دوره 14، شماره 6 - ( شهریور 1399 )
جلد 14 شماره 6 صفحات 59-50 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Bambaeeroo F, Zarei R, Amirainzadeh M, Shahamat N. Elucidation of the Professors' Attitude toward the Implementation of Student Mentoring in the Field of Medical Education: A Qualitative Study. Qom Univ Med Sci J 2020; 14 (6) :50-59
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-2871-fa.html
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-2871-fa.html
بمبئی رو فاطمه، زارعی رضا، امیریان زاده مژگان، شهامت نادر. تبیین نگرش اساتید در اجرای منتورینگ دانشجویی در حوزه آموزش علوم پزشکی: یک مطالعه کیفی. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1399; 14 (6) :50-59
فاطمه بمبئی رو1 
، رضا زارعی* 2، مژگان امیریان زاده3 ، نادر شهامت3
، رضا زارعی* 2، مژگان امیریان زاده3 ، نادر شهامت3
1- گروه مدیریت آموزشی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
2- استادیار، گروه مدیریت آموزشی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران. ،zareireza955@gmail.com
3- استادیار، گروه مدیریت آموزشی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
2- استادیار، گروه مدیریت آموزشی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران. ،
3- استادیار، گروه مدیریت آموزشی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
متن کامل [PDF 966 kb]
(916 دریافت)
| چکیده (HTML) (3051 مشاهده)
References:
متن کامل: (891 مشاهده)
مقدمه
نظامهای آموزش عالی پیشرو در جهان با توجه به پیچیدگیهای امروز جوامع، بر جهتدهی حرکت دانشجویان به سمت بالندگی همهجانبه تأکید دارند. این موضوع یکی از بارزترین ملاکهای موفقیت عملکردی دانشگاهها تلقی میشود (1). از سوی دیگر، قشر جوان دانشجو طیف متنوعی از نیازها و کمبودها را دارد. ورود به دانشگاه با توجه به تغییر محیط آموزشی، حجم و سختی دروس و دوری از خانواده باعث بهوجودآمدن تنش در دانشجویان میشود که میتواند به افت تحصیلی، آسیبهای روحی، افسردگی و تغییر سبک زندگی آنان منجر شود؛ چنین شرایطی بدون تردید نیازمند رسیدگی و پایش هدفمند است (2).
از مهمترین معضلات گریبانگیر دانشجویان طی دوران تحصیل، کاهش کیفیت زندگی، کاهش تندرستی، افت تحصیلی و عقیدتی است (3). همچنین بروز ناهنجاریهای اخلاقی، روانی و فرهنگی در میان دانشجویان و مواجهه آنان با تنگناهای متعدد مالی، رفاهی و تناقضات فرهنگی نیز در این میان قابل ذکر است (4،5). توانمندسازی دانشجویان علوم پزشکی بهمنظور انجام وظایف حرفهای در جامعه از اهداف اساسی نظام آموزش عالی در حوزه سلامت محسوب میشود. این صلاحیت بهعنوان مجموعهای منسجم از دانش، مهارتهای شناختی، بالینی و بینفردی، همچنین خصایص شخصیتی بارز و پسندیده توصیف شده است. نظامهای آموزشی در حوزه علوم پزشکی در تربیت نیروی انسانی سلامت که قادر باشند نیازهای مردم را برآورده کنند و موجب بهبودی و ارتقای بهزیستی آنان شوند نقشی کلیدی بر عهده دارند (6).
مسئله عمده و واقعیت اساسی در پرورش دانشجویان، مشکلات متعددی است که آنان را احاطه کرده و در بسیاری مواقع هدف اصلی که همان پیشرفت علمی است تحتالشعاع منفی این شرایط قرار میگیرد. از عواقب چنین رکودی میتوان به سرخوردگی، احساس بیکفایتی، هدررفت توانمندی و استعدادهای نیروی انسانی جوان، ازبینرفتن هزینههای اختصاصی از جانب حوزه سلامت آموزش عالی و در مقیاس کلان، افت سطح علمی، اقتصادی، فرهنگی و درنهایت سطح کیفی نظام سلامت کشور اشاره داشت. آنچه میتواند دانشجویان را از چرخه تسلسلی و گرفتارماندن در انواع مشکلات رها کند و زمینه بالندگی تحصیلی، شخصی و حرفهای آنان را مهیا سازد، برقراری ارتباط اثربخش در محیط دانشگاه با اساتید در قالب شیوهای موسوم به منتورینگ (Mentoring) است. منتورینگ ارتباطی دوجانبه است که طی آن فرد باتجربه یا منتور (Mentor) بهعنوان راهنما، الگو یا حامی برای فرد کمتجربه یا منتی (Mentee) ایفای نقش میکند (7). منتورینگ دانشجویان رشتههای پزشکی و زمینههای وابسته در سراسر جهان و با اهداف متفاوت ایجاد میشود؛ ازجمله افزایش علاقه به تخصصهای بالینی، رشد حرفهای و شخصی، افزایش علاقه به پزشکی دانشگاهی و ارائه مشاوره شغلی. همچنین منتورینگ از مؤلفههای اصلی برنامههای توسعهای است که غالباً توسط دانشجویان پزشکی (سال بالا) هدایت میشود و هدف آن افزایش برنامههای کاربردی برای گروههای زیرمجموعه پزشکی است (8). کارکرد اولیه چنین ارتباطی را میتوان توسعه ظرفیت یادگیری منتی از طریق انتقال دانش، فرهنگ سازمانی، خرد و تجارب دانست که به توسعه حرفهای، آموزشی، سازمانی و شخصی منجر میشود (9). از علل مهم افزایش رویآوری نهادهای اجتماعی بهویژه دانشگاهها به اجرای منتورینگ، مزایای متعددی است که از این رهاورد کسب میشود.
Chung و Kowalski (2012) در پژوهشی با عنوان «استرس شغلی، منتورینگ، توانمندسازی روانشناختی و رضایت شغلی میان پرستاران» چنین بیان میدارند که کاهش استرس در محیط بالینی، توانمندسازی روانشناختی، بهبود کیفیت تعاملات اجتماعی و افزایش تولیدات علمی ازجمله نتایج ارزشمند منتورینگ در رشته پرستاری به حساب میآید (10). همچنین ارتقای توانمندیهای فردی، افزایش قدرت صبر و تحمل، ایجاد حس مسئولیتپذیری، افزایش انگیزه تحصیلی، بهبود سازگاری گروهی، ارتقای سطح اعتمادبهنفس، افزایش تمایل به همکاری و بهعهدهگیری نقشهای فعالانه منتی در ارتباط با منتور از دیگر جلوههای قابلتوجه منتورینگ دانشجویی است (11). برنامههای منتورینگ بالینی از علل رشد حرفهای دانشجویان پزشکی شناخته شده است و از مزایای بهکارگیری آن میتوان به بهبود حمایت و رسیدگی به بیماران، توسعه مهارتهای تخصصی پزشکی، پرشدن خلأهای دانشی، آمادگی بیشتر برای ورود به محیط کار و مهیاشدن برای ورود به دوره دستیاری اشاره کرد (12). با توجه به موارد گفتهشده و لزوم آگاهی از دیدگاه اساتید هیئتعلمی نسبت به اجرای منتورینگ بهعنوان افرادی که ارتباط مداوم و مستقیم با دانشجویان دارند، تحقیق حاضر با هدف تبیین نگرش اساتید به اجرای منتورینگ دانشجویی در حوزه آموزش علوم پزشکی انجام شد.
روش بررسی
پژوهش حاضر مطالعهای کیفی بود که دادههای آن در سال تحصیلی 99-1398 از طریق انجام مصاحبههای نیمه ساختاریافته با اساتید هیئتعلمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام پذیرفت. برای تحلیل مصاحبهها نیز از شیوه تحلیل مضمون استفاده شد. مطالعه کیفی نوعی پژوهش است که یافتههای آن حاصل روشهای آماری یا سایر شیوههای کمّیسازی نیست، بلکه روشی است که باعث دستیابی به ادراک و شناخت عمیق نسبت به مفاهیم از طریق تجارب مختلف انسانها از منظر خود آنها میشود (13). تحلیل مضمون روشی برای شناخت و تحلیل گزارشهای موجود در دادههای حاصل از پژوهش کیفی است (14). پیادهسازی روش تحلیل مضمون بر فرایند کدگذاری مبتنی است. مضمون بیانگر مفهوم الگوی موجود در دادههاست و با پرسشهای پژوهش مرتبط است. این روش فرایندی برای تحلیل دادههای متنی است که دادههای پراکنده و متنوع را به دادههای غنی و تفصیلی تبدیل میکند. مجموعه مضامین استخراجشده تحت سه گونه متفاوت نظاممند میشوند که عبارتاند از: مضامین پایه (کدها و نکات کلیدی موجود در متن)، مضامین سازماندهنده (مقولات بهدستآمده از ترکیب و تلخیص مضامین پایه)، مضامین فراگیر (مضامین عالی دربرگیرنده اصول حاکم بر متن بهعنوان یک کل) (15).
بهمنظور انجام مصاحبههای نیمه ساختاریافته، شرکتکنندگان به روش نمونهگیری هدفمند و با لحاظکردن این معیارها انتخاب شدند: عضویت در هیئتعلمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، سابقه تدریس به مدت حداقل 12 سال، تخصص در یکی از رشتههای پرستاری، مامایی، اتاق عمل، هوشبری و فوریتهای پزشکی و تمایل به شرکت در تحقیق. سؤالات مصاحبه بر اساس مبانی نظری و پیشینه تدوین شد. سپس افرادی شناسایی شدند که اطلاعات کاربردی مرتبط با موضوع مطالعه داشتند. بر همین اساس 3 نفر از نمونهها انتخاب و با آنان مصاحبه شد. در ادامه مصاحبهها تجزیهوتحلیل شد و نتایج بهدست آمده بهعنوان مبنایی برای مصاحبههای بعدی در نظر گرفته شد و سؤالات مصاحبه طراحی شدند. بهمنظور پایبندی به اصول اخلاق در انجام پژوهش، به شرکتکنندگان توضیحاتی درباره هدف و روش مطالعه، شیوه جمعآوری اطلاعات، محرمانه بودن مصاحبهها و ناشناسبودن ارائه شد. سپس از افرادی که موافق شرکت در این مطالعه بودند، خواسته شد که فرم رضایتنامه را امضا کنند. مطابق هماهنگی قبلی، مصاحبهها در محل و زمان مقرر و در قالب چهرهبهچهره انجام و با ضبطکردن صدای مشارکتکنندگان انجام پذیرفت. هر مصاحبه حدود ۶0 دقیقه طول کشید. مصاحبهها تا زمانی ادامه یافت که دادهها به حد اشباع برسد. بر این اساس درمجموع با ۱6 نفر مصاحبه شد. مصاحبهها ابتدا با سؤالات کلی آغاز و سپس مبتنی بر مطالب بیانشده، هدایت و تداوم یافت. محوریت سؤالات در خصوص منتورینگ دانشجویی در حوزه آموزش علوم پزشکی و بدین شرح بود: ماهیت و مفهوم منتورینگ از دیدگاه شما چیست؟ شما چه دیدگاه و نگرشی نسبت به اجرای منتورینگ در حوزه آموزش علوم پزشکی دارید؟
پیادهسازی این روش بر مبنای شیوه شش مرحلهای Braun و Clarke (2006) (16) انجام گرفت که مشتمل بر این مراحل بود: گام نخست شامل آشنایی اولیه با متن مصاحبهها بود؛ طی این مرحله بهمنظور دستیابی به ادراک کامل، متن مصاحبهها چندین مرتبه بازخوانی شد. گام دوم به کدگذاری اولیه بخشهای برجسته و تعیینکننده متن مصاحبه مربوط بود که محقق آن را مشخص و متمایز کرده بود و به دنبال آن کدهای اولیه استخراج شد. به همین منظور کدهای متعدد بهصورت مضمون معین و طی چندین مرتبه بازبینی در قالب مضامین غیرتکراری مشخص شدند. در مرحله چهارم مضامین تعیینشده مجدد مرور شدند، با این هدف که مضمونها گروهبندی شوند و هر یک در گروه همخوان و مشابه خود قرار بگیرند. در مرحله پنجم به مضامین، عناوین مشخصی اطلاق شد. طی مرحله ششم تمام مضامین استخراجشده در قالب مضامین پایه، سازماندهنده و فراگیر دستهبندی و در جدول قرار داده شدند.
روایی دادهها در پژوهش حاضر از طریق این ملاکها کنکاش شد:
اعتبار (Credibility): بدین معنا که از دیدگاه مشارکتکنندگان تا چه اندازه معانی اطلاقشده به یافتهها با واقعیت سازگاری و همخوانی دارند (17). برای بررسی این معیار از شرکتکنندگان درخواست شد ضمن مطالعه یافتهها، میزان سازگاری و همخوانی آنها را با نگرش خویش بیان کنند.
اعتماد (Dependability): به مفهوم پایایی بود و هدف آن تبیین میزان قابل اعتماد بودن نتایج پژوهش است (18)؛ به همین منظور محققان گزارش کاملی از جزئیات پژوهش را به مشارکتکنندگان ارائه کردند.
تأییدپذیری (Confirmability): در پژوهش کیفی بهمعنای قدرت تحلیل و دقت دادهها و میزان تأیید آنهاست (17). برای دستیابی به این معیار، محققان متن مصاحبهها و مضامین استخراجشده را در اختیار پژوهشگرانی قرار دادند که با شیوه تجزیهوتحلیل کیفی آشنایی داشتند و بررسی صحت فرایند کدگذاری را از ایشان خواستار شدند.
در پژوهش حاضر از طریق انجام مصاحبههای نیمه ساختاریافته با اساتید و استخراج نگرشهای آنان در اجرای منتورینگ و با بهرهگیری از روش تحلیل مضمون، 25 مضمون پایه، 6 مضمون سازماندهنده و 3 مضمون فراگیر شامل «توانمندسازی فردی،
جدول شماره 1: ویژگیهای جمعیت شناختی شرکتکنندگان
توانمندسازی تخصصی و توانمندسازی اجتماعی» بهدست آمد (جدول 2).
طبق نگرش اساتید، مؤلفههای توانمندسازی فردی، توانمندسازی تخصصی و توانمندسازی اجتماعی در صورت اجرای صحیح منتورینگ، قابل دستیابی و حائز اهمیت هستند؛ بهویژه در حوزه علوم پزشکی که بهواسطه ماهیت خاص این عرصه، مواجهه مستقیمی با جان و سلامت آحاد انسانی دارد. توانمندسازی فردی ازجمله مضامین فراگیر در اجرای منتورینگ دانشجویی در حوزه آموزش علوم پزشکی به شمار میرود و شامل زیرطبقات شکوفایی شخصیتی و شکوفایی تحصیلی است.
شکوفایی شخصیتی یکی از مضامین سازماندهنده در اجرای منتورینگ است. افزایش انگیزه، افزایش خودشکوفایی و اعتمادبهنفس، پایش و تأمل در وضعیت فعلی، افزایش انعطافپذیری، افزایش حس مسئولیتپذیری، کشف و توجه به سایر استعدادهای فردی، کاهش اضطراب درنتیجه طرح دغدغهها و مشکلات، دستیابی به تعادل فکری و روحی و تقویت مهارتهای ارتباطی از مضامین پایه طبقه مذکور هستند.
«وقتی دانشجو ببینه از طرف اساتید حمایت و دیده میشه، خیلی در بیشترشدن انگیزه و تلاشش مؤثره (ش12)». «ازجمله اتفاقات مثبتی که درنتیجه منتورینگ رخ میدهد این است که دانشجو بهتدریج خیلی از استعدادها و توانمندیهای خودش رو میشناسه (ش1)». «خیلی از دانشجوها بهخاطر دوری از خانواده، مشکلبودن درسها و مواردی مثل این بهتدریج دچار کمبود اعتمادبهنفس میشن. از اثرات منتورینگ دانشجویی اینه که این نقاط ضعف رو برطرف میکنه و اونها رو به حد خودشکوفایی میرسونه (ش13)». «یکی از وظیفههای منتور و به دنبال اون یکی از ثمرههای منتورینگ، وادارکردن منتی به پایش و بررسی وضعیت حال و دقت در چیزیه که هست (ش6)». «زمانی که منتی بازتاب مثبت عمل به نصیحتهای منتور خودش رو در تغییرات تحصیلی و شخصیتی و فکری خودش میبینه، به انعطاف بیشتری دست پیدا میکنه (ش2)». «در جلسههای منتورینگ، منتور بر اساس نیازمندی منتی مسئولیتهای متعددی رو به عهدش میذاره که این مسئله باعث میشه بهتدریج مسئولیتپذیری منتی تقویت بشه (ش14)». «ازجمله اتفاقات مثبتی که در منتورینگ رخ میده اینه
نظامهای آموزش عالی پیشرو در جهان با توجه به پیچیدگیهای امروز جوامع، بر جهتدهی حرکت دانشجویان به سمت بالندگی همهجانبه تأکید دارند. این موضوع یکی از بارزترین ملاکهای موفقیت عملکردی دانشگاهها تلقی میشود (1). از سوی دیگر، قشر جوان دانشجو طیف متنوعی از نیازها و کمبودها را دارد. ورود به دانشگاه با توجه به تغییر محیط آموزشی، حجم و سختی دروس و دوری از خانواده باعث بهوجودآمدن تنش در دانشجویان میشود که میتواند به افت تحصیلی، آسیبهای روحی، افسردگی و تغییر سبک زندگی آنان منجر شود؛ چنین شرایطی بدون تردید نیازمند رسیدگی و پایش هدفمند است (2).
از مهمترین معضلات گریبانگیر دانشجویان طی دوران تحصیل، کاهش کیفیت زندگی، کاهش تندرستی، افت تحصیلی و عقیدتی است (3). همچنین بروز ناهنجاریهای اخلاقی، روانی و فرهنگی در میان دانشجویان و مواجهه آنان با تنگناهای متعدد مالی، رفاهی و تناقضات فرهنگی نیز در این میان قابل ذکر است (4،5). توانمندسازی دانشجویان علوم پزشکی بهمنظور انجام وظایف حرفهای در جامعه از اهداف اساسی نظام آموزش عالی در حوزه سلامت محسوب میشود. این صلاحیت بهعنوان مجموعهای منسجم از دانش، مهارتهای شناختی، بالینی و بینفردی، همچنین خصایص شخصیتی بارز و پسندیده توصیف شده است. نظامهای آموزشی در حوزه علوم پزشکی در تربیت نیروی انسانی سلامت که قادر باشند نیازهای مردم را برآورده کنند و موجب بهبودی و ارتقای بهزیستی آنان شوند نقشی کلیدی بر عهده دارند (6).
مسئله عمده و واقعیت اساسی در پرورش دانشجویان، مشکلات متعددی است که آنان را احاطه کرده و در بسیاری مواقع هدف اصلی که همان پیشرفت علمی است تحتالشعاع منفی این شرایط قرار میگیرد. از عواقب چنین رکودی میتوان به سرخوردگی، احساس بیکفایتی، هدررفت توانمندی و استعدادهای نیروی انسانی جوان، ازبینرفتن هزینههای اختصاصی از جانب حوزه سلامت آموزش عالی و در مقیاس کلان، افت سطح علمی، اقتصادی، فرهنگی و درنهایت سطح کیفی نظام سلامت کشور اشاره داشت. آنچه میتواند دانشجویان را از چرخه تسلسلی و گرفتارماندن در انواع مشکلات رها کند و زمینه بالندگی تحصیلی، شخصی و حرفهای آنان را مهیا سازد، برقراری ارتباط اثربخش در محیط دانشگاه با اساتید در قالب شیوهای موسوم به منتورینگ (Mentoring) است. منتورینگ ارتباطی دوجانبه است که طی آن فرد باتجربه یا منتور (Mentor) بهعنوان راهنما، الگو یا حامی برای فرد کمتجربه یا منتی (Mentee) ایفای نقش میکند (7). منتورینگ دانشجویان رشتههای پزشکی و زمینههای وابسته در سراسر جهان و با اهداف متفاوت ایجاد میشود؛ ازجمله افزایش علاقه به تخصصهای بالینی، رشد حرفهای و شخصی، افزایش علاقه به پزشکی دانشگاهی و ارائه مشاوره شغلی. همچنین منتورینگ از مؤلفههای اصلی برنامههای توسعهای است که غالباً توسط دانشجویان پزشکی (سال بالا) هدایت میشود و هدف آن افزایش برنامههای کاربردی برای گروههای زیرمجموعه پزشکی است (8). کارکرد اولیه چنین ارتباطی را میتوان توسعه ظرفیت یادگیری منتی از طریق انتقال دانش، فرهنگ سازمانی، خرد و تجارب دانست که به توسعه حرفهای، آموزشی، سازمانی و شخصی منجر میشود (9). از علل مهم افزایش رویآوری نهادهای اجتماعی بهویژه دانشگاهها به اجرای منتورینگ، مزایای متعددی است که از این رهاورد کسب میشود.
Chung و Kowalski (2012) در پژوهشی با عنوان «استرس شغلی، منتورینگ، توانمندسازی روانشناختی و رضایت شغلی میان پرستاران» چنین بیان میدارند که کاهش استرس در محیط بالینی، توانمندسازی روانشناختی، بهبود کیفیت تعاملات اجتماعی و افزایش تولیدات علمی ازجمله نتایج ارزشمند منتورینگ در رشته پرستاری به حساب میآید (10). همچنین ارتقای توانمندیهای فردی، افزایش قدرت صبر و تحمل، ایجاد حس مسئولیتپذیری، افزایش انگیزه تحصیلی، بهبود سازگاری گروهی، ارتقای سطح اعتمادبهنفس، افزایش تمایل به همکاری و بهعهدهگیری نقشهای فعالانه منتی در ارتباط با منتور از دیگر جلوههای قابلتوجه منتورینگ دانشجویی است (11). برنامههای منتورینگ بالینی از علل رشد حرفهای دانشجویان پزشکی شناخته شده است و از مزایای بهکارگیری آن میتوان به بهبود حمایت و رسیدگی به بیماران، توسعه مهارتهای تخصصی پزشکی، پرشدن خلأهای دانشی، آمادگی بیشتر برای ورود به محیط کار و مهیاشدن برای ورود به دوره دستیاری اشاره کرد (12). با توجه به موارد گفتهشده و لزوم آگاهی از دیدگاه اساتید هیئتعلمی نسبت به اجرای منتورینگ بهعنوان افرادی که ارتباط مداوم و مستقیم با دانشجویان دارند، تحقیق حاضر با هدف تبیین نگرش اساتید به اجرای منتورینگ دانشجویی در حوزه آموزش علوم پزشکی انجام شد.
روش بررسی
پژوهش حاضر مطالعهای کیفی بود که دادههای آن در سال تحصیلی 99-1398 از طریق انجام مصاحبههای نیمه ساختاریافته با اساتید هیئتعلمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام پذیرفت. برای تحلیل مصاحبهها نیز از شیوه تحلیل مضمون استفاده شد. مطالعه کیفی نوعی پژوهش است که یافتههای آن حاصل روشهای آماری یا سایر شیوههای کمّیسازی نیست، بلکه روشی است که باعث دستیابی به ادراک و شناخت عمیق نسبت به مفاهیم از طریق تجارب مختلف انسانها از منظر خود آنها میشود (13). تحلیل مضمون روشی برای شناخت و تحلیل گزارشهای موجود در دادههای حاصل از پژوهش کیفی است (14). پیادهسازی روش تحلیل مضمون بر فرایند کدگذاری مبتنی است. مضمون بیانگر مفهوم الگوی موجود در دادههاست و با پرسشهای پژوهش مرتبط است. این روش فرایندی برای تحلیل دادههای متنی است که دادههای پراکنده و متنوع را به دادههای غنی و تفصیلی تبدیل میکند. مجموعه مضامین استخراجشده تحت سه گونه متفاوت نظاممند میشوند که عبارتاند از: مضامین پایه (کدها و نکات کلیدی موجود در متن)، مضامین سازماندهنده (مقولات بهدستآمده از ترکیب و تلخیص مضامین پایه)، مضامین فراگیر (مضامین عالی دربرگیرنده اصول حاکم بر متن بهعنوان یک کل) (15).
بهمنظور انجام مصاحبههای نیمه ساختاریافته، شرکتکنندگان به روش نمونهگیری هدفمند و با لحاظکردن این معیارها انتخاب شدند: عضویت در هیئتعلمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، سابقه تدریس به مدت حداقل 12 سال، تخصص در یکی از رشتههای پرستاری، مامایی، اتاق عمل، هوشبری و فوریتهای پزشکی و تمایل به شرکت در تحقیق. سؤالات مصاحبه بر اساس مبانی نظری و پیشینه تدوین شد. سپس افرادی شناسایی شدند که اطلاعات کاربردی مرتبط با موضوع مطالعه داشتند. بر همین اساس 3 نفر از نمونهها انتخاب و با آنان مصاحبه شد. در ادامه مصاحبهها تجزیهوتحلیل شد و نتایج بهدست آمده بهعنوان مبنایی برای مصاحبههای بعدی در نظر گرفته شد و سؤالات مصاحبه طراحی شدند. بهمنظور پایبندی به اصول اخلاق در انجام پژوهش، به شرکتکنندگان توضیحاتی درباره هدف و روش مطالعه، شیوه جمعآوری اطلاعات، محرمانه بودن مصاحبهها و ناشناسبودن ارائه شد. سپس از افرادی که موافق شرکت در این مطالعه بودند، خواسته شد که فرم رضایتنامه را امضا کنند. مطابق هماهنگی قبلی، مصاحبهها در محل و زمان مقرر و در قالب چهرهبهچهره انجام و با ضبطکردن صدای مشارکتکنندگان انجام پذیرفت. هر مصاحبه حدود ۶0 دقیقه طول کشید. مصاحبهها تا زمانی ادامه یافت که دادهها به حد اشباع برسد. بر این اساس درمجموع با ۱6 نفر مصاحبه شد. مصاحبهها ابتدا با سؤالات کلی آغاز و سپس مبتنی بر مطالب بیانشده، هدایت و تداوم یافت. محوریت سؤالات در خصوص منتورینگ دانشجویی در حوزه آموزش علوم پزشکی و بدین شرح بود: ماهیت و مفهوم منتورینگ از دیدگاه شما چیست؟ شما چه دیدگاه و نگرشی نسبت به اجرای منتورینگ در حوزه آموزش علوم پزشکی دارید؟
پیادهسازی این روش بر مبنای شیوه شش مرحلهای Braun و Clarke (2006) (16) انجام گرفت که مشتمل بر این مراحل بود: گام نخست شامل آشنایی اولیه با متن مصاحبهها بود؛ طی این مرحله بهمنظور دستیابی به ادراک کامل، متن مصاحبهها چندین مرتبه بازخوانی شد. گام دوم به کدگذاری اولیه بخشهای برجسته و تعیینکننده متن مصاحبه مربوط بود که محقق آن را مشخص و متمایز کرده بود و به دنبال آن کدهای اولیه استخراج شد. به همین منظور کدهای متعدد بهصورت مضمون معین و طی چندین مرتبه بازبینی در قالب مضامین غیرتکراری مشخص شدند. در مرحله چهارم مضامین تعیینشده مجدد مرور شدند، با این هدف که مضمونها گروهبندی شوند و هر یک در گروه همخوان و مشابه خود قرار بگیرند. در مرحله پنجم به مضامین، عناوین مشخصی اطلاق شد. طی مرحله ششم تمام مضامین استخراجشده در قالب مضامین پایه، سازماندهنده و فراگیر دستهبندی و در جدول قرار داده شدند.
روایی دادهها در پژوهش حاضر از طریق این ملاکها کنکاش شد:
اعتبار (Credibility): بدین معنا که از دیدگاه مشارکتکنندگان تا چه اندازه معانی اطلاقشده به یافتهها با واقعیت سازگاری و همخوانی دارند (17). برای بررسی این معیار از شرکتکنندگان درخواست شد ضمن مطالعه یافتهها، میزان سازگاری و همخوانی آنها را با نگرش خویش بیان کنند.
اعتماد (Dependability): به مفهوم پایایی بود و هدف آن تبیین میزان قابل اعتماد بودن نتایج پژوهش است (18)؛ به همین منظور محققان گزارش کاملی از جزئیات پژوهش را به مشارکتکنندگان ارائه کردند.
تأییدپذیری (Confirmability): در پژوهش کیفی بهمعنای قدرت تحلیل و دقت دادهها و میزان تأیید آنهاست (17). برای دستیابی به این معیار، محققان متن مصاحبهها و مضامین استخراجشده را در اختیار پژوهشگرانی قرار دادند که با شیوه تجزیهوتحلیل کیفی آشنایی داشتند و بررسی صحت فرایند کدگذاری را از ایشان خواستار شدند.
در پژوهش حاضر از طریق انجام مصاحبههای نیمه ساختاریافته با اساتید و استخراج نگرشهای آنان در اجرای منتورینگ و با بهرهگیری از روش تحلیل مضمون، 25 مضمون پایه، 6 مضمون سازماندهنده و 3 مضمون فراگیر شامل «توانمندسازی فردی،
جدول شماره 1: ویژگیهای جمعیت شناختی شرکتکنندگان
| ویژگی جمعیتشناختی | تعداد | درصد | |
| جنسیت | زن | 9 | 25/56 |
| مرد | 7 | 75/43 | |
| مرتبه علمی | استاد | 2 | 50/12 |
| استادیار | 12 | 75 | |
| مربی | 2 | 50/12 | |
| جمع | 16 | 100 | |
طبق نگرش اساتید، مؤلفههای توانمندسازی فردی، توانمندسازی تخصصی و توانمندسازی اجتماعی در صورت اجرای صحیح منتورینگ، قابل دستیابی و حائز اهمیت هستند؛ بهویژه در حوزه علوم پزشکی که بهواسطه ماهیت خاص این عرصه، مواجهه مستقیمی با جان و سلامت آحاد انسانی دارد. توانمندسازی فردی ازجمله مضامین فراگیر در اجرای منتورینگ دانشجویی در حوزه آموزش علوم پزشکی به شمار میرود و شامل زیرطبقات شکوفایی شخصیتی و شکوفایی تحصیلی است.
شکوفایی شخصیتی یکی از مضامین سازماندهنده در اجرای منتورینگ است. افزایش انگیزه، افزایش خودشکوفایی و اعتمادبهنفس، پایش و تأمل در وضعیت فعلی، افزایش انعطافپذیری، افزایش حس مسئولیتپذیری، کشف و توجه به سایر استعدادهای فردی، کاهش اضطراب درنتیجه طرح دغدغهها و مشکلات، دستیابی به تعادل فکری و روحی و تقویت مهارتهای ارتباطی از مضامین پایه طبقه مذکور هستند.
«وقتی دانشجو ببینه از طرف اساتید حمایت و دیده میشه، خیلی در بیشترشدن انگیزه و تلاشش مؤثره (ش12)». «ازجمله اتفاقات مثبتی که درنتیجه منتورینگ رخ میدهد این است که دانشجو بهتدریج خیلی از استعدادها و توانمندیهای خودش رو میشناسه (ش1)». «خیلی از دانشجوها بهخاطر دوری از خانواده، مشکلبودن درسها و مواردی مثل این بهتدریج دچار کمبود اعتمادبهنفس میشن. از اثرات منتورینگ دانشجویی اینه که این نقاط ضعف رو برطرف میکنه و اونها رو به حد خودشکوفایی میرسونه (ش13)». «یکی از وظیفههای منتور و به دنبال اون یکی از ثمرههای منتورینگ، وادارکردن منتی به پایش و بررسی وضعیت حال و دقت در چیزیه که هست (ش6)». «زمانی که منتی بازتاب مثبت عمل به نصیحتهای منتور خودش رو در تغییرات تحصیلی و شخصیتی و فکری خودش میبینه، به انعطاف بیشتری دست پیدا میکنه (ش2)». «در جلسههای منتورینگ، منتور بر اساس نیازمندی منتی مسئولیتهای متعددی رو به عهدش میذاره که این مسئله باعث میشه بهتدریج مسئولیتپذیری منتی تقویت بشه (ش14)». «ازجمله اتفاقات مثبتی که در منتورینگ رخ میده اینه
جدول شماره 2: تحلیل مضمون تبیین نگرش اساتید در اجرای منتورینگ دانشجویی در حوزه آموزش علوم پزشکی
| مضامین پایه | مضامین سازماندهنده | مضامین فراگیر | |
| افزایش انگیزه | 1 | شکوفایی شخصیتی | توانمندسازی فردی |
| افزایش خودشکوفایی و اعتمادبهنفس | 2 | ||
| پایش و تأمل در وضعیت فعلی | 3 | ||
| افزایش انعطافپذیری | 4 | ||
| افزایش حس مسئولیتپذیری | 5 | ||
| کشف و توجه به سایر استعدادهای فردی | 6 | ||
| کاهش اضطراب درنتیجه طرح دغدغهها و مشکلات | 7 | ||
| دستیابی به تعادل فکری و روحی | 8 | ||
| تقویت مهارتهای ارتباطی | 9 | ||
| بهبود وضعیت تحصیلی | 10 | شکوفایی تحصیلی | |
| افزایش تمایل به یادگیری | 11 | ||
| طی موفقیتآمیز دوران دانشجویی | 12 | ||
| تقویت روحیه مطالبهگری علمی | 13 | ||
| ایجاد زمینه حمایتی بهمنظور توسعه تخصصی منتی | 14 | تعالی حرفهای | توانمندسازی تخصصی |
| توسعه شبکهسازی حرفهای با متخصصان در حوزههای علمی مشترک | 15 | ||
| بهروزبودن در حوزه تخصصی خود | 16 | ||
| توسعه تسهیم و تولید علم | 17 | تعالی علمی | |
| ارتقای رشد علمی دانشگاه | 18 | ||
| کاهش هزینههای دانشگاه در زمینه توسعه منابع انسانی | 19 | ||
| تسهیلگر مسیر افراد کمتجربه | 20 | کارایی اجتماعی | توانمندسازی اجتماعی |
| بهبود کیفی تعاملات اجتماعی | 21 | ||
| تقویت حس مشارکت و همافزایی اجتماعی | 22 | ||
| شناختهشدن بهعنوان الگوی عملی یک انسان بالنده | 23 | ||
| ارتقای کیفی خدمات درمانی در سطح جامعه | 24 | کارایی خدماتی | |
| ورود فارغالتحصیلان کارآمد و موفق به جامعه پزشکی و درمانی کشور | 25 | ||
که دانشجو بهتدریج بقیه استعدادها و توانمندیهای خودش رو میشناسه (ش1)». «ثمره خیلی عالی منتورینگ دانشجویی تقویتشدن روحیه مطالبهگری منتی است (ش10)». «یکی از علتهایی که باعث شده منتورینگ نقش مهمی برای توانمندکردن منتی داشته باشه، اینه که مجالی برای بیرونریختن دغدغههای ذهنی منتی فراهم کرده (ش8)». «از دیدگاه من با داشتن یک حامی دلسوز و آگاه بهمرور آشوبهای فکری و ایرادهای شخصیتی منتی برطرف میشن و بعد از مدتی به تعادل مناسب فکری و روحی میرسه (ش4)». «بهعنوان یک استاد دیدگاهم این است که اجرای منتورینگ بهتدریج باعث بهبود مهارت ارتباطی دانشجو میشه (ش5)».
شکوفایی تحصیلی بهعنوان مضمون سازماندهنده بعدی مورد اشاره قرار گرفت که شامل زیرگروههای بهبود تحصیلی، افزایش تمایل به یادگیری و کسب موفقیتهای تحصیلی بود. «پایش وضعیت تحصیلی منتی بهصورت مداوم باعث میشه ضعفهای درسی اون حل بشه و به شرایط مطلوبتری برسه (ش9)». «درنتیجه همراهی منتور، رغبت منتی به درس بیشتر میشه و با علاقه زیادی درس را پیگیری میکنه. درنتیجه یادگیری بهتری هم حاصل میشه (ش15)». «بهتدریج که منتی آجرهای بنای موفقیت خودش رو روی هم میچینه، در آخر به مجموعه پرافتخاری از پیروزیهای تحصیلی دوره دانشجویی میرسه که خیلی براش ارزشمند و هویتبخشه (ش2)».
بر اساس دیدگاه مشارکتکنندگان در مصاحبه، توانمندسازی تخصصی بهعنوان دومین مضمون فراگیر به شمار رفته است و زیرگروههای آن عبارت بودند از: تعالی حرفهای و تعالی علمی. تعالی حرفهای شامل زیرمقولههای ایجاد زمینه حمایتی برای توسعه تخصصی منتی، توسعه شبکهسازی حرفهای با متخصصان در حوزههای علمی مشترک، بهروزبودن در حوزه تخصصی خود است و نظر مطلعان کلیدی در این خصوص عبارت بود از: «منتورینگ دوره دانشجویی نمود خیلی برجستهای داره در بهوجودآمدن موقعیت توسعه در رشته تخصصی منتی (ش16)». «از دید من ارتباط منتورشیپی میتونه منتی رو در زمینه تخصصی خودش روزآمد نگه داره؛ چون منتور بهصورت مداوم از اون در زمینه تخصصی مطالبههای علمی متعددی داره (ش9)». «در منتورینگ شناخت متخصصهای همرشته با منتی و امکان واردشدن به شبکههای ارتباطی اونها برای دانشجو فراهم میشه (ش15)».
نگرش اساتید در زمینه تعالی علمی بهعنوان دومین مضمون سازماندهنده و دارای سه زیرگروه توسعه تولید و تسهیم علم، ارتقای رشد علمی دانشگاهها و کاهش هزینههای دانشگاه در زمینه توسعه علمی عبارت بودند از: «وقتی منتی از طریق یک منتور کارآمد با متخصصان مختلف آشنا بشه، روند تصاعدی تولید علم و به دنبالش اشتراکگذاری علم در دانشگاه را شاهد هستیم (ش17)». «منتورینگ وقتی جزء جدانشدنی دوره دانشجویی باشه، حتماً در رشد علمی دانشگاه هم اثر داره (ش1)». «به نظر من خیلی وقتا به دلیل انجامندادن چیزی که برای پیشرفت دانشجوها ضروری و مفید بوده، دانشگاه هزینههای زیادی بابت رفع اشکالات داده، بهویژه در زمینههای علمی وقتی منتورینگ را در دانشگاه داشته باشیم، وضعیت علمی دانشگاه و هزینههای اون هم در همین زمینه تا حدود زیادی کاهش پیدا میکنه (ش3)».
توانمندسازی اجتماعی سومین مضمون فراگیر استخراجشده از مصاحبهها و مشتمل بر زیرمجموعههای کارایی اجتماعی و کارایی خدماتی بود. نمونه گفتار مصاحبهشوندگان در زیرطبقه کارایی اجتماعی بدین شرح بود: «شما در نظر بگیرید منتی طی دوره دانشجویی بهخاطر دریافت مداوم بازخورد از منتور در زمینههای مختلف بهمرور به انسانی کارآمد تبدیل شده؛ بهطور مسلم ایشون خودش میتونه منشأ خدمات زیادی در جامعه باشه و مسیر خیلیها رو هموار کنه (ش3)». «وقتی منتی مهارت ارتباطی بهتری بهخاطر منتورینگ مؤثر پیدا میکنه، در جامعه هم حتماً انسان مفیدتری میشه و میتونه ارتباط و تعامل خوبی رو با سایر افراد برقرار کنه که در حیطه شغلی اون در آینده حتماً عامل موفقیت است (ش12)». «از دیدگاه من در منتورینگ باید روی مهارتهای اجتماعی دانشجوها مثل تقویت مشارکتهای گروهی و روحیه کار تیمی تأکید بشه تا خود منتی هم مرحلهبهمرحله به منافع این مشارکت اجتماعی پی ببره و به کارهای گروهی و پرهیز از تکی و انفرادی عملکردن علاقهمند بشه؛ در این صورت در زمینه تخصصی خودش هم بهعنوان یک متخصص علوم پزشکی در آینده نتیجه خیلی خوب و قابل توجهی بهدست میاره (ش11)». «من فکر میکنم یک دانشجوی موفق از نظر شخصیتی و علمی و تخصصی که تحت فرایند منتورینگ بوده حتماً وقتی وارد جامعه بشه خودش میتونه بهعنوان یک نقش مدل برای موقعیتهای شبیهش مطرح باشه (ش6)».
کارایی خدماتی بهعنوان دومین و آخرین مضمون سازماندهنده در مؤلفه کلی توانمندسازی اجتماعی با زیرمجموعههای ارتقای کیفی خدمات درمانی در سطح جامعه و ورود فارغالتحصیلان کارآمد به جامعه پزشکی و درمانی کشور مورد اشاره اساتید قرار گرفت. دیدگاه مشارکتکنندگان در این مضمون عبارت بود از: «نظر من اینه که منتورینگ باعث میشه خروجیهای ما از دانشگاههای علوم پزشکی انسانهای کارآمد و کاربلدی باشند و این یعنی ارائه خدمات پزشکی و درمانی عالی به مردم کشور (ش16)». «از دید من اجرای منتورینگ دانشجویی وقتی موفق است که وقتی همین بچهها وارد عرصههای خدماتی و درمانی جامعه بشن، بتونن منشأ خدمات باکیفیت درمانی به مردم باشن و این خیلی ارزشمنده (ش14)».
بحث
این پژوهش بهمنظور تبیین نگرش اساتید در اجرای منتورینگ دانشجویی در حوزه آموزش علوم پزشکی صورت گرفت. آنچه بهعنوان یافتههای این مطالعه بر اساس دادههای حاصل از مصاحبه حاصل شد عبارت بود از: توانمندسازی فردی، توانمندسازی تخصصی و توانمندسازی اجتماعی در قالب 3 مضمون فراگیر، ۶ مضمون سازماندهنده و ۲۵ مضمون پایه.
توانمندسازی فردی طبق دیدگاه مشارکتکنندگان با دو مضمون سازماندهنده شکوفایی شخصیتی و شکوفایی تحصیلی توصیف شد که هر کدام از یک جنبه این مضمون کلی را پوشش دادند. همانگونه که نتایج مصاحبههای انجامگرفته با مطلعان کلیدی مطالعه حاضر نشان داد شکوفایی شخصیتی در ویژگیهای افزایش انگیزه، افزایش خودشکوفایی و اعتمادبهنفس، پایش و تأمل
در وضعیت فعلی، افزایش انعطافپذیری، تقویت حس مسئولیتپذیری، کشف و توجه به سایر استعدادهای فردی، تقویت روحیه مطالبهگری، کاهش اضطراب درنتیجه طرح دغدغهها و مشکلات، دستیابی به تعادل فکری و روحی، تقویت مهارتهای ارتباطی و شکوفایی تحصیلی در ویژگیهایی همچون بهبود تحصیلی، افزایش تمایل به یادگیری و کسب موفقیتهای تحصیلی ظاهر میشوند.
شواهد پژوهشی متعددی وجود دارد که بیانگر تأثیر منتورینگ بر بالندگی دانشجویان است. طبق نتایج پژوهش Hamilton و همکاران (2019) (19) منتورینگ نتایج مثبتی در اثربخشی و توسعه شخصیتی دانشجویان فارغالتحصیل حیطه پزشکی داشته است. همچنین پژوهش ضرابی و همکاران (1396) (11) نشان داد افزایش مسئولیتپذیری و ارتقای اعتمادبهنفس منتی ازجمله تبعات درخور توجه منتورینگ محسوب میشود. یافتههای این بخش از مطالعه با نتایج پژوهشهای Frei و همکاران (2010) (20) و Geraci و Thigpen (2017) (21) همسویی و همخوانی دارد.
همانگونه که نتایج مصاحبه با مطلعان کلیدی مطالعه حاضر نشان داد، مضمون فراگیر توانمندسازی تخصصی با دو زیرمجموعه تعالی حرفهای و تعالی علمی توصیف شده است که مقوله تعالی حرفهای در ویژگیهای ایجاد زمینه حمایتی بهمنظور توسعه تخصصی منتی، توسعه شبکهسازی حرفهای و تخصصی در حوزههای علمی مشترک، بهروزبودن در حیطه تخصصی خود و تعالی علمی در ویژگیهای توسعه تولید و تسهیم علم، ارتقای رشد علمی دانشگاه، کاهش هزینههای دانشگاه در زمینه توسعه علمی متبلور است. ازجمله زمینههایی که تأثیرات مننتورینگ در آن به ظهور میرسند، تعالی و تسهیل مسیر حرفهای و علمی منتیها است. بر اساس نظرات Gazaway و همکاران (2018) (22) و شریفی و همکاران (1398) (23)، منتورینگ تأثیر شگرفی در تعالی حرفهای پرستاران دارد. همچنین طبق نتایج مطالعه Prendergast و همکاران (2019) (24) انجام برنامههای منتورینگ در تعالیبخشی حرفهای و شبکهسازیهای تخصصی منتیها در بخش اورژانس مؤثر اعلام شده است. یافتههای این بخش از پژوهش با نتایج مطالعه Kunselman و همکاران (2003) (25) و Hamilton و همکاران (2019) (19) همسو و هماهنگ است.
درنتیجه انجام مصاحبهها مشخص شد مضمون فراگیر توانمندسازی اجتماعی طبق دیدگاه مشارکتکنندگان تحت عنوان دو مقوله کارایی اجتماعی در ویژگیهای تسهیلکننده مسیر افراد کمتجربه در آینده، بهبود کیفیت تعاملات اجتماعی، تقویت حس مشارکت و همافزایی اجتماعی، شناختهشدن بهعنوان الگوی عملی یک انسان بالنده در جامعه، کارایی خدماتی در قالب ارتقای کیفی خدمات درمانی در سطح جامعه و ورود فارغالتحصیلان کارآمد به جامعه پزشکی و درمانی کشور قابل ارائه است. بر همین اساس محدوده تأثیرگذاری منتورینگ تنها به منتی و منتور در سطح دانشگاه محدود نیست و جامعه نیز در طولانیمدت از اجرای صحیح آن بهرهمند خواهد شد.
نتایج پژوهش Wright-Harp و Cole (2008) (26) حاکی از آن است که مهمترین کارکرد منتورینگ دانشجویی، در زمان ورود فارغالتحصیلان به عرصه جامعه و در قالب ارائه خدمات اجتماعی، تخصصی و حرفهای قابل مشاهده و بهرهبرداری است. همچنین در پژوهش Goerisch و همکاران (۲۰۱۹) (27) به تقویت مشارکت اجتماعی منتیها درنتیجه بهرهمندی از برنامههای منتورینگ دانشجویی اشاره شده است. Sng و همکاران (۲۰۱۷) (28) نیز در پژوهش خود بیان داشتهاند با توجه به اینکه منتورینگ در عرصه پزشکی و درمانی تعاملی پویا، هدفمند و متقابل میان منتی و منتور در زمینه تخصصی است و بر رسیدن به اهداف فردی، علمی و حرفهای متمرکز است، میزان کارایی واقعی برنامههای منتورینگ عرصه پزشکی در دستاوردهای حرفهای و اجتماعی آن نهفته است.
نتیجهگیری
با توجه به نتایج حاصل از مطالعه حاضر، اجرای منتورینگ دانشجویی طبق دیدگاه اعضای هیئتعلمی، زمینهساز تاثیرگذاری گسترده در سه بعد توانمندسازیهای فردی، اجتماعی و تخصصی است و بازتابهای آن صرفاً به محیط دانشگاه، منتی و منتور محدود نیست، بلکه کلیت جامعه هدف را تحت تأثیر تدریجی و عمیق خود قرار خواهد داد. این تأثیرات در شرایطی قابل تأملتر است که عرصه اجرایی دانشگاههای علوم پزشکی باشد و تأثیرپذیر مستقیم این عرصه، دانشجویان رشتههای علوم پزشکی باشند؛ چراکه بیتردید جهتدهی شخصیتی، فکری، تعهد و توسعه حرفهای، ارتقای علمی و از همه مهمتر، ارائه خدمات باکیفیت درمانی و پزشکی آنان به جامعه در سایه اجرای برنامههای هدفمند و پویای منتورینگ بهدست خواهد آمد. با این توصیف، تلاش در معرفی کاربردیتر این شیوه حمایتی-تعاملی در سطح نظام آموزش عالی و پایش اجرای اصولی و صحیح آن توسط مسئولان و سیاستگذاران نظام سلامت آموزش عالی کاری ضروری و درخور توجه تلقی میشود.
در این تحقیق با اعضای هیئتعلمی یک دانشگاه در پنج رشته تحصیلی مصاحبه شد که ازجمله محدودیتهای پژوهش حاضر تلقی میشود. همچنین با توجه به نوظهوربودن مقوله منتورینگ بهویژه در نظام آموزش عالی ایران، پژوهشهای داخلی اندکی در این زمینه در دسترس محققان قرار داشت. ازآنجاکه اجرای منتورینگ بازتابهای وسیع و تأثیرگذاری در سطح آموزش عالی دارد، پیشنهاد میشود رویکردها و شیوههای متنوع انجام آن در رشتههای تحصیلی مختلف بررسی شود و با تلفیق نتایج، دیدگاهی وسیعتر نسبت به آنچه هست و آنچه باید باشد، به مسئولان و مدیران ارشد این حوزه در قالب بازخورد ارائه شود.
تشکر و قدردانی
این مقاله از پایاننامه دکتری (کد اخلاق: IR.IAU.M.
REC.1399.002) گرفته شده است. بدینوسیله از مسئولان محترم کمیته، استاد مشاور و اعضای محترم هیئتعلمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز سپاسگزاری میشود که همکاری صمیمانهای در راستای اجرای تحقیق داشتند.
شکوفایی تحصیلی بهعنوان مضمون سازماندهنده بعدی مورد اشاره قرار گرفت که شامل زیرگروههای بهبود تحصیلی، افزایش تمایل به یادگیری و کسب موفقیتهای تحصیلی بود. «پایش وضعیت تحصیلی منتی بهصورت مداوم باعث میشه ضعفهای درسی اون حل بشه و به شرایط مطلوبتری برسه (ش9)». «درنتیجه همراهی منتور، رغبت منتی به درس بیشتر میشه و با علاقه زیادی درس را پیگیری میکنه. درنتیجه یادگیری بهتری هم حاصل میشه (ش15)». «بهتدریج که منتی آجرهای بنای موفقیت خودش رو روی هم میچینه، در آخر به مجموعه پرافتخاری از پیروزیهای تحصیلی دوره دانشجویی میرسه که خیلی براش ارزشمند و هویتبخشه (ش2)».
بر اساس دیدگاه مشارکتکنندگان در مصاحبه، توانمندسازی تخصصی بهعنوان دومین مضمون فراگیر به شمار رفته است و زیرگروههای آن عبارت بودند از: تعالی حرفهای و تعالی علمی. تعالی حرفهای شامل زیرمقولههای ایجاد زمینه حمایتی برای توسعه تخصصی منتی، توسعه شبکهسازی حرفهای با متخصصان در حوزههای علمی مشترک، بهروزبودن در حوزه تخصصی خود است و نظر مطلعان کلیدی در این خصوص عبارت بود از: «منتورینگ دوره دانشجویی نمود خیلی برجستهای داره در بهوجودآمدن موقعیت توسعه در رشته تخصصی منتی (ش16)». «از دید من ارتباط منتورشیپی میتونه منتی رو در زمینه تخصصی خودش روزآمد نگه داره؛ چون منتور بهصورت مداوم از اون در زمینه تخصصی مطالبههای علمی متعددی داره (ش9)». «در منتورینگ شناخت متخصصهای همرشته با منتی و امکان واردشدن به شبکههای ارتباطی اونها برای دانشجو فراهم میشه (ش15)».
نگرش اساتید در زمینه تعالی علمی بهعنوان دومین مضمون سازماندهنده و دارای سه زیرگروه توسعه تولید و تسهیم علم، ارتقای رشد علمی دانشگاهها و کاهش هزینههای دانشگاه در زمینه توسعه علمی عبارت بودند از: «وقتی منتی از طریق یک منتور کارآمد با متخصصان مختلف آشنا بشه، روند تصاعدی تولید علم و به دنبالش اشتراکگذاری علم در دانشگاه را شاهد هستیم (ش17)». «منتورینگ وقتی جزء جدانشدنی دوره دانشجویی باشه، حتماً در رشد علمی دانشگاه هم اثر داره (ش1)». «به نظر من خیلی وقتا به دلیل انجامندادن چیزی که برای پیشرفت دانشجوها ضروری و مفید بوده، دانشگاه هزینههای زیادی بابت رفع اشکالات داده، بهویژه در زمینههای علمی وقتی منتورینگ را در دانشگاه داشته باشیم، وضعیت علمی دانشگاه و هزینههای اون هم در همین زمینه تا حدود زیادی کاهش پیدا میکنه (ش3)».
توانمندسازی اجتماعی سومین مضمون فراگیر استخراجشده از مصاحبهها و مشتمل بر زیرمجموعههای کارایی اجتماعی و کارایی خدماتی بود. نمونه گفتار مصاحبهشوندگان در زیرطبقه کارایی اجتماعی بدین شرح بود: «شما در نظر بگیرید منتی طی دوره دانشجویی بهخاطر دریافت مداوم بازخورد از منتور در زمینههای مختلف بهمرور به انسانی کارآمد تبدیل شده؛ بهطور مسلم ایشون خودش میتونه منشأ خدمات زیادی در جامعه باشه و مسیر خیلیها رو هموار کنه (ش3)». «وقتی منتی مهارت ارتباطی بهتری بهخاطر منتورینگ مؤثر پیدا میکنه، در جامعه هم حتماً انسان مفیدتری میشه و میتونه ارتباط و تعامل خوبی رو با سایر افراد برقرار کنه که در حیطه شغلی اون در آینده حتماً عامل موفقیت است (ش12)». «از دیدگاه من در منتورینگ باید روی مهارتهای اجتماعی دانشجوها مثل تقویت مشارکتهای گروهی و روحیه کار تیمی تأکید بشه تا خود منتی هم مرحلهبهمرحله به منافع این مشارکت اجتماعی پی ببره و به کارهای گروهی و پرهیز از تکی و انفرادی عملکردن علاقهمند بشه؛ در این صورت در زمینه تخصصی خودش هم بهعنوان یک متخصص علوم پزشکی در آینده نتیجه خیلی خوب و قابل توجهی بهدست میاره (ش11)». «من فکر میکنم یک دانشجوی موفق از نظر شخصیتی و علمی و تخصصی که تحت فرایند منتورینگ بوده حتماً وقتی وارد جامعه بشه خودش میتونه بهعنوان یک نقش مدل برای موقعیتهای شبیهش مطرح باشه (ش6)».
کارایی خدماتی بهعنوان دومین و آخرین مضمون سازماندهنده در مؤلفه کلی توانمندسازی اجتماعی با زیرمجموعههای ارتقای کیفی خدمات درمانی در سطح جامعه و ورود فارغالتحصیلان کارآمد به جامعه پزشکی و درمانی کشور مورد اشاره اساتید قرار گرفت. دیدگاه مشارکتکنندگان در این مضمون عبارت بود از: «نظر من اینه که منتورینگ باعث میشه خروجیهای ما از دانشگاههای علوم پزشکی انسانهای کارآمد و کاربلدی باشند و این یعنی ارائه خدمات پزشکی و درمانی عالی به مردم کشور (ش16)». «از دید من اجرای منتورینگ دانشجویی وقتی موفق است که وقتی همین بچهها وارد عرصههای خدماتی و درمانی جامعه بشن، بتونن منشأ خدمات باکیفیت درمانی به مردم باشن و این خیلی ارزشمنده (ش14)».
بحث
این پژوهش بهمنظور تبیین نگرش اساتید در اجرای منتورینگ دانشجویی در حوزه آموزش علوم پزشکی صورت گرفت. آنچه بهعنوان یافتههای این مطالعه بر اساس دادههای حاصل از مصاحبه حاصل شد عبارت بود از: توانمندسازی فردی، توانمندسازی تخصصی و توانمندسازی اجتماعی در قالب 3 مضمون فراگیر، ۶ مضمون سازماندهنده و ۲۵ مضمون پایه.
توانمندسازی فردی طبق دیدگاه مشارکتکنندگان با دو مضمون سازماندهنده شکوفایی شخصیتی و شکوفایی تحصیلی توصیف شد که هر کدام از یک جنبه این مضمون کلی را پوشش دادند. همانگونه که نتایج مصاحبههای انجامگرفته با مطلعان کلیدی مطالعه حاضر نشان داد شکوفایی شخصیتی در ویژگیهای افزایش انگیزه، افزایش خودشکوفایی و اعتمادبهنفس، پایش و تأمل
در وضعیت فعلی، افزایش انعطافپذیری، تقویت حس مسئولیتپذیری، کشف و توجه به سایر استعدادهای فردی، تقویت روحیه مطالبهگری، کاهش اضطراب درنتیجه طرح دغدغهها و مشکلات، دستیابی به تعادل فکری و روحی، تقویت مهارتهای ارتباطی و شکوفایی تحصیلی در ویژگیهایی همچون بهبود تحصیلی، افزایش تمایل به یادگیری و کسب موفقیتهای تحصیلی ظاهر میشوند.
شواهد پژوهشی متعددی وجود دارد که بیانگر تأثیر منتورینگ بر بالندگی دانشجویان است. طبق نتایج پژوهش Hamilton و همکاران (2019) (19) منتورینگ نتایج مثبتی در اثربخشی و توسعه شخصیتی دانشجویان فارغالتحصیل حیطه پزشکی داشته است. همچنین پژوهش ضرابی و همکاران (1396) (11) نشان داد افزایش مسئولیتپذیری و ارتقای اعتمادبهنفس منتی ازجمله تبعات درخور توجه منتورینگ محسوب میشود. یافتههای این بخش از مطالعه با نتایج پژوهشهای Frei و همکاران (2010) (20) و Geraci و Thigpen (2017) (21) همسویی و همخوانی دارد.
همانگونه که نتایج مصاحبه با مطلعان کلیدی مطالعه حاضر نشان داد، مضمون فراگیر توانمندسازی تخصصی با دو زیرمجموعه تعالی حرفهای و تعالی علمی توصیف شده است که مقوله تعالی حرفهای در ویژگیهای ایجاد زمینه حمایتی بهمنظور توسعه تخصصی منتی، توسعه شبکهسازی حرفهای و تخصصی در حوزههای علمی مشترک، بهروزبودن در حیطه تخصصی خود و تعالی علمی در ویژگیهای توسعه تولید و تسهیم علم، ارتقای رشد علمی دانشگاه، کاهش هزینههای دانشگاه در زمینه توسعه علمی متبلور است. ازجمله زمینههایی که تأثیرات مننتورینگ در آن به ظهور میرسند، تعالی و تسهیل مسیر حرفهای و علمی منتیها است. بر اساس نظرات Gazaway و همکاران (2018) (22) و شریفی و همکاران (1398) (23)، منتورینگ تأثیر شگرفی در تعالی حرفهای پرستاران دارد. همچنین طبق نتایج مطالعه Prendergast و همکاران (2019) (24) انجام برنامههای منتورینگ در تعالیبخشی حرفهای و شبکهسازیهای تخصصی منتیها در بخش اورژانس مؤثر اعلام شده است. یافتههای این بخش از پژوهش با نتایج مطالعه Kunselman و همکاران (2003) (25) و Hamilton و همکاران (2019) (19) همسو و هماهنگ است.
درنتیجه انجام مصاحبهها مشخص شد مضمون فراگیر توانمندسازی اجتماعی طبق دیدگاه مشارکتکنندگان تحت عنوان دو مقوله کارایی اجتماعی در ویژگیهای تسهیلکننده مسیر افراد کمتجربه در آینده، بهبود کیفیت تعاملات اجتماعی، تقویت حس مشارکت و همافزایی اجتماعی، شناختهشدن بهعنوان الگوی عملی یک انسان بالنده در جامعه، کارایی خدماتی در قالب ارتقای کیفی خدمات درمانی در سطح جامعه و ورود فارغالتحصیلان کارآمد به جامعه پزشکی و درمانی کشور قابل ارائه است. بر همین اساس محدوده تأثیرگذاری منتورینگ تنها به منتی و منتور در سطح دانشگاه محدود نیست و جامعه نیز در طولانیمدت از اجرای صحیح آن بهرهمند خواهد شد.
نتایج پژوهش Wright-Harp و Cole (2008) (26) حاکی از آن است که مهمترین کارکرد منتورینگ دانشجویی، در زمان ورود فارغالتحصیلان به عرصه جامعه و در قالب ارائه خدمات اجتماعی، تخصصی و حرفهای قابل مشاهده و بهرهبرداری است. همچنین در پژوهش Goerisch و همکاران (۲۰۱۹) (27) به تقویت مشارکت اجتماعی منتیها درنتیجه بهرهمندی از برنامههای منتورینگ دانشجویی اشاره شده است. Sng و همکاران (۲۰۱۷) (28) نیز در پژوهش خود بیان داشتهاند با توجه به اینکه منتورینگ در عرصه پزشکی و درمانی تعاملی پویا، هدفمند و متقابل میان منتی و منتور در زمینه تخصصی است و بر رسیدن به اهداف فردی، علمی و حرفهای متمرکز است، میزان کارایی واقعی برنامههای منتورینگ عرصه پزشکی در دستاوردهای حرفهای و اجتماعی آن نهفته است.
نتیجهگیری
با توجه به نتایج حاصل از مطالعه حاضر، اجرای منتورینگ دانشجویی طبق دیدگاه اعضای هیئتعلمی، زمینهساز تاثیرگذاری گسترده در سه بعد توانمندسازیهای فردی، اجتماعی و تخصصی است و بازتابهای آن صرفاً به محیط دانشگاه، منتی و منتور محدود نیست، بلکه کلیت جامعه هدف را تحت تأثیر تدریجی و عمیق خود قرار خواهد داد. این تأثیرات در شرایطی قابل تأملتر است که عرصه اجرایی دانشگاههای علوم پزشکی باشد و تأثیرپذیر مستقیم این عرصه، دانشجویان رشتههای علوم پزشکی باشند؛ چراکه بیتردید جهتدهی شخصیتی، فکری، تعهد و توسعه حرفهای، ارتقای علمی و از همه مهمتر، ارائه خدمات باکیفیت درمانی و پزشکی آنان به جامعه در سایه اجرای برنامههای هدفمند و پویای منتورینگ بهدست خواهد آمد. با این توصیف، تلاش در معرفی کاربردیتر این شیوه حمایتی-تعاملی در سطح نظام آموزش عالی و پایش اجرای اصولی و صحیح آن توسط مسئولان و سیاستگذاران نظام سلامت آموزش عالی کاری ضروری و درخور توجه تلقی میشود.
در این تحقیق با اعضای هیئتعلمی یک دانشگاه در پنج رشته تحصیلی مصاحبه شد که ازجمله محدودیتهای پژوهش حاضر تلقی میشود. همچنین با توجه به نوظهوربودن مقوله منتورینگ بهویژه در نظام آموزش عالی ایران، پژوهشهای داخلی اندکی در این زمینه در دسترس محققان قرار داشت. ازآنجاکه اجرای منتورینگ بازتابهای وسیع و تأثیرگذاری در سطح آموزش عالی دارد، پیشنهاد میشود رویکردها و شیوههای متنوع انجام آن در رشتههای تحصیلی مختلف بررسی شود و با تلفیق نتایج، دیدگاهی وسیعتر نسبت به آنچه هست و آنچه باید باشد، به مسئولان و مدیران ارشد این حوزه در قالب بازخورد ارائه شود.
تشکر و قدردانی
این مقاله از پایاننامه دکتری (کد اخلاق: IR.IAU.M.
REC.1399.002) گرفته شده است. بدینوسیله از مسئولان محترم کمیته، استاد مشاور و اعضای محترم هیئتعلمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز سپاسگزاری میشود که همکاری صمیمانهای در راستای اجرای تحقیق داشتند.
References:
- Amirianzadeh M, Jafari P, Ghoorchian N. The role of student associations in the leadership development of male and female students. Quart J Educ Leadership Administ 2012;5(1):25-46. (In Persian) Link
- Maghbouli N, Pourhassan S. What do the first year medical students ask their mentors: the report of a 4-year study. J Med Educ Dev 2019;13(4):304-15. (In Persian) Link
- Reza Soltani P, Ghanbari Khanghah A, Moridi M. Comparison of health related quality of life in dormitory and non-dormitory students. J Holist Nurs Midwifery 2014;24(4):38-45. (In Persian) Link
- Shoja Nuri F, Shokri F. Identification and classification of the problems and harms of the non-local female college students (qualityresearch). Cultural Eng 2013;8(77):145-68. (In Persian) Link
- Zaer L, Ghaed Mohammadi MJ. A survey on the socio-academic problems of female students (18-29 years of age) residing in the dormitory of the islamic azad (open) university in district 12 from their own points of view. Soc Res 2013;6(18):180-208. (In Persian) Link
- Kaveh MH, Kojoori J, Rezaee R, Amini M, Bazrafcan L, Dehghani MR, et al. Behavioral and social sciences in medical education. Shiraz: Nameye Parsi Publication; 2017. (In Persian) Link
- Cook M. Mentoring new faculty at a Christian University in the Northeast: developing a framework for programming. Rhode Island: Johnson & Wales University Providence Campus; 2011. Link
- Nimmons D, Giny S, Rosenthal J. Medical student mentoring programs: current insights. Adv Med Educ Pract 2019;10:113-23. PMID: 30881173
- Sorkhabi SY, Romero DA, Yan GK, Gu MD, Moran J, Morgenroth M, et al. The impact of land use constraints in multi-objective energy-noise wind farm layout optimization. Renewable Energy 2016;85:359-70. Link
- Chung CE, Kowalski S. Job stress, mentoring, psychological empowerment, and job satisfaction among nursing faculty. J Nurs Educ 2012;51(7):381-8. PMID: 22588567
- Zarrabi M, Imanieh M, Zarrabi K, Masjedi M, Kojuri J, Amini M, et al. Designing and organizing mentoring at shiraz medical school and reinforcing deep knowledge- based education using mentoring. Teb va Tazkieh 2017;26(3):228-36. (In Persian) Link
- Pourhassan S. Clinical mentoring programs for medical students, practical points in design, implementation and evaluation. J Med Educ Dev 2018;13(3):238-251. (In Persian) Link
- Mokhtari H. Historical review of qualitative research in knowledge and information science. J Natl Stud Librarianship Inform Organ 2016;27(3):127-46. (In Persian) Link
- Abedi JH, Taslimi M, Faghihi A, Shekhzadeh M. Thematic analysis and thematic networks: a simple and efficient method for exploring patterns embedded in qualitative data municipalities. Sterategic Manag Thought 2012;5(2):151-98. (In Persian) Link
- Ebrahimi SA, Eynali M. Developing a framework to explain the public policies capture using thematic analysis and interpretive structural modeling (ISM). J Public Administ 2019;11(39):403-30. (In Persian) Link
- Braun V, Clarke V. Using thematic analysis in psychology. Qualit Res Psychol 2006;3(2):77-101. Link
- Abbaszadeh M. Validity and reliability in qualitative researches. J Appl Sociol 2012;23(1):19-34. (In Persian) Link
- Zarshenas L, Sharif F, Molazem Z, Kayer M, Ebadi A, Zare N. Professional belonging in nursing students: a qualitative research. Sadra Med Sci J 2018;6(1):45-55. (In Persian) Link
- Hamilton LK, Boman J, Rubin H, Sahota BK. Examining the impact of a university mentorship program on student outcomes. Int J Mentoring Coach Educ 2019;8(1):19-36. Link
- Frei E, Stamm M, Buddeberg-Fischer B. Mentoring programs for medical students-a review of the PubMed literature 2000-2008. BMC Med Educ 2010;10:32. PMID: 20433727
- 21.Geraci SA, Thigpen SC. A review of mentoring in academic medicine. Am J Med Sci 2017;353(2):151-7. PMID: 28183416
- Gazaway SB, Anderson L, Schumacher A, Alichnie C. Effect of mentoring on professional values in model C clinical nurse leader graduates. J Nurs Manag 2018;26(8):1044-50. PMID: 29676035
- Sharifi K, Mirbagher N, Aghajani M. Mentorship method in clinical education of nursing students: a systematic review. Dev Strategies Med Educ 2019;6(2):39-49. (In Persian) Link
- Prendergast HM, Heinert SW, Erickson TB, Thompson TM, Vanden Hoek TL. Evaluation of an enhanced peer mentoring program on scholarly productivity and promotion in academic emergency medicine: a five-year review. J Natl Med Assoc 2019;111(6):600-5. PMID: 31351685
- Kunselman J, Hensley C, Tewksbury R. Mentoring in academe: models for facilitating academic development. J Crim Justice Educ 2003;14(1):17-35. Link
- Wright-Harp W, Cole PA. A mentoring model for enhancing success in graduate education. Contempor Issues Communicat Sci Disord 2008;35:4-16. Link
- Goerisch D, Basiliere J, Rosener A, McKee K, Hunt J, Parker TM. Mentoring with: reimagining mentoring across the university. Gender Place Culture 2019;26(12):1740-58. Link
- Sng JH, Pei Y, Toh YP, Peh TY, Neo SH, Krishna LK. Mentoring relationships between senior physicians and junior doctors and/or medical students: a thematic review. Med Teach 2017;39(8):866-75. PMID: 28562193
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي |
موضوع مقاله:
آموزش پزشکی
دریافت: 1399/4/23 | پذیرش: 1399/6/19 | انتشار: 1399/6/10
دریافت: 1399/4/23 | پذیرش: 1399/6/19 | انتشار: 1399/6/10
فهرست منابع
1. Amirianzadeh M, Jafari P, Ghoorchian N. The role of student associations in the leadership development of male and female students. Quart J Educ Leadership Administ 2012;5(1):25-46. (In Persian) Link
2. Maghbouli N, Pourhassan S. What do the first year medical students ask their mentors: the report of a 4-year study. J Med Educ Dev 2019;13(4):304-15. (In Persian) Link
3. Reza Soltani P, Ghanbari Khanghah A, Moridi M. Comparison of health related quality of life in dormitory and non-dormitory students. J Holist Nurs Midwifery 2014;24(4):38-45. (In Persian) Link
4. Shoja Nuri F, Shokri F. Identification and classification of the problems and harms of the non-local female college students (qualityresearch). Cultural Eng 2013;8(77):145-68. (In Persian) Link
5. Zaer L, Ghaed Mohammadi MJ. A survey on the socio-academic problems of female students (18-29 years of age) residing in the dormitory of the islamic azad (open) university in district 12 from their own points of view. Soc Res 2013;6(18):180-208. (In Persian) Link
6. Kaveh MH, Kojoori J, Rezaee R, Amini M, Bazrafcan L, Dehghani MR, et al. Behavioral and social sciences in medical education. Shiraz: Nameye Parsi Publication; 2017. (In Persian) Link
7. Cook M. Mentoring new faculty at a Christian University in the Northeast: developing a framework for programming. Rhode Island: Johnson & Wales University Providence Campus; 2011. Link
8. Nimmons D, Giny S, Rosenthal J. Medical student mentoring programs: current insights. Adv Med Educ Pract 2019;10:113-23. PMID: 30881173 [DOI:10.2147/AMEP.S154974]
9. Sorkhabi SY, Romero DA, Yan GK, Gu MD, Moran J, Morgenroth M, et al. The impact of land use constraints in multi-objective energy-noise wind farm layout optimization. Renewable Energy 2016;85:359-70. Link [DOI:10.1016/j.renene.2015.06.026]
10. Chung CE, Kowalski S. Job stress, mentoring, psychological empowerment, and job satisfaction among nursing faculty. J Nurs Educ 2012;51(7):381-8. PMID: 22588567 [DOI:10.3928/01484834-20120509-03]
11. Zarrabi M, Imanieh M, Zarrabi K, Masjedi M, Kojuri J, Amini M, et al. Designing and organizing mentoring at shiraz medical school and reinforcing deep knowledge- based education using mentoring. Teb va Tazkieh 2017;26(3):228-36. (In Persian) Link
12. Pourhassan S. Clinical mentoring programs for medical students, practical points in design, implementation and evaluation. J Med Educ Dev 2018;13(3):238-251. (In Persian) Link
13. Mokhtari H. Historical review of qualitative research in knowledge and information science. J Natl Stud Librarianship Inform Organ 2016;27(3):127-46. (In Persian) Link
14. Abedi JH, Taslimi M, Faghihi A, Shekhzadeh M. Thematic analysis and thematic networks: a simple and efficient method for exploring patterns embedded in qualitative data municipalities. Sterategic Manag Thought 2012;5(2):151-98. (In Persian) Link
15. Ebrahimi SA, Eynali M. Developing a framework to explain the public policies capture using thematic analysis and interpretive structural modeling (ISM). J Public Administ 2019;11(39):403-30. (In Persian) Link
16. Braun V, Clarke V. Using thematic analysis in psychology. Qualit Res Psychol 2006;3(2):77-101. Link [DOI:10.1191/1478088706qp063oa]
17. Abbaszadeh M. Validity and reliability in qualitative researches. J Appl Sociol 2012;23(1):19-34. (In Persian) Link
18. Zarshenas L, Sharif F, Molazem Z, Kayer M, Ebadi A, Zare N. Professional belonging in nursing students: a qualitative research. Sadra Med Sci J 2018;6(1):45-55. (In Persian) Link
19. Hamilton LK, Boman J, Rubin H, Sahota BK. Examining the impact of a university mentorship program on student outcomes. Int J Mentoring Coach Educ 2019;8(1):19-36. Link [DOI:10.1108/IJMCE-02-2018-0013]
20. Frei E, Stamm M, Buddeberg-Fischer B. Mentoring programs for medical students-a review of the PubMed literature 2000-2008. BMC Med Educ 2010;10:32. PMID: 20433727 [DOI:10.1186/1472-6920-10-32]
21. 21.Geraci SA, Thigpen SC. A review of mentoring in academic medicine. Am J Med Sci 2017;353(2):151-7. PMID: 28183416 [DOI:10.1016/j.amjms.2016.12.002]
22. Gazaway SB, Anderson L, Schumacher A, Alichnie C. Effect of mentoring on professional values in model C clinical nurse leader graduates. J Nurs Manag 2018;26(8):1044-50. PMID: 29676035 [DOI:10.1111/jonm.12633]
23. Sharifi K, Mirbagher N, Aghajani M. Mentorship method in clinical education of nursing students: a systematic review. Dev Strategies Med Educ 2019;6(2):39-49. (In Persian) Link [DOI:10.29252/dsme.6.2.39]
24. Prendergast HM, Heinert SW, Erickson TB, Thompson TM, Vanden Hoek TL. Evaluation of an enhanced peer mentoring program on scholarly productivity and promotion in academic emergency medicine: a five-year review. J Natl Med Assoc 2019;111(6):600-5. PMID: 31351685 [DOI:10.1016/j.jnma.2019.07.001]
25. Kunselman J, Hensley C, Tewksbury R. Mentoring in academe: models for facilitating academic development. J Crim Justice Educ 2003;14(1):17-35. Link [DOI:10.1080/10511250300085631]
26. Wright-Harp W, Cole PA. A mentoring model for enhancing success in graduate education. Contempor Issues Communicat Sci Disord 2008;35:4-16. Link [DOI:10.1044/cicsd_35_S_4]
27. Goerisch D, Basiliere J, Rosener A, McKee K, Hunt J, Parker TM. Mentoring with: reimagining mentoring across the university. Gender Place Culture 2019;26(12):1740-58. Link [DOI:10.1080/0966369X.2019.1668752]
28. Sng JH, Pei Y, Toh YP, Peh TY, Neo SH, Krishna LK. Mentoring relationships between senior physicians and junior doctors and/or medical students: a thematic review. Med Teach 2017;39(8):866-75. PMID: 28562193 [DOI:10.1080/0142159X.2017.1332360]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
حق تالیف (کپی رایت) برای مولفان محفوظ است.
صاحب امتیاز: دانشگاه علوم پزشکی قم
ناشر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قم
شاپا چاپی: 7799-1375
شاپا الکترونیک: 1375-2008
ایمیل مجله: journal@muq.ac.ir
j.muq.ac@gmail.com
