دوره 14، شماره 7 - ( مهر 1399 )                   جلد 14 شماره 7 صفحات 78-69 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Mottaghi R, Mianeh saz E. Prophylactic Effects of Mouthwashes on COVID-19 and its Family Viruses: A Systematic Review. Qom Univ Med Sci J 2020; 14 (7) :69-78
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-2898-fa.html
متقی رضا، میانه ساز الهه. اثر پیشگیرانه دهان‌شویه بر ویروس عامل COVID-19 و ویروس‌های هم‌خانواده آن: مروری نظام‌مند. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1399; 14 (7) :69-78

URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-2898-fa.html


1- بخش جراحی دهان فک و صورت، مرکز تحقیقات دانشجویی، دانشکده دندان‌پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی کاشان
2- واحد حمایت از تحقیقات بالینی، بیمارستان شهید بهشتی، دانشگاه علوم پزشکی کاشان ، ‏‪elaheh.mianehsaz@gmail.com‬‏
متن کامل [PDF 675 kb]   (1110 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (3750 مشاهده)
متن کامل:   (8983 مشاهده)
مقدمه
پنومونی خطرناکی در اواخر دسامبر سال 2019 در شهر ووهان چین منشأ گرفت و به‌سرعت از چین به سایر کشورها انتشار یافت (1). علائم بالینی این بیماری عبارت‌ بود از: تب، سرفه، درد عضلانی یا خستگی با سی‌تی‌اسکن غیرطبیعی قفسه سینه و علائم ناشایع آن شامل خلط، سردرد، هموپتیزی و اسهال هستند (2). تحقیقات نشان داده است انتقال شخص به شخص، علت شیوع این پنومونی ویروسی است (3). عامل عفونی این پنومونی ویروسی که به‌عنوان عضو جدید خانواده ویروس‌های کرونا شناخته شد، «SARS-CoV-2» و بیماری ناشی از آن بیماری ویروس کرونا «کووید 19» نام گرفت (4).
 
ساختار ویروس
کرونا ویروس‌ها خانواده بزرگی از ویروس‌ها هستند که از نظر فنوتیپی و ژنتیکی متنوع هستند. کرونا ویروس‌ها، ویروس‌های روکش‌دار (enveloped RNA مثبت و تک‌رشته‌ای هستند
که به خانواده
کروناویریده (Coronaviridae) از زیرمجموعه ارتوکروناویرینا (Orthocoronavirinae) متعلق هستند و می‌توانند باعث ایجاد بیماری در پرندگان، پستانداران و انسان‌ها شوند. پروتئین‌های ساختاری مانند غشا (M)، پروتئین روکش (E)، پروتئین نوکلئوکپسید (N) و پروتئین سنبله (S) نقش مهمی در ورود ویروس و تکثیر آن در سلول میزبان دارند (5،6).
عامل بیماری سندرم حاد تنفسی حاد (SARS-CoV) و سندرم تنفسی خاورمیانه (MERS-CoV) دو کرونا ویروس بسیار پاتوژن با منشأ جانوری هستند که در سال‌های قبل باعث بروز همه‌گیری‌ها و مرگ‌ومیر گسترده‌ای در جهان شدند. SARS-CoV-2
سومین ویروس بسیار بیماری‌زای انسانی شناخته‌شده از این خانواده است (7).
 
انتقال
چندین سناریوی بالقوه برای انتقال COVID-19 شرح داده شده است؛ یکی از مسیرهای مهم آن، انتقال شخص به شخص شامل انتقال مستقیم مانند انتقال قطرات تنفسی (سرفه، عطسه) و انتقال تماسی مانند تماس با مخاط چشم، بینی و دهان است (8). انتقال از طریق آئروسل راه دیگر انتقال ویروس است که برای کنترل بیماری باید به آن توجه شود (9).
 
سلول هدف
مطالعات نشان داد احتمالاً آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE2) II که گیرنده ویروس‌های SARS-CoV و HCoV-NL63 است (10)، احتمالاً گیرنده سلولی عامل بیماری کووید-19 نیز است (4)؛ بنابراین، سلول‌های بیان‌کننده ACE2 ممکن است به‌عنوان سلول هدف عمل کنند و پلی برای ابتلا به عفونت کووید-19 باشند (11). ACE2 در مخاط حفره دهان، به‌ویژه در سطح سلول‌های اپیتلیال زبان به‌طور فراوانی وجود دارد. لذا محل بالقوه‌ای برای پذیرش عفونت کووید-19 است و شواهدی برای استراتژی پیشگیری‌کننده در آینده را مطرح می‌کند (12).
 
عملکرد دهان‌شویه در جلوگیری یا کاهش مشکلات ناشی از ویروس کووید-19
دهان‌شویه‌ها محلول‌هایی هستند که به‌عنوان راهی برای ارتقای سلامت دهان و دندان، محدودکردن التهاب لثه و پریودنتیت با جلوگیری از تشکیل پلاک شناخته می‌شوند (15-13). در طول همه‌گیری اخیر کووید-19، به دلیل پوشیدن طولانی‌مدت ماسک و مصرف ناکافی آب، باکتری‌های دهانی تمایل به ایجاد کلونی ممکن است بیماری‌های دهان و زخم دهانی را در پی داشته باشند. توصیه‌های مراقبتی دهانی برای پیشگیری از ایجاد چنین وضعیتی شامل مسواک‌زدن دندان‌ها هر صبح و شب، استفاده از دهان‌شویه یا مسواک‌زدن دندان‌ها بعد از هر وعده غذایی، اطمینان از مصرف به‌موقع آب، شستن دهان با آب یا نمک طبیعی هنگام خارج‌شدن از محل کار است (16).
بعضی از دهان‌شویه‌ها خواص آنتی‌میکروبیال دارند؛ برای مثال، کلرهگزیدین (CHX) اثر ضدویروسی روی ویروس‌های روکش‌دار (envelope viruses) مانند ویروس هرپس سیمپلکس (HSV)، سیتومگالوویروس (CMV) و آنفلوانزای H1N1 دارد. بتادین یا PVP-I به‌صورت غرغره یا دهان‌شویه خواص ضدویروسی روی هر دو دسته ویروس‌های روکش‌دار و غیرروکش‌دار (non-enveloped viruses) شامل ویروس سندروم تنفسی حاد (SARS-CoV)، ویروس آنفلوانزا A و روتاویروس دارد (17-19). همچنین غرغره یا دهان‌شویه بتادین خاصیت ضدباکتریایی در برابر باکتری کلبسیلا پنومونیه و استرپتوکوک داشته است (19). با توجه به اثر ضدمیکروبی دهان‌شویه‌ها، هدف از این مطالعه بررسی مروری مقالات مرتبط با دهان‌شویه‌های مؤثر بر ویروس نوظهور کووید-19 و ویروس‌های هم‌خانواده آن است.
 
روش بررسی
این مقاله نوعی مرور سیستماتیک سریع از کارهای منتشرشده با استفاده از روش‌شناسی مرور سریع است (20) که بر پایه گایدلاین پریسما (PRISMA) انجام شد (21). بدین منظور ابتدا پایگاه‌های اطلاعاتی مانند PubMed، Scopus، Web of Science و Google Scholar با کلیدواژه‌های زیر جست‌وجو شد. هیچ محدودیتی از نظر تاریخ، نوع انتشار و زبان در جست‌وجو لحاظ نشد.
کلیدواژه‌های مربوط به کروناویروس:
"COVID 19", "2019-nCov", "COVID-19", "coronavirus disease 2019", "wuhan coronavirus", "2019 Novel Coronavirus", "2019 nCoV", "coronavirus disease-19" and "SARS, MERS and Coronavirus"
کلیدواژه‌های مربوط به دهان‌شویه:
"mouthwash*" OR "mouth bath" OR "mouth rinse" OR "Mouth Rinses" OR "β-Cyclodextrin" OR "mouthrins* and listerine"
به‌صورت نمونه استراتژی جست‌وجوی کامل در PubMed به شرح زیر آورده شده است:
 
((β-Cyclodextrin[Title/Abstract] OR mouthwash*[Title/Abstract] OR "mouth bath"[Title/Abstract] OR "mouth rinse"[Title/Abstract] OR "mouth rinses"[Title/Abstract] OR Mouthrins*[Title/Abstract] OR "povidone iodine"[Title/Abstract]) OR (("Mouthwashes"[Majr]) OR "Dentifrices"[Mesh])) AND (("COVID 19"[Title/Abstract] OR "2019-nCov"[Title/Abstract] OR COVID-19[Title/Abstract] OR "coronavirus disease 2019"[Title/Abstract] OR "Wuhan coronavirus"[Title/Abstract] OR "2019 Novel Coronavirus"[Title/Abstract] OR "2019 nCoV"[Title/Abstract] OR "coronavirus disease-19"[Title/Abstract] OR "new coronavirus"[Title/Abstract] OR MERS[Title/Abstract] OR SARS[Title/Abstract]) OR ("COVID-19" [Majr]))
 
  • جست‌وجوهای این مطالعه در فاصله زمانی 18 آوریل تا 18 ژوئن 2020 (29 خرداد 99) انجام و یک ‌بار در 5 اوت 2020 و بار دیگر در 29 اوت 2020 برای آخرین بار تکرار شد. در سه بار جست‌وجو، 47 مقاله یافت شد. پس از حذف موارد تکراری (حذف 12 مقاله تکراری) و مقالات مروری، معیارهای ورود و خروج برای عناوین مقالات باقی‌مانده اعمال شد. وجود متن کامل مقاله، زبان انگلیسی، پژوهشی‌بودن مقاله (original) و ارتباط با موضوع مدنظر از معیارهای ورود مقاله بودند. سپس چکیده مقالات باقی‌مانده با توجه به معیارهای ورود و خروج خوانده و 11 مقاله حذف شد. سپس متن کامل مقالات بررسی شد. به این منظور متن کامل مقالات دانلود شدند و 1 مقاله که متن کامل نداشت، حذف شد. کیفیت هر یک از مقالات از نظر سوگیری‌های احتمالی مطالعات کمّی توسط دو نفر از اعضای تیم پژوهش به‌طور مستقل ارزیابی شد. در پایان 9 مقاله هم‌راستا با اهداف پژوهش انتخاب شد و پس از بررسی کیفیت مقالات منتخب توسط دو نفر از اعضای تیم پژوهش، به‌صورت مستقل تحلیل شدند. دو نویسنده داده‌ها را به‌طور مستقل استخراج کردند و یک نویسنده 4 مقاله (حدود 40 درصد) را به‌عنوان نمونه تصادفی تأیید کرد.
جزئیات زیر از مقالات استخراج شد: نویسنده اول، تاریخ انتشار، طراحی مطالعه، اندازه نمونه، تأثیر دهان‌شویه، ویروس (COVID-19 یا هم‌خانواده‌های آن). چندین حوزه برای ثبت داده‌ها در قسمت مکانیسم تأثیر دهان‌شویه مشخص شد که عبارت بودند از: دکلونیزه‌کردن ویروس‌ها از طریق شست‌وشو (Irrigation)، مهار اتصال ویروس به گیرنده، ویژگی‌های ویروس‌کشی (virucidal) و متوقف‌کردن ویروس (virostatic) و نامناسب‌سازی محیط دهان با کاهش لود باکتری. نتایج جست‌وجو و فرایند انتخاب مقالات این مطالعه در نمودار 1 نشان داده شده است.
 
از بین 9 مقاله یافت‌شده در جدول 1، 7 مقاله به‌صورت In vitro و 2 مقاله به‌صورت In vivo اجرا شدند.
 
مقالات In vitro
مطالعه‌ای که Wood در سال 1998 با آزمون سوسپانسیونی (سوسپانسیون ویروسی 106–107pfu/TCID50 orsfu در محلول ضدعفونی کلرهگزیدین با غلظت‌های 01125/0 و 015/0 درصد) به مدت 10 دقیقه انجام داد، نشان داد کلرهگزیدین در غیرفعال‌کردن ویروس‌های HSV type 1 و HIV type 1 مؤثر است، اما در ویروس‌های روکش‌دار مانند کروناویروس انسانی (نه ویروس SARS-CoV-2 عامل بیماری کووید 19) بی‌تأثیر است (22).
Eggers در پژوهشی که در سال 2015 با آزمایش سه محصول بتادین از قبیل تمیزکننده دست، اسکراب جراحی و دهان‌شویه به‌ترتیب با غلظت‌های 4، 5/7 و 1 درصد در دو محیط (تمیز و کثیف) در زمان‌های 15، 30 و 60 ثانیه انجام داد، دریافت که تمیزکننده دست و دهان‌شویه در 15 ثانیه در هر دو محیط، روی ویروس‌های MERS-COV و MVA خاصیت ویروس‌کشی دارند (23).
Eggers در مقاله‌ای که در سال 2018 منتشر کرد، نشان داد بتادین با غلظت 23/0 درصد (با رقیق‌کردن 30 برابر دهان‌شویه 7 درصد) بر ویروس‌های MERS-COV، SARS-COV و آنفلوانزای نوع A (H1N1) در دو محیط (تمیز و کثیف) به ترتیب برای محیط تمیز در مدت 30، 60، 120 و 15 ثانیه و در محیط کثیف در مدت 15 و 30 ثانیه خاصیت ویروس‌کشی دارد. همچنین با کاهش
لود باکتری‌هایی مانند کلبسیلا و استرپتوکوکوس، باعث نامناسب‌سازی محیط دهان برای رشد ویروس‌ها می‌شود (19)
.
در مطالعه‌ای که Anderson در سال 2020 روی 4 محصول بتادین اعم از اسپری گلو (45/0 درصد)، دهان‌شویه یا قرقره (1 درصد)،
 
 
 
 
به‌روزرسانی جست‌وجو
در 15 مرداد 99
N=39
رکوردهای شناسایی‌شده از طریق جست‌وجو در پایگاه‌های اطلاعاتی در 30 فروردین تا 29 خرداد 99
N=35
 
رکوردها بعد از حذف تکراری‌ها
N=35
رکوردها بعد از غربالگری اولیه و حذف مقالات غیر پژوهشی
N=24
مقالات حذف‌شده
N=11
مقالات حذف‌شده با عدم دسترسی به متن کامل
N=1
 
رکوردها با دسترسی به متن کامل
N=23
رکوردها بر اساس معیارهای ورود (ارتباط کامل با موضوع)
N=9
 
N=???
رکوردهای وارد شده در بررسی نهایی پس از ارزیابی کیفیت
 N=9
به‌روزرسانی جست‌وجو
در 6 شهریور 99
N=47

 
نمودار شماره 1: فرایند بررسی و انتخاب مقالات
 
تمیزکننده دست (5/7 درصد) و محلول ضدعفونی (10 درصد) به مدت30 ثانیه انجام داد، نشان داد تمام محصولات بتادین فاقد سمیت و دارای فعالیت ویروس‌کشی سریع و مؤثر برای ویروس SARS-CoV-2 (عامل بیماری کووید 19) هستند (25).
Bidra در مطالعه مقایسه‌ای که در سال 2020 روی غلظت‌های متفاوت بتادین (5/0، 1 و 5/1 درصد)، اتانول 70 درصد (به‌عنوان گروه کنترل مثبت) و آب (به‌عنوان کنترل منفی) برای مدت 15 و 30 ثانیه انجام داد، دریافت که بتادین در همه غلظت‌ها و زمان‌ها خاصیت ویروس‌کشی کامل برای ویروس SARS-CoV-2 (عامل بیماری کووید 19) دارد، این در حالی است که اتانول کاملاً قادر به ویروس‌کشی نیست (26).
Bidra در مطالعه دیگری در سال 2020 که روی غلظت‌های متفاوت بتادین (5/0، 25/1 و 5/1 درصد)، پراکسید هیدروژن (5/1 و 3 درصد)، اتانول 70 درصد (به‌عنوان گروه کنترل مثبت) و آب (به‌عنوان کنترل منفی) برای مدت 15 و 30 ثانیه انجام داد، متوجه شد بتادین در همه غلظت‌ها و زمان‌ها خاصیت ویروس‌کشی کامل برای ویروس SARS-CoV-2 (عامل بیماری کووید 19) دارد، درحالی‌‌که پراکسید هیدروژن ویروس‌کشی مختصری دارد و اتانول کاملاً قادر به ویروس‌کشی نیست (27).
Liang Bo در سال 2020 مطالعه‌ای روی 2 محصول بتادین شامل
 
 
 
جدول شماره 1: داده‌های مطالعات دهان‌شویه
نویسنده اول سال انتشار نوع دهان‌شویه دُز مدت‌زمان دهان‌شویه مدل (in vitro/ in vivo) نام ویروس اثر
Wood (22) 1998 کلرهگزیدین 01125/0 درصد، 015/0 درصد 60
ثانیه
In vitro ویروس enveloped viruses
مانند human coronavirus
بی‌اثر
Eggers (23) 2015 بتادین 1 درصد 15، 30، 60
ثانیه
In vitro ویروس MERS-COV
و MVA
ویروس‌کشی
Eggers (19) 2018 بتادین 23/0 درصد تمیز:
15، 30، 60، 120 ثانیه
کثیف:
15، 30 ثانیه
In vitro باکتری‌های Klebsiellapneumoniae,
Streptococcus pneumoniae
و ویروس‌های SARS-CoV, MERS-CoV and influenza virus A (H1N1)
غیرفعال‌سازی ویروس، کاهش لود باکتری
Yoon (17) 2020 کلرهگزیدین 15 میلی‌لیتر
(12/0 درصد)
30 ثانیه In vivo
(human)
ویروس
SARS-CoV-2
کاهش لود ویروس
Martínez Lamas (24) 2020 بتادین 15 میلی‌لیتر
(1 درصد)
1 دقیقه In vivo
(human)
ویروس
SARS-CoV-2
کاهش لود ویروس
Anderson (25) 2020 بتادین 1 درصد 30 ثانیه In vitro ویروس
SARS-CoV-2
ویروس‌کشی
Bidra (26) 2020 بتادین 5/0، 1، 5/1 درصد 15، 30
ثانیه
In vitro ویروس
SARS-CoV-2
غیرفعال‌سازی کامل ویروس
Bidra (27) 2020 بتادین
هیدروژن پراکساید
5/0، 25/1، 5/1 درصد
5/1، 3 درصد
15، 30
ثانیه
In vitro ویروس
SARS-CoV-2
غیرفعال‌سازی کامل ویروس، ویروس‌کشی مختصر
Liang (28) 2020 بتادین 90/0، 50/0، 28/0، 09/0 درصد
54/0، 30/0، 17/0، 05/0 درصد
30 ثانیه
2 دقیقه
10 دقیقه
In vitro ویروس
SARS-CoV-2
ویروس‌کشی
 
 
اسپری بینی ژلی (با غلظت‌های 54/0، 30/0، 17/0 و 05/0)، قطره چشم ژلی (90/0، 50/0، 28/0 و 09/0) و اتانول 70 درصد (به‌عنوان گروه کنترل مثبت) و آب (به‌عنوان کنترل منفی) در مدت 30 ثانیه، 2 دقیقه و 10 دقیقه انجام داد. سمیت این محصولات در مطالعه In vivo روی خرگوش‌ها انجام شد و بررسی خاصیت ویروس‌کشی آن‌ها به‌صورت in vitro صورت گرفت. مشخص شد هردو محصول در غلظت‌ها و زمان متفاوت تأثیر چشمگیری در ویروس‌کشی برای ویروس SARS-CoV-2 دارند که این میزان به دُز و زمان وابسته است و با افزایش آن‌ها افزایش می‌یابد (28).
 
مقالات In vivo
پژوهش Yoon در سال 2020 که روی نمونه‌های بزاق دو بیمار بیمارستانی که 1، 2 و 4 ساعت بعد از استفاده از دهان‌شویه کلرهگزیدین با غلظت 12/0 درصد انجام شد، نشان داد این دهان‌شویه تا 2 ساعت بر ویروس SARS-CoV-2 خاصیت
ویروس‌کشی دارد و از طریق شست‌وشو به دکلونیزه‌کردن این ویروس در حفره دهان می‌پردازد (17).

در مقاله‌ای که Martínez Lamas در سال 2020 با مطالعه روی نمونه‌های بزاق و نازوفارنکس چهار بیمار به انجام داد، مشاهده شد که بتادین با غلظت 12/0 درصد باعث کاهش قابل توجه ویروس SARS-CoV-2 در دو نفر از این بیماران شده است و اثر آن تا3 ساعت باقی ماند (24).
 
بحث
با توجه به نبود درمان قطعی برای بیماری کووید 19 و اهمیت بزاق و حفره دهان در انتقال و ابتلا به ویروس کرونا، بهترین راه برای مقابله با ویروس، جلوگیری از انتقال آن است که با توجه به مکانیسم تأثیر ویروس و نقش حفره دهان، دهان‌شویه‌ها می‌توانند در تأمین این هدف مؤثر باشند. مکانیسم‌های محتمل برای توجیه اثرات پیشگیری‌کننده دهان‌شویه در خصوص این بیماری ویروسی که در نمودار 2 آورده شده‌اند، عبارت‌اند از:
 
 

نمودار شماره 2: تأثیر دهان‌شویه بر انتقال ویروس
 
 
1- دکلونیزه‌کردن ویروس‌ها از طریق شست‌وشو و خارج‌کردن آن‌ها از دهان؛
2- مهار اتصال ویروس به گیرنده (اجزای دهان‌شویه ممکن است به گیرنده ACE2 متصل شوند و اجازه ندهند ویروس‌ها در حفره دهان و بزاق به آن گیرنده‌ها متصل شوند)؛
3- ویژگی ویروس‌کشی؛
4- ویژگی متوقف‌کردن ویروس؛
5- نامناسب‌کردن محیط بیولوژیک حفره دهان برای ویروس (ارتقای بهداشت دهان از طریق کاهش بار باکتریایی به‌معنای تمیزکردن و ازبین‌بردن باکتری‌ها و درنتیجه کاهش زخم‌ها، التهاب و عفونت لثه‌ها و پریودنتیت و ایجاد محیط نامناسب برای ویروس).
در بیشتر مقالات جست‌وجوشده، به مکانیسم دقیق ضدویروسی دهان‌شویه‌ها اشاره نشده بود، به‌طوری‌که از بین 5 مکانیسم ذکرشده در بالا، فقط مکانیسم سوم (ویروس‌کشی) مورد تأکید قرار گرفته (23،25،27،28) و به سایر مکانیسم‌ها به‌صورت تلویحی اشاره شده بود؛ مثلاً با عباراتی چون غیرفعال‌کردن (inactivation) (19،22،26،27)، یا کاهش لود ویروس (reducing virus load) (17،24). انجام مطالعات دیگر از نظر تعیین دقیق مکانیسم اثر دهان‌شویه‌ها در کاهش لود ویروس ضروری به نظر می‌رسد.
بیشتر مقالات انجام‌شده به‌صورت آزمایشگاهی بودند و تنها 2 مطالعه انسانی در خصوص اثر دهان‌شویه‌ها روی ویروس SARS-CoV-2 یافت شد. Yoon مطالعه‌ای را با هدف بررسی تأثیر دهان‌شویه کلرهگزیدین بر لود ویروسی SARS-CoV-2 در مایعات مختلف بدن (سواب نازوفارنکس، بزاق، خلط، ادرار) دو بیمار مبتلابه کرونا انجام داد (17). Martínez Lamas پژوهشی را با هدف بررسی تأثیر دهان‌شویه بتادین روی لود ویروس مذکور در بزاق چهار بیمار مبتلا انجام داد (24). این دو مطالعه محدودیت‌های متعددی داشتند؛ ازجمله اینکه با حجم نمونه خیلی کم انجام شدند، گروه کنترل نداشتند، برای ارزیابی لود ویروس از روش rRT-PCR استفاده شد و نه کشت ویروس، DNA پلاسمید استاندارد در دسترس نبود لذا از یک DNA پلاسمید خودساخت استفاده شد (17،24).
نتایج مطالعات آزمایشگاهی و انسانی از نظر تأثیر دهان‌شویه بتادین بر خانواده کرونا ویروس‌ها همخوانی داشت، ولی در خصوص دهان‌شویه کلرهگزیدین متفاوت بود. نتایج مطالعات آزمایشگاهی حاکی از آن بود که بتادین لود ویروس MERS-COV، SARS-CoV-2 و MVA را کاهش می‌دهد (19،23،25،28)، ولی کلرهگزیدین در کرونا ویروس‌ها بی‌اثر است (22). این در حالی است که بر اساس تحقیقات انسانی In vivo، بتادین (با غلظت 1 درصد) باعث کاهش لود ویروس SARS-CoV-2 (24) و کلرهگزیدین (با غلظت 12/0 درصد) باعث کاهش کوتاه‌مدت لود ویروس SARS-CoV-2 می‌شود (17).
بیشتر مطالعات روی دو دهان‌شویه کلرهگزیدین و بتادین متمرکز بودند. سایر دهان‌شویه‌های شیمیایی با خاصیت میکروب‌کشی عبارت‌اند از: پراکسید هیدروژن و لیسترین. Bidra بتادین را در مقایسه با پراکسید هیدروژن بررسی کرد و نتایج حاکی از تأثیر ضعیف پراکسید هیدروژن در غیرفعال‌سازی یا تخریب ویروس SARS-CoV-2 بود. لیسترین دهان‌شویه دیگری با ترکیبات فنل، سیکلوهگزانول، الکل، متانول، متیل سالیسیلات، تیمول و اکتان است (29) که برای بیماری‌های پرودنتال تجویز می‌شود (30). در جست‌وجوی انجام‌شده هیچ مطالعه‌ای یافت نشدکه تأثیر این دهان‌شویه را روی ویروس SARS-CoV-2 ارزیابی کرده باشد.
 
نتیجه‌گیری
استفاده از دهان‌شویه‌ها با جلوگیری از انتقال و قرارگرفتن در معرض ویروس SARS-CoV-2 از طریق بزاق و حفره دهان در پیشگیری از ابتلا به بیماری کرونا نقش دارند. در این ارتباط دهان‌شویه بتادین تأثیر شناخته‌شده‌تری دارد و دهان‌شویه کلرهگزیدین در رتبه بعدی قرار دارد. تحقیقات بیشتر آزمایشگاهی درباره این دهان‌شویه‌ها برای تعیین دُز با بیشترین تأثیر و کمترین عوارض جانبی و نیز تعیین مکانیسم دقیق ضدویروسی آن‌ها ضروری به نظر می‌رسد. همچنین مطالعات انسانی در مقیاس بزرگ‌تر به‌صورت کارآزمایی بالینی دوسوکور لازم است تا اثرات متغیرهای مخدوش‌کننده‌ای چون شدت بیماری، خطاهای نمونه‌برداری و سایر عوامل به حداقل برسد.
تشکر و قدردانی
بدینوسیله از حمایت‌های مادی و معنوی دفتر استعدادهای درخشان دانشگاه علوم پزشکی کاشان در نگارش این مقاله تقدیر و تشکر می‌شود.

 
References:
 
  1. Wang C, Horby PW, Hayden FG, Gao GF. A novel coronavirus outbreak of global health concern. Lancet 2020;395(10223):470-3. PMID: 31986257
  2. Huang C, Wang Y, Li X, Ren L, Zhao J, Hu Y, et al. Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China. Lancet 2020;395(10223):497-506. PMID: 31986264
  3. Chan JF, Yuan S, Kok KH, To KK, Chu H, Yang J, et al. A familial cluster of pneumonia associated with the 2019 novel coronavirus indicating person-to-person transmission: a study of a family cluster. Lancet 2020;395(10223):514-23. PMID: 31986261
  4. Zhou P, Yang XL, Wang XG, Hu B, Zhang L, Zhang W, et al. A pneumonia outbreak associated with a new coronavirus of probable bat origin. Nature 2020;579(7798):270-3. PMID: 32015507
  5. Kruse RL. Therapeutic strategies in an outbreak scenario to treat the novel coronavirus originating in Wuhan, China. F1000Res 2020;9:72. PMID: 32117569
  6. Li F. Structure, function, and evolution of coronavirus spike proteins. Ann Rev Virol 2016;3(1):237-61. PMID: 27578435
  7. Gralinski LE, Menachery VD. Return of the coronavirus: 2019-nCoV. Viruses 2020;12(2):135. PMID: 31991541
  8. Peng X, Xu X, Li Y, Cheng L, Zhou X, Ren B. Transmission routes of 2019-nCoV and controls in dental practice. Int J Oral Sci 2020;12(1):9. PMID: 32127517
  9. Anderson EL, Turnham P, Griffin JR, Clarke CC. Consideration of the aerosol transmission for COVID19 and public health. Risk Anal 2020;40(5):902-7. PMID: 32356927
  10. Li W, Moore MJ, Vasilieva N, Sui J, Wong SK, Berne MA, et al. Angiotensin-converting enzyme 2 is a functional receptor for the SARS coronavirus. Nature 2003;426(6965):450-4. PMID: 14647384
  11. Zou X, Chen K, Zou J, Han P, Hao J, Han Z. Single-cell RNA-seq data analysis on the receptor ACE2 expression reveals the potential risk of different human organs vulnerable to 2019-nCoV infection. Front Med 2020;14(2):185-92. PMID: 32170560
  12. Xu H, Zhong L, Deng J, Peng J, Dan H, Zeng X, et al. High expression of ACE2 receptor of 2019-nCoV on the epithelial cells of oral mucosa. Int J Oral Sci 2020;12(1):8. PMID: 32094336
  13. Pires JR, Rossa Junior C, Pizzolitto AC. In vitro antimicrobial efficiency of a mouthwash containing triclosan/gantrez and sodium bicarbonate. Braz Oral Res 2007;21(4):342-7. PMID: 18060262
  14. FDI Commission. Mouthrinses and periodontal disease. Int Dent J 2002;52(5):346-52. PMID: 12418603
  15. Haffajee AD, Yaskell T, Socransky SS. Antimicrobial effectiveness of an herbal mouthrinse compared with an essential oil and a chlorhexidine mouthrinse. J Am Dent Assoc 2008;139(5):606-11. PMID: 18451378
  16. Yan Y, Chen H, Chen L, Cheng B, Diao P, Dong L, et al. Consensus of Chinese experts on protection of skin and mucous membrane barrier for healthcare workers fighting against coronavirus disease 2019. Dermatol Ther 2020;13:e13310. PMID: 32170800
  17. Yoon JG, Yoon J, Song JY, Yoon SY, Lim CS, Seong H, et al. Clinical significance of a high SARS-CoV-2 viral load in the Saliva. J Korean Med Sci 2020;35(20):e195. PMID: 32449329
  18. Kawana R, Kitamura T, Nakagomi O, Matsumoto I, Arita M, Yoshihara N, et al. Inactivation of human viruses by povidone-iodine in comparison with other antiseptics. Dermatology 1997;195(Suppl 2):29-35. Link
  19. Eggers M, Koburger-Janssen T, Eickmann M, Zorn J. In vitro bactericidal and virucidal efficacy of povidone-iodine gargle/mouthwash against respiratory and oral tract pathogens. Infect Dis Ther 2018;7(2):249-59. PMID: 29633177
  20. Schünemann HJ, Moja L. Reviews: rapid! rapid! rapid!… and systematic. Syst Rev 2015;4:4. Link
  21. Moher D, Liberati A, Tetzlaff J, Altman DG, Group P. Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: the PRISMA statement. Int J Surg 2010;8(5):336-41. Link
  22. Wood A, Payne D. The action of three antiseptics/disinfectants against enveloped and non-enveloped viruses. J Hosp Infect 1998;38(4):283-95. PMID: 9602977
  23. Eggers M, Eickmann M, Zorn J. Rapid and effective virucidal activity of povidone-iodine products against Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV) and modified vaccinia virus Ankara (MVA). Infect Dis Ther 2015;4(4):491-501. PMID: 26416214
  24. Martínez Lamas L, Diz Dios P, Pérez Rodríguez M, Del Campo P, Cabrera Alvargonzalez J, López Domínguez A, et al. Is povidoneiodine mouthwash effective against SARSCoV2? First in vivo tests. Oral Dis 2020;In Press. PMID: 32615642
  25. Anderson DE, Sivalingam V, Kang AEZ, Ananthanarayanan A, Arumugam H, Jenkins TM, et al. Povidone-iodine demonstrates rapid in-vitro virucidal activity against SARS-CoV-2, the virus causing COVID-19 disease. Infect Dis Ther 2020;9(3):669-75. PMID: 32643111
  26. Bidra AS, Pelletier JS, Westover JB, Frank S, Brown SM, Tessema B. Rapid invitro inactivation of severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARSCoV2) using povidoneiodine oral antiseptic rinse. J Prosthodont 2020;29(6):529-33. PMID: 32511851
  27. Bidra AS, Pelletier JS, Westover JB, Frank S, Brown SM, Tessema B. Comparison of in vitro inactivation of SARS-CoV2 with hydrogen peroxide and povidoneiodine oral antiseptic rinses. J Prosthodont 2020;In Press. PMID: 32608097
  28. Liang B, Yuan X, Wei G, Wang W, Zhang M, Peng H, et al. In-vivo toxicity studies and in-vitro inactivation of SARS-CoV-2 by povidone-iodine in-situ gel forming formulations. BioRxiv 2020;In Press. PMID: 32511395
  29. Listerine. PubChem. National Library of Medicine. Available at: URL: https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/
    compound/Listerine; 2020. Link
  30. Kato T, Iijima H, Ishihara K, Kaneko T, Hirai K, Naito Y, et al. Antibacterial effects of Listerine on oral bacteria. Bull Tokyo Dent Coll 1990;31(4):301-7. PMID: 2133450
 
 
 
 
                                                                             
 
نوع مطالعه: مقاله مروری | موضوع مقاله: دندانپزشکی
دریافت: 1399/5/23 | پذیرش: 1399/6/23 | انتشار: 1399/7/10

فهرست منابع
1. 1. Wang C, Horby PW, Hayden FG, Gao GF. A novel coronavirus outbreak of global health concern. Lancet 2020;395(10223):470-3. PMID: 31986257 [DOI:10.1016/S0140-6736(20)30185-9]
2. Huang C, Wang Y, Li X, Ren L, Zhao J, Hu Y, et al. Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China. Lancet 2020;395(10223):497-506. PMID: 31986264 [DOI:10.1016/S0140-6736(20)30183-5]
3. Chan JF, Yuan S, Kok KH, To KK, Chu H, Yang J, et al. A familial cluster of pneumonia associated with the 2019 novel coronavirus indicating person-to-person transmission: a study of a family cluster. Lancet 2020;395(10223):514-23. PMID: 31986261 [DOI:10.1016/S0140-6736(20)30154-9]
4. Zhou P, Yang XL, Wang XG, Hu B, Zhang L, Zhang W, et al. A pneumonia outbreak associated with a new coronavirus of probable bat origin. Nature 2020;579(7798):270-3. PMID: 32015507
5. Kruse RL. Therapeutic strategies in an outbreak scenario to treat the novel coronavirus originating in Wuhan, China. F1000Res 2020;9:72. PMID: 32117569 [DOI:10.12688/f1000research.22211.2]
6. Li F. Structure, function, and evolution of coronavirus spike proteins. Ann Rev Virol 2016;3(1):237-61. PMID: 27578435 [DOI:10.1146/annurev-virology-110615-042301]
7. Gralinski LE, Menachery VD. Return of the coronavirus: 2019-nCoV. Viruses 2020;12(2):135. PMID: 31991541 [DOI:10.3390/v12020135]
8. Peng X, Xu X, Li Y, Cheng L, Zhou X, Ren B. Transmission routes of 2019-nCoV and controls in dental practice. Int J Oral Sci 2020;12(1):9. PMID: 32127517 [DOI:10.1038/s41368-020-0075-9]
9. Anderson EL, Turnham P, Griffin JR, Clarke CC. Consideration of the aerosol transmission for COVID‐19 and public health. Risk Anal 2020;40(5):902-7. PMID: 32356927 [DOI:10.1111/risa.13500]
10. Li W, Moore MJ, Vasilieva N, Sui J, Wong SK, Berne MA, et al. Angiotensin-converting enzyme 2 is a functional receptor for the SARS coronavirus. Nature 2003;426(6965):450-4. PMID: 14647384 [DOI:10.1038/nature02145]
11. Zou X, Chen K, Zou J, Han P, Hao J, Han Z. Single-cell RNA-seq data analysis on the receptor ACE2 expression reveals the potential risk of different human organs vulnerable to 2019-nCoV infection. Front Med 2020;14(2):185-92. PMID: 32170560 [DOI:10.1007/s11684-020-0754-0]
12. Xu H, Zhong L, Deng J, Peng J, Dan H, Zeng X, et al. High expression of ACE2 receptor of 2019-nCoV on the epithelial cells of oral mucosa. Int J Oral Sci 2020;12(1):8. PMID: 32094336 [DOI:10.1038/s41368-020-0074-x]
13. Pires JR, Rossa Junior C, Pizzolitto AC. In vitro antimicrobial efficiency of a mouthwash containing triclosan/gantrez and sodium bicarbonate. Braz Oral Res 2007;21(4):342-7. PMID: 18060262 [DOI:10.1590/S1806-83242007000400011]
14. FDI Commission. Mouthrinses and periodontal disease. Int Dent J 2002;52(5):346-52. PMID: 12418603 [DOI:10.1002/j.1875-595X.2002.tb00882.x]
15. Haffajee AD, Yaskell T, Socransky SS. Antimicrobial effectiveness of an herbal mouthrinse compared with an essential oil and a chlorhexidine mouthrinse. J Am Dent Assoc 2008;139(5):606-11. PMID: 18451378 [DOI:10.14219/jada.archive.2008.0222]
16. Yan Y, Chen H, Chen L, Cheng B, Diao P, Dong L, et al. Consensus of Chinese experts on protection of skin and mucous membrane barrier for health‐care workers fighting against coronavirus disease 2019. Dermatol Ther 2020;13:e13310. PMID: 32170800
17. Yoon JG, Yoon J, Song JY, Yoon SY, Lim CS, Seong H, et al. Clinical significance of a high SARS-CoV-2 viral load in the Saliva. J Korean Med Sci 2020;35(20):e195. PMID: 32449329 [DOI:10.3346/jkms.2020.35.e195]
18. Kawana R, Kitamura T, Nakagomi O, Matsumoto I, Arita M, Yoshihara N, et al. Inactivation of human viruses by povidone-iodine in comparison with other antiseptics. Dermatology 1997;195(Suppl 2):29-35. Link [DOI:10.1159/000246027]
19. Eggers M, Koburger-Janssen T, Eickmann M, Zorn J. In vitro bactericidal and virucidal efficacy of povidone-iodine gargle/mouthwash against respiratory and oral tract pathogens. Infect Dis Ther 2018;7(2):249-59. PMID: 29633177 [DOI:10.1007/s40121-018-0200-7]
20. Schünemann HJ, Moja L. Reviews: rapid! rapid! rapid!… and systematic. Syst Rev 2015;4:4. Link [DOI:10.1186/2046-4053-4-4]
21. Moher D, Liberati A, Tetzlaff J, Altman DG, Group P. Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: the PRISMA statement. Int J Surg 2010;8(5):336-41. Link [DOI:10.1016/j.ijsu.2010.02.007]
22. Wood A, Payne D. The action of three antiseptics/disinfectants against enveloped and non-enveloped viruses. J Hosp Infect 1998;38(4):283-95. PMID: 9602977 [DOI:10.1016/S0195-6701(98)90077-9]
23. Eggers M, Eickmann M, Zorn J. Rapid and effective virucidal activity of povidone-iodine products against Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV) and modified vaccinia virus Ankara (MVA). Infect Dis Ther 2015;4(4):491-501. PMID: 26416214 [DOI:10.1007/s40121-015-0091-9]
24. Martínez Lamas L, Diz Dios P, Pérez Rodríguez M, Del Campo P, Cabrera Alvargonzalez J, López Domínguez A, et al. Is povidone‐iodine mouthwash effective against SARS‐CoV‐2? First in vivo tests. Oral Dis 2020;In Press. PMID: 32615642 [DOI:10.1111/odi.13526]
25. Anderson DE, Sivalingam V, Kang AEZ, Ananthanarayanan A, Arumugam H, Jenkins TM, et al. Povidone-iodine demonstrates rapid in-vitro virucidal activity against SARS-CoV-2, the virus causing COVID-19 disease. Infect Dis Ther 2020;9(3):669-75. PMID: 32643111 [DOI:10.1007/s40121-020-00316-3]
26. Bidra AS, Pelletier JS, Westover JB, Frank S, Brown SM, Tessema B. Rapid in‐vitro inactivation of severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS‐CoV‐2) using povidone‐iodine oral antiseptic rinse. J Prosthodont 2020;29(6):529-33. PMID: 32511851 [DOI:10.1111/jopr.13209]
27. Bidra AS, Pelletier JS, Westover JB, Frank S, Brown SM, Tessema B. Comparison of in vitro inactivation of SARS-CoV‐2 with hydrogen peroxide and povidone‐iodine oral antiseptic rinses. J Prosthodont 2020;In Press. PMID: 32608097 [DOI:10.1111/jopr.13220]
28. Liang B, Yuan X, Wei G, Wang W, Zhang M, Peng H, et al. In-vivo toxicity studies and in-vitro inactivation of SARS-CoV-2 by povidone-iodine in-situ gel forming formulations. BioRxiv 2020;In Press. PMID: 32511395 [DOI:10.1101/2020.05.18.103184]
29. Listerine. PubChem. National Library of Medicine. Available at: URL: https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/
30. compound/Listerine; 2020. Link
31. Kato T, Iijima H, Ishihara K, Kaneko T, Hirai K, Naito Y, et al. Antibacterial effects of Listerine on oral bacteria. Bull Tokyo Dent Coll 1990;31(4):301-7. PMID: 2133450

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله دانشگاه علوم پزشکی قم می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق
© 2025 CC BY-NC 4.0 | Qom University of Medical Sciences Journal

Designed & Developed by : Yektaweb