دوره 14، شماره 8 - ( آبان 1399 )
جلد 14 شماره 8 صفحات 20-10 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Pirtaj Hamedani A, Behfar M, Tehrani A. Effect of Oral Administration of Silymarin on Healing Full-thickness Gastric Wound in Rats. Qom Univ Med Sci J 2020; 14 (8) :10-20
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-2884-fa.html
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-2884-fa.html
پیرتاج همدانی آناهیتا، بهفر مهدی، طهرانی علی اصغر. تأثیر تجویز خوراکی سیلیمارین بر التیام زخم تمام ضخامت معده در رت. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1399; 14 (8) :10-20
1- گروه جراحی و تصویربرداری تشخیصی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه ارومیه
2- گروه جراحی و تصویربرداری تشخیصی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه ارومیه ،m.behfar@urmia.ac.ir
3- گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه ارومیه
2- گروه جراحی و تصویربرداری تشخیصی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه ارومیه ،
3- گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه ارومیه
متن کامل [PDF 1598 kb]
(804 دریافت)
| چکیده (HTML) (2686 مشاهده)
جدول شماره 1: روش نمره‌گذاری شاخص‌های التیام بافت با استفاده از روش Abramov (18)
شکل شماره 1: پیکان قرمز= نشت محتویات گوارشی از معده و نشانه‌های پریتونیت در گروه شاهد منفی (A)؛ پیکان سفید= چسبندگی جزئی بین چادرینه و کبد در گروه شاهد مثبت تحت درمان با اومپرازول (B) و گروه درمان‌شده با سیلیمارین (C)
جدول شماره 2: میانگین±انحراف معیار رتبه‌های مربوط به یافته‌های کالبدگشایی و آسیب‌شناسی پس از جراحی گاستروتومی در گروه‌های مورد مطالعه
abc حروف انگلیسی غیر مشابه در هر ستون نشان‌دهنده اختلاف آماری معنادار بین گروه‌ها می‌باشد (05/0>P).
شکل شماره 2: A، B و C انتشار سلول‌های التهابی در محل التیام دیواره معده را نشان می‌دهد که در گروه شاهد منفی به طور معناداری بیشتر از دو گروه دیگر بود (05/0˂P) (رنگ‌آمیزی هماتوکسیلین- ائوزین، بزرگنمایی 400)؛ D، E و F میزان رگ‌زایی را نشان می‌دهد و پیکان‌های مشکی به مقاطع عروقی اشاره می‌کنند که بیشترین میزان رگ‌زایی مربوط به گروه درمان می‌باشد (05/0˂P) (رنگ‌آمیزی هماتوکسیلین- ائوزین، بزرگنمایی 400)؛ G، H و I تجمع رشته‌های کلاژن در بافت جوانه‌ای در محل التیام دیواره معده را نشان می‌دهد که رنگ آبی نمایانگر تجمع کلاژن می‌باشد. بیشترین میزان کلاژن در گروه درمان مشاهده می‌شود (05/0˂P). در این گروه، دستجات متراکم از رشته‌های کلاژن به صورت نمایان مشاهده شدند؛ در حالی که در سایر گروه‌ها تجمع و آرایش منظمی از رشته‌های کلاژن وجود نداشت (رنگ‌آمیزی تری‌کروم ماسون، بزرگنمایی 100)؛ J، K و L میزان ترمیم بافت اپیتلیال را نشان می‌دهد. کادر درج‌شده روی تصاویر نشان‌دهنده ضخامت لایه اپیتلیال می‌باشد. تشکیل و ترمیم اپیتلیال در گروه درمان نسبت به سایر گروه‌ها دارای پیشرفت چشمگیری بود و تفاوت معناداری داشت (05/0P<) (رنگ‌آمیزی هماتوکسیلین- ائوزین، بزرگنمایی 100)
References:
متن کامل: (866 مشاهده)
مقدمه
جراحی گاستروتومی معمولاً در شرایط عدم دسترسی به ابزار اندوسکوپی با هدف خارج نمودن اجسام خارجی از داخل معده و انتهای مری و انجام نمونه‌برداری در موارد مشکوک به نئوپلازی و عفونت قارچی انجام می‌شود (1). اگرچه خون‌رسانی قوی دیواره معده می‌تواند منجر به التیام بهینه زخم دیواره معده گردد؛ اما مجاورت دائم زخم با اسید معده و وجود حرکات دیواره معده می‌توانند از دلایل گسیختگی زخم گاستروتومی باشند که بیشتر طی سه تا پنج روز پس از جراحی اتفاق می‌افتد (2). گسیختگی زخم با میزان شیوع 3 تا 20 درصد، اصلی‌ترین عامل مرگ و میر پس از جراحی دستگاه گوارش می‌باشد (3). یکی از عوارض دیگر که ایجاد چسبندگی به سایر احشا به ویژه روده‌ها است می‌تواند منجر به انسداد گردد (4). از سوی دیگر، عارضه نشت محتویات گوارشی با شیوع 6 تا 14 درصد می‌تواند منجر به پریتونیت شیمیایی، عفونت منتشر و گاهاً مرگ گردد (5).
باید خاطرنشان ساخت که تجمع مواد غذایی پس از اخذ غذا منجر به اتساع معده و تغییر حجم شدید آن می‌شود. از سوی دیگر له کردن، آمیختن مواد غذایی اسیدی و در نهایت تخلیه محتویات گوارشی از معده و هدایت آن‌ها به سمت روده‌ها نیازمند ایجاد انقباضات قدرتمند در دیواره معده می‌باشد؛ از این رو دیواره معده می‌بایست پس از التیام، تحمل نیروهای کششی را داشته باشد تا در حین فعالیت دچار آسیب و گسیختگی نگردد (6،7).
برای جلوگیری از بروز این عوارض، تجویز داروهای مهارکننده پمپ پروتون از جمله اومپرازول برای کاهش ترشح اسید معده توصیه می‌شود (8). اگرچه تصور بر این بود که این داروها یکی از ایمن‌ترین داروهای مربوط به دستگاه گوارش می‌باشند؛ اما اخیراً نگرانی‌هایی در زمینه عوارض جانبی این داروها به وجود آمده است. کم‌خونی ناشی از فقر آهن و کاهش دانسیته استخوان‌ها ناشی از اختلال در جذب کلسیم در پی سوء‌استفاده طولانی مدت از داروهای مهارکننده پمپ پروتون می‌باشد (9،10).
خار مریم (Silybum marianum) یکی از گیاهان دارویی است که حاوی موادی به نام فلاونولیگنان از جمله سیلیمارین می‌باشد که واجد خواص ضد التهابی، آنتی‌اکسیدانتی و ترمیمی است (11،12). در برخی از مطالعات صورت‌گرفته، افزایش پرولیفراسیون فیبروبلاست‌ها، سنتز کلاژن، رگ‌زایی و بهبود ویژگی‌های بیومکانیکی از جمله اثرات ناشی از تجویز موضعی سیلیمارین بر التیام زخم پوستی رت گزارش شده است (13،14).
اثرات مهاری سیلیمارین بر پیشگیری از بروز زخم‌های پپتیک معده ناشی از ایسکمی تجربی در معده و همچنین استرس سرمایی در رت نیز به اثبات رسیده است (15). در پژوهشی دیگر، سیلیمارین موجب کاهش اندازه زخم‌های مخاطی ایجادشده با اتانول و آسپیرین گردید (16).
با توجه به اثرات متعدد سیلیمارین، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیرات تجویز خوراکی این ماده و مقایسه اثرات آن با اومپرازول بر ویژگی‌های هیستوپاتولوژی و بیومکانیکی دیواره معده در پی جراحی گاستروتومی در رت پایه‌ریزی شده است.
روش بررسی
مطالعه حاضر در ارتباط با 36 سر رت نژاد ویستار با سن تقریباً یکسان و با وزن تقریبی 20±200 گرم انجام شد. رت‌ها به صورت دوتایی در قفس‌های پلاستیکی تحت شرایط نوردهی طبیعی در اتاقی با دمای 3±25 درجه سانتی‌گراد نگهداری شدند. در طول فرایند مطالعه، رت‌ها به صورت آزاد به آب دسترسی داشتند و روزانه دو مرتبه با غذای پلت تغذیه می‌شدند. شایان ذکر است که تمامی مراحل این مطالعه به تصویب کمیته اخلاق دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه رسیده (No. IR-UU-AEC-1430) و با رعایت موازین اخلاق در پژوهش علوم زیستی انجام شده است. رت‌ها به طور تصادفی به سه گروه 12 تایی (شاهد منفی، شاهد مثبت و درمان) تقسیم گردیدند. در تمامی رت‌ها بیهوشی عمومی با تزریق داخل صفاقی ترکیب کتامین (75 میلی‌گرم بر کیلوگرم) و زایلازین (10 میلی‌گرم بر کیلوگرم) ایجاد شد. پس از آماده‌سازی برای جراحی، با رهیافت خط میانی، پوست و خط سفید بریده شد. سپس دو بخیه نگهدارنده از جنس نخ کات گوت 0-3 روی دیواره معده قرار داده شد. در ادامه با استفاده از اسکالپل، برش طولی تمام ضخامت (1 سانتی‌متر) در فضای بین خم بزرگ و کوچک معده ایجاد شد. سپس لبه‌های برش با استفاده از نخ بخیه دکسون (Dexon) سایز 0-4 با دو ردیف الگوی بخیه داخل برنده شامل: کوشینگ و لمبرت بخیه گردید. پس از شستشوی محوطه بطنی با استفاده از سرم فیزیولوژی، لبه‌های برش خط سفید با الگوی ساده سراسری توسط نخ بخیه دکسون سایز 0-3 و پوست با استفاده از نخ بخیه سیلک 0-3 با الگوی ساده سراسری بخیه شد.
متعاقب برگشت از بیهوشی، برای گروه شاهد منفی (کنترل منفی) 2 میلی‌لیتر سرم فیزیولوژی، برای گروه شاهد مثبت (کنترل مثبت) 6/3 میلی‌گرم بر کیلوگرم اومپرازول (Slovenia، Novo Mesto، KRKA) و برای گروه درمان 50 میلی‌گرم بر کیلوگرم سیلیمارین (USA، Saint Louis، Sigma-Aldrich) به صورت سوسپانسیون در 2 میلی‌لیتر سرم فیزیولوژی تجویز گردید. طول دوره درمان برای تمامی رت‌ها پنج روز متوالی بود.
در روز ششم رت‌ها با استفاده از تزریق داخل صفاقی ترکیب کتامین (150 میلی‌گرم بر کیلوگرم) و زایلازین (10 میلی‌گرم بر کیلوگرم) آسان‌کشی شدند. حفره بطنی از رهیافت قبلی‌ها باز گردید. ابتدا میزان چسبندگی داخل حفره بطنی، وجود آبسه ماکروسکوپیک و پریتونیت بر مبنای مدل Ersoy مورد بررسی قرار گرفت. بر این اساس در صورت چسبندگی بسیار سطحی و ضعیف نمره 1، چسبندگی موضعی مشخص نمره 2، چسبندگی‌های چندگانه و قوی نمره 3 و چسبندگی شدید به دیواره حفره بطنی نمره 4 در نظر گرفته شد. به عدم وجود چسبندگی نیز نمره‌ای تعلق نمی‌گرفت (17). سپس معده به طور کامل از طریق ایجاد برش‌هایی در قسمت کاردیا و پیلور برداشته شد. از هر گروه شش نمونه با استفاده از آزمون کشش و شش نمونه دیگر از نظر آسیب‌شناسی مورد ارزیابی قرار گرفتند.
در ادامه، نواری به عرض 1 و طول 2 سانتی‌متر از دیواره معده که در بر گیرنده محل بخیه بود برداشته شد و برای ارزیابی هیستوپاتولوژیکی داخل محلول فرمالین 10 درصد قرار گرفت. به منظور آزمون کشش، نمونه‌های با ابعاد مشابه داخل گاز استریل که آغشته به محلول نرمال سالین بود قرار گرفتند.
مقاطع بافتی پس از قالب‌گیری با استفاده از پارافین، تحت رنگ‌آمیزی هماتوکسیلین- ائوزین و تری‌کروم ماسون قرار گرفتند. در ادامه توسط میکروسکوپ نوری، میزان نفوذ سلول‌های التهابی، میزان سازمان یافتن رشته‌های کلاژن، میزان رگ‌زایی در بافت جوانه‌ای و میزان بلوغ فیبروبلاست‌ها مورد بررسی قرار گرفت و با استفاده از مدلAbramov نمره‌گذاری شد (جدول 1). برای ارزیابی هر پارامتر به صورت جداگانه، مقاطع بافتی نمونه‌ها در 10 بخش بررسی و نمره‌گذاری گردیدند (18).
به منظور ارزیابی بیومکانیکی نمونه‌ها از دستگاه کشش طولی (UK، Surrey، Stable Micro Systems Ltd، TA.XT Express) با کمک لود سل 30 کیلوگرمی با سرعت کشش 30 میلی‌متر در دقیقه انجام شد و پارامترهایی از جمله حداکثر نیرو، نیروی تسلیم، تنش و انرژی جذب‌شده دیواره معده التیام‌یافته اندازه‌گیری گردید. دستگاه مورد استفاده برای آنالیز داده‌های حاصل از آزمون کشش به یک رایانه متصل بود و همزمان با انجام این آزمون با استفاده از نرم‌افزار Exponent (UK، Surrey، Stable Micro Systems Ltd، Version 5.1.1.0)، منحنی نیرو- تغییر زمان رسم گردید.
داده‌های حاصل از ارزیابی‌های مختلف در این مطالعه با استفاده از نرم‌افزار آماری Minitab مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. برای ارزیابی داده‌های کمی حاصل از ارزیابی بیومکانیک از دو آزمون آنالیز واریانس یک‌طرفه و تعقیبی Tukey استفاده شد. برای تعیین اختلاف آماری داده‌های کیفی حاصل از ارزیابی کالبدگشایی و هیستوپاتولوژیک نیز آزمون‌های Kruskal-Wallis
جراحی گاستروتومی معمولاً در شرایط عدم دسترسی به ابزار اندوسکوپی با هدف خارج نمودن اجسام خارجی از داخل معده و انتهای مری و انجام نمونه‌برداری در موارد مشکوک به نئوپلازی و عفونت قارچی انجام می‌شود (1). اگرچه خون‌رسانی قوی دیواره معده می‌تواند منجر به التیام بهینه زخم دیواره معده گردد؛ اما مجاورت دائم زخم با اسید معده و وجود حرکات دیواره معده می‌توانند از دلایل گسیختگی زخم گاستروتومی باشند که بیشتر طی سه تا پنج روز پس از جراحی اتفاق می‌افتد (2). گسیختگی زخم با میزان شیوع 3 تا 20 درصد، اصلی‌ترین عامل مرگ و میر پس از جراحی دستگاه گوارش می‌باشد (3). یکی از عوارض دیگر که ایجاد چسبندگی به سایر احشا به ویژه روده‌ها است می‌تواند منجر به انسداد گردد (4). از سوی دیگر، عارضه نشت محتویات گوارشی با شیوع 6 تا 14 درصد می‌تواند منجر به پریتونیت شیمیایی، عفونت منتشر و گاهاً مرگ گردد (5).
باید خاطرنشان ساخت که تجمع مواد غذایی پس از اخذ غذا منجر به اتساع معده و تغییر حجم شدید آن می‌شود. از سوی دیگر له کردن، آمیختن مواد غذایی اسیدی و در نهایت تخلیه محتویات گوارشی از معده و هدایت آن‌ها به سمت روده‌ها نیازمند ایجاد انقباضات قدرتمند در دیواره معده می‌باشد؛ از این رو دیواره معده می‌بایست پس از التیام، تحمل نیروهای کششی را داشته باشد تا در حین فعالیت دچار آسیب و گسیختگی نگردد (6،7).
برای جلوگیری از بروز این عوارض، تجویز داروهای مهارکننده پمپ پروتون از جمله اومپرازول برای کاهش ترشح اسید معده توصیه می‌شود (8). اگرچه تصور بر این بود که این داروها یکی از ایمن‌ترین داروهای مربوط به دستگاه گوارش می‌باشند؛ اما اخیراً نگرانی‌هایی در زمینه عوارض جانبی این داروها به وجود آمده است. کم‌خونی ناشی از فقر آهن و کاهش دانسیته استخوان‌ها ناشی از اختلال در جذب کلسیم در پی سوء‌استفاده طولانی مدت از داروهای مهارکننده پمپ پروتون می‌باشد (9،10).
خار مریم (Silybum marianum) یکی از گیاهان دارویی است که حاوی موادی به نام فلاونولیگنان از جمله سیلیمارین می‌باشد که واجد خواص ضد التهابی، آنتی‌اکسیدانتی و ترمیمی است (11،12). در برخی از مطالعات صورت‌گرفته، افزایش پرولیفراسیون فیبروبلاست‌ها، سنتز کلاژن، رگ‌زایی و بهبود ویژگی‌های بیومکانیکی از جمله اثرات ناشی از تجویز موضعی سیلیمارین بر التیام زخم پوستی رت گزارش شده است (13،14).
اثرات مهاری سیلیمارین بر پیشگیری از بروز زخم‌های پپتیک معده ناشی از ایسکمی تجربی در معده و همچنین استرس سرمایی در رت نیز به اثبات رسیده است (15). در پژوهشی دیگر، سیلیمارین موجب کاهش اندازه زخم‌های مخاطی ایجادشده با اتانول و آسپیرین گردید (16).
با توجه به اثرات متعدد سیلیمارین، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیرات تجویز خوراکی این ماده و مقایسه اثرات آن با اومپرازول بر ویژگی‌های هیستوپاتولوژی و بیومکانیکی دیواره معده در پی جراحی گاستروتومی در رت پایه‌ریزی شده است.
روش بررسی
مطالعه حاضر در ارتباط با 36 سر رت نژاد ویستار با سن تقریباً یکسان و با وزن تقریبی 20±200 گرم انجام شد. رت‌ها به صورت دوتایی در قفس‌های پلاستیکی تحت شرایط نوردهی طبیعی در اتاقی با دمای 3±25 درجه سانتی‌گراد نگهداری شدند. در طول فرایند مطالعه، رت‌ها به صورت آزاد به آب دسترسی داشتند و روزانه دو مرتبه با غذای پلت تغذیه می‌شدند. شایان ذکر است که تمامی مراحل این مطالعه به تصویب کمیته اخلاق دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه رسیده (No. IR-UU-AEC-1430) و با رعایت موازین اخلاق در پژوهش علوم زیستی انجام شده است. رت‌ها به طور تصادفی به سه گروه 12 تایی (شاهد منفی، شاهد مثبت و درمان) تقسیم گردیدند. در تمامی رت‌ها بیهوشی عمومی با تزریق داخل صفاقی ترکیب کتامین (75 میلی‌گرم بر کیلوگرم) و زایلازین (10 میلی‌گرم بر کیلوگرم) ایجاد شد. پس از آماده‌سازی برای جراحی، با رهیافت خط میانی، پوست و خط سفید بریده شد. سپس دو بخیه نگهدارنده از جنس نخ کات گوت 0-3 روی دیواره معده قرار داده شد. در ادامه با استفاده از اسکالپل، برش طولی تمام ضخامت (1 سانتی‌متر) در فضای بین خم بزرگ و کوچک معده ایجاد شد. سپس لبه‌های برش با استفاده از نخ بخیه دکسون (Dexon) سایز 0-4 با دو ردیف الگوی بخیه داخل برنده شامل: کوشینگ و لمبرت بخیه گردید. پس از شستشوی محوطه بطنی با استفاده از سرم فیزیولوژی، لبه‌های برش خط سفید با الگوی ساده سراسری توسط نخ بخیه دکسون سایز 0-3 و پوست با استفاده از نخ بخیه سیلک 0-3 با الگوی ساده سراسری بخیه شد.
متعاقب برگشت از بیهوشی، برای گروه شاهد منفی (کنترل منفی) 2 میلی‌لیتر سرم فیزیولوژی، برای گروه شاهد مثبت (کنترل مثبت) 6/3 میلی‌گرم بر کیلوگرم اومپرازول (Slovenia، Novo Mesto، KRKA) و برای گروه درمان 50 میلی‌گرم بر کیلوگرم سیلیمارین (USA، Saint Louis، Sigma-Aldrich) به صورت سوسپانسیون در 2 میلی‌لیتر سرم فیزیولوژی تجویز گردید. طول دوره درمان برای تمامی رت‌ها پنج روز متوالی بود.
در روز ششم رت‌ها با استفاده از تزریق داخل صفاقی ترکیب کتامین (150 میلی‌گرم بر کیلوگرم) و زایلازین (10 میلی‌گرم بر کیلوگرم) آسان‌کشی شدند. حفره بطنی از رهیافت قبلی‌ها باز گردید. ابتدا میزان چسبندگی داخل حفره بطنی، وجود آبسه ماکروسکوپیک و پریتونیت بر مبنای مدل Ersoy مورد بررسی قرار گرفت. بر این اساس در صورت چسبندگی بسیار سطحی و ضعیف نمره 1، چسبندگی موضعی مشخص نمره 2، چسبندگی‌های چندگانه و قوی نمره 3 و چسبندگی شدید به دیواره حفره بطنی نمره 4 در نظر گرفته شد. به عدم وجود چسبندگی نیز نمره‌ای تعلق نمی‌گرفت (17). سپس معده به طور کامل از طریق ایجاد برش‌هایی در قسمت کاردیا و پیلور برداشته شد. از هر گروه شش نمونه با استفاده از آزمون کشش و شش نمونه دیگر از نظر آسیب‌شناسی مورد ارزیابی قرار گرفتند.
در ادامه، نواری به عرض 1 و طول 2 سانتی‌متر از دیواره معده که در بر گیرنده محل بخیه بود برداشته شد و برای ارزیابی هیستوپاتولوژیکی داخل محلول فرمالین 10 درصد قرار گرفت. به منظور آزمون کشش، نمونه‌های با ابعاد مشابه داخل گاز استریل که آغشته به محلول نرمال سالین بود قرار گرفتند.
مقاطع بافتی پس از قالب‌گیری با استفاده از پارافین، تحت رنگ‌آمیزی هماتوکسیلین- ائوزین و تری‌کروم ماسون قرار گرفتند. در ادامه توسط میکروسکوپ نوری، میزان نفوذ سلول‌های التهابی، میزان سازمان یافتن رشته‌های کلاژن، میزان رگ‌زایی در بافت جوانه‌ای و میزان بلوغ فیبروبلاست‌ها مورد بررسی قرار گرفت و با استفاده از مدلAbramov نمره‌گذاری شد (جدول 1). برای ارزیابی هر پارامتر به صورت جداگانه، مقاطع بافتی نمونه‌ها در 10 بخش بررسی و نمره‌گذاری گردیدند (18).
به منظور ارزیابی بیومکانیکی نمونه‌ها از دستگاه کشش طولی (UK، Surrey، Stable Micro Systems Ltd، TA.XT Express) با کمک لود سل 30 کیلوگرمی با سرعت کشش 30 میلی‌متر در دقیقه انجام شد و پارامترهایی از جمله حداکثر نیرو، نیروی تسلیم، تنش و انرژی جذب‌شده دیواره معده التیام‌یافته اندازه‌گیری گردید. دستگاه مورد استفاده برای آنالیز داده‌های حاصل از آزمون کشش به یک رایانه متصل بود و همزمان با انجام این آزمون با استفاده از نرم‌افزار Exponent (UK، Surrey، Stable Micro Systems Ltd، Version 5.1.1.0)، منحنی نیرو- تغییر زمان رسم گردید.
داده‌های حاصل از ارزیابی‌های مختلف در این مطالعه با استفاده از نرم‌افزار آماری Minitab مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. برای ارزیابی داده‌های کمی حاصل از ارزیابی بیومکانیک از دو آزمون آنالیز واریانس یک‌طرفه و تعقیبی Tukey استفاده شد. برای تعیین اختلاف آماری داده‌های کیفی حاصل از ارزیابی کالبدگشایی و هیستوپاتولوژیک نیز آزمون‌های Kruskal-Wallis
جدول شماره 1: روش نمره‌گذاری شاخص‌های التیام بافت با استفاده از روش Abramov (18)
| نمره | نفوذ سلول‌های التهابی | آرایش کلاژن | تعداد عروق | بلوغ فیبروبلاست | تشکیل بافت اپیتلیال |
| 0 | وجود ندارد | تشکیل‌نشده | 0 | نابالغ | تشکیل‌نشده |
| 1-0 | کم | بسیار کم | 5-1 | بلوغ کم | کم |
| 2-1 | متوسط | متوسط | 10-6 | بلوغ متوسط | تشکیل بافت به هم ریخته |
| 3-2 | زیاد | فراوان | بیشتر از 10 | کاملاً بالغ | تشکیل کامل بافت |
و Mann-Whitney مورد استفاده قرار گرفتند. در تمام آنالیزها مقدار (05/0>P) به عنوان سطح اختلاف آماری معنادار در نظر گرفته شد.
نتایج رتبه‌بندی مشاهدات کالبدگشایی و آسیب‌شناسی در جدول 2 نشان داده شده است. ارزیابی آماری نمره‌دهی به میزان چسبندگی نشان داد که اختلاف آماری معناداری بین سه گروه مورد مطالعه وجود ندارد (05/0<P). بر مبنای نتایج، چادرینه بزرگ و قسمت‌هایی از کبد بیشتر دچار چسبندگی شده بودند که تقریباً به راحتی و دستکاری جزئی آزاد می‌شدند. میزان نفوذ سلول‌های التهابی در گروه شاهد منفی بیشتر از گروه شاهد مثبت و درمان بود (05/0˂P). از نظر آماری اختلاف بین دو گروه شاهد مثبت و درمان معنادار نبود (05/0<P). در این مطالعه بیشترین میزان رگ‌زایی در گروه درمان با سیلیمارین مشاهده شد که اختلاف معناداری با سایر گروه‌ها داشت (05/0˂P) (شکل 2). اگرچه میزان رگ‌زایی در گروه شاهد مثبت نسبت به گروه شاهد منفی بیشتر بود؛ اما این اختلاف از نظر آماری معنادار نبود (05/0<P). (شکل 2). در رنگ‌آمیزی تری‌کروم ماسون نیز میزان تشکیل و سازمان‌یابی رشته‌های کلاژن در گروه درمان به طور چشمگیری افزایش یافته بود (شکل 2) و بین این گروه با گروه شاهد منفی و شاهد مثبت تفاوت معناداری مشاهده شد (05/0˂P). همچنین بین گروه‌های شاهد منفی و شاهد مثبت تفاوت معناداری وجود داشت (05/0˂P). در گروه درمان، تعداد فیبروبلاست‌های بالغ به طور معناداری بیشتر از دو گروه شاهد منفی و شاهد مثبت بود (05/0˂P). در این دو گروه بیشتر فیبروبلاست‌های نابالغ به صورت پراکنده مشاهده شدند. باید خاطرنشان ساخت که بین گروه‌های شاهد منفی و شاهد مثبت تفاوت معناداری از نظر تعداد فیبروبلاست‌های بالغ مشاهده نگردید (05/0<P). مشاهدات میکروسکوپی نیز نشان دادند که تفاوت معناداری بین گروه درمان و سایر گروه‌ها از نظر تشکیل بافت اپیتلیال وجود دارد (05/0˂P). این در حالی است که بین
نتایج رتبه‌بندی مشاهدات کالبدگشایی و آسیب‌شناسی در جدول 2 نشان داده شده است. ارزیابی آماری نمره‌دهی به میزان چسبندگی نشان داد که اختلاف آماری معناداری بین سه گروه مورد مطالعه وجود ندارد (05/0<P). بر مبنای نتایج، چادرینه بزرگ و قسمت‌هایی از کبد بیشتر دچار چسبندگی شده بودند که تقریباً به راحتی و دستکاری جزئی آزاد می‌شدند. میزان نفوذ سلول‌های التهابی در گروه شاهد منفی بیشتر از گروه شاهد مثبت و درمان بود (05/0˂P). از نظر آماری اختلاف بین دو گروه شاهد مثبت و درمان معنادار نبود (05/0<P). در این مطالعه بیشترین میزان رگ‌زایی در گروه درمان با سیلیمارین مشاهده شد که اختلاف معناداری با سایر گروه‌ها داشت (05/0˂P) (شکل 2). اگرچه میزان رگ‌زایی در گروه شاهد مثبت نسبت به گروه شاهد منفی بیشتر بود؛ اما این اختلاف از نظر آماری معنادار نبود (05/0<P). (شکل 2). در رنگ‌آمیزی تری‌کروم ماسون نیز میزان تشکیل و سازمان‌یابی رشته‌های کلاژن در گروه درمان به طور چشمگیری افزایش یافته بود (شکل 2) و بین این گروه با گروه شاهد منفی و شاهد مثبت تفاوت معناداری مشاهده شد (05/0˂P). همچنین بین گروه‌های شاهد منفی و شاهد مثبت تفاوت معناداری وجود داشت (05/0˂P). در گروه درمان، تعداد فیبروبلاست‌های بالغ به طور معناداری بیشتر از دو گروه شاهد منفی و شاهد مثبت بود (05/0˂P). در این دو گروه بیشتر فیبروبلاست‌های نابالغ به صورت پراکنده مشاهده شدند. باید خاطرنشان ساخت که بین گروه‌های شاهد منفی و شاهد مثبت تفاوت معناداری از نظر تعداد فیبروبلاست‌های بالغ مشاهده نگردید (05/0<P). مشاهدات میکروسکوپی نیز نشان دادند که تفاوت معناداری بین گروه درمان و سایر گروه‌ها از نظر تشکیل بافت اپیتلیال وجود دارد (05/0˂P). این در حالی است که بین
شکل شماره 1: پیکان قرمز= نشت محتویات گوارشی از معده و نشانه‌های پریتونیت در گروه شاهد منفی (A)؛ پیکان سفید= چسبندگی جزئی بین چادرینه و کبد در گروه شاهد مثبت تحت درمان با اومپرازول (B) و گروه درمان‌شده با سیلیمارین (C)
جدول شماره 2: میانگین±انحراف معیار رتبه‌های مربوط به یافته‌های کالبدگشایی و آسیب‌شناسی پس از جراحی گاستروتومی در گروه‌های مورد مطالعه
| گروه | چسبندگی | التهاب | رگ‌زایی | تجمع کلاژن | بلوغ فیبروبلاست‌ها | تشکیل اپیتلیوم |
| شاهد منفی | a54/0±60/1 | a28/0±14/2 | a41/0±90/1 | a03/0±06/0 | a12/0±88/0 | a41/0±40/1 |
| شاهد مثبت | a89/0±40/1 | b53/0±51/1 | a27/0±30/2 | b03/0±09/0 | a15/0±00/1 | a44/0±30/1 |
| درمان | a82/0±22/1 | b29/0±13/1 | b00/0±0/3 | c05/0±17/0 | b28/0±78/1 | b44/0±20/2 |
شکل شماره 2: A، B و C انتشار سلول‌های التهابی در محل التیام دیواره معده را نشان می‌دهد که در گروه شاهد منفی به طور معناداری بیشتر از دو گروه دیگر بود (05/0˂P) (رنگ‌آمیزی هماتوکسیلین- ائوزین، بزرگنمایی 400)؛ D، E و F میزان رگ‌زایی را نشان می‌دهد و پیکان‌های مشکی به مقاطع عروقی اشاره می‌کنند که بیشترین میزان رگ‌زایی مربوط به گروه درمان می‌باشد (05/0˂P) (رنگ‌آمیزی هماتوکسیلین- ائوزین، بزرگنمایی 400)؛ G، H و I تجمع رشته‌های کلاژن در بافت جوانه‌ای در محل التیام دیواره معده را نشان می‌دهد که رنگ آبی نمایانگر تجمع کلاژن می‌باشد. بیشترین میزان کلاژن در گروه درمان مشاهده می‌شود (05/0˂P). در این گروه، دستجات متراکم از رشته‌های کلاژن به صورت نمایان مشاهده شدند؛ در حالی که در سایر گروه‌ها تجمع و آرایش منظمی از رشته‌های کلاژن وجود نداشت (رنگ‌آمیزی تری‌کروم ماسون، بزرگنمایی 100)؛ J، K و L میزان ترمیم بافت اپیتلیال را نشان می‌دهد. کادر درج‌شده روی تصاویر نشان‌دهنده ضخامت لایه اپیتلیال می‌باشد. تشکیل و ترمیم اپیتلیال در گروه درمان نسبت به سایر گروه‌ها دارای پیشرفت چشمگیری بود و تفاوت معناداری داشت (05/0P<) (رنگ‌آمیزی هماتوکسیلین- ائوزین، بزرگنمایی 100)
گروه شاهد منفی و شاهد مثبت تفاوت آماری معناداری مشاهده نگردید (شکل 2) (05/0<P).
براساس نتایج آزمون کشش، افزایش ویژگی‌های بیومکانیکی شامل: حداکثر نیرو، نیروی تسلیم، تنش و انرژی جذب‌شده در گروه درمان با سیلیمارین در مقایسه با دو گروه شاهد معنادار بود (05/0˂P). نتایج نشان دادند که تجویز اومپرازول، تغییری را در ویژگی‌های بیومکانیکی دیواره معده در حال التیام در مقایسه با گروه شاهد منفی ایجاد نکرده است (05/0<P) (جدول 3).
براساس نتایج آزمون کشش، افزایش ویژگی‌های بیومکانیکی شامل: حداکثر نیرو، نیروی تسلیم، تنش و انرژی جذب‌شده در گروه درمان با سیلیمارین در مقایسه با دو گروه شاهد معنادار بود (05/0˂P). نتایج نشان دادند که تجویز اومپرازول، تغییری را در ویژگی‌های بیومکانیکی دیواره معده در حال التیام در مقایسه با گروه شاهد منفی ایجاد نکرده است (05/0<P) (جدول 3).
جدول شماره 3: نتایج آزمون کشش دیواره معده پس از جراحی گاستروتومی در گروه‌های مورد مطالعه
داده‌ها به صورت میانگین±انحراف معیار نشان داده شده‌اند.
⃰ نشان‌دهنده اختلاف آماری معنادار بین داده‌ها در هر ستون می‌باشد (05/0>P).
داده‌ها به صورت میانگین±انحراف معیار نشان داده شده‌اند.
| گروه | حداکثر نیرو (نیوتن) | نیروی تسلیم (نیوتن) | تنش (نیوتن بر میلی‌متر مربع) | انرژی جذب‌شده (ژول) |
| شاهد منفی | 33/0±03/1 | 36/0±86/0 | 03/0±06/0 | 03/0±08/0 |
| شاهد مثبت | 28/0±33/1 | 32/0±15/1 | 03/0±09/0 | 03/0±29/0 |
| درمان | ⃰18/0±60/2 | ⃰17/0±41/2 | ⃰05/0±17/0 | ⃰41/0±12/1 |
بحث
اگرچه خون‌رسانی فراوان دیواره معده می‌تواند عامل مساعدت کننده التیام و ترمیم مطلوب محل جراحی آن باشد؛ اما مجاورت دائم موضع التیام با اسید معده، وجود حرکات در دیواره معده و آلودگی با محتویات گوارشی می‌توانند از دلایل گسیختگی زخم گاستروتومی باشند. از آنجایی که درمان‌های دارویی معمول پس از این نوع جراحی معده با بروز عوارض جانبی متعددی همراه می‌باشند، مطالعه حاضر با تکیه بر خواص ضد التهابی، آنتی‌اکسیدانتی و التیامی سیلیمارین بر التیام زخم گاستروتومی در مدل حیوانی رت پایه‌ریزی شد.
یکی از دلایل عدم التیام، طولانی شدن دوره التهاب می‌باشد (19). با توجه به اینکه مصرف داروهای ضد التهاب استروئیدی و غیر استروئیدی نیز خود می توانند باعث بروز زخم های مخاطی در معده شوند، لذا تجویز آن‌ها متعاقب جراحی‌های معده می‌تواند مخاطره‌آمیز باشد (20،21). پیش از این بروز اثرات ضد التهابی سیلیمارین در بافت‌های مختلف به اثبات رسیده است (22). در این راستا، شریفی و همکاران نشان داده‌اند که تیمار فیبروبلاست‌ها با سیلیمارین باعث افزایش زنده‌مانی آن‌ها در محیط کشت گشته و از رونویسی ژن لیپواکسیژناز ممانعت به عمل می‌آورد. این پژوهشگران در مطالعه خود به اثرات آنتی‌اکسیدانتی و افزایش توان پاکسازی رادیکال‌های آزاد نیز اشاره نموده‌اند (23).
نتایج مطالعه حاضر نشان دادند که سیلیمارین به طور معناداری باعث کاهش نفوذ سلول‌های التهابی در موضع التیام دیواره معده در مقایسه با گروه شاهد منفی شده است. این در حالی می‌باشد که در مقایسه با گروه شاهد مثبت (درمان با اومپرازول)، اختلاف آماری معناداری مشاهده نشد. این یافته می‌تواند با اثر ضد التهابی اومپرازول در ارتباط باشد (24). پژوهشگران بر این باور هستند که این اثر داروهای مهارکننده پمپ پروتون، مستقل از اثر ضد اسیدی آن‌ها بوده و تأثیر این داروها از طریق کاهش دادن رونویسی و ترجمه ژن مربوط به واسطه‌های التهابی شامل اینترلوکین‌ها، TNFα و NF-κB می‌باشد (25). جلوگیری از مهاجرت نوتروفیل‌ها، کاهش تولید سیتوکین‌های پیش التهابی و پاکسازی مستقیم گونه‌های فعال اکسیژن از دیگر مکانیسم‌های معرفی‌شده برای بروز اثر ضد التهابی این دسته از داروها می‌باشند (26).
با سپری شدن مرحله التهاب در روند طبیعی التیام زخم، مرحله تکثیر فیبروبلاست‌ها و متعاقب آن تولید و ترشح کلاژن از فیبروبلاست‌های بالغ فرا می‌رسد. در این مطالعه نشان داده شد که تجویز سیلیمارین می‌تواند بلوغ فیبروبلاست‌ها را در مقایسه با گروه‌های شاهد افزایش دهد و زمینه را برای التیام سریع‌تر فراهم آورد. بررسی‌های هیستوپاتولوژی نیز نشان دادند که آرایش میزان تجمع کلاژن در گروه درمان با سیلیمارین به طور معناداری بیشتر از دو گروه دیگر بوده است. اشکانی اصفهانی و همکاران نیز به نتایج مشابهی در مورد تأثیر سیلیمارین بر التیام زخم تجربی پوست دست یافتند (14). افزایش محتوای کلاژن، کاهش التهاب، افزایش تعداد فیبروسیت‌ها، افزایش آرایش و بلوغ رشته‌های کلاژن در بافت جوانه‌ای و افزایش قدرت کششی پوست التیام‌یافته نتایجی بودند که عریان و همکاران در پی تجویز موضعی سیلیمارین به منظور التیام زخم برداشتی پوست در رت گزارش نمودند (13).
یکی از جنبه‌های مهم التیام مطلوب بافت، پیدایش عروق خونی جدید در بافت جوانه‌ای است؛ زیرا در این صورت امکان رساندن اکسیژن و مواد غذایی و نیز انتقال متابولیت‌های زائد از موضع التیام فراهم می‌گردد (27). اگرچه در این مطالعه بررسی‌های هیستوپاتولوژی بیانگر بیشترین میزان رگ‌زایی در گروه درمان با سیلیمارین بودند؛ اما پیش‌تر اثرات ضد رگ‌زایی سیلیمارین در بافت‌های توموری مختلف گزارش شده است. در این رابطه، Walterova و Kren معتقد هستند که سیلیمارین باعث آپوپتوز سلول‌های اندوتلیال عروق و توقف رگ‌زایی می‌شود (28). Jiang و همکاران نیز بر این باور می‌باشند که سیلیمارین از طریق کاهش میزان ترشح فاکتور رشد اندوتلیالی موجب جلوگیری از رگ‌زایی در بافت‌های توموری می‌گردد (29). در مقابل، اشکانی اصفهانی و همکاران در پی مطالعه اثر سیلیمارین بر التیام زخم تجربی پوست شاهد افزایش میزان رگ‌زایی در بافت جوانه‌ای بودند که این مهم با نتایج مطالعه حاضر همخوانی دارد (14). مطالعه برون زیستی جدیدی در این زمینه نشان داده است که تیمار سلول‌های اندوتلیال عروق با سیلیمارین می‌تواند باعث افزایش مهاجرت‌پذیری این سلول‌ها و در پی آن افزایش میزان رگ‌زایی گردد (30). به نظر می‌رسد که ماهیت متفاوت سیگنال‌های موضع التیام زخم با بافت توموری باعث عملکرد دوگانه سیلیمارین بر رگ‌زایی می‌شود.
لایه اپیتلیال معده که مسئول ترشح مخاط است، به عنوان اولین سد محافظتی در برابر اسید معده و مواد سمی موجود در لومن معده بوده و مسئول ممانعت از انتقال و انتشار باکتری‌های گوارشی به گردش خون نیز می‌باشد (31)؛ بنابراین التیام مطلوب زخم دیواره معده و بهبود شرایط بیمار، ارتباط زیادی با ترمیم این لایه دارد. در این ارتباط، شریفی و همکاران نشان داده‌اند که تجویز سیلیمارین باعث تسریع ترمیم لایه اپیتلیال پوست در مدل زخم برداشتی در رت می‌شود. علی‌آبادی و همکاران نیز نتایج مشابهی را در این زمینه گزارش کرده‌اند (32). در مطالعه حاضر نیز بهبود ترمیم اپیتلیوم تحت تأثیر سیلیمارین مشاهده گردید.
تشکیل بافت جوانه‌ای با میزان کلاژن بیشتر می‌تواند به آب‌بندی بهتر و جلوگیری از نشت محتویات گوارشی منجر گردد. هرچه میزان نشت بیشتر باشد، چسبندگی بیشتری در محل التیام مشاهده می‌شود که خود عوارض زیادی از جمله سوء هاضمه و انسداد گوارشی را به همراه دارد (5).
ارزیابی کالبدگشایی در این مطالعه بیانگر میزان چسبندگی کمتر در گروه درمان‌شده با سیلیمارین بود. اگرچه این اختلاف از نظر آماری معنادار نبود (05/0<P). به نظر می‌رسد که استفاده از دو ردیف الگوی بخیه داخل برنده در این مطالعه، تأثیر عمده‌ای بر میزان نشت در هر سه گروه داشته است.
از آنجایی که انقباضات دیواره معده در مقایسه با سایر قسمت‌های دستگاه گوارش بسیار قوی‌تر صورت می‌گیرد؛ بنابراین معده بیشتر دستخوش تغییرات در ابعاد می‌گردد (33)؛ بنابراین ارزیابی ویژگی‌های بیومکانیکی آن برای بررسی تأثیر هرگونه مداخله بسیار حائز اهمیت می‌باشد. ایجاد انقباضات شدید عضلانی در دیواره معده جهت له نمودن و آمیختن محتویات گوارشی با اسید معده از جمله عملکردهای اصلی معده می‌باشد (6،7)؛ از این رو دیواره آن باید به انداره کافی در مقابل نیروهای کششی مقاومت داشته باشد تا دچار گسیختگی نگردد. براساس یافته‌های حاصل از ارزیابی بیومکانیک مطالعه حاضر، قدرت کششی موضع التیام در گروه درمان با سیلیمارین، افزایش معناداری نسبت به گروه‌های دیگر داشته است. افزایش قدرت کششی در بافت، رابطه مستقیمی با میزان کلاژن تجمع‌یافته در بافت جوانه‌ای و آرایش این رشته‌ها دارد که این مهم با یافته‌های هیستوپاتولوژیکی مطالعه حاضر همخوانی دارد. در صورت پایین بودن میزان تحمل نیرو در نقطه تسلیم، بافت تحت تأثیر نیروهای قوی‌تر، رفتار پلاستیکی از خود نشان داده و دچار پارگی و گسیختگی می‌شود. برای تحمل نیروهای کششی بالا و بدون احتمال آسیب‌دیدگی، بافت التیام‌یافته باید ظرفیت جذب انرژی بالایی داشته باشد. در غیر این صورت در مرحله آزادسازی انرژی که از توان بافت خارج می‌باشد، احتمال بروز جراحات مجدد و پارگی افزایش می‌یابد. نتایج ارزیابی مکانیکی این مطالعه نشان دادند که میزان انرژی جذب‌شده در گروه درمان در مقایسه با گروه‌های شاهد به شکل معناداری افزایش یافته بود. پژوهشگران معتقد هستند که افزایش میزان تنش (استرس) در ارزیابی بیومکانیکی نشان‌دهنده بهبود وضعیت ماده زمینه‌ای و ویژگی‌های بیوشیمیایی یعنی تشکیل رشته‌های مستحکم کلاژن می‌باشد (34). افزایش میزان تولید و آرایش رشته‌های کلاژن (براساس یافته‌های هیستوپاتولوژیکی) در این مطالعه را می‌توان عامل افزایش معنادار استرس در گروه درمان در نظر گرفت.
در رابطه با تأثیر سیلیمارین بر التیام زخم مخاطی معده مطالعات زیادی انجام شده است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به پژوهش Alarcon و همکاران اشاره کرد. این پژوهشگران در مطالعه خود اثرات محافظتی سیلیمارین بر زخم معده با منشأ استرس سرمایی و ایسکمی تجربی را مورد بررسی قرار دادند. طبق نظر ایشان مهار مسیر لیپوکسیژناز، سنتز لکوترین‌ها و جلوگیری از عملکرد نوتروفیل‌ها می‌تواند بر عملکرد محافظت از معده توسط سیلیمارین تأثیرگذار باشد (15). سیلیمارین با فعالیت آنتی‌اکسیدانی خود مخاط معده را از آسیب محافظت می‌کند (35). مکانیسم احتمالی این محافظت می‌تواند در ارتباط با قابلیت حل شدن سیلیمارین در چربی و انتقال آن به غشای سلولی باشد. به روشنی مشخص است که استرس حاد باعث تخلیه گلوتاتیون می‌شود. درمان با سیلیمارین منجر به ذخیره گلوتاتیون و سوپراکسید دیسموتاز می‌گردد (15)؛ بنابراین رادیکال‌های تولیدشده در اثر استرس اکسیداتیو پاکسازی می‌شوند و از اثرات تخریبی ناشی از فعالیت پراکسیداسیون جلوگیری می‌گردد.
نتیجه‌گیری
نتایج مطالعه حاضر نشان دادند که تجویز خوراکی سیلیمارین با بهبود شاخص‌های التیام زخم و افزایش قدرت کششی آن باعث التیام مطلوب زخم تجربی تمام ضخامت دیواره معده در رت می‌گردد. به نظر می‌رسد که براساس یافته‌های مطالعه حاضر می‌توان تجویز سیلیمارین را به عنوان جایگزینی برای داروی اومپرازول در پی جراحی گاستروتومی پیشنهاد نمود تا از این طریق علاوه بر حصول اثرات التیامی مطلوب آن، از عوارض جانبی ناشی از مصرف داروی شیمیایی یادشده احتراز گردد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از معاونت پژوهشی دانشگاه ارومیه به‌دلیل حمایت مالی این مطالعه تشکر و قدردانی می‌نمایند.
اگرچه خون‌رسانی فراوان دیواره معده می‌تواند عامل مساعدت کننده التیام و ترمیم مطلوب محل جراحی آن باشد؛ اما مجاورت دائم موضع التیام با اسید معده، وجود حرکات در دیواره معده و آلودگی با محتویات گوارشی می‌توانند از دلایل گسیختگی زخم گاستروتومی باشند. از آنجایی که درمان‌های دارویی معمول پس از این نوع جراحی معده با بروز عوارض جانبی متعددی همراه می‌باشند، مطالعه حاضر با تکیه بر خواص ضد التهابی، آنتی‌اکسیدانتی و التیامی سیلیمارین بر التیام زخم گاستروتومی در مدل حیوانی رت پایه‌ریزی شد.
یکی از دلایل عدم التیام، طولانی شدن دوره التهاب می‌باشد (19). با توجه به اینکه مصرف داروهای ضد التهاب استروئیدی و غیر استروئیدی نیز خود می توانند باعث بروز زخم های مخاطی در معده شوند، لذا تجویز آن‌ها متعاقب جراحی‌های معده می‌تواند مخاطره‌آمیز باشد (20،21). پیش از این بروز اثرات ضد التهابی سیلیمارین در بافت‌های مختلف به اثبات رسیده است (22). در این راستا، شریفی و همکاران نشان داده‌اند که تیمار فیبروبلاست‌ها با سیلیمارین باعث افزایش زنده‌مانی آن‌ها در محیط کشت گشته و از رونویسی ژن لیپواکسیژناز ممانعت به عمل می‌آورد. این پژوهشگران در مطالعه خود به اثرات آنتی‌اکسیدانتی و افزایش توان پاکسازی رادیکال‌های آزاد نیز اشاره نموده‌اند (23).
نتایج مطالعه حاضر نشان دادند که سیلیمارین به طور معناداری باعث کاهش نفوذ سلول‌های التهابی در موضع التیام دیواره معده در مقایسه با گروه شاهد منفی شده است. این در حالی می‌باشد که در مقایسه با گروه شاهد مثبت (درمان با اومپرازول)، اختلاف آماری معناداری مشاهده نشد. این یافته می‌تواند با اثر ضد التهابی اومپرازول در ارتباط باشد (24). پژوهشگران بر این باور هستند که این اثر داروهای مهارکننده پمپ پروتون، مستقل از اثر ضد اسیدی آن‌ها بوده و تأثیر این داروها از طریق کاهش دادن رونویسی و ترجمه ژن مربوط به واسطه‌های التهابی شامل اینترلوکین‌ها، TNFα و NF-κB می‌باشد (25). جلوگیری از مهاجرت نوتروفیل‌ها، کاهش تولید سیتوکین‌های پیش التهابی و پاکسازی مستقیم گونه‌های فعال اکسیژن از دیگر مکانیسم‌های معرفی‌شده برای بروز اثر ضد التهابی این دسته از داروها می‌باشند (26).
با سپری شدن مرحله التهاب در روند طبیعی التیام زخم، مرحله تکثیر فیبروبلاست‌ها و متعاقب آن تولید و ترشح کلاژن از فیبروبلاست‌های بالغ فرا می‌رسد. در این مطالعه نشان داده شد که تجویز سیلیمارین می‌تواند بلوغ فیبروبلاست‌ها را در مقایسه با گروه‌های شاهد افزایش دهد و زمینه را برای التیام سریع‌تر فراهم آورد. بررسی‌های هیستوپاتولوژی نیز نشان دادند که آرایش میزان تجمع کلاژن در گروه درمان با سیلیمارین به طور معناداری بیشتر از دو گروه دیگر بوده است. اشکانی اصفهانی و همکاران نیز به نتایج مشابهی در مورد تأثیر سیلیمارین بر التیام زخم تجربی پوست دست یافتند (14). افزایش محتوای کلاژن، کاهش التهاب، افزایش تعداد فیبروسیت‌ها، افزایش آرایش و بلوغ رشته‌های کلاژن در بافت جوانه‌ای و افزایش قدرت کششی پوست التیام‌یافته نتایجی بودند که عریان و همکاران در پی تجویز موضعی سیلیمارین به منظور التیام زخم برداشتی پوست در رت گزارش نمودند (13).
یکی از جنبه‌های مهم التیام مطلوب بافت، پیدایش عروق خونی جدید در بافت جوانه‌ای است؛ زیرا در این صورت امکان رساندن اکسیژن و مواد غذایی و نیز انتقال متابولیت‌های زائد از موضع التیام فراهم می‌گردد (27). اگرچه در این مطالعه بررسی‌های هیستوپاتولوژی بیانگر بیشترین میزان رگ‌زایی در گروه درمان با سیلیمارین بودند؛ اما پیش‌تر اثرات ضد رگ‌زایی سیلیمارین در بافت‌های توموری مختلف گزارش شده است. در این رابطه، Walterova و Kren معتقد هستند که سیلیمارین باعث آپوپتوز سلول‌های اندوتلیال عروق و توقف رگ‌زایی می‌شود (28). Jiang و همکاران نیز بر این باور می‌باشند که سیلیمارین از طریق کاهش میزان ترشح فاکتور رشد اندوتلیالی موجب جلوگیری از رگ‌زایی در بافت‌های توموری می‌گردد (29). در مقابل، اشکانی اصفهانی و همکاران در پی مطالعه اثر سیلیمارین بر التیام زخم تجربی پوست شاهد افزایش میزان رگ‌زایی در بافت جوانه‌ای بودند که این مهم با نتایج مطالعه حاضر همخوانی دارد (14). مطالعه برون زیستی جدیدی در این زمینه نشان داده است که تیمار سلول‌های اندوتلیال عروق با سیلیمارین می‌تواند باعث افزایش مهاجرت‌پذیری این سلول‌ها و در پی آن افزایش میزان رگ‌زایی گردد (30). به نظر می‌رسد که ماهیت متفاوت سیگنال‌های موضع التیام زخم با بافت توموری باعث عملکرد دوگانه سیلیمارین بر رگ‌زایی می‌شود.
لایه اپیتلیال معده که مسئول ترشح مخاط است، به عنوان اولین سد محافظتی در برابر اسید معده و مواد سمی موجود در لومن معده بوده و مسئول ممانعت از انتقال و انتشار باکتری‌های گوارشی به گردش خون نیز می‌باشد (31)؛ بنابراین التیام مطلوب زخم دیواره معده و بهبود شرایط بیمار، ارتباط زیادی با ترمیم این لایه دارد. در این ارتباط، شریفی و همکاران نشان داده‌اند که تجویز سیلیمارین باعث تسریع ترمیم لایه اپیتلیال پوست در مدل زخم برداشتی در رت می‌شود. علی‌آبادی و همکاران نیز نتایج مشابهی را در این زمینه گزارش کرده‌اند (32). در مطالعه حاضر نیز بهبود ترمیم اپیتلیوم تحت تأثیر سیلیمارین مشاهده گردید.
تشکیل بافت جوانه‌ای با میزان کلاژن بیشتر می‌تواند به آب‌بندی بهتر و جلوگیری از نشت محتویات گوارشی منجر گردد. هرچه میزان نشت بیشتر باشد، چسبندگی بیشتری در محل التیام مشاهده می‌شود که خود عوارض زیادی از جمله سوء هاضمه و انسداد گوارشی را به همراه دارد (5).
ارزیابی کالبدگشایی در این مطالعه بیانگر میزان چسبندگی کمتر در گروه درمان‌شده با سیلیمارین بود. اگرچه این اختلاف از نظر آماری معنادار نبود (05/0<P). به نظر می‌رسد که استفاده از دو ردیف الگوی بخیه داخل برنده در این مطالعه، تأثیر عمده‌ای بر میزان نشت در هر سه گروه داشته است.
از آنجایی که انقباضات دیواره معده در مقایسه با سایر قسمت‌های دستگاه گوارش بسیار قوی‌تر صورت می‌گیرد؛ بنابراین معده بیشتر دستخوش تغییرات در ابعاد می‌گردد (33)؛ بنابراین ارزیابی ویژگی‌های بیومکانیکی آن برای بررسی تأثیر هرگونه مداخله بسیار حائز اهمیت می‌باشد. ایجاد انقباضات شدید عضلانی در دیواره معده جهت له نمودن و آمیختن محتویات گوارشی با اسید معده از جمله عملکردهای اصلی معده می‌باشد (6،7)؛ از این رو دیواره آن باید به انداره کافی در مقابل نیروهای کششی مقاومت داشته باشد تا دچار گسیختگی نگردد. براساس یافته‌های حاصل از ارزیابی بیومکانیک مطالعه حاضر، قدرت کششی موضع التیام در گروه درمان با سیلیمارین، افزایش معناداری نسبت به گروه‌های دیگر داشته است. افزایش قدرت کششی در بافت، رابطه مستقیمی با میزان کلاژن تجمع‌یافته در بافت جوانه‌ای و آرایش این رشته‌ها دارد که این مهم با یافته‌های هیستوپاتولوژیکی مطالعه حاضر همخوانی دارد. در صورت پایین بودن میزان تحمل نیرو در نقطه تسلیم، بافت تحت تأثیر نیروهای قوی‌تر، رفتار پلاستیکی از خود نشان داده و دچار پارگی و گسیختگی می‌شود. برای تحمل نیروهای کششی بالا و بدون احتمال آسیب‌دیدگی، بافت التیام‌یافته باید ظرفیت جذب انرژی بالایی داشته باشد. در غیر این صورت در مرحله آزادسازی انرژی که از توان بافت خارج می‌باشد، احتمال بروز جراحات مجدد و پارگی افزایش می‌یابد. نتایج ارزیابی مکانیکی این مطالعه نشان دادند که میزان انرژی جذب‌شده در گروه درمان در مقایسه با گروه‌های شاهد به شکل معناداری افزایش یافته بود. پژوهشگران معتقد هستند که افزایش میزان تنش (استرس) در ارزیابی بیومکانیکی نشان‌دهنده بهبود وضعیت ماده زمینه‌ای و ویژگی‌های بیوشیمیایی یعنی تشکیل رشته‌های مستحکم کلاژن می‌باشد (34). افزایش میزان تولید و آرایش رشته‌های کلاژن (براساس یافته‌های هیستوپاتولوژیکی) در این مطالعه را می‌توان عامل افزایش معنادار استرس در گروه درمان در نظر گرفت.
در رابطه با تأثیر سیلیمارین بر التیام زخم مخاطی معده مطالعات زیادی انجام شده است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به پژوهش Alarcon و همکاران اشاره کرد. این پژوهشگران در مطالعه خود اثرات محافظتی سیلیمارین بر زخم معده با منشأ استرس سرمایی و ایسکمی تجربی را مورد بررسی قرار دادند. طبق نظر ایشان مهار مسیر لیپوکسیژناز، سنتز لکوترین‌ها و جلوگیری از عملکرد نوتروفیل‌ها می‌تواند بر عملکرد محافظت از معده توسط سیلیمارین تأثیرگذار باشد (15). سیلیمارین با فعالیت آنتی‌اکسیدانی خود مخاط معده را از آسیب محافظت می‌کند (35). مکانیسم احتمالی این محافظت می‌تواند در ارتباط با قابلیت حل شدن سیلیمارین در چربی و انتقال آن به غشای سلولی باشد. به روشنی مشخص است که استرس حاد باعث تخلیه گلوتاتیون می‌شود. درمان با سیلیمارین منجر به ذخیره گلوتاتیون و سوپراکسید دیسموتاز می‌گردد (15)؛ بنابراین رادیکال‌های تولیدشده در اثر استرس اکسیداتیو پاکسازی می‌شوند و از اثرات تخریبی ناشی از فعالیت پراکسیداسیون جلوگیری می‌گردد.
نتیجه‌گیری
نتایج مطالعه حاضر نشان دادند که تجویز خوراکی سیلیمارین با بهبود شاخص‌های التیام زخم و افزایش قدرت کششی آن باعث التیام مطلوب زخم تجربی تمام ضخامت دیواره معده در رت می‌گردد. به نظر می‌رسد که براساس یافته‌های مطالعه حاضر می‌توان تجویز سیلیمارین را به عنوان جایگزینی برای داروی اومپرازول در پی جراحی گاستروتومی پیشنهاد نمود تا از این طریق علاوه بر حصول اثرات التیامی مطلوب آن، از عوارض جانبی ناشی از مصرف داروی شیمیایی یادشده احتراز گردد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از معاونت پژوهشی دانشگاه ارومیه به‌دلیل حمایت مالی این مطالعه تشکر و قدردانی می‌نمایند.
References:
- Pfau PR. Removal and management of esophageal foreign bodies. Techn Gastrointest Endosc 2014;16(1):32-9. Link
- Sorensen LT, Hemmingsen U, Kallehave F, Wille-Jorgensen P, Kjaergaard J, Moller LN, et al. Risk factors for tissue and wound complications in gastrointestinal surgery. Ann Surg 2005;241(4):654-8. PMID: 15798468
- Prado Filho OR, Fontes CER, Seidel AC, Tomasi MDA, Tomasi HDA. Colonic anastomosis with fibrin glue in diabetic rats. Magazine Braz Coll Surg 2008;35(5):329-33. Link
- Carucci LR, Turner MA, Conklin RC, DeMaria EJ, Kellum JM, Sugerman HJ. Roux-en-Y gastric bypass surgery for morbid obesity: Evaluation of postoperative extraluminal leaks with upper gastrointestinal series. Radiology 2006;238(1):119-27. PMID: 16373763
- Saber A, Gad MA, Ellabban GM. Perforated duodenal ulcer in high risk patients: is percutaneous drainage justified? N Am J Med Sci 2012;4(1):35-9. PMID: 22393546
- Kong F, Singh RP. Disintegration of solid foods in human stomach. J Food Sci 2008;73(5):67-80. PMID: 18577009
- Brandstaeter S, Fuchs SL, Aydin RC, Cyron CJ. Mechanics of the stomach: a review of an emerging field of biomechanics. GAMM‐Mitteilungen 2019;42(3):e201900001. Link
- Johnson DA, Oldfield EC 4th. Reported side effects and complications of long-term proton pump inhibitor use: dissecting the evidence. Clin Gastroenterol Hepatol 2013;11(5):458-64. PMID: 23247326
- Sarzynski E, Puttarajappa C, Xie Y, Grover M, Laird-Fick H. Association between proton pump inhibitor use and anemia: a retrospective cohort study. Dig Dis Sci 2011;56(8):2243-53. PMID: 21318590
- Khalili H, Huang ES, Jacobson BC, Camargo CA, Feskanich D, Chan AT. Use of proton pump inhibitors and risk of hip fracture in relation to dietary and lifestyle factors: a prospective cohort study. BMJ 2012;344:e372. PMID: 22294756
- Surai PF. Silymarin as a natural antioxidant: an overview of the current evidence and perspectives. Antioxidants (Basel) 2015;4(1):204-47. PMID: 26785346
- Akbari-Kordkheyli V, Abbaszadeh-Goudarzi K, Nejati-Laskokalayeh M, Zarpou S, Khonakdar-Tarsi A. The protective effects of silymarin on ischemia-reperfusion injuries: a mechanistic review. Iran J Basic Med Sci 2019;22(9):968-76. PMID: 31807239
- Oryan A, Tabatabaei-Naeini A, Moshiri A, Mohammadalipour A, Tabandeh MR. Modulation of cutaneous wound healing by silymarin in rats. J Wound Care 2012;21(9):457-64. PMID: 22990400
- Ashkani-Esfahania S, Emamia Y, Esmaeilzadeha E, Bagheria F, Namazi MR, Keshtkar M. Silymarin enhanced fibroblast proliferation and tissue regeneration in full thickness skin wounds in rat models; a stereological study. J Saudi Soc Dermatol Dermatol Surg 2013;17(1):7-12. Link
- Alarcon de la Lastra C, Martin MJ, Marhuenda E. Gastric anti-ulcer activity of silymarin, a lipoxygenase inhibitor, in rats. J Pharm Pharmacol 1992;44(11):929-31. PMID: 1361540
- Shin JH, Lee CW, Oh SJ, Yun J, Lee K, Park SK, et al. Protective effect of silymarin against ethanol-induced gastritis in rats: role of sulfhydryls, nitric oxide and gastric sensory afferents. Food Chem Toxicol 2013;55:353-7. PMID: 23357565
- Ersoy E, Ozturk V, Yazgan A, Ozdogan M, Gundogdu H. Comparison of the two types of bioresorbable barriers to prevent intra-abdominal adhesions in rats. J Gastrointest Surg 2009;13(2):282-6. PMID: 18777122
- Abramov Y, Golden B, Sullivan M, Botros SM, Miller JJ, Alshahrour A, et al. Histologic characterization of vaginal vs. abdominal surgical wound healing in a rabbit model. Wound Repair Regen 2007;15(1):80-6. PMID: 17244323
- Demidova-Rice TN, Hamblin MR, Herman IM. Acute and impaired wound healing: pathophysiology and current methods for drug delivery, part 1: Normal and chronic wounds: biology, causes, and approaches to care. Adv Skin Wound Care 2012;25(7):304-14. PMID: 22713781
- Wallace JL. How do NSAIDs cause ulcer disease? Baillieres Best Pract Res Clin Gastroenterol 2000;14(1):147-59. PMID: 10749095
- Hernández-Díaz S, Rodríguez LA. Steroids and risk of upper gastrointestinal complications. Am J Epidemiol 2001;153(11):1089-93. PMID: 11390328
- Al Rasheed NM, Faddah LM, Mohamed AM. Potential impact of silymarin in combination with chlorogenic acid and/or melatonin in combating cardiomyopathy induced by carbon tetrachloride. Saudi J Biol Sci 2014;21(3):265-74. PMID: 24955012
- Sharifi R, Pasalar P, Kamalinejad M, Dehpour AR, Tavangar SM, Paknejad M et al. The effect of silymarin (Silybum marianum) on human skin fibroblasts in an in vitro wound healing model. Pharm Biol 2013;51(3):298-303. PMID: 23137300
- Ghebremariam YT, Cooke JP, Gerhart W, Griego C, Brower JB, Doyle-Eisele M, et al. Pleiotropic effect of the proton pump inhibitor esomeprazole leading to suppression of lung inflammation and fibrosis. J Transl Med 2015;13:249. PMID: 26231702
- Tanigawa T, Watanabe T, Higuchi K, Machida H, Okazaki H, Yamagami H, et al. Lansoprazole, a proton pump inhibitor, suppresses production of tumor necrosis factor-alpha and interleukin-1beta induced by lipopolysaccharide and helicobacter pylori bacterial components in human monocytic cells via inhibition of activation of nuclear factor-kappab and extracellular signal-regulated kinase. J Clin Biochem Nutr 2009;45(1):86-92. PMID: 19590712
- Martins de Oliveira R, Antunes E Pedrazzoli J, Jr-Gambero A. The inhibitory effects of H+ K+ ATPase inhibitors on human neutrophils in vitro: restoration by a K+ ionophore. Inflamm Res 2007;56(3):105-11. PMID: 17406807
- Jones MK, Wang H, Peskar BM. Inhibition of angiogenesis by nonsteroidal anti-inflammatory drugs: insight into mechanisms and implications for cancer growth and ulcer healing. Nat Med 1999;5(12):1418-23. PMID: 10581086
- Kren V, Walterova D. Silybin and silymarin-- new effects and applications. Biomed Pap Med Fac Univ Palacky Olomouc Czech Repub 2005;149(1):29-41. PMID: 16170386
- Jiang C, Agarwal R, Lu J. Anti-angiogenic potential of a cancer chemopreventive flavonoid antioxidant, silymarin: Inhibition of key attributes of vascular endothelial cells and angiogenic cytokine secretion by cancer epithelial cells. Biochem Biophys Res Commun 2000;276(1):371-8. PMID: 11006131
- Gadad PC, Matthews KH, Knott RM. Silymarin released from sterile wafers restores glucose impaired endothelial cell migration. Int J Pharm 2013;457(1):40-9. PMID: 24055598
- Niv Y, Banić M. Gastric barrier function and toxic damage. Dig Dis 2014;32(3):235-42. PMID: 24732189
- Sharifi R, Rastegar H, Kamalinejad M, Dehpour AR, Tavangar SM, Paknejad M, et al. Effect of topical application of silymarin (Silybum marianum) on excision wound healing in albino rats. Acta Med Iran 2012;50(9):583-8. PMID: 23165806
- Schulze-Delrieu K, Herman RJ, Shirazi SS, Brown BP. Contractions move contents by changing the configuration of the isolated cat stomach. Am J Physiol 1998;274(2):359-69. PMID: 9486190
- Behfar M, Sarrafzadeh-Rezaei F, Hobbenaghi R, Delirezh N, Dalir-Naghadeh B. Enhanced mechanical properties of rabbit flexor tendons in response to intratendinous injection of adipose derived stromal vascular fraction. Curr Stem Cell Res Ther 2012;7(3):173-8. PMID: 22329584
- Huilgol SV, Jamadar MG. Gastroprotective role of bioflavonoid silymarin in animal model of acute cold-restraint stress induced gastric ulceration. Injury 2013;6(1):40-3. Link
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي |
موضوع مقاله:
جراحی
دریافت: 1399/5/6 | پذیرش: 1399/7/16 | انتشار: 1399/9/10
دریافت: 1399/5/6 | پذیرش: 1399/7/16 | انتشار: 1399/9/10
فهرست منابع
1. 1. Pfau PR. Removal and management of esophageal foreign bodies. Techn Gastrointest Endosc 2014;16(1):32-9. Link [DOI:10.1016/j.tgie.2013.10.004]
2. Sorensen LT, Hemmingsen U, Kallehave F, Wille-Jorgensen P, Kjaergaard J, Moller LN, et al. Risk factors for tissue and wound complications in gastrointestinal surgery. Ann Surg 2005;241(4):654-8. PMID: 15798468
3. Prado Filho OR, Fontes CER, Seidel AC, Tomasi MDA, Tomasi HDA. Colonic anastomosis with fibrin glue in diabetic rats. Magazine Braz Coll Surg 2008;35(5):329-33. Link [DOI:10.1590/S0100-69912008000500010]
4. Carucci LR, Turner MA, Conklin RC, DeMaria EJ, Kellum JM, Sugerman HJ. Roux-en-Y gastric bypass surgery for morbid obesity: Evaluation of postoperative extraluminal leaks with upper gastrointestinal series. Radiology 2006;238(1):119-27. PMID: 16373763 [DOI:10.1148/radiol.2381041557]
5. Saber A, Gad MA, Ellabban GM. Perforated duodenal ulcer in high risk patients: is percutaneous drainage justified? N Am J Med Sci 2012;4(1):35-9. PMID: 22393546 [DOI:10.4103/1947-2714.92902]
6. Kong F, Singh RP. Disintegration of solid foods in human stomach. J Food Sci 2008;73(5):67-80. PMID: 18577009 [DOI:10.1111/j.1750-3841.2008.00766.x]
7. Brandstaeter S, Fuchs SL, Aydin RC, Cyron CJ. Mechanics of the stomach: a review of an emerging field of biomechanics. GAMM‐Mitteilungen 2019;42(3):e201900001. Link [DOI:10.1002/gamm.201900001]
8. Johnson DA, Oldfield EC 4th. Reported side effects and complications of long-term proton pump inhibitor use: dissecting the evidence. Clin Gastroenterol Hepatol 2013;11(5):458-64. PMID: 23247326 [DOI:10.1016/j.cgh.2012.11.031]
9. Sarzynski E, Puttarajappa C, Xie Y, Grover M, Laird-Fick H. Association between proton pump inhibitor use and anemia: a retrospective cohort study. Dig Dis Sci 2011;56(8):2243-53. PMID: 21318590 [DOI:10.1007/s10620-011-1589-y]
10. Khalili H, Huang ES, Jacobson BC, Camargo CA, Feskanich D, Chan AT. Use of proton pump inhibitors and risk of hip fracture in relation to dietary and lifestyle factors: a prospective cohort study. BMJ 2012;344:e372. PMID: 22294756 [DOI:10.1136/bmj.e372]
11. Surai PF. Silymarin as a natural antioxidant: an overview of the current evidence and perspectives. Antioxidants (Basel) 2015;4(1):204-47. PMID: 26785346 [DOI:10.3390/antiox4010204]
12. Akbari-Kordkheyli V, Abbaszadeh-Goudarzi K, Nejati-Laskokalayeh M, Zarpou S, Khonakdar-Tarsi A. The protective effects of silymarin on ischemia-reperfusion injuries: a mechanistic review. Iran J Basic Med Sci 2019;22(9):968-76. PMID: 31807239
13. Oryan A, Tabatabaei-Naeini A, Moshiri A, Mohammadalipour A, Tabandeh MR. Modulation of cutaneous wound healing by silymarin in rats. J Wound Care 2012;21(9):457-64. PMID: 22990400 [DOI:10.12968/jowc.2012.21.9.457]
14. Ashkani-Esfahania S, Emamia Y, Esmaeilzadeha E, Bagheria F, Namazi MR, Keshtkar M. Silymarin enhanced fibroblast proliferation and tissue regeneration in full thickness skin wounds in rat models; a stereological study. J Saudi Soc Dermatol Dermatol Surg 2013;17(1):7-12. Link [DOI:10.1016/j.jssdds.2012.11.001]
15. Alarcon de la Lastra C, Martin MJ, Marhuenda E. Gastric anti-ulcer activity of silymarin, a lipoxygenase inhibitor, in rats. J Pharm Pharmacol 1992;44(11):929-31. PMID: 1361540 [DOI:10.1111/j.2042-7158.1992.tb03239.x]
16. Shin JH, Lee CW, Oh SJ, Yun J, Lee K, Park SK, et al. Protective effect of silymarin against ethanol-induced gastritis in rats: role of sulfhydryls, nitric oxide and gastric sensory afferents. Food Chem Toxicol 2013;55:353-7. PMID: 23357565 [DOI:10.1016/j.fct.2013.01.019]
17. Ersoy E, Ozturk V, Yazgan A, Ozdogan M, Gundogdu H. Comparison of the two types of bioresorbable barriers to prevent intra-abdominal adhesions in rats. J Gastrointest Surg 2009;13(2):282-6. PMID: 18777122 [DOI:10.1007/s11605-008-0678-5]
18. Abramov Y, Golden B, Sullivan M, Botros SM, Miller JJ, Alshahrour A, et al. Histologic characterization of vaginal vs. abdominal surgical wound healing in a rabbit model. Wound Repair Regen 2007;15(1):80-6. PMID: 17244323 [DOI:10.1111/j.1524-475X.2006.00188.x]
19. Demidova-Rice TN, Hamblin MR, Herman IM. Acute and impaired wound healing: pathophysiology and current methods for drug delivery, part 1: Normal and chronic wounds: biology, causes, and approaches to care. Adv Skin Wound Care 2012;25(7):304-14. PMID: 22713781 [DOI:10.1097/01.ASW.0000416006.55218.d0]
20. Wallace JL. How do NSAIDs cause ulcer disease? Baillieres Best Pract Res Clin Gastroenterol 2000;14(1):147-59. PMID: 10749095 [DOI:10.1053/bega.1999.0065]
21. Hernández-Díaz S, Rodríguez LA. Steroids and risk of upper gastrointestinal complications. Am J Epidemiol 2001;153(11):1089-93. PMID: 11390328 [DOI:10.1093/aje/153.11.1089]
22. Al Rasheed NM, Faddah LM, Mohamed AM. Potential impact of silymarin in combination with chlorogenic acid and/or melatonin in combating cardiomyopathy induced by carbon tetrachloride. Saudi J Biol Sci 2014;21(3):265-74. PMID: 24955012 [DOI:10.1016/j.sjbs.2013.09.006]
23. Sharifi R, Pasalar P, Kamalinejad M, Dehpour AR, Tavangar SM, Paknejad M et al. The effect of silymarin (Silybum marianum) on human skin fibroblasts in an in vitro wound healing model. Pharm Biol 2013;51(3):298-303. PMID: 23137300 [DOI:10.3109/13880209.2012.721789]
24. Ghebremariam YT, Cooke JP, Gerhart W, Griego C, Brower JB, Doyle-Eisele M, et al. Pleiotropic effect of the proton pump inhibitor esomeprazole leading to suppression of lung inflammation and fibrosis. J Transl Med 2015;13:249. PMID: 26231702 [DOI:10.1186/s12967-015-0614-x]
25. Tanigawa T, Watanabe T, Higuchi K, Machida H, Okazaki H, Yamagami H, et al. Lansoprazole, a proton pump inhibitor, suppresses production of tumor necrosis factor-alpha and interleukin-1beta induced by lipopolysaccharide and helicobacter pylori bacterial components in human monocytic cells via inhibition of activation of nuclear factor-kappab and extracellular signal-regulated kinase. J Clin Biochem Nutr 2009;45(1):86-92. PMID: 19590712 [DOI:10.3164/jcbn.08-267]
26. Martins de Oliveira R, Antunes E Pedrazzoli J, Jr-Gambero A. The inhibitory effects of H+ K+ ATPase inhibitors on human neutrophils in vitro: restoration by a K+ ionophore. Inflamm Res 2007;56(3):105-11. PMID: 17406807 [DOI:10.1007/s00011-006-6127-6]
27. Jones MK, Wang H, Peskar BM. Inhibition of angiogenesis by nonsteroidal anti-inflammatory drugs: insight into mechanisms and implications for cancer growth and ulcer healing. Nat Med 1999;5(12):1418-23. PMID: 10581086 [DOI:10.1038/70995]
28. Kren V, Walterova D. Silybin and silymarin-- new effects and applications. Biomed Pap Med Fac Univ Palacky Olomouc Czech Repub 2005;149(1):29-41. PMID: 16170386 [DOI:10.5507/bp.2005.002]
29. Jiang C, Agarwal R, Lu J. Anti-angiogenic potential of a cancer chemopreventive flavonoid antioxidant, silymarin: Inhibition of key attributes of vascular endothelial cells and angiogenic cytokine secretion by cancer epithelial cells. Biochem Biophys Res Commun 2000;276(1):371-8. PMID: 11006131 [DOI:10.1006/bbrc.2000.3474]
30. Gadad PC, Matthews KH, Knott RM. Silymarin released from sterile wafers restores glucose impaired endothelial cell migration. Int J Pharm 2013;457(1):40-9. PMID: 24055598 [DOI:10.1016/j.ijpharm.2013.09.006]
31. Niv Y, Banić M. Gastric barrier function and toxic damage. Dig Dis 2014;32(3):235-42. PMID: 24732189 [DOI:10.1159/000357855]
32. Sharifi R, Rastegar H, Kamalinejad M, Dehpour AR, Tavangar SM, Paknejad M, et al. Effect of topical application of silymarin (Silybum marianum) on excision wound healing in albino rats. Acta Med Iran 2012;50(9):583-8. PMID: 23165806
33. Schulze-Delrieu K, Herman RJ, Shirazi SS, Brown BP. Contractions move contents by changing the configuration of the isolated cat stomach. Am J Physiol 1998;274(2):359-69. PMID: 9486190 [DOI:10.1152/ajpgi.1998.274.2.G359]
34. Behfar M, Sarrafzadeh-Rezaei F, Hobbenaghi R, Delirezh N, Dalir-Naghadeh B. Enhanced mechanical properties of rabbit flexor tendons in response to intratendinous injection of adipose derived stromal vascular fraction. Curr Stem Cell Res Ther 2012;7(3):173-8. PMID: 22329584 [DOI:10.2174/157488812799859874]
35. Huilgol SV, Jamadar MG. Gastroprotective role of bioflavonoid silymarin in animal model of acute cold-restraint stress induced gastric ulceration. Injury 2013;6(1):40-3. Link
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
حق تالیف (کپی رایت) برای مولفان محفوظ است.
صاحب امتیاز: دانشگاه علوم پزشکی قم
ناشر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قم
شاپا چاپی: 7799-1375
شاپا الکترونیک: 1375-2008
ایمیل مجله: journal@muq.ac.ir
j.muq.ac@gmail.com
