دوره 15، شماره 6 - ( شهریور 1400 )
جلد 15 شماره 6 صفحات 413-404 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Zallaghi E, Goudarzi G, Sabzalipour S, Zarasvandi A. The Effect of PM2.5 Pollutant on Acute Lower Respiratory Infection (ALRI) in Children Under 5 Years of Age in Ahvaz During the Years (2008-2017). Qom Univ Med Sci J 2021; 15 (6) :404-413
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3119-fa.html
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3119-fa.html
زلقی الهه، گودرزی غلامرضا، سبزعلی پور سیما، زراسوندی علیرضا. اثر آلاینده PM2.5 بر عفونت حاد تنفسی تحتانی کودکان زیر پنج سال در شهر اهواز طی سال های (2008-2017). مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1400; 15 (6) :404-413
الهه زلقی1 
، غلامرضا گودرزی2 ، سیما سبزعلی پور* 3، علیرضا زراسوندی4
، غلامرضا گودرزی2 ، سیما سبزعلی پور* 3، علیرضا زراسوندی4
1- گروه محیط زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
2- مرکز تحقیقات آلودگی هوا و بیماری‌های تنفسی، دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز، اهواز، ایران
3- گروه محیط زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران. ،shadi582@yahoo.com
4- گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
2- مرکز تحقیقات آلودگی هوا و بیماری‌های تنفسی، دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور اهواز، اهواز، ایران
3- گروه محیط زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران. ،
4- گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
متن کامل [PDF 5031 kb]
(774 دریافت)
| چکیده (HTML) (1911 مشاهده)
متن کامل: (1029 مشاهده)
مقدمه
بر اساس آمار سال 2000 توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO)، سالیانه 1/4 میلیون مرگومیر در سراسر جهان به علت عفونت‌های حاد تنفسی رخ می‌دهد که حدود 90 درصد ناشی از آلودگی هوا منتسب به ذرات معلق است. طبق همین آمار 9/1 میلیون آن‌ها را کودکان زیر پنج سال تشکیل می‌دهند [1]. عمده آن مربوط به کشورهای در حال توسعه به علت وجود گرد و غبارهای اخیر است [2]. عفونت حاد تنفسی تحتانی حدود 20 درصد علت مرگومیر کودکان را تشکیل می‌دهد، به طوری که به ازاء هر 1000 کودک زنده متولدشده در کشورهای در حال توسعه 12 تا 20 کودک به علت پنومونی قبل از پنج‌سالگی فوت می‌کنند [3 ،1]. هوا در میان عناصر حیاتی این جهان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اهمیت تولید آلاینده‌های بالقوه خطرناک در هوای محیط به این دلیل است که می‌توانند روی سلامتی انسان اثرات مضری بگذارند [4]. از جمله اثرات زیانبار مربوط به سلامتی در مناطق شهری می‌توان به مرگومیر و ابتلا به بیماری‌های تنفسی، ریوی و قلبی عروقی ناشی از قرار گرفتن در معرض سطح بالای آلاینده‌های هوا اشاره کرد. ذرات معلق از جمله PM2.5 (ذرات با قطر 5/2 میکرومتر یا کمتر) از مهم‌ترین آلاینده‌های هوا هستند که باعث صدمه به سلامت انسان می‌شوند [6 ،5].
PM2.5 قادر خواهد بود وارد ناحیه آلوئولار در ریه (مکانی برای تبادل خون) شود. از جمله منابع اصلی این آلاینده، گرد و غبار مناطق خشک بیابانی است که برخی از پارامترهای هواشناسی (رطوبت، درجه حرارت و سرعت باد) آن را به مناطق شهری منتقل و غلظت PM2.5 را چندین برابر بیشتر از استانداردها و دستورالعمل‌‌های بهداشتی هوا می‌کنند. این ذرات بر سلامت انسان تأثیر گذاشته و مرگ ناشی از بیماری‌های تنفسی و سرطان ریه را افزایش می‌دهند. با توجه به نتایج مطالعات مختلف، مواجهه طولانی‌مدت با غلظت‌های بالای PM2.5 سبب ایجاد اثرات جدی بر سلامت انسان به‌ویژه عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) می‌شود. آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC)، ذرات معلق را به عنوان گروه یک سرطان‌زا برای انسان معرفی کرده است [9-7]. بسیاری از مطالعات اپیدومیولوژیک بین مواجهه کوتاه‌مدت و بلندمدت با آلاینده PM2.5 و اثرات بهداشتی آن بر سلامت انسان رابطه معنی‌داری نشان داده‌اند. فاتور و همکاران در سال 2011 در مطالعه ارزیابی اثرات بهداشتی PM2.5 و PM10 روی انسان در مناطق صنعتی ایتالیا با جمعیت 24000 نفر نشان دادند کل مرگ‌ومیرهای ناشی از این دو آلاینده حدود 177 نفر در سال بوده است [10]. در مطالعه دیگری ماجی و همکاران در سال 2018، برآورد میزان مرگومیر زودرس ناشی از قرار گرفتن در معرض PM2.5 و فواید سیاست‌های کنترل آلودگی هوا در چین برای سال 2020 را بررسی کردند. میزان مرگومیر زودرس در شهرهای پرجمعیت مانند شانگهای (18679 نفر در سال)، چونگ‌کینگ (23561 نفر در سال) و پکن (18817 نفر در سال) زیاد بوده است. در بین کلیه مرگ‌ومیرها، سهم بیماری سکته مغزی، بیماری ایسکمیک قلبی (IHD)، بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD)، سرطان ریه (LC) و عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) به ترتیب 70/51، 26/26، 77/11، 45/9 و 82/0 درصد بوده است [11].
در سال‌های اخیر، ابزارهای مختلفی برای ارزیابی اثر آلاینده‌های هوا از جمله AirQ ،BenMAP ،Aphekom و AirQ+ تهیه شده است. نرم‌افزار مدل‌سازی AirQ+ توسط WHO برای ارزیابی اثرات مواجهه کوتاه و بلندمدت با آلودگی هوای داخلی و خارجی توسعه داده شد و شامل توابع در معرض و مقادیر خطر نسبی است که در تحقیق‌های اپیدومیولوژیک اخیر گزارش شده است [15-12]. اهواز یکی از کلانشهرهای جنوب غربی ایران واقع در منطقه‌ای خشک است و در یک دهه اخیر به دلیل تغییر شدید آب و هوا و طوفان گرد و غبار، به عنوان یکی از آلوده‌ترین شهرهای آسیا و جهان از لحاظ ذرات معلق شناخته شده است [16]. از این‌رو، هدف از انجام این مطالعه بررسی اثر آلاینده PM2.5 بر عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) کودکان زیر پنج سال با استفاده از مدل AirQ+ در شهر اهواز طی بازه زمانی سال‌های 2017-2008 بود.
روش بررسی
این مطالعه از نوع تحلیلی توصیفی با استفاده از مدل بود.
در این مقاله، تعداد مرگ‌ها (در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت) در اثر عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) در کودکان زیر پنج سال منتسب به قرار گرفتن در معرض آلاینده PM2.5 در شهر اهواز طی بازه زمانی سال‌های 2017-2008 مورد ارزیابی قرار گرفت. در جدول شماره 1 تعداد جمعیت در معرض خطر برای عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) نشان داده شده است.
اهواز شهری با وسعت 185 کیلومتر مربع است که مرکز استان خوزستان (جنوب غربی ایران و شمال خلیج فارس) در ایران بوده و در موقعیت جغرافیایی ۳۱ درجه و 20 دقیقه شمالی و ۴۸ درجه و 40 دقیقه شرقی قرار دارد. این شهر با مساحت 140 کیلومتر مربع و با جمعیت تقریبی 3/1 میلیون نفر، یکی از بزرگ‌ترین شهرهای ایران است [17]. موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه (شهر اهواز) در تصویر شماره 1 نشان داده شده است.
جمع‌آوری داده و اعتبارسنجی
داده‌های مربوط به مرگومیر در اثر عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) در کودکان زیر پنج سال از معاونت بهداشت و درمان شهر اهواز گردآوری شد. همچنین داده‌های آلاینده PM2.5 برای تعیین آلودگی هوای شهر اهواز از سازمان‌های حفاظت محیط زیست و هواشناسی این شهر گرفته شد و نسبت به ارزیابی اثرات بهداشتی PM2.5 در بازه زمانی ده‌ساله اقدام شد. پس از حذف ارزش‌های صفر و منفی، میانگین روزانه و سپس ماهانه بر اساس معیارهای WHO برای ارزیابی اثرات بهداشتی ناشی از آلودگی هوا در ایستگاه‌های پایش محاسبه شد [18]. جهت روزها و ساعاتی که داده‌ای ثبت نشده بود در نرم‌افزار Excel فایل کامل تمام روزها برای هر سال مطالعه، ساخته و به هر ساعت، روز ماه و سال یک ID اختصاص داده شد. بر همین اساس، به هر داده در فایل آلاینده، یک ID تعلق گرفت. سپس این دو فایل در نرم‌افزار STATA با یکدیگر ادغام شدند و بر این اساس زمان‌هایی که هیچ داده‌ای ثبت نشده بود مشخص شد. با استفاده از این مقادیر، میانگین سالیانه PM2.5 در شهر اهواز به دست آمد. براساس این معیارها، فقط ایستگاه‌هایی که دارای بیش از 50 درصد داده‌های معتبر در سال و شاخص مواجهه جمعیت بودند، انتخاب شدند. سپس با وارد کردن داده‌های آلاینده PM2.5 در نرم‌افزار AirQ+ نسبت به بررسی اثرات سلامتی آن در بازه زمانی ده‌ساله و عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) در کودکان زیر پنج سال اقدام شد.
نرم‌افزار +AirQ
کمی‌سازی آلاینده PM2.5 برای ارزیابی اثر آن با استفاده از نرم‌افزار مدل‌سازی AirQ+ صورت گرفت (تصویر شماره 2). نرم‌افزار AirQ+ متشکل از دو بخش کمی‌سازی اثرات سلامتی و جداول عمر ناشی از در معرض قرار گرفتن با آلاینده‌های مختلف است که در این مطالعه از جداول عمر استفاده شد. این نرم‌افزار تخصصی، کاربر را قادر می‌سازد تا در یک مکان معین (یک منطقه مشخص از شهر) و دوره زمانی خاص، اثرات بالقوه ناشی از تماس با یک آلاینده خاص را روی انسان ارزیابی کند. پارامترهای مورد نیاز جهت وارد کردن به مدل و برآورد اثرات، شامل جمعیت در معرض میزان غلظت آلاینده، میزان خطر نسبی و بروز پایه هر آلاینده است. در این مدل داده‌های کیفیت هوا در فواصل غلظت با پارامترهای اپیدمیولوژیک مانند خطر نسبی (RR)، بروز پایه (BI) و جزء منتسب (AP) تلفیق شده و حاصل کار به صورت اثرات سلامتی نمایش داده می‌شود. در فرمول شماره 1 از RR برای محاسبه مقدار AP استفاده شد [19]:
1)
که در آن AP برابر با نسبتی از جمعیت در معرض آلاینده در مدت‌زمان مشخص (نسبت منتسب)، RR(c) ریسک نسبی پیامد بهداشتی در گروه c یا گروه جمعیتی مورد نظر (فرمول شماره 2) و P(c) برابر با نسبت جمعیت گروه مواجهه c است. پس از محاسبه مقدار AP، با کمک گرفتن از مدل‌های خطی تعمیم‌یافته (GLM) و مدل‌های افزودنی تعمیم‌یافته (GAM) که جزئی از تحلیل‌های داخلی مدل هستند، میزان آسیب وارده بر سلامت در بخش‌های 100 هزار نفری از جمعیت پایه محاسبه شد [20]. شاخص ریسک نسبی (RR) قدرت رابطه را نشان می‌دهد و در سبب‌شناسی بیماری‌ها اهمیت دارد. در این مطالعه از مقادیر پیش‌فرض RR در مدل AirQ+ استفاده شد [20].
2) RR= Iexp / Inon-exp = [a/(a+b)] / [c/(c+d)]
در این فرمول، Iexp جمعیت در معرض، Inon-exp جمعیت خارج از معرض، a بیماری توسعه‌یافته و b بیماری توسعه‌یافته‌نشده هستند. با دانستن میزان بروز پایه پیامد سلامتی انتخابی (B) در جامعه مورد نظر، تعداد موارد منتسب در 100 هزار نفر جمعیت در معرض خطر (BE) با فرمول شماره 3 قابل محاسبه خواهد بود [20]:
3) BE = B×AP
B نشان‌دهنده تعداد وقوع پیامد سلامتی به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت در معرض خطر است که به دلیل عدم امکان دسترسی به داده‌های بیمارستانی، برای مقادیر بروز پایه از دیگر مطالعات استفاده شد [21 ،19 ،12]. مقادیر برای سه سال پیاپی به طور یکسان استفاده شده است و در پایان، تعداد کل موارد منتسب (NE) برای ارزیابی اثرات سلامتی در تعداد جمعیت در معرض خطر (N) (در جدول شماره 1 نشان داده شده) با استفاده از فرمول شماره 4 محاسبه شد [20]:
4) NE = BE×N
مقادیر BI در هر 100 هزار نفر و RR استفاده‌شده در این مطالعه، در جدول شماره 2 نشان داده شده است. لازم به ذکر است این مقادیر با فواصل اطمینان 95 درصد با توجه به در دسترس بودن اسناد همه‌گیرشناسی موجود، با اجرای برنامه به طور خودکار نمایش داده شدند.
یافته‌ها
ارزیابی رخداد عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) در کودکان زیر پنج سال منتسب به مواجهه با آلاینده PM2.5 با استفاده از نرم‌افزار مدل‌سازی AirQ+ در شهر اهواز طی بازه زمانی سال‌های 2008 تا 2017 صورت گرفت. میانگین غلظت سالیانه آلاینده PM2.5 در بازه زمانی مورد مطالعه در تصویر شماره 3 نشان داده شده است. بیشترین غلظت آلاینده PM2.5 در شهر اهواز در سال 2010 (72/70 میکروگرم بر مترمکعب) و کمترین غلظت آن در سال 2014 (97/41 میکروگرم بر مترمکعب) مشاهده شد.
در جدول شماره 3 مقایسه نتایج کمی‌سازی برای عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) منتسب به قرار گرفتن در معرض آلاینده PM2.5 در شهر اهواز طی بازه زمانی ده‌ساله (2017-2008) با استفاده از نرم‌افزار AirQ+ ارائه شده است. همان‌طور که نشان داده شده است، برای مرگ ومیر به دلیل ALRI، بیشترین مقدار AP 43/41 درصد (2010) و کمترین مقدار آن 27 درصد (2014) به دست آمد. بیشترین و کمترین BE به ترتیب 8 نفر (2010) و 5 نفر (2014) بود. همچنین بیشترین و کمترین NE به ترتیب 10 نفر (2010) و 6 نفر (2008) به دست آمد، به طوری که طی مطالعه ده‌ساله، بیشترین موارد عفونت حاد تنفسی تحتانی در سال 2010 ، 10 نفر و کمترین موارد در سال 2008، 6 نفر بوده است. تعداد کل موارد منتسب در طی ده سال در شهر اهواز 73 نفر بوده است. بیشترین درصد منتسب عفونت حاد تنفسی در کودکان زیر پنج سال 43/41 درصد در سال 2010 و کمترین درصد جزء منتسب بیماری 27 درصد در سال 2014 نشان داده شد.
بحث
همان‌طور که از تصویر شماره 3 مشخص است، در تمام سال‌های اندازه‌گیری، مقدار آلاینده PM2.5 در هوای شهر اهواز بیشتر از استاندارد تعیین‌شده (10 میکروگرم بر مترمکعب) توسط WHO بوده است [16]. برخی محققین غلظت آلاینده PM2.5 بیشتر از استاندارد آلودگی هوا را در دیگر شهرهای نقاط مختلف جهان گزارش کرده‌اند. در مطالعه‌ای که توسط غلامپور و همکاران با عنوان بررسی تغییرات ذرات معلق هوای آزاد و ارزیابی اثرات بهداشتی منتسب به آن‌ها در شهر تبریز صورت گرفته است، مشخص شد متوسط غلظت سالیانه ذرات PM2.5 در منطقه شهری 38 میکروگرم بر مترمکعب بوده و نیز مشخص شد که طی روزهای نمونه‌برداری در منطقه شهری، غلظت این نوع ذرات 69 درصد از حد استاندارد ملی و 50 درصد از استاندارد EPA بیشتر شده است [22]. بادیدا و همکاران در مطالعه‌ای مربوط به آلودگی هوا، قرار گرفتن در معرض PM2.5 و مرگومیر ناشی از سرطان ریه و بیماری‌های قلبی ریوی در شهرهای لهستان را بررسی کردند و نتیجه گرفتند که بین 6/9 تا 8/22 مورد برای سرطان ریه و 6/48 تا 6/136 مورد برای بیماری‌های قلبی ریوی در هر 100 هزار نفر متغیر است و غلظت PM2.5 در بروز مرگ زودرس در شهرهای لهستان مؤثر بوده است [23]. هوپکه و همکاران برآورد روندهای مکانی و زمانی اثرات بهداشتی منتسب به آلودگی هوا آلاینده PM2.5 در شهرهای ایران را با یک رویکرد مدل‌سازی (2016-2013) بررسی کردند و نتیجه گرفتند که شهرهای غربی و جنوبی ایران طوفان‌های شدید گرد و غبار را تجربه می‌کنند و میزان بالایی از مرگومیر ناشی از آلودگی هوا را نشان دادند. تأثیرات بهداشتی در همه شهرها در سال سوم نسبت به سال اول به جز اهواز، خرم‌آباد و ایلام کاهش یافته است. مداخلات دولتی بایستی به طور مؤثرتری اجرا شود تا سطح بالای پیامدهای نامطلوب سلامتی در ایران کاهش یابد [24].
شهر اهواز از جمله شهرهای آلوده جهان از لحاظ ذرات معلق PM2.5 محسوب می‌شود. از جمله منابع انتشار آلاینده PM2.5 برای هوای محیط شهر اهواز می‌توان به منابعی همچون طوفان‌های گرد و غبار، رشد سریع اقتصادی، وسایل نقلیه موتوری و وجود صنایع بزرگ از جمله شرکت‌های بزرگ نفتی جنوب در این منطقه اشاره کرد. این شهر در منطقه‌ای خشک در جنوب غربی ایران در مجاورت کشورهای عراق، عربستان سعودی و کویت واقع شده است که عمده‌ترین منبع گرد و غبار در خاورمیانه محسوب می‌شوند [27-25].
در این مطالعه، عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) در کودکان زیر پنج سال بررسی شد و مشخص شد که با افزایش غلظت آلاینده PM2.5، نسبت منتسب و تعداد موارد منتسب در 100 هزار نفر جمعیت افزایش یافته است، به طوری که سال 2010 با بیشترین مقدار نسبت و موارد منتسب در جمعیت 115800 نفری کودکان زیر پنج سال، دارای بیشترین مقدار آلاینده هوا PM2.5 با غلظت 70/72 میکروگرم بر متر مکعب بود. این نتیجه با مطالعه انجام‌شده توسط مهتا و همکاران در کانادا در مورد آلودگی هوای ذرات محیطی منتسب به PM2.5 و ALRI مشابه است. در این مطالعه نشان داده شد افزایش هر 10 میکروگرم بر متر مکعب غلظت PM2.5 در هوای محیط با افزایش حدود 12 درصدی خطر ابتلا به ALRI مرتبط است [28]. در مطالعه دیگری توسط هورن و همکاران، افزایش کوتاه‌مدت آلودگی هوا با ذرات معلق در ارتباط با عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) مورد بررسی قرار گرفت و ارتباط میزان آلودگی هوا توسط PM2.5 با ALRI در جمعیت زیادی از بیماران طی چند روز و چند هفته پس از افزایش کوتاه‌مدت PM2.5 گزارش شد. رویکردهای جامعه و نظام سلامت، مانند پیش‌بینی نیاز پرسنل بیمارستان، هماهنگی تحویل تجهیزات پزشکی به‌موقع و هشدار جامعه به زمان‌های مورد انتظار برای حساسیت بیشتر عفونی، ممکن است برای بهبود اثر سطوح بالاتر PM2.5 محیط بر پیامدهای نامطلوب سلامتی، بهبود سلامت و کیفیت مراقبت‌های بهداشتی و کاهش هزینه‌ها مفید باشد [29].
یکی از مطالعات مهم سری زمانی در اروپا در پنج شهر بایسلون، رم، استکهلم، هلسینکی و اکسبورگ با استفاده از سیستم ثبت بستری موجود در این شهرها انجام شد و ارتباط بین آلاینده‌های هوا و بستری به دنبال بیماری‌های تنفسی مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه 27000 مورد بیمار تنفسی شرکت داده شد. نتایج این مطالعه به صورت سری زمانی نشان داد RR به‌دست‌آمده برای PM ناشی از ترافیک برابر 005/1 بوده است [30].
از جمله معروف‌ترین مطالعات سری زمانی می‌توان به مطالعه سلامت و آلودگی هوای اروپا اشاره کرد. در فاز دوم این مطالعه بیش از 43 میلیون نفر ساکن در 29 شهر اروپایی برای مدت پنج سال مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن بود که با افزایش هر 10 میکروگرم بر متر مکعب در غلظت PM2.5، میزان مرگومیر 2/0 افزایش یافت و میزان بستری شدن ناشی از بیماری‌های آسم و انسداد ریوی در کودکان زیر پنج سال 1 درصد افزایش پیدا کرد [31].
از دیگر مطالعات که به صورت سری زمانی انجام شده، بررسی ارتباط بین آلودگی هوا و مرگومیر در سال‌های 1986 تا 1994 در هلند بود. طبق نتایج این مطالعه، به طور متوسط روزانه 142 مرگ از 330 مرگ به علت بیماری‌های تنفسی بود که یک ارتباط قوی بین مرگومیر ناشی از بیماری‌های تنفسی با آلودگی هوا را نشان داد و نتایج آن با مطالعه ما مطابقت دارد [32].
در یکی از مطالعات سری زمانی که اخیراً در چین انجام شده است، ارتباط بستری در اورژانس با آلاینده PM2.5 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعه که طی آن 246 هزار بیمار بستری به علت بیماری تنفسی بررسی شدند، نشان داد مواجهه کوتاه‌مدت با PM2.5 سبب افزایش بستری بیماران در اورژانس می‌شود [33].
در یک مطالعه مورد متقاطع دیگر در شهر میلان که توسط سانتوس و همکاران انجام شد، افزایش غلظت آلاینده PM2.5 و PM10 موجب افزایش 78 درصدی مراجعین تنفسی شد که نتایج آن مشابه مطالعه فوق بوده است [34].
مطالعه ویچمن و همکاران، یک مطالعه مورد متقاطع دیگر است که در شهر کیپ‌تاون در آفریقای جنوبی انجام شده است. نتایج حاصل درصد افزایش مرگ به علت بیماری‌های تنفسی و قلبی با آلاینده PM10 و PM2.5 را نشان داد [35].
یک مطالعه متاآنالیز در دانشگاه سنت‌جورج انگلستان روی 176 مطالعه سری زمانی تا سال 2006 انجام شد. نتایج این مطالعه نشان داد به دنبال افزایش 10 میکروگرم بر متر مکعب PM10 بیماری‌های تنفسی 1 درصد افزایش می‌یابد [36].
نتیجه‌گیری
در این مطالعه، اثر آلاینده PM2.5 بر ALRI در کودکان زیر پنج سال با استفاده از مدل AirQ+ در شهر اهواز طی بازه زمانی سال‌های 2017-2008 ارزیابی شد. بیشترین و کمترین غلظت آلاینده PM2.5 72/70 و 97/41 میکروگرم بر متر مکعب به ترتیب در سال‌های 2010 و 2014 بود و در تمام سال‌های مورد بررسی مقدار PM2.5 بیشتر از استاندارد WHO (10 میکروگرم بر متر مکعب) بود که نشان‌دهنده آلودگی هوای این شهر از لحاظ این آلاینده است. در طول ده سال مورد مطالعه، بیشترین مقادیر نسبت و موارد منتسب AP ،BE و NE در ALRI در سال 2010 مشاهده شدند که با بیشترین غلظت PM2.5 مرتبط بود. می‌توان گفت میان غلظت PM2.5، نسبت و موارد منتسب در ALRI برای کودکان زیر پنج سال ارتباط وجود دارد، به طوری که با افزایش غلظت PM2.5، مرگومیر و خطر ابتلا به این بیماری افزایش یافت. بنابراین می‌بایست اقدامات و سیاست‌گذاری‌های مناسبی برای کاهش غلظت آلاینده PM2.5 در هوای شهر اهواز به منظور کاهش اثرات زیانبار تنفسی در کودکان زیر پنج سال در این شهر تعیین کرد.
این مطالعه نظیر سایر مطالعات دارای محدودیت‌هایی بود که آگاهی از آن‌ها در استفاده از نتایج این مطالعه کمک خواهد کرد. از جمله محدودیت‌های این مطالعه این است که فرض می‌شود غلظت‌های اندازه‌گیری‌شده در نقاط نمونه‌برداری (ایستگاه‌های پایش) بیانگر متوسط میزان مواجهه مردم ساکن اهواز با آلاینده است. محدودیت دیگر این مطالعه مربوط به مقادیر ریسک نسبی است که از مطالعات دیگر در جوامع مختلف به دست آمده است. به‌هرحال با وجود محدودیت‌های ذکرشده، این روش یکی از معتبرترین روش‌های مورد استفاده جهت ارزیابی اثرات بهداشتی منتسب به آلاینده‌های هواست که توسط WHO طراحی و ارائه شده است.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
مسائل اخلاقی از جمله سرقت علمی، رضایت آگاهانه، سوءرفتار، جعل داده‌ها و/یا جعل، انتشار و/یا تسلیم مضاعف و افزونگی به طور کامل توسط نویسندگان رعایت شده است.
حامی مالی
این تحقیق هیچ‌گونه کمک مالی از سازمان‌های تأمین مالی در بخش‌های عمومی، تجاری یا غیرانتفاعی دریافت نکرد.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش‌های پژوهش حاضر مشارکت داشته‌اند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان مقاله از دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، سازمان‌های حفاظت محیط‌زیست، هواشناسی استان خوزستان و معاونت بهداشت و درمان جهت همکاری در به دست آوردن اطلاعات مورد نیاز تشکر و قدردانی می‌کنند.
بر اساس آمار سال 2000 توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO)، سالیانه 1/4 میلیون مرگومیر در سراسر جهان به علت عفونت‌های حاد تنفسی رخ می‌دهد که حدود 90 درصد ناشی از آلودگی هوا منتسب به ذرات معلق است. طبق همین آمار 9/1 میلیون آن‌ها را کودکان زیر پنج سال تشکیل می‌دهند [1]. عمده آن مربوط به کشورهای در حال توسعه به علت وجود گرد و غبارهای اخیر است [2]. عفونت حاد تنفسی تحتانی حدود 20 درصد علت مرگومیر کودکان را تشکیل می‌دهد، به طوری که به ازاء هر 1000 کودک زنده متولدشده در کشورهای در حال توسعه 12 تا 20 کودک به علت پنومونی قبل از پنج‌سالگی فوت می‌کنند [3 ،1]. هوا در میان عناصر حیاتی این جهان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اهمیت تولید آلاینده‌های بالقوه خطرناک در هوای محیط به این دلیل است که می‌توانند روی سلامتی انسان اثرات مضری بگذارند [4]. از جمله اثرات زیانبار مربوط به سلامتی در مناطق شهری می‌توان به مرگومیر و ابتلا به بیماری‌های تنفسی، ریوی و قلبی عروقی ناشی از قرار گرفتن در معرض سطح بالای آلاینده‌های هوا اشاره کرد. ذرات معلق از جمله PM2.5 (ذرات با قطر 5/2 میکرومتر یا کمتر) از مهم‌ترین آلاینده‌های هوا هستند که باعث صدمه به سلامت انسان می‌شوند [6 ،5].
PM2.5 قادر خواهد بود وارد ناحیه آلوئولار در ریه (مکانی برای تبادل خون) شود. از جمله منابع اصلی این آلاینده، گرد و غبار مناطق خشک بیابانی است که برخی از پارامترهای هواشناسی (رطوبت، درجه حرارت و سرعت باد) آن را به مناطق شهری منتقل و غلظت PM2.5 را چندین برابر بیشتر از استانداردها و دستورالعمل‌‌های بهداشتی هوا می‌کنند. این ذرات بر سلامت انسان تأثیر گذاشته و مرگ ناشی از بیماری‌های تنفسی و سرطان ریه را افزایش می‌دهند. با توجه به نتایج مطالعات مختلف، مواجهه طولانی‌مدت با غلظت‌های بالای PM2.5 سبب ایجاد اثرات جدی بر سلامت انسان به‌ویژه عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) می‌شود. آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC)، ذرات معلق را به عنوان گروه یک سرطان‌زا برای انسان معرفی کرده است [9-7]. بسیاری از مطالعات اپیدومیولوژیک بین مواجهه کوتاه‌مدت و بلندمدت با آلاینده PM2.5 و اثرات بهداشتی آن بر سلامت انسان رابطه معنی‌داری نشان داده‌اند. فاتور و همکاران در سال 2011 در مطالعه ارزیابی اثرات بهداشتی PM2.5 و PM10 روی انسان در مناطق صنعتی ایتالیا با جمعیت 24000 نفر نشان دادند کل مرگ‌ومیرهای ناشی از این دو آلاینده حدود 177 نفر در سال بوده است [10]. در مطالعه دیگری ماجی و همکاران در سال 2018، برآورد میزان مرگومیر زودرس ناشی از قرار گرفتن در معرض PM2.5 و فواید سیاست‌های کنترل آلودگی هوا در چین برای سال 2020 را بررسی کردند. میزان مرگومیر زودرس در شهرهای پرجمعیت مانند شانگهای (18679 نفر در سال)، چونگ‌کینگ (23561 نفر در سال) و پکن (18817 نفر در سال) زیاد بوده است. در بین کلیه مرگ‌ومیرها، سهم بیماری سکته مغزی، بیماری ایسکمیک قلبی (IHD)، بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD)، سرطان ریه (LC) و عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) به ترتیب 70/51، 26/26، 77/11، 45/9 و 82/0 درصد بوده است [11].
در سال‌های اخیر، ابزارهای مختلفی برای ارزیابی اثر آلاینده‌های هوا از جمله AirQ ،BenMAP ،Aphekom و AirQ+ تهیه شده است. نرم‌افزار مدل‌سازی AirQ+ توسط WHO برای ارزیابی اثرات مواجهه کوتاه و بلندمدت با آلودگی هوای داخلی و خارجی توسعه داده شد و شامل توابع در معرض و مقادیر خطر نسبی است که در تحقیق‌های اپیدومیولوژیک اخیر گزارش شده است [15-12]. اهواز یکی از کلانشهرهای جنوب غربی ایران واقع در منطقه‌ای خشک است و در یک دهه اخیر به دلیل تغییر شدید آب و هوا و طوفان گرد و غبار، به عنوان یکی از آلوده‌ترین شهرهای آسیا و جهان از لحاظ ذرات معلق شناخته شده است [16]. از این‌رو، هدف از انجام این مطالعه بررسی اثر آلاینده PM2.5 بر عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) کودکان زیر پنج سال با استفاده از مدل AirQ+ در شهر اهواز طی بازه زمانی سال‌های 2017-2008 بود.
روش بررسی
این مطالعه از نوع تحلیلی توصیفی با استفاده از مدل بود.
در این مقاله، تعداد مرگ‌ها (در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت) در اثر عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) در کودکان زیر پنج سال منتسب به قرار گرفتن در معرض آلاینده PM2.5 در شهر اهواز طی بازه زمانی سال‌های 2017-2008 مورد ارزیابی قرار گرفت. در جدول شماره 1 تعداد جمعیت در معرض خطر برای عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) نشان داده شده است.
اهواز شهری با وسعت 185 کیلومتر مربع است که مرکز استان خوزستان (جنوب غربی ایران و شمال خلیج فارس) در ایران بوده و در موقعیت جغرافیایی ۳۱ درجه و 20 دقیقه شمالی و ۴۸ درجه و 40 دقیقه شرقی قرار دارد. این شهر با مساحت 140 کیلومتر مربع و با جمعیت تقریبی 3/1 میلیون نفر، یکی از بزرگ‌ترین شهرهای ایران است [17]. موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه (شهر اهواز) در تصویر شماره 1 نشان داده شده است.
جمع‌آوری داده و اعتبارسنجی
داده‌های مربوط به مرگومیر در اثر عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) در کودکان زیر پنج سال از معاونت بهداشت و درمان شهر اهواز گردآوری شد. همچنین داده‌های آلاینده PM2.5 برای تعیین آلودگی هوای شهر اهواز از سازمان‌های حفاظت محیط زیست و هواشناسی این شهر گرفته شد و نسبت به ارزیابی اثرات بهداشتی PM2.5 در بازه زمانی ده‌ساله اقدام شد. پس از حذف ارزش‌های صفر و منفی، میانگین روزانه و سپس ماهانه بر اساس معیارهای WHO برای ارزیابی اثرات بهداشتی ناشی از آلودگی هوا در ایستگاه‌های پایش محاسبه شد [18]. جهت روزها و ساعاتی که داده‌ای ثبت نشده بود در نرم‌افزار Excel فایل کامل تمام روزها برای هر سال مطالعه، ساخته و به هر ساعت، روز ماه و سال یک ID اختصاص داده شد. بر همین اساس، به هر داده در فایل آلاینده، یک ID تعلق گرفت. سپس این دو فایل در نرم‌افزار STATA با یکدیگر ادغام شدند و بر این اساس زمان‌هایی که هیچ داده‌ای ثبت نشده بود مشخص شد. با استفاده از این مقادیر، میانگین سالیانه PM2.5 در شهر اهواز به دست آمد. براساس این معیارها، فقط ایستگاه‌هایی که دارای بیش از 50 درصد داده‌های معتبر در سال و شاخص مواجهه جمعیت بودند، انتخاب شدند. سپس با وارد کردن داده‌های آلاینده PM2.5 در نرم‌افزار AirQ+ نسبت به بررسی اثرات سلامتی آن در بازه زمانی ده‌ساله و عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) در کودکان زیر پنج سال اقدام شد.
نرم‌افزار +AirQ
کمی‌سازی آلاینده PM2.5 برای ارزیابی اثر آن با استفاده از نرم‌افزار مدل‌سازی AirQ+ صورت گرفت (تصویر شماره 2). نرم‌افزار AirQ+ متشکل از دو بخش کمی‌سازی اثرات سلامتی و جداول عمر ناشی از در معرض قرار گرفتن با آلاینده‌های مختلف است که در این مطالعه از جداول عمر استفاده شد. این نرم‌افزار تخصصی، کاربر را قادر می‌سازد تا در یک مکان معین (یک منطقه مشخص از شهر) و دوره زمانی خاص، اثرات بالقوه ناشی از تماس با یک آلاینده خاص را روی انسان ارزیابی کند. پارامترهای مورد نیاز جهت وارد کردن به مدل و برآورد اثرات، شامل جمعیت در معرض میزان غلظت آلاینده، میزان خطر نسبی و بروز پایه هر آلاینده است. در این مدل داده‌های کیفیت هوا در فواصل غلظت با پارامترهای اپیدمیولوژیک مانند خطر نسبی (RR)، بروز پایه (BI) و جزء منتسب (AP) تلفیق شده و حاصل کار به صورت اثرات سلامتی نمایش داده می‌شود. در فرمول شماره 1 از RR برای محاسبه مقدار AP استفاده شد [19]:
1)
که در آن AP برابر با نسبتی از جمعیت در معرض آلاینده در مدت‌زمان مشخص (نسبت منتسب)، RR(c) ریسک نسبی پیامد بهداشتی در گروه c یا گروه جمعیتی مورد نظر (فرمول شماره 2) و P(c) برابر با نسبت جمعیت گروه مواجهه c است. پس از محاسبه مقدار AP، با کمک گرفتن از مدل‌های خطی تعمیم‌یافته (GLM) و مدل‌های افزودنی تعمیم‌یافته (GAM) که جزئی از تحلیل‌های داخلی مدل هستند، میزان آسیب وارده بر سلامت در بخش‌های 100 هزار نفری از جمعیت پایه محاسبه شد [20]. شاخص ریسک نسبی (RR) قدرت رابطه را نشان می‌دهد و در سبب‌شناسی بیماری‌ها اهمیت دارد. در این مطالعه از مقادیر پیش‌فرض RR در مدل AirQ+ استفاده شد [20].
2) RR= Iexp / Inon-exp = [a/(a+b)] / [c/(c+d)]
در این فرمول، Iexp جمعیت در معرض، Inon-exp جمعیت خارج از معرض، a بیماری توسعه‌یافته و b بیماری توسعه‌یافته‌نشده هستند. با دانستن میزان بروز پایه پیامد سلامتی انتخابی (B) در جامعه مورد نظر، تعداد موارد منتسب در 100 هزار نفر جمعیت در معرض خطر (BE) با فرمول شماره 3 قابل محاسبه خواهد بود [20]:
3) BE = B×AP
B نشان‌دهنده تعداد وقوع پیامد سلامتی به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت در معرض خطر است که به دلیل عدم امکان دسترسی به داده‌های بیمارستانی، برای مقادیر بروز پایه از دیگر مطالعات استفاده شد [21 ،19 ،12]. مقادیر برای سه سال پیاپی به طور یکسان استفاده شده است و در پایان، تعداد کل موارد منتسب (NE) برای ارزیابی اثرات سلامتی در تعداد جمعیت در معرض خطر (N) (در جدول شماره 1 نشان داده شده) با استفاده از فرمول شماره 4 محاسبه شد [20]:
4) NE = BE×N
مقادیر BI در هر 100 هزار نفر و RR استفاده‌شده در این مطالعه، در جدول شماره 2 نشان داده شده است. لازم به ذکر است این مقادیر با فواصل اطمینان 95 درصد با توجه به در دسترس بودن اسناد همه‌گیرشناسی موجود، با اجرای برنامه به طور خودکار نمایش داده شدند.
یافته‌ها
ارزیابی رخداد عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) در کودکان زیر پنج سال منتسب به مواجهه با آلاینده PM2.5 با استفاده از نرم‌افزار مدل‌سازی AirQ+ در شهر اهواز طی بازه زمانی سال‌های 2008 تا 2017 صورت گرفت. میانگین غلظت سالیانه آلاینده PM2.5 در بازه زمانی مورد مطالعه در تصویر شماره 3 نشان داده شده است. بیشترین غلظت آلاینده PM2.5 در شهر اهواز در سال 2010 (72/70 میکروگرم بر مترمکعب) و کمترین غلظت آن در سال 2014 (97/41 میکروگرم بر مترمکعب) مشاهده شد.
در جدول شماره 3 مقایسه نتایج کمی‌سازی برای عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) منتسب به قرار گرفتن در معرض آلاینده PM2.5 در شهر اهواز طی بازه زمانی ده‌ساله (2017-2008) با استفاده از نرم‌افزار AirQ+ ارائه شده است. همان‌طور که نشان داده شده است، برای مرگ ومیر به دلیل ALRI، بیشترین مقدار AP 43/41 درصد (2010) و کمترین مقدار آن 27 درصد (2014) به دست آمد. بیشترین و کمترین BE به ترتیب 8 نفر (2010) و 5 نفر (2014) بود. همچنین بیشترین و کمترین NE به ترتیب 10 نفر (2010) و 6 نفر (2008) به دست آمد، به طوری که طی مطالعه ده‌ساله، بیشترین موارد عفونت حاد تنفسی تحتانی در سال 2010 ، 10 نفر و کمترین موارد در سال 2008، 6 نفر بوده است. تعداد کل موارد منتسب در طی ده سال در شهر اهواز 73 نفر بوده است. بیشترین درصد منتسب عفونت حاد تنفسی در کودکان زیر پنج سال 43/41 درصد در سال 2010 و کمترین درصد جزء منتسب بیماری 27 درصد در سال 2014 نشان داده شد.
بحث
همان‌طور که از تصویر شماره 3 مشخص است، در تمام سال‌های اندازه‌گیری، مقدار آلاینده PM2.5 در هوای شهر اهواز بیشتر از استاندارد تعیین‌شده (10 میکروگرم بر مترمکعب) توسط WHO بوده است [16]. برخی محققین غلظت آلاینده PM2.5 بیشتر از استاندارد آلودگی هوا را در دیگر شهرهای نقاط مختلف جهان گزارش کرده‌اند. در مطالعه‌ای که توسط غلامپور و همکاران با عنوان بررسی تغییرات ذرات معلق هوای آزاد و ارزیابی اثرات بهداشتی منتسب به آن‌ها در شهر تبریز صورت گرفته است، مشخص شد متوسط غلظت سالیانه ذرات PM2.5 در منطقه شهری 38 میکروگرم بر مترمکعب بوده و نیز مشخص شد که طی روزهای نمونه‌برداری در منطقه شهری، غلظت این نوع ذرات 69 درصد از حد استاندارد ملی و 50 درصد از استاندارد EPA بیشتر شده است [22]. بادیدا و همکاران در مطالعه‌ای مربوط به آلودگی هوا، قرار گرفتن در معرض PM2.5 و مرگومیر ناشی از سرطان ریه و بیماری‌های قلبی ریوی در شهرهای لهستان را بررسی کردند و نتیجه گرفتند که بین 6/9 تا 8/22 مورد برای سرطان ریه و 6/48 تا 6/136 مورد برای بیماری‌های قلبی ریوی در هر 100 هزار نفر متغیر است و غلظت PM2.5 در بروز مرگ زودرس در شهرهای لهستان مؤثر بوده است [23]. هوپکه و همکاران برآورد روندهای مکانی و زمانی اثرات بهداشتی منتسب به آلودگی هوا آلاینده PM2.5 در شهرهای ایران را با یک رویکرد مدل‌سازی (2016-2013) بررسی کردند و نتیجه گرفتند که شهرهای غربی و جنوبی ایران طوفان‌های شدید گرد و غبار را تجربه می‌کنند و میزان بالایی از مرگومیر ناشی از آلودگی هوا را نشان دادند. تأثیرات بهداشتی در همه شهرها در سال سوم نسبت به سال اول به جز اهواز، خرم‌آباد و ایلام کاهش یافته است. مداخلات دولتی بایستی به طور مؤثرتری اجرا شود تا سطح بالای پیامدهای نامطلوب سلامتی در ایران کاهش یابد [24].
شهر اهواز از جمله شهرهای آلوده جهان از لحاظ ذرات معلق PM2.5 محسوب می‌شود. از جمله منابع انتشار آلاینده PM2.5 برای هوای محیط شهر اهواز می‌توان به منابعی همچون طوفان‌های گرد و غبار، رشد سریع اقتصادی، وسایل نقلیه موتوری و وجود صنایع بزرگ از جمله شرکت‌های بزرگ نفتی جنوب در این منطقه اشاره کرد. این شهر در منطقه‌ای خشک در جنوب غربی ایران در مجاورت کشورهای عراق، عربستان سعودی و کویت واقع شده است که عمده‌ترین منبع گرد و غبار در خاورمیانه محسوب می‌شوند [27-25].
در این مطالعه، عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) در کودکان زیر پنج سال بررسی شد و مشخص شد که با افزایش غلظت آلاینده PM2.5، نسبت منتسب و تعداد موارد منتسب در 100 هزار نفر جمعیت افزایش یافته است، به طوری که سال 2010 با بیشترین مقدار نسبت و موارد منتسب در جمعیت 115800 نفری کودکان زیر پنج سال، دارای بیشترین مقدار آلاینده هوا PM2.5 با غلظت 70/72 میکروگرم بر متر مکعب بود. این نتیجه با مطالعه انجام‌شده توسط مهتا و همکاران در کانادا در مورد آلودگی هوای ذرات محیطی منتسب به PM2.5 و ALRI مشابه است. در این مطالعه نشان داده شد افزایش هر 10 میکروگرم بر متر مکعب غلظت PM2.5 در هوای محیط با افزایش حدود 12 درصدی خطر ابتلا به ALRI مرتبط است [28]. در مطالعه دیگری توسط هورن و همکاران، افزایش کوتاه‌مدت آلودگی هوا با ذرات معلق در ارتباط با عفونت حاد تنفسی تحتانی (ALRI) مورد بررسی قرار گرفت و ارتباط میزان آلودگی هوا توسط PM2.5 با ALRI در جمعیت زیادی از بیماران طی چند روز و چند هفته پس از افزایش کوتاه‌مدت PM2.5 گزارش شد. رویکردهای جامعه و نظام سلامت، مانند پیش‌بینی نیاز پرسنل بیمارستان، هماهنگی تحویل تجهیزات پزشکی به‌موقع و هشدار جامعه به زمان‌های مورد انتظار برای حساسیت بیشتر عفونی، ممکن است برای بهبود اثر سطوح بالاتر PM2.5 محیط بر پیامدهای نامطلوب سلامتی، بهبود سلامت و کیفیت مراقبت‌های بهداشتی و کاهش هزینه‌ها مفید باشد [29].
یکی از مطالعات مهم سری زمانی در اروپا در پنج شهر بایسلون، رم، استکهلم، هلسینکی و اکسبورگ با استفاده از سیستم ثبت بستری موجود در این شهرها انجام شد و ارتباط بین آلاینده‌های هوا و بستری به دنبال بیماری‌های تنفسی مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه 27000 مورد بیمار تنفسی شرکت داده شد. نتایج این مطالعه به صورت سری زمانی نشان داد RR به‌دست‌آمده برای PM ناشی از ترافیک برابر 005/1 بوده است [30].
از جمله معروف‌ترین مطالعات سری زمانی می‌توان به مطالعه سلامت و آلودگی هوای اروپا اشاره کرد. در فاز دوم این مطالعه بیش از 43 میلیون نفر ساکن در 29 شهر اروپایی برای مدت پنج سال مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن بود که با افزایش هر 10 میکروگرم بر متر مکعب در غلظت PM2.5، میزان مرگومیر 2/0 افزایش یافت و میزان بستری شدن ناشی از بیماری‌های آسم و انسداد ریوی در کودکان زیر پنج سال 1 درصد افزایش پیدا کرد [31].
از دیگر مطالعات که به صورت سری زمانی انجام شده، بررسی ارتباط بین آلودگی هوا و مرگومیر در سال‌های 1986 تا 1994 در هلند بود. طبق نتایج این مطالعه، به طور متوسط روزانه 142 مرگ از 330 مرگ به علت بیماری‌های تنفسی بود که یک ارتباط قوی بین مرگومیر ناشی از بیماری‌های تنفسی با آلودگی هوا را نشان داد و نتایج آن با مطالعه ما مطابقت دارد [32].
در یکی از مطالعات سری زمانی که اخیراً در چین انجام شده است، ارتباط بستری در اورژانس با آلاینده PM2.5 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعه که طی آن 246 هزار بیمار بستری به علت بیماری تنفسی بررسی شدند، نشان داد مواجهه کوتاه‌مدت با PM2.5 سبب افزایش بستری بیماران در اورژانس می‌شود [33].
در یک مطالعه مورد متقاطع دیگر در شهر میلان که توسط سانتوس و همکاران انجام شد، افزایش غلظت آلاینده PM2.5 و PM10 موجب افزایش 78 درصدی مراجعین تنفسی شد که نتایج آن مشابه مطالعه فوق بوده است [34].
مطالعه ویچمن و همکاران، یک مطالعه مورد متقاطع دیگر است که در شهر کیپ‌تاون در آفریقای جنوبی انجام شده است. نتایج حاصل درصد افزایش مرگ به علت بیماری‌های تنفسی و قلبی با آلاینده PM10 و PM2.5 را نشان داد [35].
یک مطالعه متاآنالیز در دانشگاه سنت‌جورج انگلستان روی 176 مطالعه سری زمانی تا سال 2006 انجام شد. نتایج این مطالعه نشان داد به دنبال افزایش 10 میکروگرم بر متر مکعب PM10 بیماری‌های تنفسی 1 درصد افزایش می‌یابد [36].
نتیجه‌گیری
در این مطالعه، اثر آلاینده PM2.5 بر ALRI در کودکان زیر پنج سال با استفاده از مدل AirQ+ در شهر اهواز طی بازه زمانی سال‌های 2017-2008 ارزیابی شد. بیشترین و کمترین غلظت آلاینده PM2.5 72/70 و 97/41 میکروگرم بر متر مکعب به ترتیب در سال‌های 2010 و 2014 بود و در تمام سال‌های مورد بررسی مقدار PM2.5 بیشتر از استاندارد WHO (10 میکروگرم بر متر مکعب) بود که نشان‌دهنده آلودگی هوای این شهر از لحاظ این آلاینده است. در طول ده سال مورد مطالعه، بیشترین مقادیر نسبت و موارد منتسب AP ،BE و NE در ALRI در سال 2010 مشاهده شدند که با بیشترین غلظت PM2.5 مرتبط بود. می‌توان گفت میان غلظت PM2.5، نسبت و موارد منتسب در ALRI برای کودکان زیر پنج سال ارتباط وجود دارد، به طوری که با افزایش غلظت PM2.5، مرگومیر و خطر ابتلا به این بیماری افزایش یافت. بنابراین می‌بایست اقدامات و سیاست‌گذاری‌های مناسبی برای کاهش غلظت آلاینده PM2.5 در هوای شهر اهواز به منظور کاهش اثرات زیانبار تنفسی در کودکان زیر پنج سال در این شهر تعیین کرد.
این مطالعه نظیر سایر مطالعات دارای محدودیت‌هایی بود که آگاهی از آن‌ها در استفاده از نتایج این مطالعه کمک خواهد کرد. از جمله محدودیت‌های این مطالعه این است که فرض می‌شود غلظت‌های اندازه‌گیری‌شده در نقاط نمونه‌برداری (ایستگاه‌های پایش) بیانگر متوسط میزان مواجهه مردم ساکن اهواز با آلاینده است. محدودیت دیگر این مطالعه مربوط به مقادیر ریسک نسبی است که از مطالعات دیگر در جوامع مختلف به دست آمده است. به‌هرحال با وجود محدودیت‌های ذکرشده، این روش یکی از معتبرترین روش‌های مورد استفاده جهت ارزیابی اثرات بهداشتی منتسب به آلاینده‌های هواست که توسط WHO طراحی و ارائه شده است.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
مسائل اخلاقی از جمله سرقت علمی، رضایت آگاهانه، سوءرفتار، جعل داده‌ها و/یا جعل، انتشار و/یا تسلیم مضاعف و افزونگی به طور کامل توسط نویسندگان رعایت شده است.
حامی مالی
این تحقیق هیچ‌گونه کمک مالی از سازمان‌های تأمین مالی در بخش‌های عمومی، تجاری یا غیرانتفاعی دریافت نکرد.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش‌های پژوهش حاضر مشارکت داشته‌اند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان مقاله از دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، سازمان‌های حفاظت محیط‌زیست، هواشناسی استان خوزستان و معاونت بهداشت و درمان جهت همکاری در به دست آوردن اطلاعات مورد نیاز تشکر و قدردانی می‌کنند.
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي |
موضوع مقاله:
اپیدمیولوژی
دریافت: 1400/2/9 | پذیرش: 1400/6/21 | انتشار: 1400/6/10
دریافت: 1400/2/9 | پذیرش: 1400/6/21 | انتشار: 1400/6/10
فهرست منابع
1. [1] Williams BG, Gouws E, Boschi-Pinto C, Bryce J, Dye C. Estimates of world-wide distribution of child deaths from acute respiratory infections. Lancet Infect Dis. 2002; 2(1):25-32. [DOI:10.1016/S1473-3099(01)00170-0]
2. [2] Zar HJ. Pneumonia in HIV-infected and HIV-uninfected children in developing countries: Epidemiology, clinical features, and management. Curr Opin Pulm Med. 2004; 10(3):176-82. [DOI:10.1097/00063198-200405000-00006] [PMID]
3. [3] UNICEF. State of the world’s children. New York: United Nations Children’s Fund; 2007.
4. [4] Zallaghi E, Geravandi S, Nourzadeh Haddad M, Goudarzi G, Valipour L, Salmanzadeh S, et al. Estimation of health effects attributed to nitrogen dioxide exposure using the airq model in Tabriz City, Iran. Health Scope. 2015; 4(4):e30164. [DOI:10.17795/jhealthscope-30164]
5. [5] Kassomenos PA, Dimitriou K, Paschalidou AK. Human health damage caused by particulate matter PM 10 and ozone in urban environments: The case of Athens, Greece. Environ Monit Assess. 2013; 185(8):6933-42. [DOI:10.1007/s10661-0133076-8] [PMID]
6. [6] Orru H, Lövenheim B, Johansson C, Forsberg B. Potential health impacts of changes in air pollution exposure associated with moving traffic into a road tunnel. J Expo Sci Environ Epidemiol. 2015; 25(5):524-31. [DOI:10.1038/jes.2015.24] [PMID]
7. [7] Shahsavani A, Tobías A, Querol X, Stafoggia M, Abdolshahnejad M, Mayvaneh F, et al. Short-term effects of particulate matter during desert and non-desert dust days on mortality in Iran. Environ Int. 2020; 134:105299. [PMID]
8. [8] Song C, He J, Wu L, Jin T, Chen X, Li R, et al. Health burden attributable to ambient PM2.5 in China. Environ Pollut. 2017; 223:575-86. [DOI:10.1016/j.envpol.2017.01.060] [PMID]
9. [9] Hadei M, Nazari SS, Yarahmadi E, Kermani M, Yarahmadi M, Naghdali Z, Shahsavani A. Estimation of lung cancer mortality attributed to long-term exposure to PM2.5 in 15 Iranian cities during 2015-2016; an AIRQ+ modeling. J Air Pollut Health. 2017; 2(1):19-26. https://japh.tums.ac.ir/index.php/japh/article/view/91
10. [10] Fattore E, Paiano V, Borgini A, Tittarelli A, Bertoldi M, Crosignani P, et al. Human health risk in relation to air quality in two municipalities in an industrialized area of Northern Italy. Environ Res. 2011; 111(8):1321-7. [DOI:10.1016/j.envres.2011.06.012] [PMID]
11. [11] Maji KJ, Dikshit AK, Arora M, Deshpande A. Estimating premature mortality attributable to PM2.5 exposure and benefit of air pollution control policies in China for 2020. Sci Total Environ. 2018; 612:683-93. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2017.08.254] [PMID]
12. [12] Karimi A, Shirmardi M, Hadei M, Birgani YT, Neisi A, Takdastan A, et al. Concentrations and health effects of short-and longterm exposure to PM2.5, NO2, and O3 in ambient air of Ahvaz city, Iran (2014-2017). Ecotoxicol Environ Saf. 2019; 180:542-8. [PMID]
13. [13] Henschel S, Chan G, World Health Organization. Health risks of air pollution in Europe-HRAPIE project: New emerging risks to health from air pollution-results from the survey of experts. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe. https://apps.who. int/iris/handle/10665/108632
14. [14] Hadei M, Shahsavani A, Krzyzanowski M, Querol X, Stafoggia M, Nazari SS, et al. Burden of mortality attributed to PM2.5 exposure in cities of Iran; contribution of short-term pollution peaks. Atmos Environ. 2020; 224:117365. [DOI:10.1016/j.atmosenv.2020.117365]
15. [15] Kihal-Talantikite W, Legendre P, Le Nouveau P, Deguen S. Premature adult death and equity impact of a reduction of NO2, PM10, and PM2.5 levels in Paris-A health impact assessment study conducted at the census block level. Int J Environ Res Public Health. 2019; 16(1):38. [DOI:10.3390/ijerph16010038] [PMID] [PMCID]
16. [16] Goudarzi G, Alavi N, Geravandi S, Yari AR, Aslanpour Alamdari F, Dobaradaran S, et al. Ambient particulate matter concentration levels of Ahvaz, Iran, in 2017. Environ Geochem Health. 2019; 41(2):841-9. [DOI:10.1007/s10653-018-0182-0] [PMID]
17. [17] Effatpanah M, Effatpanah H, Jalali S, Parseh I, Goudarzi G, Barzegar G, et al. Hospital admission of exposure to air pollution in Ahvaz megacity during 2010-2013. Clin Epidemiol Glob Health. 2020; 8(2):550-6. [DOI:10.1016/j.cegh.2019.12.001]
18. [18] World Health Organization. Air quality guidelines. Global update 2005. Particulate matter, ozone, nitrogen dioxide, and sulfur dioxide. Geneva: World Health Organization; 2005. https:// www.euro.who.int/en/health-topics/environment-and-health/ air-quality/publications/pre2009/air-quality-guidelines.-globalupdate-2005.-particulate-matter,-ozone,-nitrogen-dioxide-andsulfur-dioxide
19. [19] Khaniabadi YO, Polosa R, Chuturkova RZ, Daryanoosh M, Goudarzi G, Borgini A, et al. Human health risk assessment due to ambient PM10 and SO2 by an air quality modeling technique. Process Saf Environ Prot. 2017; 111:346-54. [DOI:10.1016/j. psep.2017.07.018]
20. [20] World Health Organization. Ambient air pollution: A global assessment of exposure and burden of disease. Geneva: World Health Organization; 2016. [DOI:10.17159/2410-972X/2016/ v26n2a4]
21. [21] Faridi S, Shamsipour M, Krzyzanowski M, Künzli N, Amini H, Azimi F, et al. Long-term trends and health impact of PM2.5 and O3 in Tehran, Iran, 2006-2015. Environ Int. 2018; 114:37-49. [DOI:10.1016/j.envint.2018.02.026] [PMID]
22. [22] Gholampour A, Nabizadeh R, Hassanvand M S, Taghipour H, Faridi S, Mahvi A. [Investigation of the ambient particulate matter concentration changes and assessing its health impacts in Tabriz (Persian)]. Iran J Health Environ. 2015; 7(4):541-56. http://ijhe. tums.ac.ir/article-1-5292-en.html
23. [23] Badyda AJ, Grellier J, Dąbrowiecki P. Ambient PM2.5 exposure and mortality due to lung cancer and cardiopulmonary diseases in Polish cities. Adv Exp Med Biol. 2017; 944:9-17. [DOI:10.1007/5584_2016_55] [PMID]
24. [24] Hopke PK, Nazari SS, Hadei M, Yarahmadi M, Kermani M, Yarahmadi E, et al. Spatial and temporal trends of short-term health impacts of PM2.5 in Iranian cities; A modelling approach (2013â 2016). Aerosol Air Qual Res. 2018; 18(2):497-504. [DOI:10.4209/ aaqr.2017.09.0325]
25. [25] Khaefi M, Goudarzi G, Yari AR, Geravandi S, Dobaradaran S, Idani E, et al. An association between ambient pollutants and hospital admitted respiratory cases in Ahvaz, Iran. Fresenius Environ Bull. 2016; 25(10):3955-61. https://www.researchgate. net/ [26] Khodarahmi F, Soleimani Z, Yousefzadeh S, Alavi N, Babaei AA, Mohammadi MJ, et al. Levels of PM10, PM2.5 and PM1 and impacts of meteorological factors on particle matter concentrations in dust events and non-dusty days. Int J Health Stud. 2016; 1(3):7-12. http://ijhs.shmu.ac.ir/index.php/ijhs/article/view/63
26. [27] Feigin RD, Cherry J, Demmler GJ. Textbook of pediatric infectious diseases. Philadelphia: Saunders; 2004. https://www. google.com/books/edition/Textbook_of_Pediatric_Infectious_ Disease/cFCbtQEACAAJ?hl=en
27. [28] Mehta S, Shin H, Burnett R, North T, Cohen AJ. Ambient particulate air pollution and acute lower respiratory infections: A systematic review and implications for estimating the global burden of disease. Air Qual Atmos Health. 2013; 6(1):69-83. [DOI:10.1007/s11869-011-0146-3] [PMID] [PMCID]
28. [29] Horne BD, Joy EA, Hofmann MG, Gesteland PH, Cannon JB, Lefler JS, et al. Short-term elevation of fine particulate matter air pollution and acute lower respiratory infection. Am J Respir Crit Care Med. 2018; 198(6):759-66. [DOI:10.1164/ rccm.201709-1883OC] [PMID]
29. [30] Lanki T, Pekkanen J, Aalto P, Elosua R, Berglind N, D’Ippoliti D, et al, Associations of traffic related air pollutants with hospitalization for first acute myocardial infarction: The HEAPSS study. Occup Environ Med. 2006; 63(12):844-51. [DOI:10.1136/ oem.2005.023911] [PMID] [PMCID]
30. [31] Katsouyanni K, Schwartz J, Spix C, Touloumi G, Zmirou D, Zanobetti A, et al . Short term effects of air pollution on health: A European approach using epidemiologic time series data: The APHEA protocol. J Epidemiol Community Health. 1996; 50(Suppl 1):S12-8. [DOI:10.1136/jech.50.Suppl_1.S12] [PMID] [PMCID]
31. [32] Hoek G, Brunekreef B, Verhoeff A, van Wijnen J, Fischer P. Daily mortality and air pollution in the Netherlands. J Air Waste Manag Assoc. 2000; 50(8):1380-9. [PMID]
32. [33] Zhang Y, Wang SG, Ma YX, Shang KZ, Cheng YF, Li X, et al. Association between ambient air pollution and hospital emergency admissions for respiratory and cardiovascular diseases in Beijing: A time series study. Biomed Environ Sci. 2015; 28(5):35263. [PMID]
33. [34] Santus P, Russo A, Madonini E, Allegra L, Blasi F, Centanni S, et al. How air pollution influences clinical management of respiratory diseases. A Case-crossover study in Milan. Respir Res. 2012; 13(1):95. [DOI:10.1186/1465-9921-13-95] [PMID] [PMCID]
34. [35] Wichmann J, Voyi K. Ambient air pollution exposure and respiratory, cardiovascular and cerebrovascular mortality in Cape Town, South Africa: 2001–2006. Int J Environ Res Public Health. 2012; 9(11):3978-4016. [DOI:10.3390/ijerph9113978] [PMID] [PMCID]
35. [36] Anderson HR, Atkinson RW, Bremner SA, Carrington J, Peacock J. Quantitative systematic review of short term associations between ambient air pollution (particulate matter, ozone, nitrogen dioxide, sulphur dioxide and carbon monox
36. ide), and mortality and morbidity. London: Division of Community Health Sciences; 2007. https://assets.publishing. service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/215975/dh_121202.pdf
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
حق تالیف (کپی رایت) برای مولفان محفوظ است.
صاحب امتیاز: دانشگاه علوم پزشکی قم
ناشر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قم
شاپا چاپی: 7799-1375
شاپا الکترونیک: 1375-2008
ایمیل مجله: journal@muq.ac.ir
j.muq.ac@gmail.com
