دوره 14، شماره 7 - ( مهر 1399 )                   جلد 14 شماره 7 صفحات 57-50 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Nasirzadeh M, Aligol M. Assessmentof Knowledge, Attitude, and Factors Associated with the Preventive Behaviors of Covid-19 in Qom, Iran, in 2020. Qom Univ Med Sci J 2020; 14 (7) :50-57
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-2855-fa.html
نصیرزاده مصطفی، علی گل محمد. مطالعه دانش، نگرش و عوامل مرتبط با رفتارهای پیشگیرانه از کووید 19 در شهروندان قم در سال 1399. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1399; 14 (7) :50-57

URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-2855-fa.html


1- گروه بهداشت عمومی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
2- گروه بهداشت عمومی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی قم ، Aligol1389@gmail.com
واژه‌های کلیدی: دانش، کووید 19، نگرش
متن کامل [PDF 498 kb]   (2869 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (4414 مشاهده)
متن کامل:   (2726 مشاهده)
مقدمه
بیماری کووید 19 ناشی از نوع جدیدی از کرونا ویروس‌هاست که اولین بار در سال 2019 در ووهان چین گزارش شد و پس از مدتی به پاندمی با پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و سلامتی گسترده تبدیل شد (1).
یکی از جنبه‌های مهم بیماری کووید 19، انتشار بسیار سریع آن از طریق ریزقطره‌های منتشرشده در هوا و سطوح و اشیای آلوده‌شده با این ریزقطره‌هاست که لزوم رعایت بیش‌ازپیش بهداشت فردی و اجتماعی را نشان می‌دهد (2). سرعت انتشار ویروس سبب شده است کشورها با حجم وسیعی از افراد مبتلا روبه‌رو شوند (3)، به‌طوری‌که تا تاریخ 8 اوت 2020، 19میلیون و 187هزار و 943 نفر در سراسر دنیا به این ویروس مبتلا شده‌اند و 716هزار و 75 نفر جان خود را از دست داده‌اند (4).
آمارها نشان می‌دهد اگرچه بخش عمده‌ای از مرگ‌ومیر و ابتلا به کووید 19 در افراد بالای 50 سال و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای است، خطر ابتلا در تمام جمعیت وجود دارد و اهمیت پیشگیری با توجه به موارد ناقل بدون علامت بیشتر می‌شود؛ چراکه این افراد می‌توانند بیماری را به افراد پرخطر منتقل کنند و به‌این‌ترتیب سبب افرایش مرگ‌و‌میر شوند (5). برنامه‌ریزی و آمادگی برای مواجهه با بحران کووید 19 یکی از ضرورت‌های ملی و بین‌المللی است و درپیش‌گرفتن رفتارهای پیشگیرانه در سطح جامعه برای کنترل اپیدمی کووید 19 باید به‌شدت مورد توجه سیاست‌گذاران و مسئولان بهداشتی قرار بگیرد (6). سازمان جهانی بهداشت شست‌وشوی مرتب دست‌ها، رعایت بهداشت تنفسی، رعایت فاصله مناسب و پرهیز از دست‌دادن و در آغوش گرفتن را از رفتارهای مهم برای پیشگیری از این بیماری می‌داند (7).
مطالعات نشان داده است دانش، نگرش و تهدید درک‌شده پیش‌بینی‌کننده‌های مهمی برای رفتارهای بهداشتی هستند (8). مطالعه براتی و همکاران همبستگی مستقیم و معنی‌داری بین رفتارهای پیشگیرانه از کووید 19 و شدت و حساسیت درک‌شده نشان داد (9). همچنین در مطالعه تقریر و همکاران بیشتر دانشجویان علوم پزشکی دانش کافی درباره کووید 19 داشتند و عملکرد قابل قبولی را نیز از خود نشان دادند (10).
استفاده از الگوهای علمی برای شناسایی عوامل مؤثر بر رفتارهای پیشگیرانه به‌طور ساختارمند ضرورت دارد. الگوی اعتقاد بهداشتی یکی از تئوری‌های پرکاربرد برای ارزیابی رفتارهای بهداشتی بر اساس نگرش افراد است. بر اساس این الگو رفتارهای بهداشتی تحت تأثیر باورهای فردی شامل حساسیت درک‌شده، تأثیر رخداد بیماری بر زندگی فرد و همچنین تأثیر اقدامات بهداشتی بر شدت بیماری، منافع و موانع درک‌شده فرد تغییر می‌کند (11).
بر اساس سازه‌های این مدل برای درپیش‌گرفتن رفتارهای پیشگیرانه، در قدم اول افراد باید احساس خطر کنند (حساسیت درک‌شده)، سپس عمق و شدت خطر و جدی‌بودن و تأثیراتی را درک کنند که ممکن است بر آن‌ها و جامعه بگذارد (شدت درک‌شده)، همچنین افراد باید تأثیر و فواید اقدامات پیشگیرانه را باور کنند و بپذیرند که درپیش‌گرفتن رفتارهای پیشگیرانه هزینه‌های کمتری از ابتلا به بیماری خواهد داشت (12).
ازآنجاکه کووید 19 یک بیماری نوپدید است و مطالعه‌ای در خصوص شناسایی پیش‌بینی‌کننده‌های رفتاری آن در جمعیت عمومی در کشور یافت نشد و مطالعات بیشتر روی کارکنان و دانشجویان علوم پزشکی انجام شده است، این مطالعه دانش، نگرش و برخی فاکتورهای همراه با رفتارهای پیشگیرانه از کووید 19 را در شهروندان قم در سال 1399 بررسی کرده است.
 
روش بررسی
این مطالعه نوعی پژوهش توصیفی-مقطعی است که روی شهروندان قم در سال 1399 انجام شد. نمونه مطالعه‌شده 2هزار و 423 نفر از مردم شهر قم بودند که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی انتخاب شدند. معیارهای ورود به مطالعه شامل ایرانی و ساکن شهر قم بودن، رضایت برای مشارکت، توانایی خواندن و نوشتن و مراجعه به وب‌سایت بود. پاسخگویی ناقص به پرسش‌نامه تنها معیار خروج از مطالعه بود. برای تعیین خوشه‌ها به کمک نقشه، نواحی شمال، جنوب، مرکز، شرق و غرب مشخص، کد پستی محل‌هایی از تمام نواحی فوق به‌طور تصادفی انتخاب و درخواست همکاری و لینک پرسش‌نامه الکترونیکی برای 11هزار نفر از طریق شماره تلفن همراه آن‌ها، به‌تناسب جمعیت نواحی پیامک شد. لینک پرسش‌نامه در بازه زمانی یکم تا چهارم فروردین 1399 به مدت 4 روز فعال بود.
ابزار پژوهش پرسش‌نامه محقق‌ساخته منتج از دستورالعمل‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و نظر متخصصان مرتبط (بیماری‌های عفونی و متخصصان آموزش بهداشت و ارتقای سلامت) بود. این پرسش‌نامه شامل سؤالات دموگرافیک (سن، وضعیت تأهل، جنسیت، سابقه ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای، شغل و سطح تحصیلات)، 20 سؤال برای ارزیابی دانش (شامل علائم، راه انتقال و راه‌های پیشگیری)، 5 سؤال حساسیت و شدت درک‌شده و مجموع آن‌ها به‌عنوان تهدید درک‌شده، 6 سؤال نگرش و 13 سؤال رفتارهای پیشگیرانه بود. مقیاس پاسخ‌دهی سؤالات دانش، لیکرت سه گزینه‌ای و سؤالات نگرش، حساسیت، شدت و تهدید درک‌شده لیکرت پنج گزینه‌ای از کاملاً موافقم تا کاملاً مخالفم و برای سؤالات رفتارهای پیشگیرانه شامل همیشه، بیشتر اوقات، گهگاه، به‌ندرت و هرگز بود. نمرات از 100 گزارش شد. کسب نمره بیشتر در هر سازه، نشان‌دهنده دانش، ادراک و نگرش بیشتر و اتخاذ رفتارهای پیشگیرانه مردم شهر قم در خصوص این بیماری است. پاسخ‌دهی به سؤالات به‌صورت غیرحضوری و با مراجعه به سایت معرفی‌شده بود. روایی ابزار به کمک نظر 9 متخصص (بیماری‌های عفونی و آموزش بهداشت و ارتقای سلامت) با بررسی نسبت روایی محتوایی (CVR: Content Validity Ratio) و شاخص روایی محتوایی (CVI: Content Validity Index) انجام و پایایی آن‌ها به کمک آزمون آلفای کرونباخ ارزیابی شد. ضریب آلفای کرونباخ برای سازه دانش 75/0، نگرش 74/0، تهدید 77/0، حساسیت 80/0، شدت 74/0 و رفتار 76/0 بود. تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار SPSS نسخه 18، پس از بررسی وضعیت نرمال‌بودن داده‌ها و با آزمون‌های آماری همبستگی پیرسون، تی مستقل، تحلیل واریانس یک‌طرفه و رگرسیون خطی انجام شد.
ملاحظات اخلاقی لازم همانند حفظ محرمانه‌بودن اطلاعات شرکت‌کنندگان، ارائه اطلاعات به‌صورت فوری به مسئولان شهر و حوزه معاونت بهداشتی رعایت و کد اخلاق به شماره IR.MUQ.REC.1399.064 از کمیته اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی دانشگاه علوم پزشکی قم دریافت شد.
 
تعداد 1375 نفر مشارکت‌کنندگان زن (7/56 درصد) و 1048 نفر مرد بودند که 9/74 درصد آنان مجرد و 1/48 درصد دارای تحصیلات دانشگاهی بودند. میانگین سنی مشارکت‌کنندگان 37/10± 93/33 سال (دامنه 14 تا 77 سال) بود. بیشتر مشارکت‌کنندگان (9/39 درصد) دانشجو، 7/15 درصد خانه‌دار و 1/15 درصد کشاورز بودند. بیشتر پاسخ‌دهندگان (2/82 درصد) بیماری زمینه‌ای (قلبی عروقی، فشار خون، دیابت، کلیوی، ریوی/ تنفسی) نداشتند. شایع‌ترین بیماری بین آن‌ها به ترتیب بیماری‌های تنفسی و ریوی (4/6 درصد) و فشارخون (8/5 درصد) بود. میانگین نمره و انحراف‌معیار دانش 51/8±50/94، نگرش 39/8±05/93، حساسیت درک‌شده 41/17±92/76، شدت درک‌شده 38/14±67/72، تهدید درک‌شده 30/18±66/58 و رفتار‌های پیشگیرانه 17/10±42/88 از 100 بود.
بین میانگین نمره رفتارهای پیشگیرانه با سن همبستگی مستقیم و معنی‌داری (001/0>P، 126/0=r) مشاهده شد. حدود 90 درصد از زنان رفتارهای پیشگیرانه را رعایت و در برابر 98/86 درصد مردان این رفتارها را انجام می‌دادند. آزمون تی مستقل این اختلاف را معنی‌دار نشان داد (001/0>P، 09/6-=t). همچنین اختلاف معنی‌داری بین نمره رفتار مجردان و متأهلان (001/0>P، 159/6=t) وجود داشت و این نمره در مجردان بیشتر از متأهلان بود. افرادی که شغل آزاد داشتند، بیشتر از دیگران (81/90 درصد) رفتارهای پیشگیرانه را رعایت می‌کردند و بعدازآن 99/89 درصد دانشجویان و 84/89 درصد کارگران این رفتارها را رعایت می‌کردند. آزمون آماری تحلیل واریانس یک‌طرفه این اختلاف را معنی‌دار نشان داد (001/0>P، 591/14=F). در این پژوهش ارتباط معنی‌داری بین میانگین نمره اتخاذ رفتارهای پیشگیرانه از بیماری کووید 19 با سابقه بیماری‌های زمینه‌ای (731/0=P، 343/0=F) و سطح تحصیلات (866/0=P، 215/0=F) مشاهده نشد.
بر اساس تحلیل رگرسیون چندمتغیره، به ترتیب نگرش (001/0>P، 362/0=B) و دانش (001/0>P، 150/0=B) قوی‌ترین پیش‌بینی‌کننده‌های اتخاذ رفتارهای پیشگیرانه بودند. به‌ازای افزایش یک نمره در نگرش افراد، 6/3 نمره رفتارهای پیشگیرانه
 
 
جدول شماره 1: تحلیل رگرسیون خطی سازه‌های پیش‌بینی‌کننده اتخاذ رفتار پیشگیرانه در خصوص کووید 19
  ضریب بتا انحراف‌معیار ضریب بتا ضریب بتاب استانداردنشده آماره t مقدار P
دانش 133/0 023/0 150/0 535/6 001/0>
نگرش 318/0 024/0 362/0 101/15 001/0>
حساسیت درک‌شده 083/0- 037/0 046/0- 223/1- 05/0>
شدت درک‌شده 051/0 040/0 034/0 857/0 05/0>
تهدید درک‌شده 101/0 051/0 052/0 018/1 05/0>
متغیر وابسته: رفتار پیش‌بینی‌کننده‌ها: نگرش، دانش 181/0= R  
 
 
افزایش می‌یابد. در مجموع، سازه‌های واردشده در تحلیل رگرسیون 1/18 درصد از رفتارهای پیشگیرانه از بیماری کووید 19 را پیش‌بینی می‌کردند. این تحلیل بین حساسیت، شدت و تهدید درک‌شده با رفتارهای پیشگیرانه از کووید 19 ارتباط معناداری نشان نداد (جدول 1).
 
بحث
بیماری کووید 19 یک بیماری نوپدید ویروسی قرن 21 است که به‌عنوان یک پاندمی جمعیت زیادی از مردم دنیا را مبتلا کرد و سبب مرگ تعداد زیادی در طی طغیان بیماری شد. این مطالعه با هدف ارزیابی رفتارهای پیشگیرانه از کووید 19 بر اساس برخی سازه­های مدل اعتقاد بهداشتی اجرا شد. بارزترین نتیجه این مطالعه پیش بینی‌کنندگی، نگرش و دانش در اتخاذ رفتارهای پیشگیرانه از کووید 19 بود.
میانگین نمره دانش و نگرش در این مطالعه بالا بود. با توجه به زمان اجرای این مطالعه که تقریباً 45 روز پس از آغاز شیوع بیماری در کشور ایران بود و حجم زیاد برنامه‌های آموزشی اجراشده از کانال‌های مختلف ازجمله صداوسیما و کمپین‌های آموزشی این نتیجه قابل انتظار بود. بر اساس تحلیل داده‌ها، موارد نداشتن دانش کافی بیشتر به روش‌های گندزدایی، نحوه صحیح مراقبت از بیمار در منزل و آشنایی با علائم بیماری مربوط بود. در مطالعه نجیمی و همکاران درباره آگاهی دانش‌آموزان از بیماری آنفلوانزا میزان آگاهی کمتر و در حد متوسط بود (13)؛ اما در مطالعه تقریر و همکاران که روی دانشجویان پزشکی و درباره کووید 19 انجام شده بود، سطح آگاهی بالا بود (10).
با افزایش سن عملکرد بهتری مشاهده شد که این ممکن است به دلیل افزایش حساسیت افراد نسبت به سلامت خود در سنین بالاتر باشد. چنین نتیجه‌ای در مطالعه Lau و همکاران نیز مشاهده شد (14). زنان نسبت به مردان عملکرد بهتری داشتند و بیشتر رفتارهای پیشگیرانه از کووید 19 را در پیش گرفته بودند که این نتیجه در مطالعات دیگر ازجمله مطالعه Park و همکاران (15) و نجیمی و همکاران (11) نیز مشاهده شده است؛ علت آن می‌تواند مسئولیت‌پذیری بیشتر زنان نسبت به سلامت خود و افراد خانواده باشد. افراد مجرد نیز عملکرد بهتری در اتخاذ رفتارهای پیشگیرانه داشتند که یکی از علل آن می‌تواند دغدغه کمتر نسبت به مسائل معیشتی و سطح سواد بیشتر آن‌ها باشد. افرادی که شغل آزاد داشتند، به‌طور معنی‌داری بیشتر از سایر مشاغل رفتارهای پیشگیرانه را رعایت می‌کردند. به نظر می‌رسد تسلط به محیط کار شخصی یکی از علل این یافته باشد. این نتایج با مطالعه احمدی جویباری و همکاران همخوانی داشت (16).
نتایج این مطالعه نشان داد حساسیت درک‌شده در بین مردم درباره کووید 19 در سطح بالایی بود؛ برای ‌مثال، درصد زیادی از پاسخ‌دهندگان اعتقاد داشتند در معرض خطر ابتلا به بیماری قرار دارند. این نشان می‌دهد عموم جامعه نسبت به خطر بیماری آگاه‌ هستند و خود را در معرض آن می‌دانند؛ بنابراین، اگر افراد بپذیرند که نسبت به بیماری حساس هستند و ممکن است در اثر آن آسیب ببینند، احتمال بیشتری دارد که رفتارهای پیشگیرانه را در پیش بگیرند. مطالعه تقریر و همکاران در خصوص ارزیابی درک خطر در دانشجویان پزشکی درباره کووید 19 نشان داد ارتباط معنی‌داری بین میزان درک خطر و درپیش‌گرفتن رفتارهای بهداشتی وجود دارد (10).
شدت درک‌شده نیز نسبتاً زیاد، اما کمتر از حساسیت درک‌شده بود؛ به این معنی که بسیاری از پاسخ‌دهندگان کووید 19 را یک بیماری جدی و خطرناک ارزیابی کردند که می‌تواند عوارض جدی به‌جا بگذارد که شدت درک‌شده زیاد می‌تواند به رفتارهای پیشگیری‌کننده منجر شود. مطالعه براتی و همکاران نیز ارتباط همبستگی مثبت و معنی‌داری بین قصد رفتاری و شدت درک‌شده نشان داد (9).
تهدید درک‌شده حاصل میزان حساسیت و شدت درک‌شده مردم نسبت به پیامدهای ناشی از بروز بیماری کووید 19 و تأثیر آن بر ابعاد مختلف کیفیت زندگی فرد، خانواده و اجتماع است. میانگین نمره تهدید درک‌شده 58 از 100 بود که در وضعیت مطلوبی قرار نداشت؛ بدین مفهوم که مردم درک خطر کمی نسبت به پیامدهای ناشی از بروز بیماری داشتند که در اتخاذ رفتارها و پایداری آن بسیار مهم است. نگرانی درباره ابتلا به یک بیماری می‌تواند بر خطر درک‌شده ناشی از یک پاندمی تأثیر بگذارد. پاسخ عاطفی به یک تهدید می‌تواند پیش‌بینی‌کننده رفتارهای پیشگیرانه مستقل از شدت خطر باشد (17). بر این اساس پیشنهاد می‌شود آموزش‌های لازم در خصوص پیامدهای گسترده و آتی منتج از ابتلا به بیماری در ابعاد مختلف کیفیت زندگی فرد و اجتماع از طریق رسانه‌های جمعی ارائه شود. تبیین تجارب بیماران از آثار بیماری و درمان بیماری برای عموم جامعه می‌تواند تهدید درک‌شده افراد را ارتقا بخشد.
نمره رفتار‌های پیشگیرانه برای پیشگیری از کووید 19 در این مطالعه قابل توجه و به‌طور میانگین بیشتر از 88 درصد بود. این نتیجه احتمالاً به دلیل حساسیت و شدت درک‌شده بالا تحت تأثیر کمپین رسانه‌ای قوی کووید 19 بوده است. از بین رفتارهای پیشگیرانه شست‌وشوی مرتب دست‌ها، پرهیز از دست‌دادن و روبوسی و پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه و عطسه بیشترین فراوانی را داشت. مشابه این نتایج در مطالعه براتی و همکاران نیز مشاهده شده است (9).
در مطالعه حاضر، سازه‌های واردشده در تحلیل رگرسیون (شامل آگاهی، نگرش، حساسیت، شدت و تهدید درک‌شده) توانستند 1/18 درصد از رفتارهای پیشگیرانه از بیماری کووید 19 را پیش‌بینی کنند که در این میان قوی‌ترین پیش‌بینی‌کننده، نگرش (افزایش 6/3 نمره رفتارهای پیشگیرانه، به‌ازای افزایش یک نمره در نگرش) و پس‌ازآن آگاهی بود. این نتایج با مطالعه دیگری همخوانی داشت که رضایی پندری و همکاران درباره آنفلوانزا انجام دادند (18). Bao-Liang Zhong و همکاران در پژوهش خود آگاهی را عامل مهمی در اتخاذ رفتارهای پیشگیرانه
از کووید 19 در میان مردم کشور چین گزارش کردند
(90/0-75/0
OR:، 001/0P<) (19). همچنین DeblinaRoy و همکاران در پژوهش خود دانش و نگرش مردم بزرگ‌سال هندی را در خصوص اتخاذ رفتارها و پیروی از دستورالعمل‌های بهداشتی در حد مطلوب گزارش کردند (20). بیشترین رفتار پیشگیرانه اتخاذشده در این پژوهش‌ها استفاده از ماسک بوده است. بر این اساس توجه به دو عامل مهم دانش و نگرش، هم‌راستا با فرایند تغییر رفتار پیشنهاد می‌شود.
یک از محدودیت‌های تحقیق، نبود پژوهش‌های مشابه در زمان انجام این تحقیق بود که از مطالعات مشابه انجام‌شده در خصوص آنفلوانزا استفاده شد. از محدودیت‌های دیگر پراکندگی نمونه‌ها بود که برای به‌حداقل‌رساندن این مورد از کد پستی مناطق برای ارسال پیامک پرسش‌نامه استفاده شد. استفاده از پرسش‌نامه آنلاین علاوه بر مزایای زیادی که بخصوص در زمان شیوع بیماری کووید 19 دارد، ممکن است در دسترس همه افراد قرار نگیرد، به‌خصوص افراد دارای سطح سواد کم و کسانی که از تلفن همراه هوشمند استفاده نمی‌کنند. این مطالعه می‌تواند به‌عنوان نوعی مطالعه زیربنایی برای تدوین و اجرای برنامه‌های آموزش بهداشت درباره کووید 19 استفاده شود.
به‌طورکلی در پژوهش حاضر شهروندان سطح دانش و نگرش نسبتاً قابل قبولی درباره بیماری کووید 19 داشتند؛ اما با توجه به نتایج به‌دست‌آمده می‌توان گفت که سطح تهدید درک‌شده در سطح مورد انتظار نیست و لازم است برنامه‌های آموزشی تمرکز بیشتری بر افزایش سطح تهدید درک‌شده در جامعه داشته باشند.
 
نتیجه‌گیری
میانگین نمره و انحراف‌معیار دانش، نگرش، حساسیت و شدت درک‌شده مشارکت‌کنندگان مطلوب و قابل قبول بود، هرچند 58 درصد از آنان تهدید درک‌شده مناسبی داشتند. اتخاذ رفتار‌های پیشگیرانه برابر 88 از 100 بود. بین رفتارهای پیشگیرانه با دانش، نگرش، حساسیت، شدت و تهدید درک‌شده همبستگی مستقیم و معنی‌داری وجود داشت. بر اساس تحلیل رگرسیون چندمتغیره، به ترتیب نگرش و دانش قوی‌ترین پیش‌بینی‌کننده‌های اتخاذ رفتارهای پیشگیرانه بودند. به‌ازای افزایش یک نمره در نگرش افراد، 6/3 نمره رفتارهای پیشگیرانه افزایش می‌یابد. در مجموع، سازه‌های واردشده در تحلیل رگرسیون 1/18 درصد از رفتارهای پیشگیرانه از بیماری کووید 19 را پیش‌بینی می‌کردند. همچنین بین میانگین نمره رفتارهای پیشگیرانه با جنس، وضعیت تأهل، شغل و سن ارتباط و همبستگی معنی‌داری وجود داشت.
تشکر و قدردانی
این مقاله از طرح تحقیقاتی شماره 1365 تحت حمایت معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی قم گرفته شده است. بر این اساس از تمام مسئولان دانشگاه علوم پزشکی قم به دلیل حمایت‌های مادی و از مردم شهر قم به‌خاطر مشارکت در اجرای طرح تحقیقاتی تشکر و قدردانی می‌کنیم.

 
References:
 
  1. Mahase E. China coronavirus: WHO declares international emergency as death toll exceeds 200. BMJ 2020;368:m408. PMID: 32005727
  2. Zhai P, Ding Y, Wu X, Long J, Zhong Y, Li Y. The epidemiology, diagnosis and treatment of COVID-19. Int J Antimicrob Agents 2020;55(5):105955. PMID: 32234468
  3. Doshmangir L, Mahbub Ahari A, Qolipour K, Azami-Aghdash S, Kalankesh L, Doshmangir P, et al. East Asia's strategies for effective response to COVID-19: lessons learned for Iran. Manag Strateg Health Syst 2020;4(4):370-3. Link
  4. Word Health Organization. Coronavirus disease (COVID-19), situation report, 102. Geneva: World Health Organization; 2020. Link
  5. Rothan HA, Byrareddy SN. The epidemiology and pathogenesis of coronavirus disease (COVID-19) outbreak. J Autoimm 2020;109:102433. Link
  6. Wu Z, McGoogan JM. Characteristics of and important lessons from the coronavirus disease 2019 (COVID-19) outbreak in China: summary of a report of 72 314 cases from the Chinese Center for Disease Control and Prevention. JAMA 2020;323(13):1239-42. PMID: 32091533
  7. World Health Organization. Coronavirus disease (COVID-19) advice for the public. Geneva: World Health Organization; 2020. Link
  8. Noar SM, Zimmerman RS. Health behavior theory and cumulative knowledge regarding health behaviors: are we moving in the right direction? Health Educ Res 2005;20(3):275-90. PMID: 15632099
  9. Bashirian S, Jenabi E, Khazaei S, Barati M, Karimi-Shahanjarini A, Zareian S, et al. Factors associated with preventive behaviours of COVID-19 among hospital staff in Iran in 2020: an application of the protection motivation theory. J Hosp Infect 2020;105(3):430-3. PMID: 32360337
  10. Taghrir MH, Borazjani R, Shiraly R. COVID-19 and Iranian medical students; a survey on their related-knowledge, preventive behaviors and risk perception. Arch Iran Med 2020;23(4):249-54. PMID: 32271598
  11. Najimi A, Golshiri P. Knowledge, beliefs and preventive behaviors regarding influenza a in students: a test of the health belief model. J Educ Health Promot 2013;2:23. PMID: 24083273
  12. Glanz K, Rimer BK, Viswanath K. Health behavior and health education: theory, research, and practice. New Jersey: John Wiley & Sons; 2008. Link
  13. Najimi A, Alidoosti M, Moazami GA. A survey on preventive behaviors of high school students about Influenza A based on health belief model in Shahrekord, Iran. Health Syst Res 2010;6(1):14-22. Link
  14. Lau JT, Kim JH, Tsui HY, Griffiths S. Anticipated and current preventive behaviors in response to an anticipated human-to-human H5N1 epidemic in the Hong Kong Chinese general population. BMC Infect Dis 2007;7(1):18. PMID: 17359545
  15. Park JH, Cheong HK, Son DY, Kim SU, Ha CM. Perceptions and behaviors related to hand hygiene for the prevention of H1N1 influenza transmission among Korean university students during the peak pandemic period. BMC Infect Dis 2010;10(1):222. PMID: 20663229
  16. Ahmadi Jouybari T, Hatamzadeh N, Fattahi M, Gharibnavaz H, Khashij S, Mahboubi M. Cognitive determinants of influenza preventive behaviors among students: an application of the health belief model (HBM). Int J Pediatr 2018;6(6):7833-41. Link
  17. Khosravi M. perceived risk of COVID-19 pandemic: the role of public worry and trust. Electron J Gen Med 2020;17(4):em203. Link
  18. Rezaeipandari H, Mirkhalili SM, Morowati SM, Ayatollahi J, Fallahzadeh H. Investigation of predictors of preventive behaviors of influenza A (H1N1) based on health belief model among people of Jiroft city,(Iran). Qom Univ Med Sci J 2018;12(3):76-86. Link
  19. Zhong BL, Luo W, Li HM, Zhang QQ, Liu XG, Li WT, et al. Knowledge, attitudes, and practices towards COVID-19 among Chinese residents during the rapid rise period of the COVID-19 outbreak: a quick online cross-sectional survey. Int J Biol Sci 2020;16(10):1745-52. PMID: 32226294
  20. Roy D, Tripathy S, Kar SK, Sharma N, Verma SK, Kaushal V. Study of knowledge, attitude, anxiety & perceived mental healthcare need in Indian population during COVID-19 pandemic. Asian J Psychiatr 2020;51:102083. PMID: 32283510
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي | موضوع مقاله: آموزش بهداشت
دریافت: 1399/4/11 | پذیرش: 1399/6/24 | انتشار: 1399/7/10

فهرست منابع
1. Mahase E. China coronavirus: WHO declares international emergency as death toll exceeds 200. BMJ 2020;368:m408. PMID: 32005727 [DOI:10.1136/bmj.m408]
2. Zhai P, Ding Y, Wu X, Long J, Zhong Y, Li Y. The epidemiology, diagnosis and treatment of COVID-19. Int J Antimicrob Agents 2020;55(5):105955. PMID: 32234468 [DOI:10.1016/j.ijantimicag.2020.105955]
3. Doshmangir L, Mahbub Ahari A, Qolipour K, Azami-Aghdash S, Kalankesh L, Doshmangir P, et al. East Asia's strategies for effective response to COVID-19: lessons learned for Iran. Manag Strateg Health Syst 2020;4(4):370-3. Link [DOI:10.18502/mshsj.v4i4.2542]
4. Word Health Organization. Coronavirus disease (COVID-19), situation report, 102. Geneva: World Health Organization; 2020. Link
5. Rothan HA, Byrareddy SN. The epidemiology and pathogenesis of coronavirus disease (COVID-19) outbreak. J Autoimm 2020;109:102433. Link [DOI:10.1016/j.jaut.2020.102433]
6. Wu Z, McGoogan JM. Characteristics of and important lessons from the coronavirus disease 2019 (COVID-19) outbreak in China: summary of a report of 72 314 cases from the Chinese Center for Disease Control and Prevention. JAMA 2020;323(13):1239-42. PMID: 32091533 [DOI:10.1001/jama.2020.2648]
7. World Health Organization. Coronavirus disease (COVID-19) advice for the public. Geneva: World Health Organization; 2020. Link
8. Noar SM, Zimmerman RS. Health behavior theory and cumulative knowledge regarding health behaviors: are we moving in the right direction? Health Educ Res 2005;20(3):275-90. PMID: 15632099 [DOI:10.1093/her/cyg113]
9. Bashirian S, Jenabi E, Khazaei S, Barati M, Karimi-Shahanjarini A, Zareian S, et al. Factors associated with preventive behaviours of COVID-19 among hospital staff in Iran in 2020: an application of the protection motivation theory. J Hosp Infect 2020;105(3):430-3. PMID: 32360337 [DOI:10.1016/j.jhin.2020.04.035]
10. Taghrir MH, Borazjani R, Shiraly R. COVID-19 and Iranian medical students; a survey on their related-knowledge, preventive behaviors and risk perception. Arch Iran Med 2020;23(4):249-54. PMID: 32271598 [DOI:10.34172/aim.2020.06]
11. Najimi A, Golshiri P. Knowledge, beliefs and preventive behaviors regarding influenza a in students: a test of the health belief model. J Educ Health Promot 2013;2:23. PMID: 24083273 [DOI:10.4103/2277-9531.112699]
12. Glanz K, Rimer BK, Viswanath K. Health behavior and health education: theory, research, and practice. New Jersey: John Wiley & Sons; 2008. Link
13. Najimi A, Alidoosti M, Moazami GA. A survey on preventive behaviors of high school students about Influenza A based on health belief model in Shahrekord, Iran. Health Syst Res 2010;6(1):14-22. Link
14. Lau JT, Kim JH, Tsui HY, Griffiths S. Anticipated and current preventive behaviors in response to an anticipated human-to-human H5N1 epidemic in the Hong Kong Chinese general population. BMC Infect Dis 2007;7(1):18. PMID: 17359545 [DOI:10.1186/1471-2334-7-18]
15. Park JH, Cheong HK, Son DY, Kim SU, Ha CM. Perceptions and behaviors related to hand hygiene for the prevention of H1N1 influenza transmission among Korean university students during the peak pandemic period. BMC Infect Dis 2010;10(1):222. PMID: 20663229 [DOI:10.1186/1471-2334-10-222]
16. Ahmadi Jouybari T, Hatamzadeh N, Fattahi M, Gharibnavaz H, Khashij S, Mahboubi M. Cognitive determinants of influenza preventive behaviors among students: an application of the health belief model (HBM). Int J Pediatr 2018;6(6):7833-41. Link
17. Khosravi M. perceived risk of COVID-19 pandemic: the role of public worry and trust. Electron J Gen Med 2020;17(4):em203. Link [DOI:10.29333/ejgm/7856]
18. Rezaeipandari H, Mirkhalili SM, Morowati SM, Ayatollahi J, Fallahzadeh H. Investigation of predictors of preventive behaviors of influenza A (H1N1) based on health belief model among people of Jiroft city,(Iran). Qom Univ Med Sci J 2018;12(3):76-86. Link [DOI:10.29252/qums.12.3.76]
19. Zhong BL, Luo W, Li HM, Zhang QQ, Liu XG, Li WT, et al. Knowledge, attitudes, and practices towards COVID-19 among Chinese residents during the rapid rise period of the COVID-19 outbreak: a quick online cross-sectional survey. Int J Biol Sci 2020;16(10):1745-52. PMID: 32226294 [DOI:10.7150/ijbs.45221]
20. Roy D, Tripathy S, Kar SK, Sharma N, Verma SK, Kaushal V. Study of knowledge, attitude, anxiety & perceived mental healthcare need in Indian population during COVID-19 pandemic. Asian J Psychiatr 2020;51:102083. PMID: 32283510 [DOI:10.1016/j.ajp.2020.102083]
21. Mahase E. China coronavirus: WHO declares international emergency as death toll exceeds 200. BMJ 2020;368:m408. PMID: 32005727 [DOI:10.1136/bmj.m408]
22. Zhai P, Ding Y, Wu X, Long J, Zhong Y, Li Y. The epidemiology, diagnosis and treatment of COVID-19. Int J Antimicrob Agents 2020;55(5):105955. PMID: 32234468 [DOI:10.1016/j.ijantimicag.2020.105955]
23. Doshmangir L, Mahbub Ahari A, Qolipour K, Azami-Aghdash S, Kalankesh L, Doshmangir P, et al. East Asia's strategies for effective response to COVID-19: lessons learned for Iran. Manag Strateg Health Syst 2020;4(4):370-3. Link [DOI:10.18502/mshsj.v4i4.2542]
24. Word Health Organization. Coronavirus disease (COVID-19), situation report, 102. Geneva: World Health Organization; 2020. Link
25. Rothan HA, Byrareddy SN. The epidemiology and pathogenesis of coronavirus disease (COVID-19) outbreak. J Autoimm 2020;109:102433. Link [DOI:10.1016/j.jaut.2020.102433]
26. Wu Z, McGoogan JM. Characteristics of and important lessons from the coronavirus disease 2019 (COVID-19) outbreak in China: summary of a report of 72 314 cases from the Chinese Center for Disease Control and Prevention. JAMA 2020;323(13):1239-42. PMID: 32091533 [DOI:10.1001/jama.2020.2648]
27. World Health Organization. Coronavirus disease (COVID-19) advice for the public. Geneva: World Health Organization; 2020. Link
28. Noar SM, Zimmerman RS. Health behavior theory and cumulative knowledge regarding health behaviors: are we moving in the right direction? Health Educ Res 2005;20(3):275-90. PMID: 15632099 [DOI:10.1093/her/cyg113]
29. Bashirian S, Jenabi E, Khazaei S, Barati M, Karimi-Shahanjarini A, Zareian S, et al. Factors associated with preventive behaviours of COVID-19 among hospital staff in Iran in 2020: an application of the protection motivation theory. J Hosp Infect 2020;105(3):430-3. PMID: 32360337 [DOI:10.1016/j.jhin.2020.04.035]
30. Taghrir MH, Borazjani R, Shiraly R. COVID-19 and Iranian medical students; a survey on their related-knowledge, preventive behaviors and risk perception. Arch Iran Med 2020;23(4):249-54. PMID: 32271598 [DOI:10.34172/aim.2020.06]
31. Najimi A, Golshiri P. Knowledge, beliefs and preventive behaviors regarding influenza a in students: a test of the health belief model. J Educ Health Promot 2013;2:23. PMID: 24083273 [DOI:10.4103/2277-9531.112699]
32. Glanz K, Rimer BK, Viswanath K. Health behavior and health education: theory, research, and practice. New Jersey: John Wiley & Sons; 2008. Link
33. Najimi A, Alidoosti M, Moazami GA. A survey on preventive behaviors of high school students about Influenza A based on health belief model in Shahrekord, Iran. Health Syst Res 2010;6(1):14-22. Link
34. Lau JT, Kim JH, Tsui HY, Griffiths S. Anticipated and current preventive behaviors in response to an anticipated human-to-human H5N1 epidemic in the Hong Kong Chinese general population. BMC Infect Dis 2007;7(1):18. PMID: 17359545 [DOI:10.1186/1471-2334-7-18]
35. Park JH, Cheong HK, Son DY, Kim SU, Ha CM. Perceptions and behaviors related to hand hygiene for the prevention of H1N1 influenza transmission among Korean university students during the peak pandemic period. BMC Infect Dis 2010;10(1):222. PMID: 20663229 [DOI:10.1186/1471-2334-10-222]
36. Ahmadi Jouybari T, Hatamzadeh N, Fattahi M, Gharibnavaz H, Khashij S, Mahboubi M. Cognitive determinants of influenza preventive behaviors among students: an application of the health belief model (HBM). Int J Pediatr 2018;6(6):7833-41. Link
37. Khosravi M. perceived risk of COVID-19 pandemic: the role of public worry and trust. Electron J Gen Med 2020;17(4):em203. Link [DOI:10.29333/ejgm/7856]
38. Rezaeipandari H, Mirkhalili SM, Morowati SM, Ayatollahi J, Fallahzadeh H. Investigation of predictors of preventive behaviors of influenza A (H1N1) based on health belief model among people of Jiroft city,(Iran). Qom Univ Med Sci J 2018;12(3):76-86. Link [DOI:10.29252/qums.12.3.76]
39. Zhong BL, Luo W, Li HM, Zhang QQ, Liu XG, Li WT, et al. Knowledge, attitudes, and practices towards COVID-19 among Chinese residents during the rapid rise period of the COVID-19 outbreak: a quick online cross-sectional survey. Int J Biol Sci 2020;16(10):1745-52. PMID: 32226294 [DOI:10.7150/ijbs.45221]
40. Roy D, Tripathy S, Kar SK, Sharma N, Verma SK, Kaushal V. Study of knowledge, attitude, anxiety & perceived mental healthcare need in Indian population during COVID-19 pandemic. Asian J Psychiatr 2020;51:102083. PMID: 32283510 [DOI:10.1016/j.ajp.2020.102083]

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله دانشگاه علوم پزشکی قم می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق
© 2025 CC BY-NC 4.0 | Qom University of Medical Sciences Journal

Designed & Developed by : Yektaweb