دوره 15، شماره 1 - ( فروردین 1400 )
جلد 15 شماره 1 صفحات 27-20 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Akhzari A, Nasrollai Z, Yazdanpanah M, Abolhasani A, Abolhasani H. Antifungal Evaluation of Aqueous and Ethanolic Extract of Iranian Dandelion Root, Compared With Fluconazole and Nystatin. Qom Univ Med Sci J 2021; 15 (1) :20-27
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3016-fa.html
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3016-fa.html
اخضری علیرضا، نصراللهی زهرا، یزدان پناه موثقه، ابوالحسنی احمد، ابوالحسنی هدی. بررسی اثر ضدقارچی عصاره آبی و اتانولی ریشه قاصدک بومی ایران (Taraxacum Peregrinium) و مقایسه آن با فلوکونازول و نیستاتین. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1400; 15 (1) :20-27
علیرضا اخضری1 
، زهرا نصراللهی2 ، موثقه یزدان پناه3 ، احمد ابوالحسنی4 ، هدی ابوالحسنی* 5
، زهرا نصراللهی2 ، موثقه یزدان پناه3 ، احمد ابوالحسنی4 ، هدی ابوالحسنی* 5
1- کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علومپزشکی قم، قم ، ایران
2- مرکز تحقیقات سلامت معنوی، دانشکده سلامت و دین، دانشگاه علومپزشکی قم، قم ، ایران.
3- مرکز تحقیقات سلولی و مولکولی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علومپزشکی قم، قم، ایران.
4- گروه مهندسی شیمی، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه قم ، قم، ایران.
5- گروه فارماکولوژی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علومپزشکی قم، قم ، ایران ،hodaabolhasani@gmail.com
2- مرکز تحقیقات سلامت معنوی، دانشکده سلامت و دین، دانشگاه علومپزشکی قم، قم ، ایران.
3- مرکز تحقیقات سلولی و مولکولی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علومپزشکی قم، قم، ایران.
4- گروه مهندسی شیمی، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه قم ، قم، ایران.
5- گروه فارماکولوژی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علومپزشکی قم، قم ، ایران ،
متن کامل [PDF 3939 kb]
(839 دریافت)
| چکیده (HTML) (2640 مشاهده)
متن کامل: (993 مشاهده)
مقدمه
علیرغم پیشرفتهای روزافزون علم، امروزه همچنان عفونتهای قارچی مشکلات فراوانی را در سراسر جهان برای افراد، بهویژه افرادی که دچار ضعف در سیستم ایمنی هستند، ایجاد میکنند و اگر درمان مناسب در زمان مناسب صورت نگیرد، این عفونتها با مرگ ومیر بالایی همراه هستند [1]. از طرفی دیگر، انتخابهای دارویی برای کنترل و درمان عفونتهای قارچی محدود است. درواقع در طی سی سال اخیر فقط یک کلاس از داروهای ضدقارچ کشف شده و در حال حاضر سه کلاس از مولکولها شامل پلیانها، آزولها و اکینوکاندینها در بالین استفاده میشود [2]. این در حالی است که حتی با وجود داروهای جدید، نتایج بالینی مربوط به درمان اغلب عفونتهای قارچی تهاجمی در بیماران دارای نقص ایمنی و سایر بیماران مستعد عفونت، رضایتبخش به نظر نمیرسد [3]. از طرفی دیگر، سمیت بالا و عوارض جانبی بالقوه این داروها، امکان استفاده بالینی از آنها را در دُزهای بالاتر جهت دستیابی به نتایج مطلوب درمانی غیرممکن کرده است. همچنین استفاده طولانیمدت از داروهای ضدقارچی باعث بروز مقاومت دارویی در گونههای مختلف قارچی شده است و این موضوع درمان مبتلایان به عفونتهای قارچی را با مشکل مواجه کرده است. آنچه مشخص است این است که امروزه سرعت تولید و گسترش داروهای ضدقارچی متناسب با نیازهای بالینی نبوده و این امر ضرورت تحقیق در زمینه تولید داروهای جدید با خواص ضدقارچی مناسب و در عین حال عوارض جانبی کمتر را نشان میدهد [4]. در این راستا، فراوردههای گیاهی نشان دادهاند ، به علت مواد دارویی فعال مانند ترپنها، آلکالوئیدها، فلاونوئیدها وگلایکوزیدها عوارض جانبی چندانی روی عملکرد بخشهای مختلف بدن ندارند و پتانسیل درمانی خوبی دارند [5]. یکی از گیاهان دارویی ارزشمند که در طب سنتی جهان در درمان بسیاری از بیماریها کاربرد دارد و تحقیقات آزمایشگاهی زیادی، خواص درمانی متعدد آن را اثبات کردهاند، گیاه قاصدک است (تصویر شماره 1) [6]. قاصدک یک گیاه دارویی از خانواده کاسنیان است که در سراسر جهان یافت میشود و تمامی اجزای گیاه شامل گل، برگ، ریشه و دانه آن خواص دارویی دارد [7]. برگ و ریشه گیاه قاصدک حاوی ترکیبات تلخ از جمله اودسمانولیدها مانند تارگزاسین و تارگزاسرین و ریشه آن حاوی اینولین و لوولین است. علاوه بر این، قاصدک حاوی تریترپنهایی مانند تاراگزاترول، استرولهایی مانند سیتروسترول و فلاونوئیدها، کارتنوئیدها، موسیلاژ و مقادیر زیادی پتاسیم است [8]. مطالعات نشان دادهاند که قاصدک دارای خواص ضدویروسی [9]، ضدالتهابی [10-12]، ضدقارچی [13-16] ضدباکتریایی [14، 17-22] و ضدسرطانی [23-25] است. گیاه قاصدک بهآسانی و در سراسر جهان قابلیت رشد دارد و میتواند به عنوان درمان کمکی یا جایگزین ترکیبات شیمیایی ضدقارچ و آنتیبیوتیکها مورد بررسی قرار گیرد. همچنین با وجود شناسایی بیش از 2500 گونه گیاه قاصدک، تاکنون خاصیت ضدمیکروبی تنها کمتر از 1 درصد از این گونهها بررسی شده است. در میان گونههای قاصدک پر تکرارترین گونهای که در 80 درصد موارد خواص ضدمیکروبی آن را گزارش دادهاند گونه T.officinale است [14]. این در حالی است که تا کنون مطالعهای مبنی بر بررسی اثر ضدقارچی قاصدک گونه بومی ایران انجام نشده است. این در حالی است که در سال 1395 در ایران فراورده طب سنتی قاصدک گونه T. peregrinium برای اولینبار به مرحله تولید رسید؛ بنابراین با توجه پیشرفت علم و تسهیل در انجام آزمایشات میکروبی متعدد روی گیاهان دارویی و همچنین لزوم انجام آزمایشاتی که اثرات طب سنتی را تعیین کند، در این مطالعه بر آن شدیم تا اثر ضدقارچی عصاره آبی و اتانولی ریشه گیاه قاصدک را بر سه سویه قارچی کاندیدا آلبیکنس، آسپرژیلوس نیجر و ترایکوفایتون روبروم مورد ارزیابی قرار دهیم. همچنین در این مطالعه جهت مقایسه اثرات ضدقارچی گیاه دارویی قاصدک با ترکیبات شیمیایی مورد استفاده در بالین، داروهای ضدقارچ فلوکونازول و نیستاتین نیز مورد بررسی قرار گرفتند.
روش بررسی
مواد مورد استفاده: محیط کشت سلولی RPMI 1640 و محیط سابورو دکستروز آگار و سایر مواد مورداستفاده در این مطالعه از شرکتهای Gibco و Sigma خریداری شدند. پودر خالص داروی ضدقارچ فلوکونازول از شرکت داروسازی لقمان (تأمین شده از شرکت داروسازی Glenmark هند با شماره سری ساخت 801700565) و پودر خالص داروی ضدقارچ نیستاتین از شرکت داروسازی عماد درمان پارس تهیه شد. سویههای استاندارد قارچی موردمطالعه از مرکز پژوهشهای علمی و صنعتی تهیه شدند و آزمایشهای رشد قارچها و بررسی اثر ضدقارچی عصارهها و ترکیبات در آزمایشگاه قارچشناسی دانشگاه علومپزشکی قم انجام شدند.
استرینهای مورد استفاده: قارچهای کاندیدا آلبیکنس (ATCC 10231)، ترایکوفایتون روبروم (ATCC 40051) و آسپرژیلوس نایجر (ATCC 16404).
تهیه گیاه مورد استفاده: ریشههای تازه گیاه قاصدک بومی ایران، گونه Taraxacum pregrinum در فروردین ماه سال 1396 از محله سعدآباد تهران، (ایران) جمعآوری شدند. این گیاه توسط دکتر غلامرضا امین، استاد فارماکوگنوزی دانشگاه علومپزشکی تهران احراز هویت شد و نمونهای از هرباریوم گیاهی آن با شماره هرباریوم 668-TEH و نام علمی Taraxacum pregrinum G.E.Haglund&Soest در آزمایشگاه هرباریوم گیاهان دارویی دانشکده داروسازی دانشگاه علومپزشکی تهران (ایران) نگهداری میشود.
روشهای استخراج عصاره گیاه: ابتدا ریشههای تازه گیاه قاصدک چندینبار با آب شسته شدند و پس از خشک شدن در مجاورت هوا، با آسیاب بهخوبی پودر شدند. عصارههای آبی و اتانولی در این مطالعه از ریشه پودرشده گیاه قاصدک به ترتیب توسط آب و اتانول و به روش خیساندن، مطابق روشهای زیر به دست آمدند:
الف) عصارهگیری با آب: برای تهیه عصاره آبی ریشه قاصدک، به 5 گرم از پودر ریشه قاصدک، به نسبت 20 برابر وزنی-حجمی (1:20W/V) و به میزان 100 میلیلیتر آبمقطر اتوکلاوشده، اضافه شد و سپس در انکوباتور شیکردار و با استیرر مداوم در دمای 35 درجه سانتیگراد به مدت 24 ساعت قرار داده شد. سپس مخلوط یا فیلتر کاغذی صاف شده و برای مدت 10 دقیقه در دور (2500 (rpm سانتریفیوژ شده و سپس محلول رویی سانتریفیوژشده جدا شد و حلال آن در دمای 40 درجه سانتیگراد در دستگاه انکوباتور تبخیر شد. درنهایت عصاره چسبناک بهدستآمده توسط دستگاه فریز درایر به صورت پودر خشکشده به دست آمد. پودر خشک عصاره آبی بهدستآمده، جمعآوری و تا زمان استفاده در یخچال نگهداری شد. بازده عصاره آبی به دست آمده 17/96 درصد است.
ب) عصارهگیری با اتانول خالص: برای تهیه عصاره اتانولی ریشه قاصدک، 100 میلیلیتر اتانول 96 درجه به 5 گرم پودر ریشه گیاه قاصدک، اضافه شد و بقیه مراحل عصارهگیری مشابه عصاره آبی انجام شد. بازده عصاره اتانولی بهدستآمده 6/6 درصد است.
ارزیابی اثر ضدقارچی عصارههای ریشه قاصدک با تعیین مقادیر حداقل میزان مهار رشد (MIC): برای تعیین مقادیر حداقل میزان مهارکننده از رشد عصاره موردنظر و داروی استاندارد ضدقارچی، از روش Broth Microdilution، طبق دستورالعمل CLSI M27A3 و CLSI M38A2استفاده شد. بدینمنظور از عصاره بهدستآمده از داروهای فلوکونازول و نیستاتین، به طور جداگانه در محیط RPMI حاوی گلوتامین و بدون بیکربنات، رقتهای سریالی 1 به 2 از 128 تا 25/0 میکروگرم در میلیلیتر تهیه شد و در چاهکهای میکروپلیت 96خانهای از هر رقت، 100 میکرولیتر اضافه شد [26]. در مورد کاندیدا آلبیکنس، به میزان نیممکفارلند و در مورد قارچهای رشتهای مورد بررسی در مطالعه حاضر، transmission معادل ۷۰ درصد در طول موج ۵۳۰ nm محاسبه شد. هریک از قارچهای موردمطالعه تهیه شد و بعد از تهیه سوسپانسیون مناسب، میزان 100 میکرولیتر به هر یک از چاهکهای حاوی رقتهای مختلف دارویی اضافه شد. سپس میکروپلیتها به مدت ۲۴ ساعت برای کاندیدا آلبیکنس در ۲۵ درجه و برای قارچهای رشتهای دو تا هفت روز در ۲۵ درجه سانتیگراد گرماگذاری شدند. بعد از گرماگذاری، میزان MIC هریک از مشتقات دارویی مورداستفاده با تعیین میزان جذب نوری آنها در مقایسه با شاهد که بدون دارو بود، توسط دستگاه اسپکتروفوتومتر تعیین شد. کمترین غلظتی از دارو یا ترکیبات مورداستفاده که در آن رشد قارچ مشاهده نشود، به عنوان عدد MIC آن مشتق موردنظر، در نظر گرفته شد.
یافتهها
در این مطالعه اثر عصاره اتانولی و آبی ریشه T. peregrinium بر سه سویه استاندارد قارچی C.albicans ، A.niger و T.rubrum در مقایسه با دو داروی ضدقارچی استاندارد فلوکونازول و نیستاتین بررسی شدند. عصاره اتانولی ریشه قاصدک بر هر سه سویه قارچی موردمطالعه خاصیت مهاری داشت و بیشترین اثر مهاری را بر سویه کاندیدا البیکنس با حداقل غلضت مهاری 150 میکروگرم در میلی لیتر نشان داد. عصاره اتانولی ریشه قاصدک پس از کاندیدا آلبیکنس، به ترتیب بیشترین اثر مهاری را بر سویه ترایکوفایتون روبروم با حداقل غلضت مهاری 200 L میکروگرم در میلیلیتر و آسپرژیلوس نیجر با حداقل غلضت مهاری 320 میکروگرم در میلیلیتر نشان داد. هیچ فعالیت ضدقارچیای در مورد عصاره آبی ریشه قاصدک مشاهده نشد. حداقل غلظت مهاری در هر سه سویه قارچی در فلوکونازول نسبت به نیستاتین بیشتر بود. اثر ضدقارچی فلوکونازول و نیستاتین در هر سه سویه قارچی از اثر ضدقارچی عصاره اتانولی ریشه قاصدک بیشتر بود (جدول شماره 1).
بحث
در سالهای اخیر به علت پیشرفتهای فراوان در درمانهای جراحی، درمان سرطان، درمان بیماران با پیوند اعضا و مغز استخوان، همهگیری HIV و افزایش استفاده از درمانهای ضدمیکروبی وسیعالطیف در بیماران بدحال، شیوع و شدت عفونتهای قارچی افزایش قابل توجهی یافته است و مشکلات زیادی را در سراسر جهان برای افراد، بهویژه افراد مستعد اعم از افرادی که دچار ضعف در سیستم ایمنی هستند و یا کسانی که فاکتورهای مستعدکننده دارند، ایجاد میکنند [1]. از طرف دیگر داروهای ضدقارچ محدود بوده و گاه سمّیت بالا و عوارض جانبی بالقوه این داروها، امکان استفاده بالینی از آنها را در دُزهای بالاتر جهت دستیابی به نتایج مطلوب درمانی غیرممکن کرده است [2]. همچنین استفاده طولانیمدت از داروهای ضدقارچی باعث بروز مقاومت دارویی در گونههای مختلف قارچی شده است و این موضوع درمان مبتلایان به عفونتهای قارچی را با مشکل مواجه کرده است [4]. در این مطالعه اثر عصاره اتانولی و آبی ریشه گیاه قاصدک، گونه T. peregrinium بر سه سویه استاندارد قارچی C.albicans ،A.niger و T.rubrum در مقایسه با دو داروی ضدقارچ فلوکونازول و نیستاتین مورد بررسی قرار گرفت. با توجه و بررسی مطالعاتی که روی گیاه قاصدک انجام شده است، فقدان ارزیابی اثر ضدقارچی ریشه گیاه قاصدک گونه T. peregrinium و مقایسه اثر ضدقارچی آن با داروهای ضدقارچ استاندارد، مؤثر و پرمصرف فلوکونازول و نیستاتین، به چشم میخورد. انتخاب فلوکونازول جهت مقایسه آن با اثرات ضدقارچی عصاره ریشه قاصدک، به دلیل پر مصرف بودن و مؤثر بودن آن روی بسیاری از قارچها و به خصوص کاندیدا آلبیکنس، بود. نیستاتین نیز جزو داروهای ضدقارچی است که علیه بیشتر گونههای کاندیدا فعال است و شایعترین داروی مورد استفاده برای سرکوب عفونتهای موضعی کاندیدایی و همچنین برفک دهان است [27]. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که عصاره اتانولی ریشه گیاه قاصدک تاثیر قابل توجهی بر سوشهای قارچی داشت، اگرچه در مقایسه با فلوکونارول و نیستاتین ضعیفتر عمل کرد. نتایج مطالعه حاضر با مطالعات قبلی که روی قاصدکهایی از گونههای دیگر انجام شده بودند، مطابقت داشت. در مطالعهای جداسازی و شناسایی پپتید غنی از سیستئین با نام ToAMP4 از گلهای گیاه قاصدک گونه Taraxacum officinale گزارش شده است. سپس اثر این پپتید بر چندین گونه قارچی مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شده است که این پپتید بیشترین اثر ضدقارچی را علیه سویههای آلترناریا آلترناتا و آسپرژیلوس نایجر دارد [15]. البته همین گروه تحقیقاتی در تحقیق مشابهی، اثر ضدمیکروبی سه پپتید جداشده از گل گیاه قاصدک را کشف و گزارش کردند [28].
محققان ویژگی ضدباکتری و ضدقارچی گونههای مختلف گیاه قاصدک را به ترکیباتی از جمله ترپنوئیدها، تریترپنوئیدها، استروئیدها، فنولها، ساپونینها، فلاونوئیدها و کومارینها نسبت دادهاند [14]. در مطالعهای دیگر خواص ضدسرطانی و ضدمیکروبی اجزای مختلف برگ T. officinale که با حلالهای مختلف از عصاره خام متانولی به دست آمده بود، بررسی شد. این مطالعه نشان داد که جزه بوتانولی برگ قاصدک اثرات ضدمیکروبی شاخصی دارد [29]. همچنین در مطالعهای دیگر، با روش HPLC شش نمونه از کل گیاه قاصدک گونه T. Mongolicum تهیه و تأثیر ضدقارچی آنها مورد بررسی قرار گرفت. محققان دریافتند که تنها یکی از نمونههای جداشده با روش HPLC ، باعث مهار رشد قارچ کاندیدا البیکنس میشود. آنها نشان دادند که این نمونه حاوی هشت ترکیب (4-کوماریک اسید، فرولیک اسید، کوئرستین پنتوزاید، 3 و 5 دی او کافئوایلکوئینیک اسید، 4 و 5 دی او کافئوایلکوئینیک اسید، لوتئولین) و دو ترکیب ناشناخته دیگر است. مطالعات آنها حاکی از آن بود که این نمونه به دیواره سلولی و غشای سلولی قارچ کاندیدا البیکنس آسیب میزند و این آسیب باعث افزایش نفوذپذیری سلول و نشت ماکرومولکولهای داخل سلولی و همچنین برهم خوردن متابولیسم سلول و درنهایت مرگ سلولی میشود و باعث تغییر ساختار دیواره سلولی کاندیدا آلبیکنس از طریق تأثیر بر پیوندهای گلیکوزیدی میشود. این گروه با جستوجو در مطالعات انجامشده گذشته، متوجه شدند که از 8 ماده شیمیایی در این نمونه، شش ماده شناختهشده آن اثر ضدقارچی ندارند و بنابراین اثر ضدقارچی این نمونه احتمالاً به خاطر دو ترکیب ناشناخته موجود در آن است [30].
یک تیم تحقیقاتی نیز پروتئین آلبومین S2 را از بذرهای قاصدک، گونه Taraxacum officinale Wigg جداسازی و شناسایی کرد و خاصیت ضدقارچی آن را مورد ارزیابی قرار داد و مشخص شد که پروتئین آلبومین S2 بذر قاصدک در برخی از جدایههای قارچی اثر ضدقارچی شاخص دارد [31]. در سال 2011 در پاکستان مطالعه ای انجام شد که در آن اثر ضدباکتری و ضدقارچ عصاره خام متانولی 13 گیاه دارویی را مورد بررسی قرار دادند و نتیجه آن مؤثر بودن عصاره متانولی گل قاصدک گونه T. officinale بر مهار رشد قارچهای موردمطالعه بود [32]. علاوه بر خواص ضدقارچی، خواص ضدباکتریایی قاصدک نیز در مطالعات بسیاری گزارش شده است [20، 33-36]. اثر ضدمیکروبی عصاره برگ گیاه T. officinal روی تعدادی از باکتریهای دهان مورد بررسی قرار گرفت و MIC آن بر چندین جدایه باکتری به دست آمد و مشخص شد که برگ قاصدک میتواند یک گیاه مفید برای کنترل پوسیدگی و عفونتهای اندودونتیک باشد [33].
نتیجهگیری
عصاره اتانولی ریشه گیاه قاصدک با نام علمی Taraxacum peregrinium که یکی از گونههای قاصدک بومی ایران است ببیشترین فعالیت ضدقارچی را به ترتیب در سویههای استاندارد قارچی کاندیدا آلبیکنس (ATCC 10231)، ترایکوفایتون روبروم (ATCC 40051) و آسپرژیلوس نایجر (ATCC 16404)نشان داد. همچنین با توجه به اینکه ریشه گیاه قاصدک حاوی ترکیبات دارویی فعال متعددی است، در مقایسه با دو داروی مؤثر و پرمصرف ضدقارچ فلوکونازول و نیستاتین که هر دو شیمیایی و پرعارضه هستند، عوارض جانبی شاخصی ندارد [37-40] و در این مطالعه اثر مهار رشد نسبتاً خوبی را نشان داد؛ بنابراین با توجه به مصرف خوراکی دمنوش ریشه قاصدک به عنوان نوشیدنی شبهقهوه بدون کافئین در سراسر دنیا و با توجه به اثرات درمانی متنوع و نداشتن عوارض جانبی شاخص، میتوان از ریشه گیاه دارویی قاصدک برای درمان کمکی در درمان و کنترل انواع عفونتهای قارچی کمک گرفت؛ بنابراین پیشنهاد میشود که به طور دقیقتری به شناسایی و جداسازی ترکیبات موجود در Taraxacum peregrinium و سایر گونههای قاصدک بومی ایران پرداخته شود و اجزای شناساییشده از لحاظ اثر ضدقارچی مورد ارزیابی قرار گیرند و مشخص شود کدام جزء از بخشهای مختلف گیاه قاصدک، اثرات شاخص ضدقارچی دارد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
ه کمیته اخلاق در پژوهشهای زیست پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی قم این مقاله را تأیید کرده است (کد اخلاق: IR.MUQ.REC.1399.023).
حامی مالی
آزمایشات مطالعه حاضر در آزمایشگاه قارچشناسی و مرکز تحقیقات سلولی و مولکولی دانشگاه علومپزشکی قم به سرپرستی خانم دکتر طاهره کمیلی موحد انجام شده است و بخشی از این مقاله حاصل نتایج پایاننامه دکترای پزشکی نویسنده سوم در دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علومپزشکی قم است. همچنین این مطالعه تحت حمایت مالی اعطاشده از سوی معاونت محترم تحقیقات و فناوری دانشگاه علومپزشکی قم انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخشهای پژوهش حاضر مشارکت داشتهاند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
بدینوسیله از حمایت مادی و معنوی معاونت پژوهشی دانشگاه علومپزشکی قم تقدیر و تشکر به عمل میآید. همچنین از شرکت داروسازی لقمان و شرکت داروسازی عماد درمان پارس جهت همکاری در این طرح تحقیقاتی کمال تشکر و قدردانی را داریم.
علیرغم پیشرفتهای روزافزون علم، امروزه همچنان عفونتهای قارچی مشکلات فراوانی را در سراسر جهان برای افراد، بهویژه افرادی که دچار ضعف در سیستم ایمنی هستند، ایجاد میکنند و اگر درمان مناسب در زمان مناسب صورت نگیرد، این عفونتها با مرگ ومیر بالایی همراه هستند [1]. از طرفی دیگر، انتخابهای دارویی برای کنترل و درمان عفونتهای قارچی محدود است. درواقع در طی سی سال اخیر فقط یک کلاس از داروهای ضدقارچ کشف شده و در حال حاضر سه کلاس از مولکولها شامل پلیانها، آزولها و اکینوکاندینها در بالین استفاده میشود [2]. این در حالی است که حتی با وجود داروهای جدید، نتایج بالینی مربوط به درمان اغلب عفونتهای قارچی تهاجمی در بیماران دارای نقص ایمنی و سایر بیماران مستعد عفونت، رضایتبخش به نظر نمیرسد [3]. از طرفی دیگر، سمیت بالا و عوارض جانبی بالقوه این داروها، امکان استفاده بالینی از آنها را در دُزهای بالاتر جهت دستیابی به نتایج مطلوب درمانی غیرممکن کرده است. همچنین استفاده طولانیمدت از داروهای ضدقارچی باعث بروز مقاومت دارویی در گونههای مختلف قارچی شده است و این موضوع درمان مبتلایان به عفونتهای قارچی را با مشکل مواجه کرده است. آنچه مشخص است این است که امروزه سرعت تولید و گسترش داروهای ضدقارچی متناسب با نیازهای بالینی نبوده و این امر ضرورت تحقیق در زمینه تولید داروهای جدید با خواص ضدقارچی مناسب و در عین حال عوارض جانبی کمتر را نشان میدهد [4]. در این راستا، فراوردههای گیاهی نشان دادهاند ، به علت مواد دارویی فعال مانند ترپنها، آلکالوئیدها، فلاونوئیدها وگلایکوزیدها عوارض جانبی چندانی روی عملکرد بخشهای مختلف بدن ندارند و پتانسیل درمانی خوبی دارند [5]. یکی از گیاهان دارویی ارزشمند که در طب سنتی جهان در درمان بسیاری از بیماریها کاربرد دارد و تحقیقات آزمایشگاهی زیادی، خواص درمانی متعدد آن را اثبات کردهاند، گیاه قاصدک است (تصویر شماره 1) [6]. قاصدک یک گیاه دارویی از خانواده کاسنیان است که در سراسر جهان یافت میشود و تمامی اجزای گیاه شامل گل، برگ، ریشه و دانه آن خواص دارویی دارد [7]. برگ و ریشه گیاه قاصدک حاوی ترکیبات تلخ از جمله اودسمانولیدها مانند تارگزاسین و تارگزاسرین و ریشه آن حاوی اینولین و لوولین است. علاوه بر این، قاصدک حاوی تریترپنهایی مانند تاراگزاترول، استرولهایی مانند سیتروسترول و فلاونوئیدها، کارتنوئیدها، موسیلاژ و مقادیر زیادی پتاسیم است [8]. مطالعات نشان دادهاند که قاصدک دارای خواص ضدویروسی [9]، ضدالتهابی [10-12]، ضدقارچی [13-16] ضدباکتریایی [14، 17-22] و ضدسرطانی [23-25] است. گیاه قاصدک بهآسانی و در سراسر جهان قابلیت رشد دارد و میتواند به عنوان درمان کمکی یا جایگزین ترکیبات شیمیایی ضدقارچ و آنتیبیوتیکها مورد بررسی قرار گیرد. همچنین با وجود شناسایی بیش از 2500 گونه گیاه قاصدک، تاکنون خاصیت ضدمیکروبی تنها کمتر از 1 درصد از این گونهها بررسی شده است. در میان گونههای قاصدک پر تکرارترین گونهای که در 80 درصد موارد خواص ضدمیکروبی آن را گزارش دادهاند گونه T.officinale است [14]. این در حالی است که تا کنون مطالعهای مبنی بر بررسی اثر ضدقارچی قاصدک گونه بومی ایران انجام نشده است. این در حالی است که در سال 1395 در ایران فراورده طب سنتی قاصدک گونه T. peregrinium برای اولینبار به مرحله تولید رسید؛ بنابراین با توجه پیشرفت علم و تسهیل در انجام آزمایشات میکروبی متعدد روی گیاهان دارویی و همچنین لزوم انجام آزمایشاتی که اثرات طب سنتی را تعیین کند، در این مطالعه بر آن شدیم تا اثر ضدقارچی عصاره آبی و اتانولی ریشه گیاه قاصدک را بر سه سویه قارچی کاندیدا آلبیکنس، آسپرژیلوس نیجر و ترایکوفایتون روبروم مورد ارزیابی قرار دهیم. همچنین در این مطالعه جهت مقایسه اثرات ضدقارچی گیاه دارویی قاصدک با ترکیبات شیمیایی مورد استفاده در بالین، داروهای ضدقارچ فلوکونازول و نیستاتین نیز مورد بررسی قرار گرفتند.
روش بررسی
مواد مورد استفاده: محیط کشت سلولی RPMI 1640 و محیط سابورو دکستروز آگار و سایر مواد مورداستفاده در این مطالعه از شرکتهای Gibco و Sigma خریداری شدند. پودر خالص داروی ضدقارچ فلوکونازول از شرکت داروسازی لقمان (تأمین شده از شرکت داروسازی Glenmark هند با شماره سری ساخت 801700565) و پودر خالص داروی ضدقارچ نیستاتین از شرکت داروسازی عماد درمان پارس تهیه شد. سویههای استاندارد قارچی موردمطالعه از مرکز پژوهشهای علمی و صنعتی تهیه شدند و آزمایشهای رشد قارچها و بررسی اثر ضدقارچی عصارهها و ترکیبات در آزمایشگاه قارچشناسی دانشگاه علومپزشکی قم انجام شدند.
استرینهای مورد استفاده: قارچهای کاندیدا آلبیکنس (ATCC 10231)، ترایکوفایتون روبروم (ATCC 40051) و آسپرژیلوس نایجر (ATCC 16404).
تهیه گیاه مورد استفاده: ریشههای تازه گیاه قاصدک بومی ایران، گونه Taraxacum pregrinum در فروردین ماه سال 1396 از محله سعدآباد تهران، (ایران) جمعآوری شدند. این گیاه توسط دکتر غلامرضا امین، استاد فارماکوگنوزی دانشگاه علومپزشکی تهران احراز هویت شد و نمونهای از هرباریوم گیاهی آن با شماره هرباریوم 668-TEH و نام علمی Taraxacum pregrinum G.E.Haglund&Soest در آزمایشگاه هرباریوم گیاهان دارویی دانشکده داروسازی دانشگاه علومپزشکی تهران (ایران) نگهداری میشود.
روشهای استخراج عصاره گیاه: ابتدا ریشههای تازه گیاه قاصدک چندینبار با آب شسته شدند و پس از خشک شدن در مجاورت هوا، با آسیاب بهخوبی پودر شدند. عصارههای آبی و اتانولی در این مطالعه از ریشه پودرشده گیاه قاصدک به ترتیب توسط آب و اتانول و به روش خیساندن، مطابق روشهای زیر به دست آمدند:
الف) عصارهگیری با آب: برای تهیه عصاره آبی ریشه قاصدک، به 5 گرم از پودر ریشه قاصدک، به نسبت 20 برابر وزنی-حجمی (1:20W/V) و به میزان 100 میلیلیتر آبمقطر اتوکلاوشده، اضافه شد و سپس در انکوباتور شیکردار و با استیرر مداوم در دمای 35 درجه سانتیگراد به مدت 24 ساعت قرار داده شد. سپس مخلوط یا فیلتر کاغذی صاف شده و برای مدت 10 دقیقه در دور (2500 (rpm سانتریفیوژ شده و سپس محلول رویی سانتریفیوژشده جدا شد و حلال آن در دمای 40 درجه سانتیگراد در دستگاه انکوباتور تبخیر شد. درنهایت عصاره چسبناک بهدستآمده توسط دستگاه فریز درایر به صورت پودر خشکشده به دست آمد. پودر خشک عصاره آبی بهدستآمده، جمعآوری و تا زمان استفاده در یخچال نگهداری شد. بازده عصاره آبی به دست آمده 17/96 درصد است.
ب) عصارهگیری با اتانول خالص: برای تهیه عصاره اتانولی ریشه قاصدک، 100 میلیلیتر اتانول 96 درجه به 5 گرم پودر ریشه گیاه قاصدک، اضافه شد و بقیه مراحل عصارهگیری مشابه عصاره آبی انجام شد. بازده عصاره اتانولی بهدستآمده 6/6 درصد است.
ارزیابی اثر ضدقارچی عصارههای ریشه قاصدک با تعیین مقادیر حداقل میزان مهار رشد (MIC): برای تعیین مقادیر حداقل میزان مهارکننده از رشد عصاره موردنظر و داروی استاندارد ضدقارچی، از روش Broth Microdilution، طبق دستورالعمل CLSI M27A3 و CLSI M38A2استفاده شد. بدینمنظور از عصاره بهدستآمده از داروهای فلوکونازول و نیستاتین، به طور جداگانه در محیط RPMI حاوی گلوتامین و بدون بیکربنات، رقتهای سریالی 1 به 2 از 128 تا 25/0 میکروگرم در میلیلیتر تهیه شد و در چاهکهای میکروپلیت 96خانهای از هر رقت، 100 میکرولیتر اضافه شد [26]. در مورد کاندیدا آلبیکنس، به میزان نیممکفارلند و در مورد قارچهای رشتهای مورد بررسی در مطالعه حاضر، transmission معادل ۷۰ درصد در طول موج ۵۳۰ nm محاسبه شد. هریک از قارچهای موردمطالعه تهیه شد و بعد از تهیه سوسپانسیون مناسب، میزان 100 میکرولیتر به هر یک از چاهکهای حاوی رقتهای مختلف دارویی اضافه شد. سپس میکروپلیتها به مدت ۲۴ ساعت برای کاندیدا آلبیکنس در ۲۵ درجه و برای قارچهای رشتهای دو تا هفت روز در ۲۵ درجه سانتیگراد گرماگذاری شدند. بعد از گرماگذاری، میزان MIC هریک از مشتقات دارویی مورداستفاده با تعیین میزان جذب نوری آنها در مقایسه با شاهد که بدون دارو بود، توسط دستگاه اسپکتروفوتومتر تعیین شد. کمترین غلظتی از دارو یا ترکیبات مورداستفاده که در آن رشد قارچ مشاهده نشود، به عنوان عدد MIC آن مشتق موردنظر، در نظر گرفته شد.
یافتهها
در این مطالعه اثر عصاره اتانولی و آبی ریشه T. peregrinium بر سه سویه استاندارد قارچی C.albicans ، A.niger و T.rubrum در مقایسه با دو داروی ضدقارچی استاندارد فلوکونازول و نیستاتین بررسی شدند. عصاره اتانولی ریشه قاصدک بر هر سه سویه قارچی موردمطالعه خاصیت مهاری داشت و بیشترین اثر مهاری را بر سویه کاندیدا البیکنس با حداقل غلضت مهاری 150 میکروگرم در میلی لیتر نشان داد. عصاره اتانولی ریشه قاصدک پس از کاندیدا آلبیکنس، به ترتیب بیشترین اثر مهاری را بر سویه ترایکوفایتون روبروم با حداقل غلضت مهاری 200 L میکروگرم در میلیلیتر و آسپرژیلوس نیجر با حداقل غلضت مهاری 320 میکروگرم در میلیلیتر نشان داد. هیچ فعالیت ضدقارچیای در مورد عصاره آبی ریشه قاصدک مشاهده نشد. حداقل غلظت مهاری در هر سه سویه قارچی در فلوکونازول نسبت به نیستاتین بیشتر بود. اثر ضدقارچی فلوکونازول و نیستاتین در هر سه سویه قارچی از اثر ضدقارچی عصاره اتانولی ریشه قاصدک بیشتر بود (جدول شماره 1).
بحث
در سالهای اخیر به علت پیشرفتهای فراوان در درمانهای جراحی، درمان سرطان، درمان بیماران با پیوند اعضا و مغز استخوان، همهگیری HIV و افزایش استفاده از درمانهای ضدمیکروبی وسیعالطیف در بیماران بدحال، شیوع و شدت عفونتهای قارچی افزایش قابل توجهی یافته است و مشکلات زیادی را در سراسر جهان برای افراد، بهویژه افراد مستعد اعم از افرادی که دچار ضعف در سیستم ایمنی هستند و یا کسانی که فاکتورهای مستعدکننده دارند، ایجاد میکنند [1]. از طرف دیگر داروهای ضدقارچ محدود بوده و گاه سمّیت بالا و عوارض جانبی بالقوه این داروها، امکان استفاده بالینی از آنها را در دُزهای بالاتر جهت دستیابی به نتایج مطلوب درمانی غیرممکن کرده است [2]. همچنین استفاده طولانیمدت از داروهای ضدقارچی باعث بروز مقاومت دارویی در گونههای مختلف قارچی شده است و این موضوع درمان مبتلایان به عفونتهای قارچی را با مشکل مواجه کرده است [4]. در این مطالعه اثر عصاره اتانولی و آبی ریشه گیاه قاصدک، گونه T. peregrinium بر سه سویه استاندارد قارچی C.albicans ،A.niger و T.rubrum در مقایسه با دو داروی ضدقارچ فلوکونازول و نیستاتین مورد بررسی قرار گرفت. با توجه و بررسی مطالعاتی که روی گیاه قاصدک انجام شده است، فقدان ارزیابی اثر ضدقارچی ریشه گیاه قاصدک گونه T. peregrinium و مقایسه اثر ضدقارچی آن با داروهای ضدقارچ استاندارد، مؤثر و پرمصرف فلوکونازول و نیستاتین، به چشم میخورد. انتخاب فلوکونازول جهت مقایسه آن با اثرات ضدقارچی عصاره ریشه قاصدک، به دلیل پر مصرف بودن و مؤثر بودن آن روی بسیاری از قارچها و به خصوص کاندیدا آلبیکنس، بود. نیستاتین نیز جزو داروهای ضدقارچی است که علیه بیشتر گونههای کاندیدا فعال است و شایعترین داروی مورد استفاده برای سرکوب عفونتهای موضعی کاندیدایی و همچنین برفک دهان است [27]. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که عصاره اتانولی ریشه گیاه قاصدک تاثیر قابل توجهی بر سوشهای قارچی داشت، اگرچه در مقایسه با فلوکونارول و نیستاتین ضعیفتر عمل کرد. نتایج مطالعه حاضر با مطالعات قبلی که روی قاصدکهایی از گونههای دیگر انجام شده بودند، مطابقت داشت. در مطالعهای جداسازی و شناسایی پپتید غنی از سیستئین با نام ToAMP4 از گلهای گیاه قاصدک گونه Taraxacum officinale گزارش شده است. سپس اثر این پپتید بر چندین گونه قارچی مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شده است که این پپتید بیشترین اثر ضدقارچی را علیه سویههای آلترناریا آلترناتا و آسپرژیلوس نایجر دارد [15]. البته همین گروه تحقیقاتی در تحقیق مشابهی، اثر ضدمیکروبی سه پپتید جداشده از گل گیاه قاصدک را کشف و گزارش کردند [28].
محققان ویژگی ضدباکتری و ضدقارچی گونههای مختلف گیاه قاصدک را به ترکیباتی از جمله ترپنوئیدها، تریترپنوئیدها، استروئیدها، فنولها، ساپونینها، فلاونوئیدها و کومارینها نسبت دادهاند [14]. در مطالعهای دیگر خواص ضدسرطانی و ضدمیکروبی اجزای مختلف برگ T. officinale که با حلالهای مختلف از عصاره خام متانولی به دست آمده بود، بررسی شد. این مطالعه نشان داد که جزه بوتانولی برگ قاصدک اثرات ضدمیکروبی شاخصی دارد [29]. همچنین در مطالعهای دیگر، با روش HPLC شش نمونه از کل گیاه قاصدک گونه T. Mongolicum تهیه و تأثیر ضدقارچی آنها مورد بررسی قرار گرفت. محققان دریافتند که تنها یکی از نمونههای جداشده با روش HPLC ، باعث مهار رشد قارچ کاندیدا البیکنس میشود. آنها نشان دادند که این نمونه حاوی هشت ترکیب (4-کوماریک اسید، فرولیک اسید، کوئرستین پنتوزاید، 3 و 5 دی او کافئوایلکوئینیک اسید، 4 و 5 دی او کافئوایلکوئینیک اسید، لوتئولین) و دو ترکیب ناشناخته دیگر است. مطالعات آنها حاکی از آن بود که این نمونه به دیواره سلولی و غشای سلولی قارچ کاندیدا البیکنس آسیب میزند و این آسیب باعث افزایش نفوذپذیری سلول و نشت ماکرومولکولهای داخل سلولی و همچنین برهم خوردن متابولیسم سلول و درنهایت مرگ سلولی میشود و باعث تغییر ساختار دیواره سلولی کاندیدا آلبیکنس از طریق تأثیر بر پیوندهای گلیکوزیدی میشود. این گروه با جستوجو در مطالعات انجامشده گذشته، متوجه شدند که از 8 ماده شیمیایی در این نمونه، شش ماده شناختهشده آن اثر ضدقارچی ندارند و بنابراین اثر ضدقارچی این نمونه احتمالاً به خاطر دو ترکیب ناشناخته موجود در آن است [30].
یک تیم تحقیقاتی نیز پروتئین آلبومین S2 را از بذرهای قاصدک، گونه Taraxacum officinale Wigg جداسازی و شناسایی کرد و خاصیت ضدقارچی آن را مورد ارزیابی قرار داد و مشخص شد که پروتئین آلبومین S2 بذر قاصدک در برخی از جدایههای قارچی اثر ضدقارچی شاخص دارد [31]. در سال 2011 در پاکستان مطالعه ای انجام شد که در آن اثر ضدباکتری و ضدقارچ عصاره خام متانولی 13 گیاه دارویی را مورد بررسی قرار دادند و نتیجه آن مؤثر بودن عصاره متانولی گل قاصدک گونه T. officinale بر مهار رشد قارچهای موردمطالعه بود [32]. علاوه بر خواص ضدقارچی، خواص ضدباکتریایی قاصدک نیز در مطالعات بسیاری گزارش شده است [20، 33-36]. اثر ضدمیکروبی عصاره برگ گیاه T. officinal روی تعدادی از باکتریهای دهان مورد بررسی قرار گرفت و MIC آن بر چندین جدایه باکتری به دست آمد و مشخص شد که برگ قاصدک میتواند یک گیاه مفید برای کنترل پوسیدگی و عفونتهای اندودونتیک باشد [33].
نتیجهگیری
عصاره اتانولی ریشه گیاه قاصدک با نام علمی Taraxacum peregrinium که یکی از گونههای قاصدک بومی ایران است ببیشترین فعالیت ضدقارچی را به ترتیب در سویههای استاندارد قارچی کاندیدا آلبیکنس (ATCC 10231)، ترایکوفایتون روبروم (ATCC 40051) و آسپرژیلوس نایجر (ATCC 16404)نشان داد. همچنین با توجه به اینکه ریشه گیاه قاصدک حاوی ترکیبات دارویی فعال متعددی است، در مقایسه با دو داروی مؤثر و پرمصرف ضدقارچ فلوکونازول و نیستاتین که هر دو شیمیایی و پرعارضه هستند، عوارض جانبی شاخصی ندارد [37-40] و در این مطالعه اثر مهار رشد نسبتاً خوبی را نشان داد؛ بنابراین با توجه به مصرف خوراکی دمنوش ریشه قاصدک به عنوان نوشیدنی شبهقهوه بدون کافئین در سراسر دنیا و با توجه به اثرات درمانی متنوع و نداشتن عوارض جانبی شاخص، میتوان از ریشه گیاه دارویی قاصدک برای درمان کمکی در درمان و کنترل انواع عفونتهای قارچی کمک گرفت؛ بنابراین پیشنهاد میشود که به طور دقیقتری به شناسایی و جداسازی ترکیبات موجود در Taraxacum peregrinium و سایر گونههای قاصدک بومی ایران پرداخته شود و اجزای شناساییشده از لحاظ اثر ضدقارچی مورد ارزیابی قرار گیرند و مشخص شود کدام جزء از بخشهای مختلف گیاه قاصدک، اثرات شاخص ضدقارچی دارد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
ه کمیته اخلاق در پژوهشهای زیست پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی قم این مقاله را تأیید کرده است (کد اخلاق: IR.MUQ.REC.1399.023).
حامی مالی
آزمایشات مطالعه حاضر در آزمایشگاه قارچشناسی و مرکز تحقیقات سلولی و مولکولی دانشگاه علومپزشکی قم به سرپرستی خانم دکتر طاهره کمیلی موحد انجام شده است و بخشی از این مقاله حاصل نتایج پایاننامه دکترای پزشکی نویسنده سوم در دانشکده پیراپزشکی، دانشگاه علومپزشکی قم است. همچنین این مطالعه تحت حمایت مالی اعطاشده از سوی معاونت محترم تحقیقات و فناوری دانشگاه علومپزشکی قم انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخشهای پژوهش حاضر مشارکت داشتهاند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
بدینوسیله از حمایت مادی و معنوی معاونت پژوهشی دانشگاه علومپزشکی قم تقدیر و تشکر به عمل میآید. همچنین از شرکت داروسازی لقمان و شرکت داروسازی عماد درمان پارس جهت همکاری در این طرح تحقیقاتی کمال تشکر و قدردانی را داریم.
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي |
موضوع مقاله:
فارماکولوژی
دریافت: 1399/10/6 | پذیرش: 1399/12/15 | انتشار: 1400/1/10
دریافت: 1399/10/6 | پذیرش: 1399/12/15 | انتشار: 1400/1/10
فهرست منابع
1. 1. Casadevall A. Fungal Diseases in the 21st Century: The Near and Far Horizons. Pathogens & immunity. 2018;3(2):183-96. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6241320. [DOI:10.20411/pai.v3i2.249]
2. Calderone R, Sun N, Gay-Andrieu F, Groutas W, Weerawarna P, Prasad S, et al. Antifungal drug discovery: the process and outcomes. Future microbiology. 2014;9(6):791-805. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25046525. [DOI:10.2217/fmb.14.32]
3. Butts A, Krysan DJ. Antifungal drug discovery: something old and something new. PLoS Pathog. 2012;8(9):e1002870-e. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3435257. [DOI:10.1371/journal.ppat.1002870]
4. Brown GD, Denning DW, Levitz SM. Tackling human fungal infections. American Association for the Advancement of Science; 2012. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22582229.
5. Abou-Jawdah Y, Sobh H, Salameh A. Antimycotic activities of selected plant flora, growing wild in Lebanon, against phytopathogenic fungi. Journal of agricultural and food chemistry. 2002;50(11):3208-13. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12009988. [DOI:10.1021/jf0115490]
6. Sharifi-Rad M, Roberts TH, Matthews KR, Bezerra CF, Morais-Braga MFB, Coutinho HDM, et al. Ethnobotany of the genus Taraxacum-Phytochemicals and antimicrobial activity. Phytotherapy research : PTR. 2018;32(11):2131-45. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30039597. [DOI:10.1002/ptr.6157]
7. Stewart-Wade S, Neumann S, Collins L, Boland G. The biology of Canadian weeds. 117. Taraxacum officinale GH Weber ex Wiggers. Canadian Journal of Plant Science. 2002;82(4):825-53. https://cdnsciencepub.com/doi/abs/10.4141/p01-010. [DOI:10.4141/P01-010]
8. Salehi Sormaghi M. Medicinal plants and phytotherapy. Donyaee Taghazie, Tehran, Iran 2006;6(2):59-63. https://www.gums.ac.ir/herbalmed/module/News/Shownews/page-16934/index.aspx?NewsId=19303.
9. He W, Han H, Wang W, Gao B. Anti-influenza virus effect of aqueous extracts from dandelion. Virology Journal. 2011;8(1):1-11. https://virologyj.biomedcentral.com/articles/10.1186/1743-422X-8-538. [DOI:10.1186/1743-422X-8-538]
10. Awortwe C, Osei-Safo D, Asiedu-Gyekye I, Sackeyfio A. Anti-inflammatory Activity of Taraxacum officinale Leaves in Ovalbumin-sensitized guinea-pigs. 2013. http://ugspace.ug.edu.gh/handle/123456789/6335.
11. Jeon D, Kim SJ, Kim HS. Anti-inflammatory evaluation of the methanolic extract of Taraxacum officinale in LPS-stimulated human umbilical vein endothelial cells. BMC Complementary and Alternative Medicine. 2017;17(1):508. https://link.springer.com/article/10.1186/s12906-017-2022-7#citeas. [DOI:10.1186/s12906-017-2022-7]
12. Jeon H-J, Kang H-J, Jung H-J, Kang Y-S, Lim C-J, Kim Y-M, et al. Anti-inflammatory activity of Taraxacum officinale. Journal of ethnopharmacology. 2008;115(1):82-8. http://europepmc.org/article/med/17949929. [DOI:10.1016/j.jep.2007.09.006]
13. Gatto MA, Ippolito A, Linsalata V, Cascarano NA, Nigro F, Vanadia S, et al. Activity of extracts from wild edible herbs against postharvest fungal diseases of fruit and vegetables. Postharvest Biology and Technology.2011;61(1):72-82. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0925521411000469. [DOI:10.1016/j.postharvbio.2011.02.005]
14. Valenzuela MEM, Peralta KD, Martínez LJ, Maggi RC. Taraxacum Genus: Potential Antibacterial and Antifungal Activity. Herbal Medicine: IntechOpen; 2018. https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=AGmQDwAAQBAJ&oi=fnd&pg=PA247&dq#v=onepage&q&f=false.
15. Astafieva A, Rogozhin EA, Andreev YA, Odintsova T, Kozlov S, Grishin EV, et al. A novel cysteine-rich antifungal peptide ToAMP4 from Taraxacum officinale Wigg. flowers. Plant physiology and biochemistry. 2013;70:93-9. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0981942813001964. [DOI:10.1016/j.plaphy.2013.05.022]
16. Abascal K, Yarnell E. Dandelion (Taraxacum officinale and T. mongolium). Integrative Medicine. 2009;8:35-8. http://www.imjournal.com/resources/web_pdfs/0409_yarnell.pdf.
17. Qiao H, Sun T. Antibacterial activity of ethanol extract and fractions obtained from Taraxacum mongolicum flower. Research Journal of Pharmacognosy. 2014;1(4):35-9. http://www.rjpharmacognosy.ir/article_6336.html.
18. Wang H-B. Cellulase-assisted extraction and antibacterial activity of polysaccharides from the dandelion Taraxacum officinale. Carbohydrate polymers. 2014;103:140-2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24528711/ [DOI:10.1016/j.carbpol.2013.12.029]
19. Lin L, Zhu Y, Li C, Liu L, Surendhiran D, Cui H. Antibacterial activity of PEO nanofibers incorporating polysaccharide from dandelion and its derivative. Carbohydrate polymers. 2018;198:225-32. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0144861718307471. [DOI:10.1016/j.carbpol.2018.06.092]
20. Sohail M, Iqbal Z, Afzal M, Afzal A, Ur Rahman I, Shad S. In vitro antibacterial study of Taraxacum officinale leaves extracts against different bacterial pathogenic strains. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry. 2014;3(2):15-7. https://www.phytojournal.com/vol3Issue2/Issue_jul_2014/2.1.pdf.
21. Shafiq NE, Al-Hashimi MK. The antibacterial evaluation of dandelion extracts as root canal irrigating solutions (A comparative study). Journal of baghdad college of dentistry. 2014;26(3):35-40. http://jbcd.uobaghdad.edu.iq/index.php/jbcd/article/view/513. [DOI:10.12816/0015222]
22. Ghaima KK, Hashim NM, Ali SA. Antibacterial and antioxidant activities of ethyl acetate extract of nettle (Urtica dioica) and dandelion (Taraxacum officinale). Journal of Applied Pharmaceutical Science. 2013;3(5):96. https://www.japsonline.com/admin/php/uploads/904_pdf.
23. Akhzari A, Abolhasani H. A comparison betweenTaraxacum pregrinium anticancer activity and Cisplatin against human MCF7 and Hek293 cancer cell lines. The 4th International Congress on BioMedicine (ICB2020); 9th - 16th November 2020; Iran2020. p. 16. https://www.icbcongress.com/2020/Archives?o=725&lang=fa&st.
24. Abolhasani H, heidari F, Abolhasani A. Cytotoxicity Evaluation of Root, Leaf, Stem and flower of Dandelion (Taraxacum Peregrinum) on MCF7 Cancerous Cell Lines. The 3th International Congress on BioMedicine (ICB2019); 10 november 2019; Iran2019. https://www.icbcongress.com/2019/Archives?o=1583&lang=fa&st.
25. Ovadje P, Ammar S, Guerrero J-A, Arnason JT, Pandey S. Dandelion root extract affects colorectal cancer proliferation and survival through the activation of multiple death signalling pathways. Oncotarget. 2016;7(45):73080. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27564258/. [DOI:10.18632/oncotarget.11485]
26. Keivani S, Salamat F, Emami M, Adimi P, Amin G. In vitro evaluation of the susceptibility of dermatophytic and saprophytic fungi to Pistacia vera's pericarp extract. Medical Science Journal of Islamic Azad Univesity-Tehran Medical Branch. 2006;16(3):135-40. https://accesspharmacy.mhmedical.com/content.aspx?bookid=514§ionid=41817567.
27. Katzung BG, Kruidering-Hall M, Trevor AJ. Antifungal Agents. Katzung & Trevor's Pharmacology: Examination & Board Review2012. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0196978112002306.
28. Astafieva A, Rogozhin E, Odintsova T, Khadeeva N, Grishin E, Egorov TA. Discovery of novel antimicrobial peptides with unusual cysteine motifs in dandelion Taraxacum officinale Wigg. flowers. Peptides. 2012;36(2):266-71. http://ugspace.ug.edu.gh/handle/123456789/25603. [DOI:10.1016/j.peptides.2012.05.009]
29. Tettey C, Ocloo A, Nagajyothi P, Lee K. An in vitro analysis of antiproliferative and antimicrobial activities of solvent fractions of Taraxacum officinale (Dandelion) leaf. 2014. https://www.spandidos-publications.com/10.3892/mmr.2019.10797. [DOI:10.1080/10496475.2013.871382]
30. Liang Y, Duan H, Zhang P, Han H, Gao F, Li Y, et al. Extraction and isolation of the active ingredients of dandelion and its antifungal activity against Candida albicans. Molecular Medicine Reports. 2020;21(1):229-39. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19594427/.
31. Odintsova T, Rogozhin EA, Sklyar I, Musolyamov A, Kudryavtsev A, Pukhalsky V, et al. Antifungal activity of storage 2S albumins from seeds of the invasive weed dandelion Taraxacum officinale Wigg. Protein and peptide letters. 2010;17(4):522-9. https://academicjournals.org/journal/JMPR/article-abstract/98B417C25866. [DOI:10.2174/092986610790963591]
32. Khan AM, Qureshi RA, Gilani SA, Ullah F. Antimicrobial activity of selected medicinal plants of Margalla Hills, Islamabad, Pakistan. Journal of Medicinal Plants Research. 2011;5(18):4665-70. https://www.researchgate.net/publication/309532567.
33. Sangeetha S, Ezhilarasan D. In vitro antimicrobial activity of dandelion against orodental pathogens. International Journal of Pharmacognosy and Phytochemical Research. 2016;8:1598-600. https://www.koreascience.or.kr/article/JAKO201106064731965.page.
34. Chi B-R, Jo D-Y, Cha S-Y, Chi M-J, Jeong H-W, Kang K-H. The effect on growth inhibition of S. mutans by lotus leaf and Dandelion extracts. Journal of the Korea Academia-Industrial cooperation Society. 2011;12(12):5773-8. https://www.researchgate.net/publication/305344801. [DOI:10.5762/KAIS.2011.12.12.5773]
35. Amin Mir M, Sawhney S, Manmohan S. Antimicrobial activity of various extracts of Taraxacum officinale. J microb biochem technol. 2016;8(3):210-5. https://www.anjs.edu.iq/index.php/anjs/article/view/752. [DOI:10.4172/1948-5948.1000287]
36. Jassim AKM, Farhan SA, Noori OM. Identification of dandelion Taraxacum officinale leaves components and study its extracts effect on different microorganisms. Al-Nahrain Journal of Science. 2012;15(3):7-14. https://www.iasj.net/iasj/download/10d4a700c2dc6a08. [DOI:10.22401/JNUS.15.3.02]
37. Lis B, Jędrejek D, Stochmal A, Olas B. Assessment of effects of phenolic fractions from leaves and petals of dandelion in selected components of hemostasis. Food research international (Ottawa, Ont). 2018;107:605-12. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29580525/. DOI: 10.1016/j.foodres.2018.03.012. [DOI:10.1016/j.foodres.2018.03.012]
38. Fatima T, Bashir O, Naseer B, Hussain SZ. Dandelion: Phytochemistry and clinical potential. Journal of Medicinal Plants Studies. 2018;6(2):198-202. https://www.plantsjournal.com/archives/2018/vol6issue2/PartC/6-2-42-182.pdf.
39. Devaraj E. Hepatoprotective properties of Dandelion: recent update. Journal of Applied Pharmaceutical Science. 2016;6(04):202-5. https://www.bibliomed.org/?mno=206069. doi: 10.7324/JAPS.2016.60429. [DOI:10.7324/JAPS.2016.60429]
40. Pizzorno; JE, Murray MT. Textbook of natural medicine, CHAPTER 127, Taraxacum officinale (Dandelion). 4th ed: St. Louis, Mo. : Elsevier/Churchill Livingstone, ©2013.; 2013. 1941 p. https://www.elsevier.com/books/textbook-of-natural-medicine/pizzorno/978-1-4377-2333-5.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
حق تالیف (کپی رایت) برای مولفان محفوظ است.
صاحب امتیاز: دانشگاه علوم پزشکی قم
ناشر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قم
شاپا چاپی: 7799-1375
شاپا الکترونیک: 1375-2008
ایمیل مجله: journal@muq.ac.ir
j.muq.ac@gmail.com
