ضروری به نظر می‌رسد (13). Kumar و همکاران در دو مطالعه مختلف عوامل مهمی را برای بهبود وضعیت پریودنتال در زنان و مردان بررسی کردند و نتیجه گرفتند مسواک‌زدن عامل مهمی در بهبود وضعیت پریودنتال افراد است. اگرچه مطالعه آن‌ها حجم نمونه بسیار بیشتری از مطالعه حاضر داشت، نتایج آن‌ها با مطالعه حاضر همسو است که تعداد دفعات مسواک‌زدن نقش مهمی در سلامت دهانی افراد دارد. آن‌ها گزارش کردند افرادی که میزان فلوراید در آب آشامیدنی آن‌ها بیشتر بود، پاکت‌های دندانی کم‌عمق‌تری داشتند (16-15). در مطالعه حاضر با توجه به شرایط یکسان آب آشامیدنی در ساکنان شهر زنجان امکان سنجش و مقایسه تأثیر فلوراید در آب آشامیدنی وجود نداشت.
Vandana و همکاران نیز در مطالعه خود تأکید کردند میانگین خونریزی هنگام پروب و عمق پاکت از خط طوق دندان (CEJ: Cemento Enamel Junction)، در زنانی که زایمان زودرس داشتند به‌مراتب بیشتر از زنانی بود که زایمان موفق داشتند و درنهایت نتیجه گرفتند بین بیماری پریودونتال و وزن کم نوزاد هنگام تولد ارتباط مثبتی وجود دارد (17).
با توجه به اینکه بیماریهای پریودنتال فاکتور خطر برای زایمان زودرس و وزن کم نوزاد محسوب می‌شوند، لزوم توجه به زنان در سنین بارداری و ازدواج به‌منظور بهبود این شاخص و لزوم به‌کارگیری سیاست‌های آموزشی و بهداشتی در این راستا دوچندان می‌شود. بیماری پریودنتال بیماری نسبتاً شایعی است، به‌طوری‌که در مطالعه Sofola و همکاران در 45 درصد افراد (18) و در مطالعه صانعی و همکاران در 7/33 درصد افراد خونریزی لثه، 7/48 درصد افراد پاکت با عمق کم و 9/3 درصد افراد پاکت عمیق مشاهده شد (19). در این مطالعه نیز ملاحظه شد 6 درصد از افراد عمق پاکت بیش از 3 میلی‌متر داشتند، 28 درصد افراد دچار خونریزی و 15 درصد دارای فقدان چسبندگی بودند.
در مطالعه ترابی و همکاران نیز بین شاخص نیازهای درمانی پریودنتال و متغیرهای سن، سطح سواد، وضعیت اشتغال و تعداد دفعات مسواک‌زدن ارتباط آماری معنی‌داری مشاهده شد. آن‌ها نیز نتیجه گرفتند که برنامه‌های آموزش بهداشت دهان و دندان در خلال دوران بارداری می‌تواند به سلامت لثه و نسوج نگه‌دارنده دندان و همچنین سلامت نوزاد کمک کند (20).
در این مطالعه نشان داده شد میزان کلی خونریزی در افرادی که 2 بار در روز مسواک می‌زنند نسبت به افرادی که یک بار از مسواک استفاده می‌کنند به‌طور مشخصی کمتر است که با نتایج مطالعات Kumar، حقیقتی و نحوی مطابقت دارد (16-14). در مطالعه Kitagawa و همکاران که در ژاپن روی 36 هزار آزمودنی انجام شد نتایج به‌دست‌آمده حاکی از آن بود که سیگارکشیدن، وضعیت بهداشت دهان و دندان و عوامل مرتبط با سندرم متابولیک با بیماریهای پریودنتال در ارتباط هستند. این نتیجه‌گیری با نتایج مطالعه حاضر همسو است و نشان می‌دهد سیاست‌گذاری‌های سلامت در زمینه مسواک‌زدن، اهمیت ترک سیگار و کنترل چاقی می‌تواند در جلوگیری از بروز بیماری پریودنتال در بزرگ‌سالان و درنتیجه زنان در سنین بارداری مؤثر باشد (21).
در مطالعات اخیر همچنین به ارتباط بین بیماریهای پریودنتال و چاقی در زنان اشاره شده است که با توجه به معنی‌داربودن این ارتباط در مطالعه Jacomossi و همکاران که به بررسی ارتباط چاقی موضعی در زنان و بیماریهای پریودنتال با استفاده از شاخص پریودنتال جامعه پرداخته بودند، پیشنهاد می‌شود در پژوهش‌های آتی مورد توجه قرار بگیرد (22). در مطالعه Dhaifullah و همکاران نیز اگرچه از نظر آماری ارتباط معنی‌داری بین شاخص توده بدنی و وضعیت پریودنتال مشاهده نشده، به‌عنوان یک پیشنهاد برای پژوهش‌های آتی مطرح شده است (23).
در این مطالعه به‌منظور افزایش دقت از شاخص اصلاح‌شده پریودنتال جامعه استفاده شد که شامل معاینه و گزارش تمام دندان‌های دچار خونریزی لثه، پاکت پریودنتال و شش دندان شاخص برای ازدست‌دادن چسبندگی (LoA) است و به محاسبات پیچیده نیاز ندارد (12). این شاخص برای مواردی نظیر مطالعه حاضر مناسب به نظر می‌رسد که افراد به دلایلی برای معاینات دندانپزشکی مراجعه نکرده‌اند و وقت کمی در اختیار محقق قرار می‌دهند. با استفاده از این شاخص و با توجه به اینکه به عکس‌های دهانی نیازی نیست، می‌توان مطالعات در حجم وسیع‌تری در آینده انجام داد (24).
نتیجه‌گیری
کاهش مصرف سیگار و الکل، افزایش اطلاعات زنان خانه‌دار و آموزش‌های لازم در خصوص حفظ روند صحیح مسواک‌زدن و مراقب از سلامت دهان می‌تواند منجر به بهبود شاخص پریودنتال جامعه در این قشر شود؛ بنابراین، آموزش سلامت دهان و افزایش آگاهی افراد در این زمینه ضروری به نظر می‌رسد.
تشکر و قدردانی
از تمام کارکنان مرکز بهداشتی درمانی شماره 14 شهر زنجان که کار نمونه‌گیری را تسهیل کردند صمیمانه قدردانی می‌کنیم.
در زمینه وضعیت پریودنتال مطالعات مختلفی روی جوامع آماری گوناگون صورت گرفته است که نتایج بسته به افراد بررسی‌شده، موقعیت جغرافیایی و سال اجرای مطالعه متفاوت است. هدف از این مطالعه بررسی وضعیت پریودنتال در زنان سن ازدواج شهر زنجان بود. شناسایی عوامل مرتبط به‌منظور ارائه ایده‌های مطالعات آتی و درنهایت کاهش این بیماری در زنان و مادران آینده می‌تواند گام مؤثری در سیاست‌گذاری سلامت کشور باشد. در این مطالعه اطلاعاتی در زمینه شغل، سطح درآمد، میزان تحصیلات، مصرف سیگار، مصرف الکل، تعداد دفعات مسواک‌زدن و ارتباط آن‌ها با وضعیت پریودنتال جمع‌آوری شد. با توجه به نتایج، بین شغل و وضعیت پاکت و خونریزی لثه‌ها رابطه معنی‌داری وجود داشت. در زنان دانشجو و دانش‌آموز (به‌عنوان شغل) وضعیت پاکت و خونریزی لثه‌ها بهتر از زنان خانه‌دار و کارمند بود. وضعیت شاخص خونریزی در زنان با تحصیلات بیشتر نیز بهتر از وضعیت خونریزی در زنان با تحصیلات کمتر از دیپلم بود. افرادی که دو بار در روز مسواک می‌زدند، خونریزی کمتری نسبت به کسانی داشتند که یک بار در روز مسواک می‌زدند. وضعیت شاخص خونریزی در زنانی که کمتر سیگار می‌کشیدند یا سیگاری نبودند، بهتر از وضعیت خونریزی در زنان سیگاری بود. در زنانی که الکل مصرف نمی‌کردند، وضعیت شاخص خونریزی بهتر از زنان الکلی بود. همچنین با افزایش مصرف سیگار و الکل، میزان ازدست‌دادن چسبندگی نیز افزایش می‌یابد. تقریباً 22 درصد از افراد سابقه مصرف الکل و 50 درصد سابقه مصرف سیگار داشتند. با توجه به اینکه این دو عامل عوامل اصلی سرطان دهان هستند (12) و ارتباط مشخصی با بیماریهای پریودنتال دارند و با توجه به وجود رابطه معنی‌دار بین مصرف سیگار و الکل با خونریزی لثه و ازدست‌دادن چسبندگی در مطالعه حاضر، افزایش آگاهی افراد از ارتباط این عوامل با بیماریهای دندانی و دهانی ضروری به نظر می‌رسد.
در مطالعه نحوی و همکاران گزارش شد با افزایش سطح تحصیلات، استفاده از وسایل کمکی بهداشت دهان و دندان، وضعیت اقتصادی اجتماعی بهتر و مسواک‌زدن، شاخص پریودنتال جامعه بهبود می‌یابد (14). این نتایج در راستای مطالعه حاضر بود که سطح تحصیلات، شغل و تعداد دفعات مسواک‌زدن در وضعیت سلامت دهان زنان در سنین ازدواج مؤثر بود. اگرچه در مطالعه نحوی و همکاران از شاخص پریودنتال جامعه استفاده و مطالعه روی زنان باردار انجام شده است، نتایج آن با مطالعه حاضر همسو است.
با توجه به اینکه Fanas و همکاران بیماری پریودنتال را خطری احتمالی برای عواقب نامطلوب حاملگی مانند زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد تأیید کردند، لزوم توجه به بهبود شاخص‌های بیماری پریودنتال در زنان به‌منظور کاهش عواقب نامطلوب در دوران بارداری و زایمان ضروری به نظر می‌رسد (13). Kumar و همکاران در دو مطالعه مختلف عوامل مهمی را برای بهبود وضعیت پریودنتال در زنان و مردان بررسی کردند و نتیجه گرفتند مسواک‌زدن عامل مهمی در بهبود وضعیت پریودنتال افراد است. اگرچه مطالعه آن‌ها حجم نمونه بسیار بیشتری از مطالعه حاضر داشت، نتایج آن‌ها با مطالعه حاضر همسو است که تعداد دفعات مسواک‌زدن نقش مهمی در سلامت دهانی افراد دارد. آن‌ها گزارش کردند افرادی که میزان فلوراید در آب آشامیدنی آن‌ها بیشتر بود، پاکت‌های دندانی کم‌عمق‌تری داشتند (16-15). در مطالعه حاضر با توجه به شرایط یکسان آب آشامیدنی در ساکنان شهر زنجان امکان سنجش و مقایسه تأثیر فلوراید در آب آشامیدنی وجود نداشت.
Vandana و همکاران نیز در مطالعه خود تأکید کردند میانگین خونریزی هنگام پروب و عمق پاکت از خط طوق دندان (CEJ: Cemento Enamel Junction)، در زنانی که زایمان زودرس داشتند به‌مراتب بیشتر از زنانی بود که زایمان موفق داشتند و درنهایت نتیجه گرفتند بین بیماری پریودونتال و وزن کم نوزاد هنگام تولد ارتباط مثبتی وجود دارد (17).
با توجه به اینکه بیماریهای پریودنتال فاکتور خطر برای زایمان زودرس و وزن کم نوزاد محسوب می‌شوند، لزوم توجه به زنان در سنین بارداری و ازدواج به‌منظور بهبود این شاخص و لزوم به‌کارگیری سیاست‌های آموزشی و بهداشتی در این راستا دوچندان می‌شود. بیماری پریودنتال بیماری نسبتاً شایعی است، به‌طوری‌که در مطالعه Sofola و همکاران در 45 درصد افراد (18) و در مطالعه صانعی و همکاران در 7/33 درصد افراد خونریزی لثه، 7/48 درصد افراد پاکت با عمق کم و 9/3 درصد افراد پاکت عمیق مشاهده شد (19). در این مطالعه نیز ملاحظه شد 6 درصد از افراد عمق پاکت بیش از 3 میلی‌متر داشتند، 28 درصد افراد دچار خونریزی و 15 درصد دارای فقدان چسبندگی بودند.
در مطالعه ترابی و همکاران نیز بین شاخص نیازهای درمانی پریودنتال و متغیرهای سن، سطح سواد، وضعیت اشتغال و تعداد دفعات مسواک‌زدن ارتباط آماری معنی‌داری مشاهده شد. آن‌ها نیز نتیجه گرفتند که برنامه‌های آموزش بهداشت دهان و دندان در خلال دوران بارداری می‌تواند به سلامت لثه و نسوج نگه‌دارنده دندان و همچنین سلامت نوزاد کمک کند (20).
در این مطالعه نشان داده شد میزان کلی خونریزی در افرادی که 2 بار در روز مسواک می‌زنند نسبت به افرادی که یک بار از مسواک استفاده می‌کنند به‌طور مشخصی کمتر است که با نتایج مطالعات Kumar، حقیقتی و نحوی مطابقت دارد (16-14). در مطالعه Kitagawa و همکاران که در ژاپن روی 36 هزار آزمودنی انجام شد نتایج به‌دست‌آمده حاکی از آن بود که سیگارکشیدن، وضعیت بهداشت دهان و دندان و عوامل مرتبط با سندرم متابولیک با بیماریهای پریودنتال در ارتباط هستند. این نتیجه‌گیری با نتایج مطالعه حاضر همسو است و نشان می‌دهد سیاست‌گذاری‌های سلامت در زمینه مسواک‌زدن، اهمیت ترک سیگار و کنترل چاقی می‌تواند در جلوگیری از بروز بیماری پریودنتال در بزرگ‌سالان و درنتیجه زنان در سنین بارداری مؤثر باشد (21).
در مطالعات اخیر همچنین به ارتباط بین بیماریهای پریودنتال و چاقی در زنان اشاره شده است که با توجه به معنی‌داربودن این ارتباط در مطالعه Jacomossi و همکاران که به بررسی ارتباط چاقی موضعی در زنان و بیماریهای پریودنتال با استفاده از شاخص پریودنتال جامعه پرداخته بودند، پیشنهاد می‌شود در پژوهش‌های آتی مورد توجه قرار بگیرد (22). در مطالعه Dhaifullah و همکاران نیز اگرچه از نظر آماری ارتباط معنی‌داری بین شاخص توده بدنی و وضعیت پریودنتال مشاهده نشده، به‌عنوان یک پیشنهاد برای پژوهش‌های آتی مطرح شده است (23).
در این مطالعه به‌منظور افزایش دقت از شاخص اصلاح‌شده پریودنتال جامعه استفاده شد که شامل معاینه و گزارش تمام دندان‌های دچار خونریزی لثه، پاکت پریودنتال و شش دندان شاخص برای ازدست‌دادن چسبندگی (LoA) است و به محاسبات پیچیده نیاز ندارد (12). این شاخص برای مواردی نظیر مطالعه حاضر مناسب به نظر می‌رسد که افراد به دلایلی برای معاینات دندانپزشکی مراجعه نکرده‌اند و وقت کمی در اختیار محقق قرار می‌دهند. با استفاده از این شاخص و با توجه به اینکه به عکس‌های دهانی نیازی نیست، می‌توان مطالعات در حجم وسیع‌تری در آینده انجام داد (24).
نتیجه‌گیری
کاهش مصرف سیگار و الکل، افزایش اطلاعات زنان خانه‌دار و آموزش‌های لازم در خصوص حفظ روند صحیح مسواک‌زدن و مراقب از سلامت دهان می‌تواند منجر به بهبود شاخص پریودنتال جامعه در این قشر شود؛ بنابراین، آموزش سلامت دهان و افزایش آگاهی افراد در این زمینه ضروری به نظر می‌رسد.
تشکر و قدردانی
از تمام کارکنان مرکز بهداشتی درمانی شماره 14 شهر زنجان که کار نمونه‌گیری را تسهیل کردند صمیمانه قدردانی می‌کنیم.
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي |
موضوع مقاله:
دندانپزشکی
دریافت: 1399/1/16 | پذیرش: 1399/4/15 | انتشار: 1399/5/10
دریافت: 1399/1/16 | پذیرش: 1399/4/15 | انتشار: 1399/5/10
فهرست منابع
1. Savage A, Eaton KA, Moles DR, Needleman I. A systematic review of definitions of periodontitis and methods that have been used to identify this disease. J Clin Periodontol 2009;36(6):458-67. PMID: 19508246 [DOI:10.1111/j.1600-051X.2009.01408.x]
2. Eke PI, Thornton-Evans GO, Wei L, Borgnakke WS, Dye BA. Accuracy of NHANES periodontal examination protocols. J Dent Res 2010;89(11):1208-13. PMID:20858782 [DOI:10.1177/0022034510377793]
3. Knight ET, Liu J, Seymour GJ, Faggion CM Jr, Cullinan MP. Risk factors that may modify the innate and adaptive immune responses in periodontal diseases. Periodontol 2000 2016;71(1):22-51. PMID: 27045429 [DOI:10.1111/prd.12110]
4. Hasan A, Palmer RM. A clinical guide to periodontology: pathology of periodontal disease. Br Dent J 2014;216(8):457-61. PMID: 24762896 [DOI:10.1038/sj.bdj.2014.299]
5. Amar S, Chung KM. Influence of hormonal variation on the periodontium in women. Periodontol 2000 1994;6:79-87. PMID: 9673172 [DOI:10.1111/j.1600-0757.1994.tb00028.x]
6. Tonetti MS, Van Dyke TE, Working group 1 of the joint EFPAAP workshop. Periodontitis and atherosclerotic cardiovascular disease: consensus report of the Joint EFP/AAP workshop on periodontitis and systemic diseases. J Periodontol 2013;84(4 Suppl):S24-9. PMID: 23631582 [DOI:10.1902/jop.2013.1340019]
7. Ide M, Papapanou PN. Epidemiology of association between maternal periodontal disease and adverse pregnancy outcomes--systematic review. J Clin Periodontol 2013;40(Suppl 14):S181-94. PMID: 23627328 [DOI:10.1111/jcpe.12063]
8. Madianos PN, Bobetsis YA, Offenbacher S. Adverse pregnancy outcomes (APOs) and periodontal disease: pathogenic mechanisms. J Clin Periodontol 2013;40(Suppl 14):S170-80. PMID: 23627327 [DOI:10.1111/jcpe.12082]
9. Shanthi V, Vanka A, Bhambal A, Saxena V, Saxena S, Kumar SS. Association of pregnant women periodontal status to preterm and low-birth weight babies: a systematic and evidence-based review. Dent Res J 2012;9(4):368-80. PMID: 23162575
10. Newman MG, Takei HH, Carranza FA. Carranza's clinical periodontology. 12th ed. Amsterdam, Netherlands: Elsevier Health Sciences; 2015. Link
11. Dasanayake AP. Poor periodontal health of the pregnant women as a risk factor for Low birth weight. Ann Periodontal 1998;3(1):202-12. Link [DOI:10.1902/annals.1998.3.1.206]
12. World Health Organization. Oral health surveys: basic methods. Geneva: World Health Organization; 2013. Link
13. Fanas SH, Omer SM, Jaber M, Thomas S. The periodontal treatment needs of Libyan school children in Kufra and Tobruk. J Int Acad Periodontol 20015;10(2):45-9. PMID: 18564728
14. Nahvi GH, Tolouyipoya P, Abrishami MR. Comparative study of the effect of malocclusion and other factors affecting periodontal health status during pregnancy. J Stud Res 2015;4(2):100-7. (In Persian) Link
15. Kumar PR, John J. Assessment of periodontal status among dental fluorosis subjects using community periodontal index of treatment needs. Indian J Dent Res 2011;22(2):248-51. PMID: 21891894 [DOI:10.4103/0970-9290.84297]
16. Kumar TS, Dagli RJ, Mathura A, Jain M, Balasubramanyam G, Prabu D, et al. Oral health status and practices of dentate Bhil adult tribes of southern Rajasthan, India. Int Dent J 2009;59(3):133-40. PMID: 19637521
17. Vandana KL, Reddy MS. Assessment of periodontal status in dental fluorosis subjects using community periodontal index of treatment needs. Indian J Dent Res 2007;18(2):67-71. PMID: 17502711 [DOI:10.4103/0970-9290.32423]
18. Sofola OO, Shaba OP, Jeboda SO. Oral hygiene and periodontal treatment needs of urban school children compared with that of rural school children in Lagos State. Odontostomatol Trop 2003;26(101):25-9. PMID: 12868141
19. Saneei AS, Nikbakht NA. Periodontal health status and treatment needs in Iranian adolescent population. Arch Iran Med 2005;8(4):290-4. Link
20. Torabi M, Najafi Ga, Maskani A. Evaluation of CPITN index in pregnant women Kerman 2001-2002. J Dent Sch Shahid Beheshti Univ Med Sci 2006;24(1):33-9. (In Persian) Link
21. Kitagawa M, Kurahashi T, Matsukubo T. Relationship between general health, lifestyle, oral health, and periodontal disease in adults: a large cross-sectional study in Japan. Bull Tokyo Dent Coll 2017;58(1):1-8. PMID: 28381729 [DOI:10.2209/tdcpublication.2016-2100]
22. Fernandes Jacomossi Sr AC. Relationship between visceral obesity and periodontal disease in women. Diabetes 2010;68:133-40. Link
23. Dhaifullah E, Al-Maweri SA, Koppolu P, Elkhtat E, Mostafa D, Mahgoub M. Body mass index and periodontal health status among young Saudi adults: a cross-sectional study. Ann Saudi Med 2019;39(6):433-40. PMID: 31804133 [DOI:10.5144/0256-4947.2019.433]
24. Baiju RM, Peter E, Nayar BR, Varughese JM, Varghese NO. Prevalence and predictors of early periodontal disease among adolescents. J Indian Soc Periodontol 2019;23(4):356-61. PMID: 31367134 [DOI:10.4103/jisp.jisp_512_18]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
حق تالیف (کپی رایت) برای مولفان محفوظ است.
صاحب امتیاز: دانشگاه علوم پزشکی قم
ناشر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قم
شاپا چاپی: 7799-1375
شاپا الکترونیک: 1375-2008
ایمیل مجله: journal@muq.ac.ir
j.muq.ac@gmail.com
