دوره 15، شماره 3 - ( خرداد 1400 )
جلد 15 شماره 3 صفحات 165-156 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Lotfipour Rafsanjani S, Maesomi M, Nasirzadeh M. Knowledge, Attitude and Beliefs of Rafsanjan Female Students Regarding Preventive Behaviors of Premenstrual Syndrome: Application of Health Belief Model. Qom Univ Med Sci J 2021; 15 (3) :156-165
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3170-fa.html
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3170-fa.html
لطفی پور رفسنجانی سیده شیرین، معصومی مهدیه، نصیرزاده مصطفی. آگاهی، نگرش و باورهای دانشجویان دختر رفسنجان درخصوص رفتارهای پیشگیریکننده از سندرم پیش از قاعدگی: کاربرد الگوی اعتقاد بهداشتی. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1400; 15 (3) :156-165
1- گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علو م پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران.
2- گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، مرکز تحقیقات محیط کار، دانشکده بهداشت، دانشگاه علو م پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران. ،mnasirzadeh13@yahoo.com
2- گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، مرکز تحقیقات محیط کار، دانشکده بهداشت، دانشگاه علو م پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران. ،
متن کامل [PDF 642 kb]
(751 دریافت)
| چکیده (HTML) (2008 مشاهده)
متن کامل: (561 مشاهده)
مقدمه
سندرم پیش از قاعدگی به عنوان تغییرات جسمی، شناختی، رفتاری و خلقی تعریف شده که در حدود هفت تا ده روز قبل از شروع قاعدگی رخ می‌دهد [1] و تداوم آن به مدت دو روز (حداکثر چهار روز) بعد از خون‌ریزی است [2].
علائم و نشانه‌های این سندرم متنوع است [3] و تاکنون بیش از ۱۵۰ علامت به آن نسبت داده شده است [4]. این علائم را می‌توان به سه دسته جسمی، روانی و رفتاری تقسیم کرد، علائم عمده جسمی شامل تورم، حساسیت پستان‌ها، سردرد، افزایش اشتها، تپش قلب، نفخ و ناراحتی‌های شکم، درجات متفاوتی از ورم دست‌ها و پاها، علائم روحی و رفتاری شامل افسردگی، تحریک‌پذیری، خستگی، پرخاشگری، تمایل به خودکشی، نوسانات خلقی، گوشه‌گیری اجتماعی، اضطراب، نگرانی و گریه‌های بی‌مورد است [5 ،3].
در مواردی علائم در حدی شدید و ناتوان‌کننده است که با عملکرد شغلی، اجتماعی و روابط خانوادگی تداخل پیدا می‌کند [1]. این سندرم انزوای اجتماعی و ویزیت‌های طبی و روان‌پزشکی را در پی دارد [6].
این سندرم، نه تنها بر خود فرد، بلکه بر خانواده وی نیز تأثیر گذاشته و سبب ایجاد تغییراتی در رفتار زنان می‌شود، ازجمله این آثار می‌توان ناسازگاری با همسر و بدرفتاری با فرزندان نام برد [7]. همچنین تعداد قابل توجهی از زنان مبتلا به این سندرم اختلال در توانایی شناختی از قبیل تمرکز، حافظه و هماهنگی حرکتی را گزارش دادند که می‌تواند با کارکرد روزانه تداخل پیدا کند [8].
علت‌شناسی سندرم پیش از قاعدگی هنوز مشخص نشده، ولی به نظر می‌رسد ترکیبی از عوامل بیولوژیک (هورمونی)، روانی، محیطی، تغذیه و کمبود ریزمغذی‌ها در آن دخیل است [9]. نظریه‌های گوناگونی درباره چند عاملی بودن این سندرم وجود دارد که اختلالات هورمونی، سطح هورمونی پایین پروژسترون در فاز لوتئال، اختلال عملکرد آلدوسترون و اختلال ترشح نوروترانسمیتر‌ها، به‌ویژه سروتونین و نیز عوامل محیطی از قبیل استرس مصرف نمک، قهوه و شکلات از علل مطرح‌شده در این سندرم هستند [10].
از آنجا که پاتولوژی سندرم پیش از قاعدگی به طور دقیق مشخص نیست، پروتکل‌های درمانی متفاوتی درباره آن، مانند مصرف ویتامین‌ها و مواد معدنی، مسهل‌ها، پروژسترون، برموکریپتین، مهارکننده‌های بازجذب سروتونین مثل فلوکسیتین و دارو‌های ضدبارداری، همچنین آزمایشاتی مثل تغییر سبک زندگی آموزش مدیریت استرس (ماساژ بازتاب‌درمانی و یوگا) فعالیت بدنی توصیه شده است [10].
یکی از کاربردی‌ترین استراتژی‌ها در برنامه‌های پیشگیرانه، آموزش است و ارائه یک برنامه آموزشی مؤثر و اثربخش، باید مبتنی بر اطلاعات شواهد‌محور باشد. بر این اساس، متخصصان آموزش بهداشت برای طراحی آزمایشات و شناخت عوامل مؤثر بر رفتارها، به منظور کمک به گروه هدف جهت تغییر رفتار از نظریه‌ها و الگوی مناسبی در این زمینه استفاده می‌کنند [4].
الگوی اعتقاد بهداشتی یکی از اولین الگوهایی است که منحصراً برای رفتارهای مرتبط با سلامت به وجود آمد. این الگو بر مبنای ساختارهای حساسیت، شدت، منافع، موانع، خودکارآمدی درک‌شده و راهنماها برای عمل به پیش‌بینی رفتار می‌پردازد [11].
الگوی اعتقاد بهداشتی یک چارچوب تحلیل رفتاری و فردگراست که تأکید می‌کند چگونه ادراک و باورهای فردی در زمینه ترس از مشکل بهداشتی و ارزیابی منافع و موانع پیشگیریکننده سبب بروز چنین رفتاری می‌شود و سعی در تغییر آگاهی و نگرش اشخاص دارد [10].
خلیلی‌پور و پناهی، میانگین نمره رفتارهای پیشگیرانه نوجوانان دختر از سندرم پیش از قاعدگی را 8/19 از 50 ، آگاهی ۰۸/۳ از 10 و باورهای آنان را بر اساس سازه‌های الگوی اعتقاد بهداشتی، کمتر از میزان متوسط نمره گزارش کرد [4]. این نتایج مشابه پژوهش شکیبا و همکاران است [12]؛ بنابراین با توجه به شیوع این سندرم در جامعه و تأثیرات آن بر کارکرد فردی و اجتماعی زنان در جامعه و نقش مهم زنان در جوامع و اینکه بخش محدود، اما مهم این اجتماع را دانشجویان علوم‌پزشکی شامل می‌شود که نقش بسزایی در پیشبرد اهداف علمی و سلامت دارند.
مطالعه حاضر با هدف تعیین آگاهی، نگرش و باورهای دانشجویان دختر دانشگاه علوم‌پزشکی رفسنجان درخصوص رفتارهای پیشگیریکننده از سندرم پیش از قاعدگی بر اساس الگوی بهداشتی در سال ۱۳۹۹ انجام شد.
روش بررسی
پژوهش توصیفی حاضر از نوع مقطعی بوده که در میان 260 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه علوم‌پزشکی رفسنجان به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای در سال 1399 انجام گرفت. پس از تعیین حجم نمونه لازم بر اساس فرمولP)/d2 -1)n=Z2*P و مقدار شیوع سندرم در دختران، با در نظر گرفتن 39/0=P مبتنی بر مطالعه اسلاملو و همکاران [13]، فاصله اطمینان 95 درصد و مقدار d برابر 05/0 حداقل 244 نفر برآورد شد که با در نظر گرفتن ریزش 10 درصد، 260 نفر برآورد شد.
در ابتدا تعداد کل دانشجویان دختر دانشگاه مشخص و سپس تعداد دانشجویان دختر دانشکده‌ها (پرستاری، پیراپزشکی، بهداشت، پزشکی و دندان‌پزشکی) مشخص و به تناسب تعداد آن‌ها و حجم نمونه برآورد شده، تعداد نمونه در هر دانشکده انتخاب شد.
ابزار گردآوری داده‌ها برگرفته از پژوهش خلیلی‌پور و پناهی [4] و شامل مشخصات جمعیت‌شناختی (سن، رشته تحصیلی، وضعیت تأهل، تحصیلات والدین، میانگین درآمد ماهانه خانواده، میزان فعالیت فعالیت ورزشی در هفته، رتبه تولد در خانواده و تعداد اعضای خانواده)، آگاهی با ده سؤال چهارگزینه‌ای (پاسخ صحیح نمره دو، غلط نمره صفر و نمی‌دانم یک) و دامنه نمره صفر الی بیست، نگرش و شدت درک‌شده با پنج سؤال و دامنه پنج الی 25، حساسیت و موانع درک‌شده با هفت سؤال و دامنه هفت الی 35، منافع و خودکارآمدی درک شده با شش سؤال و دامنه شش الی سی نمره، راهنماها برای عمل با چهار سؤال و دامنه چهار الی بیست و رفتار با ده سؤال و دامنه ده الی پنجاه نمره ارزیابی شد.
مقیاس پاسخ‌دهی لیکرت پنج قسمتی از کاملاً موافق یا همیشه تا کاملاً مخالف یا هیچ وقت بود. شاخص و نسبت روایی محتوای ابزار بر اساس نظر ده متخصص مرتبط بررسی و تأیید شد. همچنین پایایی به کمک روش آزمون ـ آزمون مجدد ارزیابی و ضریب آن 996/0 گزارش و ضریب آلفای کرونباخ کل ابزار در پژوهش خلیلی‌پور و پناهی 96/0 گزارش شد [4]. کسب نمرات بالاتر نشان‌دهنده آگاهی، نگرش، باور و اتخاذ بالاتری از رفتارهای پیشگیرانه سندرم قاعدگی است.
جهت تکمیل پرسش‌نامه‌ها از طریق اداره آموزش هر دانشکده، عضو کانال گروه‌های مجازی همانند واتس‌آپ دانشجویی هر دانشکده شده و لینک پرسش‌نامه که قبلاً در سامانه پرس‌لاین قرار گرفته، در آن کانال قرار گرفته و از دانشجویان خواسته شد که پرسش‌نامه را تکمیل کنند. معیارهای ورود به مطالعه شامل رضایت و تکمیل دقیق پرسش‌نامه‌ها و معیار خروج شامل پاسخگویی ناقص به سؤالات بیش از بیست درصد سؤالات است.
داده‌ها پس از ورود به نرم‌افزار SPSS نسخه 18 با کمک آزمون کولموگروف ـ اسمیرنف از نظر وضعیت نرمال بودن بررسی شدند. با توجه به نرمال بودن داده‌ها و مطابق اهداف و متغیرهای پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون‌های آماری همبستگی پیرسون، آنالیز واریانس یک‌طرفه، تی مستقل و آنالیز رگرسیون چندگانه در سطح معناداری 05/0 اسفاده شد.
یافته‌ها
میانگین سنی دانشجویان 28/65±3/21 با دامنه (18 الی 38 سال) بود. حدود 85 درصد دانشجویان متأهل، 45 درصد ساکن خوابگاه، 2/31 درصد دارای وضعیت اقتصادی خوب و عالی، 4/45 و 5/43 تحصیلات پدر و مادر آکادمیک و 9/56 درصد گزارش دادند که ورزش نمی‌کنند (جدول شماره 1).
میانگین نمره رفتارهای پیشگیرانه بر حسب وضعیت اقتصادی (036/0=P)، و بر حسب میزان فعالیت بدنی (0001/0=P)، اختلاف معناداری دیده شد. آزمون تعیقبی LSD بین وضعیت اقتصادی خوب با ضعیف (007/0=P) و متوسط با ضعیف (010/0=P) اختلاف معناداری را نشان داد.
همچنین این آزمون بین انجام فعالیت بدنی در تمام روزهای هفته با 3-5 بار در هفته (010/0=P)، با 2-3 بار در هفته (0001/0=P) و ورزش نکردن (0001/0=P) اختلاف معناداری را نشان داد.
همچنین بین عدم انجام ورزش با تمام حالت‌های انجام ورزش (0001/0=P) اختلاف معناداری مشاهده شد. بین میانگین نمره رفتارهای پیشگیرانه با سن (183/0=P)، با سال ورودی (389/0=P)، با تعداد اعضای خانواده (706/0=P) و با رتبه تولد (273/0=P) و دیگر متغیرهای پژوهش (رشته تحصیلی، وضعیت تأهل، محل سکونت و تحصیلات پدر و مادر) همبستگی و ارتباط معناداری مشاهده نشد (05/P>0) (جدول شماره 1).
میانگین و انحراف معیار آگاهی برابر 37/78±2/14، نگرش 53/2±11/19، حساسیت 28/4±09/24، شدت 79/3±78/17، منافع 07/3±69/22، موانع 49/4±98/20، خودکارآمدی 48/3±43/21، راهنماها برای عمل 71/2±23/15 و رفتار برابر 45/4±03/31 بود.
میانگین نمرات سازه‌ها بر اساس درصد در تصویر شماره 1 ارائه شده است. بر این اساس بیشترین درصد نمره مرتبط با نگرش و کمترین نمره درخصوص رفتار بود.
بین میانگین نمره رفتار با نگرش (259/0=r، 0001/0=P)، با منافع (265/0=r، 0001/0=P)، با خودکارآمدی (446/0=r، 0001/0=P)، با راهنماها برای عمل (215/0=r، 0001/0=P) همبستگی مستقیم و معنادار و با موانع درک‌شده (400/0=r، 0001/0=P) همبستگی معکوس و معناداری دیده شد (جدول شماره 2) و با آگاهی و دیگر سازه‌ها همبستگی معناداری نداشت (05/P>0).
بر اساس تحلیل رگرسیون چندگانه میزان زمان فعالیت بدنی در هفته (420/0=Beta، 0001/0=P) و خودکارآمدی (343/0=Beta، 0001/0=P) به ترتیب مهم‌ترین متغیرهای پیش‌بینی‌کننده رفتارهای پیشگیرانه بودند. به ازای یک واحد تغییر در انحراف استاندارد فعالیت بدنی و خودکارآمدی به ترتیب 420/0 و 343/0 انحراف استاندارد رفتار تغییر می‌کند. به طور کلی متغیرهای همبسته با رفتار 369/0 اتخاذ رفتار را پیش‌بینی می‌کنند (جدول شماره 3).
بحث
این مطالعه روی 260 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه علوم‌پزشکی رفسنجان با هدف تعیین آگاهی، نگرش و باورهای دانشجویان درخصوص رفتارهای پیشگیرانه از سندرم پیش از قاعدگی، با استفاده از الگوی اعتقاد بهداشتی انجام گرفت.
نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که میانگین نمره آگاهی دانشجویان دختر درخصوص رفتارهای پیشگیرانه از سندرم از پیش قاعدگی 5/73 درصد به دست آمد که با میانگین نمره رفتار همبستگی معناداری نشان نداد.
این نتیجه با مطالعه خلیلی‌پور و پناهی [4] که با هدف تعیین تأثیر آموزش بر ارتقای رفتارهای پیشگیریکننده از سندرم پیش از قاعدگی روی 120 نفر از نوجوانان دختر شهر تهران انجام شده بود، همسو بود.
آرافا و همکاران که مطالعه‌ای با هدف شیوع و الگوهای قاعدگی و سندرم پیش از قاعدگی بین 4122 دختر مصری انجام دادند، به این نتیجه رسیدند که برنامه‌های آگاهی از سلامت باید برای بهبود دانش دختران در مورد اختلالات قاعدگی به کار روند.
درنتیجه، این طور به نظر می‌رسد که افزایش آگاهی می‌تواند موجب تسکین اختلالات قاعدگی و جلوگیری از سندرم از پیش قاعدگی شود؛ بنابراین از این نظر با مطالعه حاضر همسو نیست [14]، اما در مطالعه‌ای که توسط احمد و عزیز سعید در شهر ابریل روی دویست دانش‌آموز دختر نوجوان انجام گرفت، بیانگر این بود که هیچ ارتباط آماری معناداری بین سطح آگاهی دانش‌آموزان با اقدامات خودمراقبتی، ازجمله انجام یوگا جهت پیشگیری از سندرم پیش از قاعدگی وجود نداشت [15].
در این مطالعه میانگین نمره نگرش 4/74 درصد به دست آمد که با میانگین نمره رفتارهای پیشگیریکننده از سندرم پیش از قاعدگی همبستگی مستقیم و معنادار داشت. این نتیجه با مطالعه خلیلی‌پور و پناهی قبل از آزمایش همسو نبود [4] که این امر ممکن است ناشی از گروه سنی افراد شرکت‌کننده در دو مطالعه و تأثیر آموزش در مطالعه خلیلی‌پور باشد.
در مطالعه محیب و همکاران که روی 448 نفر از دانشجویان دختر با هدف تعیین سندرم قبل از قاعدگی، دانش و نگرش در شهر کراچی انجام شد، به این نتیجه رسیدند که یک‌پنجم زنان برای تسکین علائم سندرم پیش از قاعدگی خود روش ورزش و فعالیت بدنی را انتخاب کردند که این موضوع می‌تواند ناشی از نگرش مثبت آن‌ها درخصوص انجام رفتار فعالیت بدنی جهت تسکین علائم این سندرم باشد؛ بنابراین از این نظر با مطالعه حاضر هم‌راستا است [16].
قوی‌ترین و قدرتمندترین سازه و ابزار در پیشگیری از تغییر رفتار و افزایش تسلط بر انجام رفتار، خودکارآمدی است [17]. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه، میانگین نمره سازه خودکارآمدی 4/71 درصد به دست آمد که طبق این مطالعه با رفتار همبستگی مستقیم و معناداری نشان داد.
این بدین معناست که اگر خودکارآمدی افزایش پیدا کند، احتمالاً افراد بیشتر رفتارهای پیشگیرانه از سندرم پیش از قاعدگی، همانند فعالیت بدنی را انجام می دهند. این یافته با نتایج مطالعه شکیبا و همکاران [12] که با هدف تعیین اثربخشی آزمایش آموزشی مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی بر اصلاح سبک تغذیه و کاهش شدت درد قاعدگی در پنجاه نفر از زنان مجتمع درمانی بیمارستان امام خمینی انجام شد، نشان داد که اختلاف معنادار در سازه خودکارآمدی قبل و بعد از آزمایش آموزشی وجود دارد که با مطالعه حاضر هم‌راستا است.
همچنین با مطالعه ایاز آلکایا و همکاران [18] که روی شصت زن با هدف مقابله با سندرم پیش از قاعدگی انجام شد نیز نشان‌دهنده اختلاف آماری معنادار در میانگین نمره‌های سازه‌های الگوی اعتقاد بهداشتی در پیگیری اول، دوم و سوم گروه آزمایش بود.
همچنین بر اساس نتایج به‌دست‌آمده در این مطالعه، میانگین نمره شدت درک‌شده 1/71 درصد به دست آمد که با رفتار همبستگی معناداری نداشت. افزایش شدت درک‌شده بدین معنا است که افراد گروه آزمون، خطرات و مشکلات مربوط به سندرم پیش از قاعدگی را به شکل جدی‌تری درک کرده‌اند [12].
به عنوان مثال، مشکلات ناشی از سندرم پیش از قاعدگی ارتباط مرا با دوستانم مختل می‌سازد، اما نتیجه به‌دست‌آمده با مطالعه خلیلی‌پور دارستانی و همکاران [10] در رابطه با ارتقای رفتارهای پیشگیرانه از سندرم پیش از قاعدگی همسو نبود که این امر می‌تواند ناشی از تأثیر آموزش در مطالعه خلیلی‌پور دارستانی و همکارانش باشد.
میانگین نمره موانع درک‌شده بر اساس یافته‌های این مطالعه 9/69 درصد به دست آمد و گزارش شد که با رفتار نیز همبستگی معنادار، اما معکوسی نشان می‌دهد. بدین معنا که افزایش موانع درک‌شده می‌تواند مانع از اتخاذ رفتارهای پیشگیرانه از این سندرم شود. این نتیجه با مطالعه خلیلی‌پور دارستانی و همکاران [10] و خلیلی‌پور و پناهی [4] در زمینه ارتقای رفتارهای پیشگیرانه از سندرم پیش از قاعدگی همسو بود.
از دیگر سازه‌های مورد بررسی در این مطالعه، سازه منافع درک‌شده است که میانگین نمره آن در مطالعه حاضر 8/64 درصد گزارش شد و با رفتار همبستگی مستقیم و معناداری نشان داد. این یافته نیز با مطالعه خلیلی‌پور و پناهی [4] و شکیبا و همکاران [12] در زمینه اصلاح سبک تغذیه و کاهش شدت درد قاعدگی هم‌راستا بود.
در مطالعه حاضر، 9/56 درصد از دانشجویان گزارش کردند که ورزش نمی‌کنند. همچنین در مطالعه خلیلی‌پور دارستانی و همکاران [10] که گزارش کردند 75/48 درصد دانشجویان ورزش نمی‌کنند، هم‌راستاست. این در حالی است که در مطالعه دهنوی و همکاران [19]، که در زمینه تأثیر هشت هفته فعالیت هوازی روی شدت علائم جسمانی سندرم پیش از قاعدگی انجام شد، این گونه بیان شد که فعالیت بدنی یکی از راه‌های درمان سندرم پیش از قاعدگی است که می‌تواند علائم جسمانی این سندرم را کاهش دهد.
زارع بیدکی و همکاران نیز بر اقدامات غیردارویی همانند تغذیه سالم و ورزش بر کاهش خطر ابتلا به سندرم متابولیک تأکید کرده‌اند [20]؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود برنامه‌های آموزشی و روتین در سطح دانشگاه و دیگر بسترهای اجتماعی با هدف آموزش و توانمندسازی دانشجویان دختر در راستای ارتقای فعالیت بدنی منظم و رعایت رژیم غذایی سالم، طراحی، اجرا و ارزشیابی شود.
از مهم‌ترین محدودیت‌های پژوهش حاضر به عدم ارزیابی سندرم پیش از قاعدگی در گروه هدف می‌توان اشاره کرد. محدودیت‌های کرونایی و عدم مراجعه حضوری به پزشک از علل عدم ارزیابی این سندرم بود؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود پژوهشگران علاوه بر شناسایی تعیین‌کننده‌ها و رفتارهای پیشگیرانه، وضعیت این سندرم را نیز در گروه هدف مشخص کنند تا تحلیل‌های آماری دقیق‌تری برای تصمیم‌سازی سیاست‌گذاران صورت گیرد.
نتیجه‌گیری
بالاترین درصد نمره مرتبط با نگرش و کمترین نمره درخصوص رفتار بود. بین میانگین نمره رفتارهای پیشگیرانه از سندرم پیش از قاعدگی با نگرش، منافع، خودکارآمدی، راهنماها برای عمل، همبستگی مستقیم و معنادار و با موانع درک‌شده همبستگی معکوس و معناداری دیده شد.
بر اساس تحلیل رگرسیون چندگانه میزان زمان انجام فعالیت بدنی در هفته و خودکارآمدی به ترتیب مهم‌ترین متغیرهای پیش‌بینی‌کننده رفتارهای پیشگیرانه بودند. به طور کلی متغیرهای همبسته با رفتار 369/0 اتخاذ رفتار را پیش‌بینی می‌کنند. همچنین بین میانگین نمره رفتارهای پیشگیرانه بر حسب وضعیت اقتصادی و بر حسب میزان فعالیت بدنی اختلاف معناداری دیده شد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
مقاله حاضر برگرفته از طرح تحقیقاتی شماره 99255 معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی رفسنجان و دارای کد اخلاق IR.RUMS.REC.1399.214از کمیته اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی است.
حامی مالی
معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی رفسنجان حامی مالی این مطالعه بوده است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی: مصطفی نصیرزاده و سیده شیرین لطفی‌پور؛ روش‌شناسی، اعتبار‌سنجی، تحلیل، نظارت و مدیریت پروژه: مصطفی نصیرزاده؛ تحقیق و بررسی: سیده شیرین لطفی‌پور و مهدیه معصومی؛ نگارش پیش‌نویس: سیده شیرین لطفی‌پور و مهدیه معصومی؛ ویراستاری و نهایی‌سازی نوشته: تمامی نویسندگان.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان هیچ‌گونه تعارض منافعی در پژوهش حاضر وجود ندارد.
تشکر و قدردانی
از معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه برای حمایت مالی و دانشکده‌ها و دانشجویان گرامی به دلیل همکاری و مشارکت در اجرای طرح تحقیقاتی کمال تشکر و قدردانی را داریم.
سندرم پیش از قاعدگی به عنوان تغییرات جسمی، شناختی، رفتاری و خلقی تعریف شده که در حدود هفت تا ده روز قبل از شروع قاعدگی رخ می‌دهد [1] و تداوم آن به مدت دو روز (حداکثر چهار روز) بعد از خون‌ریزی است [2].
علائم و نشانه‌های این سندرم متنوع است [3] و تاکنون بیش از ۱۵۰ علامت به آن نسبت داده شده است [4]. این علائم را می‌توان به سه دسته جسمی، روانی و رفتاری تقسیم کرد، علائم عمده جسمی شامل تورم، حساسیت پستان‌ها، سردرد، افزایش اشتها، تپش قلب، نفخ و ناراحتی‌های شکم، درجات متفاوتی از ورم دست‌ها و پاها، علائم روحی و رفتاری شامل افسردگی، تحریک‌پذیری، خستگی، پرخاشگری، تمایل به خودکشی، نوسانات خلقی، گوشه‌گیری اجتماعی، اضطراب، نگرانی و گریه‌های بی‌مورد است [5 ،3].
در مواردی علائم در حدی شدید و ناتوان‌کننده است که با عملکرد شغلی، اجتماعی و روابط خانوادگی تداخل پیدا می‌کند [1]. این سندرم انزوای اجتماعی و ویزیت‌های طبی و روان‌پزشکی را در پی دارد [6].
این سندرم، نه تنها بر خود فرد، بلکه بر خانواده وی نیز تأثیر گذاشته و سبب ایجاد تغییراتی در رفتار زنان می‌شود، ازجمله این آثار می‌توان ناسازگاری با همسر و بدرفتاری با فرزندان نام برد [7]. همچنین تعداد قابل توجهی از زنان مبتلا به این سندرم اختلال در توانایی شناختی از قبیل تمرکز، حافظه و هماهنگی حرکتی را گزارش دادند که می‌تواند با کارکرد روزانه تداخل پیدا کند [8].
علت‌شناسی سندرم پیش از قاعدگی هنوز مشخص نشده، ولی به نظر می‌رسد ترکیبی از عوامل بیولوژیک (هورمونی)، روانی، محیطی، تغذیه و کمبود ریزمغذی‌ها در آن دخیل است [9]. نظریه‌های گوناگونی درباره چند عاملی بودن این سندرم وجود دارد که اختلالات هورمونی، سطح هورمونی پایین پروژسترون در فاز لوتئال، اختلال عملکرد آلدوسترون و اختلال ترشح نوروترانسمیتر‌ها، به‌ویژه سروتونین و نیز عوامل محیطی از قبیل استرس مصرف نمک، قهوه و شکلات از علل مطرح‌شده در این سندرم هستند [10].
از آنجا که پاتولوژی سندرم پیش از قاعدگی به طور دقیق مشخص نیست، پروتکل‌های درمانی متفاوتی درباره آن، مانند مصرف ویتامین‌ها و مواد معدنی، مسهل‌ها، پروژسترون، برموکریپتین، مهارکننده‌های بازجذب سروتونین مثل فلوکسیتین و دارو‌های ضدبارداری، همچنین آزمایشاتی مثل تغییر سبک زندگی آموزش مدیریت استرس (ماساژ بازتاب‌درمانی و یوگا) فعالیت بدنی توصیه شده است [10].
یکی از کاربردی‌ترین استراتژی‌ها در برنامه‌های پیشگیرانه، آموزش است و ارائه یک برنامه آموزشی مؤثر و اثربخش، باید مبتنی بر اطلاعات شواهد‌محور باشد. بر این اساس، متخصصان آموزش بهداشت برای طراحی آزمایشات و شناخت عوامل مؤثر بر رفتارها، به منظور کمک به گروه هدف جهت تغییر رفتار از نظریه‌ها و الگوی مناسبی در این زمینه استفاده می‌کنند [4].
الگوی اعتقاد بهداشتی یکی از اولین الگوهایی است که منحصراً برای رفتارهای مرتبط با سلامت به وجود آمد. این الگو بر مبنای ساختارهای حساسیت، شدت، منافع، موانع، خودکارآمدی درک‌شده و راهنماها برای عمل به پیش‌بینی رفتار می‌پردازد [11].
الگوی اعتقاد بهداشتی یک چارچوب تحلیل رفتاری و فردگراست که تأکید می‌کند چگونه ادراک و باورهای فردی در زمینه ترس از مشکل بهداشتی و ارزیابی منافع و موانع پیشگیریکننده سبب بروز چنین رفتاری می‌شود و سعی در تغییر آگاهی و نگرش اشخاص دارد [10].
خلیلی‌پور و پناهی، میانگین نمره رفتارهای پیشگیرانه نوجوانان دختر از سندرم پیش از قاعدگی را 8/19 از 50 ، آگاهی ۰۸/۳ از 10 و باورهای آنان را بر اساس سازه‌های الگوی اعتقاد بهداشتی، کمتر از میزان متوسط نمره گزارش کرد [4]. این نتایج مشابه پژوهش شکیبا و همکاران است [12]؛ بنابراین با توجه به شیوع این سندرم در جامعه و تأثیرات آن بر کارکرد فردی و اجتماعی زنان در جامعه و نقش مهم زنان در جوامع و اینکه بخش محدود، اما مهم این اجتماع را دانشجویان علوم‌پزشکی شامل می‌شود که نقش بسزایی در پیشبرد اهداف علمی و سلامت دارند.
مطالعه حاضر با هدف تعیین آگاهی، نگرش و باورهای دانشجویان دختر دانشگاه علوم‌پزشکی رفسنجان درخصوص رفتارهای پیشگیریکننده از سندرم پیش از قاعدگی بر اساس الگوی بهداشتی در سال ۱۳۹۹ انجام شد.
روش بررسی
پژوهش توصیفی حاضر از نوع مقطعی بوده که در میان 260 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه علوم‌پزشکی رفسنجان به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای در سال 1399 انجام گرفت. پس از تعیین حجم نمونه لازم بر اساس فرمولP)/d2 -1)n=Z2*P و مقدار شیوع سندرم در دختران، با در نظر گرفتن 39/0=P مبتنی بر مطالعه اسلاملو و همکاران [13]، فاصله اطمینان 95 درصد و مقدار d برابر 05/0 حداقل 244 نفر برآورد شد که با در نظر گرفتن ریزش 10 درصد، 260 نفر برآورد شد.
در ابتدا تعداد کل دانشجویان دختر دانشگاه مشخص و سپس تعداد دانشجویان دختر دانشکده‌ها (پرستاری، پیراپزشکی، بهداشت، پزشکی و دندان‌پزشکی) مشخص و به تناسب تعداد آن‌ها و حجم نمونه برآورد شده، تعداد نمونه در هر دانشکده انتخاب شد.
ابزار گردآوری داده‌ها برگرفته از پژوهش خلیلی‌پور و پناهی [4] و شامل مشخصات جمعیت‌شناختی (سن، رشته تحصیلی، وضعیت تأهل، تحصیلات والدین، میانگین درآمد ماهانه خانواده، میزان فعالیت فعالیت ورزشی در هفته، رتبه تولد در خانواده و تعداد اعضای خانواده)، آگاهی با ده سؤال چهارگزینه‌ای (پاسخ صحیح نمره دو، غلط نمره صفر و نمی‌دانم یک) و دامنه نمره صفر الی بیست، نگرش و شدت درک‌شده با پنج سؤال و دامنه پنج الی 25، حساسیت و موانع درک‌شده با هفت سؤال و دامنه هفت الی 35، منافع و خودکارآمدی درک شده با شش سؤال و دامنه شش الی سی نمره، راهنماها برای عمل با چهار سؤال و دامنه چهار الی بیست و رفتار با ده سؤال و دامنه ده الی پنجاه نمره ارزیابی شد.
مقیاس پاسخ‌دهی لیکرت پنج قسمتی از کاملاً موافق یا همیشه تا کاملاً مخالف یا هیچ وقت بود. شاخص و نسبت روایی محتوای ابزار بر اساس نظر ده متخصص مرتبط بررسی و تأیید شد. همچنین پایایی به کمک روش آزمون ـ آزمون مجدد ارزیابی و ضریب آن 996/0 گزارش و ضریب آلفای کرونباخ کل ابزار در پژوهش خلیلی‌پور و پناهی 96/0 گزارش شد [4]. کسب نمرات بالاتر نشان‌دهنده آگاهی، نگرش، باور و اتخاذ بالاتری از رفتارهای پیشگیرانه سندرم قاعدگی است.
جهت تکمیل پرسش‌نامه‌ها از طریق اداره آموزش هر دانشکده، عضو کانال گروه‌های مجازی همانند واتس‌آپ دانشجویی هر دانشکده شده و لینک پرسش‌نامه که قبلاً در سامانه پرس‌لاین قرار گرفته، در آن کانال قرار گرفته و از دانشجویان خواسته شد که پرسش‌نامه را تکمیل کنند. معیارهای ورود به مطالعه شامل رضایت و تکمیل دقیق پرسش‌نامه‌ها و معیار خروج شامل پاسخگویی ناقص به سؤالات بیش از بیست درصد سؤالات است.
داده‌ها پس از ورود به نرم‌افزار SPSS نسخه 18 با کمک آزمون کولموگروف ـ اسمیرنف از نظر وضعیت نرمال بودن بررسی شدند. با توجه به نرمال بودن داده‌ها و مطابق اهداف و متغیرهای پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون‌های آماری همبستگی پیرسون، آنالیز واریانس یک‌طرفه، تی مستقل و آنالیز رگرسیون چندگانه در سطح معناداری 05/0 اسفاده شد.
یافته‌ها
میانگین سنی دانشجویان 28/65±3/21 با دامنه (18 الی 38 سال) بود. حدود 85 درصد دانشجویان متأهل، 45 درصد ساکن خوابگاه، 2/31 درصد دارای وضعیت اقتصادی خوب و عالی، 4/45 و 5/43 تحصیلات پدر و مادر آکادمیک و 9/56 درصد گزارش دادند که ورزش نمی‌کنند (جدول شماره 1).
میانگین نمره رفتارهای پیشگیرانه بر حسب وضعیت اقتصادی (036/0=P)، و بر حسب میزان فعالیت بدنی (0001/0=P)، اختلاف معناداری دیده شد. آزمون تعیقبی LSD بین وضعیت اقتصادی خوب با ضعیف (007/0=P) و متوسط با ضعیف (010/0=P) اختلاف معناداری را نشان داد.
همچنین این آزمون بین انجام فعالیت بدنی در تمام روزهای هفته با 3-5 بار در هفته (010/0=P)، با 2-3 بار در هفته (0001/0=P) و ورزش نکردن (0001/0=P) اختلاف معناداری را نشان داد.
همچنین بین عدم انجام ورزش با تمام حالت‌های انجام ورزش (0001/0=P) اختلاف معناداری مشاهده شد. بین میانگین نمره رفتارهای پیشگیرانه با سن (183/0=P)، با سال ورودی (389/0=P)، با تعداد اعضای خانواده (706/0=P) و با رتبه تولد (273/0=P) و دیگر متغیرهای پژوهش (رشته تحصیلی، وضعیت تأهل، محل سکونت و تحصیلات پدر و مادر) همبستگی و ارتباط معناداری مشاهده نشد (05/P>0) (جدول شماره 1).
میانگین و انحراف معیار آگاهی برابر 37/78±2/14، نگرش 53/2±11/19، حساسیت 28/4±09/24، شدت 79/3±78/17، منافع 07/3±69/22، موانع 49/4±98/20، خودکارآمدی 48/3±43/21، راهنماها برای عمل 71/2±23/15 و رفتار برابر 45/4±03/31 بود.
میانگین نمرات سازه‌ها بر اساس درصد در تصویر شماره 1 ارائه شده است. بر این اساس بیشترین درصد نمره مرتبط با نگرش و کمترین نمره درخصوص رفتار بود.
بین میانگین نمره رفتار با نگرش (259/0=r، 0001/0=P)، با منافع (265/0=r، 0001/0=P)، با خودکارآمدی (446/0=r، 0001/0=P)، با راهنماها برای عمل (215/0=r، 0001/0=P) همبستگی مستقیم و معنادار و با موانع درک‌شده (400/0=r، 0001/0=P) همبستگی معکوس و معناداری دیده شد (جدول شماره 2) و با آگاهی و دیگر سازه‌ها همبستگی معناداری نداشت (05/P>0).
بر اساس تحلیل رگرسیون چندگانه میزان زمان فعالیت بدنی در هفته (420/0=Beta، 0001/0=P) و خودکارآمدی (343/0=Beta، 0001/0=P) به ترتیب مهم‌ترین متغیرهای پیش‌بینی‌کننده رفتارهای پیشگیرانه بودند. به ازای یک واحد تغییر در انحراف استاندارد فعالیت بدنی و خودکارآمدی به ترتیب 420/0 و 343/0 انحراف استاندارد رفتار تغییر می‌کند. به طور کلی متغیرهای همبسته با رفتار 369/0 اتخاذ رفتار را پیش‌بینی می‌کنند (جدول شماره 3).
بحث
این مطالعه روی 260 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه علوم‌پزشکی رفسنجان با هدف تعیین آگاهی، نگرش و باورهای دانشجویان درخصوص رفتارهای پیشگیرانه از سندرم پیش از قاعدگی، با استفاده از الگوی اعتقاد بهداشتی انجام گرفت.
نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که میانگین نمره آگاهی دانشجویان دختر درخصوص رفتارهای پیشگیرانه از سندرم از پیش قاعدگی 5/73 درصد به دست آمد که با میانگین نمره رفتار همبستگی معناداری نشان نداد.
این نتیجه با مطالعه خلیلی‌پور و پناهی [4] که با هدف تعیین تأثیر آموزش بر ارتقای رفتارهای پیشگیریکننده از سندرم پیش از قاعدگی روی 120 نفر از نوجوانان دختر شهر تهران انجام شده بود، همسو بود.
آرافا و همکاران که مطالعه‌ای با هدف شیوع و الگوهای قاعدگی و سندرم پیش از قاعدگی بین 4122 دختر مصری انجام دادند، به این نتیجه رسیدند که برنامه‌های آگاهی از سلامت باید برای بهبود دانش دختران در مورد اختلالات قاعدگی به کار روند.
درنتیجه، این طور به نظر می‌رسد که افزایش آگاهی می‌تواند موجب تسکین اختلالات قاعدگی و جلوگیری از سندرم از پیش قاعدگی شود؛ بنابراین از این نظر با مطالعه حاضر همسو نیست [14]، اما در مطالعه‌ای که توسط احمد و عزیز سعید در شهر ابریل روی دویست دانش‌آموز دختر نوجوان انجام گرفت، بیانگر این بود که هیچ ارتباط آماری معناداری بین سطح آگاهی دانش‌آموزان با اقدامات خودمراقبتی، ازجمله انجام یوگا جهت پیشگیری از سندرم پیش از قاعدگی وجود نداشت [15].
در این مطالعه میانگین نمره نگرش 4/74 درصد به دست آمد که با میانگین نمره رفتارهای پیشگیریکننده از سندرم پیش از قاعدگی همبستگی مستقیم و معنادار داشت. این نتیجه با مطالعه خلیلی‌پور و پناهی قبل از آزمایش همسو نبود [4] که این امر ممکن است ناشی از گروه سنی افراد شرکت‌کننده در دو مطالعه و تأثیر آموزش در مطالعه خلیلی‌پور باشد.
در مطالعه محیب و همکاران که روی 448 نفر از دانشجویان دختر با هدف تعیین سندرم قبل از قاعدگی، دانش و نگرش در شهر کراچی انجام شد، به این نتیجه رسیدند که یک‌پنجم زنان برای تسکین علائم سندرم پیش از قاعدگی خود روش ورزش و فعالیت بدنی را انتخاب کردند که این موضوع می‌تواند ناشی از نگرش مثبت آن‌ها درخصوص انجام رفتار فعالیت بدنی جهت تسکین علائم این سندرم باشد؛ بنابراین از این نظر با مطالعه حاضر هم‌راستا است [16].
قوی‌ترین و قدرتمندترین سازه و ابزار در پیشگیری از تغییر رفتار و افزایش تسلط بر انجام رفتار، خودکارآمدی است [17]. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه، میانگین نمره سازه خودکارآمدی 4/71 درصد به دست آمد که طبق این مطالعه با رفتار همبستگی مستقیم و معناداری نشان داد.
این بدین معناست که اگر خودکارآمدی افزایش پیدا کند، احتمالاً افراد بیشتر رفتارهای پیشگیرانه از سندرم پیش از قاعدگی، همانند فعالیت بدنی را انجام می دهند. این یافته با نتایج مطالعه شکیبا و همکاران [12] که با هدف تعیین اثربخشی آزمایش آموزشی مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی بر اصلاح سبک تغذیه و کاهش شدت درد قاعدگی در پنجاه نفر از زنان مجتمع درمانی بیمارستان امام خمینی انجام شد، نشان داد که اختلاف معنادار در سازه خودکارآمدی قبل و بعد از آزمایش آموزشی وجود دارد که با مطالعه حاضر هم‌راستا است.
همچنین با مطالعه ایاز آلکایا و همکاران [18] که روی شصت زن با هدف مقابله با سندرم پیش از قاعدگی انجام شد نیز نشان‌دهنده اختلاف آماری معنادار در میانگین نمره‌های سازه‌های الگوی اعتقاد بهداشتی در پیگیری اول، دوم و سوم گروه آزمایش بود.
همچنین بر اساس نتایج به‌دست‌آمده در این مطالعه، میانگین نمره شدت درک‌شده 1/71 درصد به دست آمد که با رفتار همبستگی معناداری نداشت. افزایش شدت درک‌شده بدین معنا است که افراد گروه آزمون، خطرات و مشکلات مربوط به سندرم پیش از قاعدگی را به شکل جدی‌تری درک کرده‌اند [12].
به عنوان مثال، مشکلات ناشی از سندرم پیش از قاعدگی ارتباط مرا با دوستانم مختل می‌سازد، اما نتیجه به‌دست‌آمده با مطالعه خلیلی‌پور دارستانی و همکاران [10] در رابطه با ارتقای رفتارهای پیشگیرانه از سندرم پیش از قاعدگی همسو نبود که این امر می‌تواند ناشی از تأثیر آموزش در مطالعه خلیلی‌پور دارستانی و همکارانش باشد.
میانگین نمره موانع درک‌شده بر اساس یافته‌های این مطالعه 9/69 درصد به دست آمد و گزارش شد که با رفتار نیز همبستگی معنادار، اما معکوسی نشان می‌دهد. بدین معنا که افزایش موانع درک‌شده می‌تواند مانع از اتخاذ رفتارهای پیشگیرانه از این سندرم شود. این نتیجه با مطالعه خلیلی‌پور دارستانی و همکاران [10] و خلیلی‌پور و پناهی [4] در زمینه ارتقای رفتارهای پیشگیرانه از سندرم پیش از قاعدگی همسو بود.
از دیگر سازه‌های مورد بررسی در این مطالعه، سازه منافع درک‌شده است که میانگین نمره آن در مطالعه حاضر 8/64 درصد گزارش شد و با رفتار همبستگی مستقیم و معناداری نشان داد. این یافته نیز با مطالعه خلیلی‌پور و پناهی [4] و شکیبا و همکاران [12] در زمینه اصلاح سبک تغذیه و کاهش شدت درد قاعدگی هم‌راستا بود.
در مطالعه حاضر، 9/56 درصد از دانشجویان گزارش کردند که ورزش نمی‌کنند. همچنین در مطالعه خلیلی‌پور دارستانی و همکاران [10] که گزارش کردند 75/48 درصد دانشجویان ورزش نمی‌کنند، هم‌راستاست. این در حالی است که در مطالعه دهنوی و همکاران [19]، که در زمینه تأثیر هشت هفته فعالیت هوازی روی شدت علائم جسمانی سندرم پیش از قاعدگی انجام شد، این گونه بیان شد که فعالیت بدنی یکی از راه‌های درمان سندرم پیش از قاعدگی است که می‌تواند علائم جسمانی این سندرم را کاهش دهد.
زارع بیدکی و همکاران نیز بر اقدامات غیردارویی همانند تغذیه سالم و ورزش بر کاهش خطر ابتلا به سندرم متابولیک تأکید کرده‌اند [20]؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود برنامه‌های آموزشی و روتین در سطح دانشگاه و دیگر بسترهای اجتماعی با هدف آموزش و توانمندسازی دانشجویان دختر در راستای ارتقای فعالیت بدنی منظم و رعایت رژیم غذایی سالم، طراحی، اجرا و ارزشیابی شود.
از مهم‌ترین محدودیت‌های پژوهش حاضر به عدم ارزیابی سندرم پیش از قاعدگی در گروه هدف می‌توان اشاره کرد. محدودیت‌های کرونایی و عدم مراجعه حضوری به پزشک از علل عدم ارزیابی این سندرم بود؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود پژوهشگران علاوه بر شناسایی تعیین‌کننده‌ها و رفتارهای پیشگیرانه، وضعیت این سندرم را نیز در گروه هدف مشخص کنند تا تحلیل‌های آماری دقیق‌تری برای تصمیم‌سازی سیاست‌گذاران صورت گیرد.
نتیجه‌گیری
بالاترین درصد نمره مرتبط با نگرش و کمترین نمره درخصوص رفتار بود. بین میانگین نمره رفتارهای پیشگیرانه از سندرم پیش از قاعدگی با نگرش، منافع، خودکارآمدی، راهنماها برای عمل، همبستگی مستقیم و معنادار و با موانع درک‌شده همبستگی معکوس و معناداری دیده شد.
بر اساس تحلیل رگرسیون چندگانه میزان زمان انجام فعالیت بدنی در هفته و خودکارآمدی به ترتیب مهم‌ترین متغیرهای پیش‌بینی‌کننده رفتارهای پیشگیرانه بودند. به طور کلی متغیرهای همبسته با رفتار 369/0 اتخاذ رفتار را پیش‌بینی می‌کنند. همچنین بین میانگین نمره رفتارهای پیشگیرانه بر حسب وضعیت اقتصادی و بر حسب میزان فعالیت بدنی اختلاف معناداری دیده شد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
مقاله حاضر برگرفته از طرح تحقیقاتی شماره 99255 معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی رفسنجان و دارای کد اخلاق IR.RUMS.REC.1399.214از کمیته اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی است.
حامی مالی
معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی رفسنجان حامی مالی این مطالعه بوده است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی: مصطفی نصیرزاده و سیده شیرین لطفی‌پور؛ روش‌شناسی، اعتبار‌سنجی، تحلیل، نظارت و مدیریت پروژه: مصطفی نصیرزاده؛ تحقیق و بررسی: سیده شیرین لطفی‌پور و مهدیه معصومی؛ نگارش پیش‌نویس: سیده شیرین لطفی‌پور و مهدیه معصومی؛ ویراستاری و نهایی‌سازی نوشته: تمامی نویسندگان.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان هیچ‌گونه تعارض منافعی در پژوهش حاضر وجود ندارد.
تشکر و قدردانی
از معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه برای حمایت مالی و دانشکده‌ها و دانشجویان گرامی به دلیل همکاری و مشارکت در اجرای طرح تحقیقاتی کمال تشکر و قدردانی را داریم.
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي |
موضوع مقاله:
بهداشت عمومی
دریافت: 1400/3/24 | پذیرش: 1400/4/5 | انتشار: 1400/3/10
دریافت: 1400/3/24 | پذیرش: 1400/4/5 | انتشار: 1400/3/10
فهرست منابع
1. Rezaeeshojaee S, Farokhzad P, Ghaemi F, Farrokhi N. [Effectiveness of mindfulness and pilates and, mindfulness - pilates integrativly on premenstrual syndrome in girls (Persian)]. J Psychol Sci. 2019; 18(78):699-704. http://psychologicalscience.ir/article-1-335-en.html
2. Amiri Farahani L, Farokhi F, Abbasi AA. [Prevalence, severity, and clinical manifestations of premenstrual syndrome among the students residing in the dormitories of Arak University of Medical Sciences (Persian)]. Qom Univ Med Sci J. 2014; 7(6):34-40. http://journal.muq.ac.ir/article-1-458-en.html
3. Shahpoorian F, Mahmoodi Z, Hosseini F, Bastani F, Parsay S. [Premenstrual Syndrome (PMS) and the related symptoms among students of Iran University of Medical Sciences (IUMS) (Persian)]. Iran J Nurs. 2006; 18(44):57-66. http://ijn.iums.ac.ir/article-1-116-en.html
4. Khalilipour M, Panahi R. [The effect of education on promoting preventive behaviors of premenstrual syndrome in female teenagers: Health belief model application (Persian)]. J Educ Community Health. 2017; 4(2):44-54. [DOI:10.21859/jech.4.2.44] [DOI:10.21859/jech.4.2.44]
5. Ramezanpour F, Bahri N, Bagheri L, Fathi Najafi T. [Incidence and Severity of Premenstrual Syndrome and its relationship with Social and Demographic Characteristics among Student's College, Gonabad - 2013 (Persian)]. Iran J Obstet Gynecol Infertil. 2015; 18(169):21-8. [DOI:10.7759/cureus.2290] [DOI:10.7759/cureus.2290]
6. Khodakarami B, Mohagheghi H, Babakhani N, Masoumi Z, Farhadian M. [The effect of group counseling on premenstrual syndrome in high school girls in Hamadan, 2017: A clinical trial (Persian)]. Avicenna J Nurs Midwifery Care. 2018; 26(5):306-14. [DOI:10.30699/sjhnmf.26.a5.306] [DOI:10.30699/sjhnmf.26.a5.306]
7. Zandi G, Onsory Kh, Helalat SH, Mirzaee S, Agha Alikhani E, Sadeghi Harsini M, et al. [Prevalence of premenstrual syndrome and premenstrual dysphonic disorder among the students of Islamic Azad University of Parand (Persian)]. New Cell Mol Biotechnol J. 2013; 3(9):113-20. http://ncmbjpiau.ir/article-1-295-en.html
8. Seyedtabaee SR, Rahmatinejad P, Feridoni K. [Prevalence and severity of premenstrual syndrome and its relationship with psychological well-being in students of Qom University of Medical Sciences, (Iran) (Persian)]. Qom Univ Med Sci J. 2019; 13(10):72-80. [DOI:10.29252/qums.13.10.72] [DOI:10.29252/qums.13.10.72]
9. Sepehrirad M, Toozandehjani H. [Effectiveness of cognitive-behavioral group therapy training and nutritional strategies based on traditional medicine on Premenstrual Syndrome (Persian)]. Iran J Obstet Gynecol Infertil. 2016; 18(177):11-9. [DOI:10.29252/qums.13.10.72] [DOI:10.29252/qums.13.10.72]
10. Khalilipour Darestani M, Komeili A, Jalili Z. [The effect of educational intervention based on the health belief model on improvement of preventive behaviors towards Premenstrual Syndrome (PMS) among girls of pre-university in Tehran (Persian)]. Iran J Health Educ Health Promot. 2017; 5(3):251-9. [DOI:10.30699/acadpub.ijhehp.5.3.251] [DOI:10.30699/acadpub.ijhehp.5.3.251]
11. Rimer BK, Viswanath K, Glanz K, editors. Health behavior: Theory, research, and practice. Hoboken: John Wiley & Sons; 2015. https://www.google.com/books/edition/Health_Behavior/0j4LCgAAQBAJ?hl=en&gbpv=0
12. Shakiba Sh, Shojaeizadeh D, Sadeghi R, Kamali A. [The effectiveness of educational intervention based on the health belief model on eating style and the severity reduction of menstrual pain among clinical personnel of the Imam Khomeini hospital complex (Persian)]. Iran J Health Educ Health Promot. 2016; 4(2):158-68. [DOI:10.18869/acadpub.ihepsaj.4.2.158] [DOI:10.18869/acadpub.ihepsaj.4.2.158]
13. Farrokh Eslamlou HR, Nabilou B, Oshnouei S, Akbari E. [The prevalence of premenstrual syndrome and its associated factors among medical students of Urmia University of Medical Sciences (Persian)]. Stud Med Sci. 2013; 24(9):702-10. http://umj.umsu.ac.ir/article-1-1926-fa.html
14. Arafa AE, Senosy SA, Helmy HK, Mohamed AA. Prevalence and patterns of dysmenorrhea and premenstrual syndrome among Egyptian girls (12-25 years). Middle East Fertil Soc J. 2018; 23(4):486-90. [DOI:10.1016/j.mefs.2018.01.007] [DOI:10.1016/j.mefs.2018.01.007]
15. Bahram Amed S, Aziz Saeed A. Knowledge and self-care practices of adolescent students with pre-menstrual syndrome in Erbil City. Erbil J Nurs Midwifery. 2019; 2(1):9-18. [DOI:10.15218/ejnm.2019.02] [DOI:10.15218/ejnm.2019.02]
16. Mohib A, Zafar A, Najam A, Tanveer H, Rehman R. Premenstrual syndrome: Existence, knowledge, and attitude among female university students in Karachi. Cureus. 2018; 10(3):e2290. [DOI:10.7759/cureus.2290] [DOI:10.7759/cureus.2290]
17. Karami Daranjani S, Yazdanpanah A, Kharazmi E. [The effect of health education program based on trans theoritical model on promotion of physical activity among children of patients with hypertension and diabetes (Persian)]. J Health. 2017; 8(4):394-407. http://healthjournal.arums.ac.ir/article-1-1310-fa.html
18. Ayaz-Alkaya S, Yaman-Sözbir S, Terzi H. The effect of Health Belief Model-based health education programme on coping with premenstrual syndrome: A randomized controlled trial. Int J Nurs Pract. 2020; 26(2):e12816. [DOI:10.1111/ijn.12816] [DOI:10.1111/ijn.12816]
19. Mohebbi Dehnavi Z, Jafarnejad F, Sadeghi Goghary S. The effect of 8 weeks aerobic exercise on severity of physical symptoms of premenstrual syndrome: A clinical trial study. BMC Womens Health. 2018; 18:80. [DOI:10.1186/s12905-018-0565-5] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1186/s12905-018-0565-5]
20. Zare Bidaki F, Chaichian Sh, Arbabi Bidgoli S. [The role of oral Curcumin Nanomicell on improvement of menstrual disorders, depression and anxiety in women with Polycystic Ovarian Syndrome (Persian)]. Iran J Obstet Gynecol Infertil. 2021; 24(1):55-66. [DOI:10.1186/s12905-018-0565-5] [DOI:10.1186/s12905-018-0565-5]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
حق تالیف (کپی رایت) برای مولفان محفوظ است.
صاحب امتیاز: دانشگاه علوم پزشکی قم
ناشر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قم
شاپا چاپی: 7799-1375
شاپا الکترونیک: 1375-2008
ایمیل مجله: journal@muq.ac.ir
j.muq.ac@gmail.com
