دوره 15، شماره 4 - ( تیر 1400 )
جلد 15 شماره 4 صفحات 263-252 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mafakheri M, Salehi A, Mansori K, Akbarian M, Danesh S, Habibi Askarabad M. Standardization and Evaluation of Psychometric Properties of the Self-perceived Burden Questionnaire in Patients With Chronic Pain. Qom Univ Med Sci J 2021; 15 (4) :252-263
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3172-fa.html
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3172-fa.html
مفاخری محراب، صالحی علی، منصوری کامیار، اکبریان محسن، دانش شیوا، حبیبی عسکرآباد مجتبی. هنجاریابی و بررسی ویژگی های روانسنجی پرسش نامه ی ادراک خود به عنوان بار اضافه(SPBQ) در بیماران درد مزمن. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1400; 15 (4) :252-263
محراب مفاخری* 
1، علی صالحی2 ، کامیار منصوری3 ، محسن اکبریان2 ، شیوا دانش2 ، مجتبی حبیبی عسکرآباد4
1، علی صالحی2 ، کامیار منصوری3 ، محسن اکبریان2 ، شیوا دانش2 ، مجتبی حبیبی عسکرآباد4
1- کمیته تحقیقات دانشجویی،گروه رواشناسی سلامت، دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان (انیستیتو روانپزشکی تهران)، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران. ، mehrabmafakheri72@gmail.com
2- کمیته تحقیقات دانشجویی،گروه رواشناسی سلامت، دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان (انیستیتو روانپزشکی تهران)، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.
3- گروه رواشناسی بالینی، دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان (انیستیتو روانپزشکی تهران)، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.
4- گروه رواشناسی سلامت، دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان (انیستیتو روانپزشکی تهران)، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.
2- کمیته تحقیقات دانشجویی،گروه رواشناسی سلامت، دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان (انیستیتو روانپزشکی تهران)، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.
3- گروه رواشناسی بالینی، دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان (انیستیتو روانپزشکی تهران)، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.
4- گروه رواشناسی سلامت، دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان (انیستیتو روانپزشکی تهران)، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.
متن کامل [PDF 5282 kb]
(707 دریافت)
| چکیده (HTML) (2378 مشاهده)
متن کامل: (816 مشاهده)
مقدمه
درد مزمن می‌تواند بر جنبه‌های مختلف عملکرد میان‌فردی و خانوادگی فرد تأثیر بگذارد [1]. اگرچه برخی از مطالعات به بررسی خانواده‌هایی که در آن‌ها افراد مبتلا به درد مزمن بودند پرداخته و میزان فشار افراد مراقبت‌کننده از این افراد را مورد پژوهش قرار داده‌اند، اما تحقیق‌های بسیاری کمی به احساسات و ادراکات خود افراد دارای درد مزمن پرداخته‌اند [3 ،2]. ادراک خود به عنوان بار اضافه به معنای درگیر کردن همدلی دیگران تحت تأثیر بیماری فرد است و مراقبت‌های لازم برای فرد و درنتیجه به وجود آمدن احساس گناه، پریشانی، مسئولیت و حس ناقص بودن یا کمبود را در فرد دربر می‌گیرد [4]. این شامل جنبه‌های هویت خود و همچنین ابعاد شناختی، هیجانی و بین‌فردی نیز هست. SPB به عنوان سازه یا مفهومی در نظر گرفته می‌شود که فرد بار اضافه است یا به عبارت دیگر فرد ادراک می‌کند برای افرادی که دوستشان دارد سربار است [5]. تا به امروز پژوهش‌های مختلفی در مورد ادراک خود به عنوان بار اضافه بر روی بیمارانی که در مرحله نهایی بیماری خود هستند انجام شده است. در مطالعه‌ای 19 تا 39 درصد از افراد، نگران بودند که مبادا بار اضافی برای اطرافیانشان باشند [6]. در مطالعه‌ای اوکی، موگامی، هاگینو دریافتند که 59 درصد از افراد مبتلا به سرطان پیشرفته خود را به عنوان بار اضافه احساس می‌کنند [7]. ادراک خود به عنوان بار اضافه با نشانه‌های جسمانی مثل درد و ضعف جسمی همراه است و با شدید‌تر شدن آن مشکلات روان‌شناختی مثل افسردگی و اضطراب و کاهش کیفیت زندگی و تجربه درد مزمن را ایجاد می‌کند [6]. همچنین نشان داده شده است که ادراک خود به عنوان بار اضافه ارتباط معنی‌داری با افراد دارای بیماری‌های مزمن پزشکی مانند بیماری کلیوی و سکته مغزی دارد. البته SPB در بین جمعیت‌های عمومی(مانند افراد بزرگسال) و در جمعیت پزشکی (مانند بیماران در مرحله پایان زندگی، بیماران سرطانی) و در جعیت روانپزشکی در میان کهنه‌سربازان نیروهای مسلح و قربانیان خودکشی شیوع بیشتری دارد [8]
. در مطالعه‌ای احساس مسئولیت مراقب را با ادراک خود به عنوان بار اضافه مقایسه کردند. در این پژوهش مراقبین و بیماران، کسانی که مراقبت‌های تسکین‌دهنده را به جای درمان‌های دائمی و نگه‌دارنده (مثل فردی که سرطان دارد، ولی تمایل به شیمی‌درمانی ندارد و بیشتر می‌خواهد از داروهای مسکن برای تسکین درد خود استفاده کند) ترجیح می‌دادند، با افزایش نمره CB (احساس مسئولیت مراقب) و SPB (احساس خود به عنوان بار اضافه) مواجه می‌شدند. به عبارت دیگر مراقبان زمانی که احساس مسئولیت بالایی می‌کنند تمایل دارند به جای درمان از روش‌های تسکین‌دهنده استفاده کنند و همچنین بیمارانی که خود را به عنوان بار اضافه ادراک می‌کنند بیشتر ترجیح می‌دهند از این روش‌های تسکین‌دهنده استفاده کنند و این نشان می‌دهد هم CB و هم SPB هر دو منجر به افزایش مراقبت‌های تسیکن‌دهنده می‌شوند که این مسئله استقلال فرد را تهدید می‌کند [9]. در پژوهش دیگری که روی بیماران اسکلروز جانبی آمیوتروفیک انجام شد، نتایج این پژوهش نشان داد که هر چقدر فرد خود را به عنوان بار اضافه درک کند و بار مسئولیت مراقبان در بیماران اسکلروز جانبی آمیوتروفیک افزایش یابد، بر کیفیت زندگی این افراد هم تأثیر گذاشته و منجر به کاهش کیفیت زندگی آن‌ها می‌شود [10]. ژانگ و همکاران تحقیقی با هدف تعیین ویژگی‌های روانسنجی پرسش‌نامه ادراک خود به عنوان بار اضافه در نمونه‌ای از بیماران سرطانی در چین انجام دادند. سهم واریانس تجمعی نشان می‌دهد که 61 درصد واریانس مقیاس کل را تبیین می‌کند و همچنین ضریب آلفای کرونباخ این آزمون 87/0 درصد گزارش شده است [11]. این پرسش‌نامه در کشور ترکیه و شیلی هنجاریابی شده است که آلفای کرونباخ آن‌ها به ترتیب 88/0 و 91/0 گزارش شده است [13 ،12].
روش بررسی
این پژوهش از نوع پژوهش توصیفی مقطعی بوده و جامعه آماری آن کلیه افراد دارای درد مزمن شهر تهران در فاصله زمانی مهر 1399 تا اسفند 1399 بود که به مراکز درد مزمن این شهر مراجعه کرده بودند. با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس، نمونه‌ای به حجم 324 نفر از افراد دارای درد مزمن انتخاب شد که برای هر گویه از پرسش‌نامه 32 نفر در نظر گرفته شد و از آن‌ها خواسته شد که به پرسش‌نامه‌های ارائه‌شده پاسخ دهند. به دلیل شیوع کرونا و خطر انتقال این بیماری از سطح، از پرسش‌نامه کاغدی استفاده نشد و پرسش‌نامه به صورت لینک برای تلفن همراه افراد فرستاده شد و بعد از اینکه توضیحات لازم به آن‌ها داده می‌شد و در صورت رضایت، پرسش‌نامه‌های مورد‌نظر را تکمیل می‌کردند. البته اگر هر سؤالی در روند تکمیل پرسش‌نامه داشتند پرسیده می‌شد و به آن پاسخ داده می‌شد. برای تعدادی از افراد دارای درد مزمن که سواد کافی نداشتند سؤالات خوانده می‌شد و اظمینان حاصل می‌شد که سؤالات را فهمیده‌اند و از فرد می‌خواستیم که از بین گزینه‌های موجود گزینه‌ای که مد نظرش است را انتخاب کند. حجم نمونه کافی برای مطالعه‌های تحلیل عاملی بین سه تا بیست برابر تعداد متغیرهاست. همچنین کامری و لی پیشنهاد داده‌اند که حجم نمونه 100، ضعیف؛ 200، نسبتاً خوب، 300، خوب، 500، خیلی خوب و 1000 و بالاتر عالی در نظر گرفته می‌شود [14]. 29 پرسش‌نامه مخدوش بودند و از پژوهش کنار گذاشته شدند و تحلیل‌های آماری برای 324 نفر انجام شد. ملاک ورود شامل سن بالای 18 سال، تشخیص درد مزمن توسط متخصص درد مزمن، سواد کافی داشتن، و ملاک خروج شامل عدم امضای رضایت‌نامه آگاهانه و داشتن هرگونه ناتوانی فیزیکی بود که مانع از شرکت در مطالعه شود.
فرایند ترجمه و انطباق‌سازی پرسش‌نامه ادراک خود به عنوان بار اضافه
ابتدا گویه‌های پرسش‌نامه ادراک خود به عنوان بار اضافه توسط سه نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد روانشناسی به فارسی ترجمه شد. سپس صحت روایی محتوایی توسط دو عضو هیئت‌علمی روانشناسی مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله بعد گویه‌ها توسط یک کارشناس ارشد زبان انگلیسی که قبلاً نسخه اصلی پرسش‌نامه را مطالعه نکرده بود به انگلیسی برگردانده شد و بعد نسخه اصلی و نسخه ترجمه‌شده پرسش‌نامه توسط متخصصین روانشناسی مورد بررسی قرار گرفت تا از جهت معنایی تفاوتی در آن نباشد. بعد از اینکه نسخه نهایی تهیه شد این پرسش‌نامه در بین چهل نفر از افراد دارای درد مزمن به عنوان پایلوت توزیع شد و اشکالات مورد نظر در بعضی آیتم‌ها برطرف شد. رضایت آگاهانه کتبی که در آن اهداف و روش پژوهش توصیف شده بود، از تمامی بیماران درد مزمن کسب و اصل رازداری و گمنامی تأیید شد. سپس از شرکت‌کنندگان خواسته شد تا پکیج ابزارهای خودگزارش‌دهی شامل مقیاس ادراک خود به عنوان بار اضافه، مقیاس فاجعه‌آفرینی درد مزمن، خودکارآمدی درد مزمن و رضایت از زندگی را تکمیل کنند.
پرسش‌نامه‌ی ادراک خود به عنوان بار اضافه
پرسش‌نامه ادراک خود به عنوان بار اضافه توسط کازینو و همکاران ساخته شد، این پرسش‌نامه دو نسخه 25 و 10سؤالی داردکه در هر دو نسخه از طیف لیکرت پنج‌قسمتی(از هیچ‌وقت تا همه اوقات) برای جواب به سؤالات استفاده شده است. در این این پرسش‌نامه‌ها هر چقدر نمره فرد بالاتر باشد، نشان‌دهنده این است که خود را بیشتر به عنوان بار اضافه ادراک می‌کند. حداکثر نمره در نسخه 25سؤالی، 100 است و حداقل صفر و در نسخه 10 سؤالی حداکثر 50 و حداقل صفر است. درواقع این ادراک زمانی به وجود می‌آید که فرد بیمار باشد و افرادی در کارهایی مثل خرید مواد غذایی، تهیه دارو، درست کردن غذا و نقل‌و‌انتقال او به بیمارستان کمک کنند، البته در پرسش‌نامه به طور مستقیم به فرد یادآوری می‌شود این افراد کسانی باشند که به آن‌ها پولی پرداخت نمی‌شود و این افراد می‌توانند دوستان، اعضای خانوداه، یا فرزندان آن‌ها باشند. بر اساس یافته‌ها آلفای کرونباخ نسخه 25سؤالی 0/93 درصد و آلفای کرونباخ نسخه 10سؤالی 0/85درصد است. همچنین ثبات درونی پرسش‌نامه 0/92 درصد گزارش شده است [15 ،7].
فرم کوتاه مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس
مقیاس DASS از ۲۱ عبارت مرتبط با علائم عواطف منفی (افسردگی، اضطراب و استرس) تشکیل شده است. خرده‌مقیاس افسردگی شامل عباراتی است که خلق ناشاد، فقدان اعتمادبه‌نفس، ناامیدی، بی‌ارزش بودن زندگی، فقدان علاقه برای درگیری در امور، عدم لذت بردن از زندگی و فقدان انرژی و قدرت را می‌سنجد. خرده‌مقیاس اضطراب دارای عباراتی است که می‌کوشد تا بیش‌انگیختگی فیزیولوژیک، ترس‌ها و اضطراب‌های موقعیتی را مورد ارزیابی قرار دهد و خرده‌مقیاس استرس عباراتی چون دشواری در دست‌یابی به آرامش، تنش عصبی، تحریک‌پذیری و بی‌قراری را دربر می‌گیرد. علائمی که در DASS مقیاس استرس را شکل می‌دهد شباهت بسیاری به علائم همراه با اختلال اضطراب منتشر دارد [16]. آزمودنی باید پس از خواندن هر عبارت شدت فراوانی علامت مطرح‌شده در عبارت مذکور را که در طول هفته گذشته تجربه کرده است با استفاده از یک مقیاس ۴درجه‌ای (بین صفر تا 3 درجه‌بندی کند. هریک از سه مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس دارای هفت پرسش است و نمره آزمودنی در هریک از سه خرده‌مقیاس با جمع عبارات متعلق به کلیه عبارات آن خرده‌مقیاس حاصل می‌آید. مطالعات مختلف نشان داده است که خرده‌مقیاس‌های 12-DASS دارای ویژگی‌های روانسنجی مطلوب است. در یک مطالعه با جمعیت غیربالینی، ضرایب همسانی درونی سه خرده‌مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس به ترتیب 87/0، 79/0، 83/0. و در (مطالعه‌ای با جمعیت بالینی مرضی) ضرایب همسانی درونی همین سه خرده‌مقیاس به ترتیب برابر با 96/0، 89/0، 93/0 گزارش شده است . براون و همکاران ضرایب بازآزمایی سه خرده‌مقیاس 12-DASS را با فاصله زمانی دو هفته در نمونه‌ای مرکب از بیست بیمار بین 71/0 تا 81/0 ذکر کرده‌اند. ساختار سه‌عاملی مقیاس‌های DASS در مطالعات مختلف مورد حمایت قرار گرفته است [17].
پرسش‌نامه خودکارآمدی مربوط به درد
این پرسش‌نامه ۱۰سؤالی بر اساس نظریه خودکارآمدی بندورا و نیکولاس (۱۹۸۹) ساخته شد و کارآمدی و بسندگی فرد در زندگی با درد را ارزیابی می‌کند. پاسخ‌گویی به پرسش‌نامه، در مقیاس لیکرت ۷درجه‌ای از (اصلا نمی‌توانم = 0) تا (کاملاً می‌توانم = ۶) بوده و دامنه نمرات آن از صفر تا ۶۰ است. نمره بالاتر بیانگر باور قدرتمندتر بیمار در انجام فعالیت‌های روزمره با وجود درد است [18] نیکولاس در پژوهش خود اعتبار این پرسش‌نامه را به روش آلفای کرونباخ 93/0 درصد برآورد کرد. به علاوه اصغری مقدم و نیکولاس ضرایب اعتبار آزمون را با استفاده از روش‌های آلفای کرونباخ، روش تنصیف و روش بازآزمایی به ترتیب 81/0، 78/0 و 77/0 به دست آوردند که بیانگر پایایی مطلوب و رضایت‌بخش آزمون است [19]. از آنجایی که پرسش‌نامه خودکارآمدی درد یک مقیاس تک‌عاملی است، برای به دست آوردن نمره آن کافی است امتیاز همه ده عبارت با هم جمع شود. دامنه نمرات آن از صفر تا ۶۰ بوده و بدیهی است نمره بالاتر بیان‌کننده احساس خودکارآمدی بالاتر در مواجهه با درد مزمن است.
مقیاس فاجعه آفرینی درد
این مقیاس 13سؤالی توسط سالیوان و همکاران در سال 1995 جهت ارزیابی فاجعه‌آفرینی درد بیماران طراحی شد، که آن‌ها پاسخ‌های خود را با جملات در دامنه از 0 (اصلاً) تا 4 (همیشه) اعلام می‌دارند. این مقیاس سه زیر‌مقیاس نشخوار ذهنی، بزرگنمایی و درماندگی را دربر می‌گیرد. ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 87/0 گزارش شده است. این پرسش‌نامه توسط سجادیان و همکاران به فارسی ترجمه و اجرا شده و ضریب پایایی کل مقیاس 93/0 به دست آمده است [20].
مقیاس رضایت از زندگی
این مقیاس توسط دینر و همکاران در سال ۱۹۸۵، به منظور اندازه‌گیری قضاوت کلی فرد از رضایت از زندگی که به طور نظری بر اساس مقایسه شرایط زندگی با استانداردهای از پیش تعیین‌شده، پیش‌بینی می‌شود طراحی شده است. این مقیاس در ابتدا ۴۸ سؤال داشت که بعد از تحلیل عاملی به ۱۰ سؤال کاهش یافت. به خاطر شباهت معنایی بین ۱۰ سؤال نسخه نهایی، تعداد سؤالات این مقیاس به ۵ سؤال کاهش یافت. مقیاس پاسخ‌گویی به سؤالات مقیاس لیکرت ۷درجه‌ای (از کاملاً موافقم تا کاملاً مخالفم) است. دینر و همکارانش پایایی بازآزمایی این مقیاس را با فاصله زمانی دو ماه، 84/0گزارش کردند. شیخی و همکاران در سال ۱۳۹۰ ضریب همسانی درونی مقیاس را 85/0 و پایایی بازآزمایی آن را77/0 به دست آوردند [22 ،21].
تحلیل آماری
داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 25 و نرم‌افزار لیزرل نسخه 8/8 تحلیل شدند. به منظور تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی (میانگین، انحراف استاندارد، فراوانی و درصد) و همچنین از روش آلفای کرونباخ برای بررسی همسانی درونی استفاده شد. از همبستگی مقیاس پرسش‌نامه ادراک خود به عنوان بار اضافه با پرسش‌نامه‌های DASS-21 و فاجعه‌آفرینی درد مزمن برای بررسی روایی هم‌گرا و از همبستگی این پرسش‌نامه با پرسش‌نامه خودکارآمدی درد مزمن و رضایت از زندگی برای بررسی روایی واگرا استفاده شد. برای روایی سازه نیز تحلیل عاملی تأییدی به کمک نرم‌افزار لیزرل نسخه 8/8 مورد استفاده قرار گرفت.
یافته‌ها
شرکت کنندگان در پژوهش حاضر را 169 مرد (17/57 درصد) و 155 نفر زن (83/47 درصد) تشکیل داده بودند. میانگین سنی 52 سال با انحراف استاندارد 14 بود. 25 نفر از شرکت‌کنندگان بی‌سواد (71/7 درصد)، 39 نفر زیر دیپلم (03/12 درصد)، 80 نفر در مقطع دیپلم (24 درصد)، 93 نفر در مقطع لیسانس (70/28 درصد)، 53 نفر در مقطع فوق لیسانس (07/17 درصد) و 34 نفر در مقطع دکتری مشغول به تحصیل بودند (49/10 درصد). در جدول شماره 1 درصد و فراوانی بازه سنی نمونه مطالعه نشان داده شده است.
همسانی درونی پرسش‌نامه ادراک خود به عنوان بار اضافه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برابر با 87/0 به دست آمد که نشان از همسانی درونی قابل قبول این ابزار است. همچنین پایایی برای بازآزمایی سی نفر انتخاب‌شده، این گونه بود که به فاصله چهار هفته دوباره از آن‌ها خواسته شد که پرسش‌نامه را پر کنند که بازآزمایی برای کل مقیاس 85 درصد بدست آمد (01/0>P). همان‌طور که در جدول شماره 2 نشان داده شده است. همه آیتم‌ها به‌جز سؤال هفت در صورت حذف باعث کاهش میزان آلفا می‌شوند که نشان‌دهنده این است که تقریباً همه آیتم‌ها مناسب هستند. بنابراین سؤال هفتم از مدل حذف شد تا برآورد بهتری از پرسش‌نامه داشته باشیم.
همبستگی بین ادراک خود به عنوان سربار با افسردگی، اضطراب و استرس 49/0و با نمره کل فاجعه‌آفرینی 26/0 به دست آمد که نشان از روایی هم‌گرای مناسب این مقیاس است. همچنین مقیاس ادراک خود به عنوان بار اضافه همبستگی منفی و معنی‌داری با خودکارآمدی درد مزمن 32/0 و رضایت از زندگی 35/0 داشت که نشان‌دهنده روایی واگرای مطلوب آن است (جدول شماره 3).
به منظور بررسی روایی سازه از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. به این منظور نرم‌افزار لیزرل مورد استفاده گرفت. با توجه به اینکه در مطالعه اولیه تنها یک عامل به دست آمده بود [15]. در این مطالعه نیز مدل تک‌عاملی مورد بررسی قرار گرفت. داده‌های مربوط به نمونه برای استفاده از تحلیل عاملی برازش شدند.نتایج قبل از اصلاح با استفاده از X2/DF و RMESE نشان داد مدل، برازش مناسبی ندارد. به منظور افزایش برازش مدل، از شاخص‌های اصلاح استفاده شد. بعد از اعمال شاخص‌های اصلاح پیشنهاد‌شده، میزان برازش مدل به میزان زیادی افزایش یافت. با توجه به نتایج حاصله و میزان شاخص‌هایی مثل CFI-IFI که میزان 99/0 را نشان می‌دهد و همین‌طور RMSEA که برابر با 08/0 بود و کای‌اسکوئر که درجه آزادی کمتر از 5 را داشت، مناسب بودن نسبی مدل بعد از اصلاحات تأیید می‌شود (تصویرهای شماره 1 و 2، جدول‌های شماره 4 و 5).
بحث
با توجه به اهمیت درد مزمن در جهان و افزایش چشمگیر آن در عصر حاضر بررسی مؤلفه‌هایی مرتبط با این موضوع حائز اهمیت است. یکی از این مؤلفه‌ها ادراک خود به عنوان بار اضافه است که بر روی بیماران دارای سرطان، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک و سکته مغزی بررسی شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که این بیمارها پیش‌بینی‌کننده قدرتمندی برای مؤلفه ادراک خود به عنوان بار اضافه است [6]. هدف این پژوهش بررسی ویژگی‌های روانسنجی نسخه ایرانی پرسش‌نامه ادراک خود به عنوان بار اضافه بود. یافته‌ها نشان داد که SPBQ دارای ساختاری غیرابعادی و با ویژگی‌های روانسنجی مناسبی است. این مطالعه روی نمونه‌ای از بیماران درد مزمن انجام شد که همه آن‌ها از درد مزمن رنج می‌بردند و این تشخیص توسط فوق تخصص درد مزمن انجام شده بود. SPBQ همسانی درونی خوبی نشان داد و ضریب آلفای کرونباخ آن 87/0به دست آمد. این نتایج با مطالعه اصلی کازینو و همکاران همسو بود که آلفای کرونباخ 85/0 را برای مقیاس SPB گزارش کردند [15]. همچنین همه آیتم‌ها (به‌جز سؤال هفتم که آن هم به دلیل گویه منفی است)دارای روایی محتوایی خوبی بودند که نشانگر این است که تقریباً تمام سؤالات (به‌جز سؤال هفتم) با ادراک خود به عنوان بار اضافه مرتبط هستند.یکی از دلایلی که سؤال هفتم همبستگی معنی‌داری با نمره کل به دست نیاورد این می‌تواند باشد که در فرهنگ ایرانی افراد نمی‌توانند با گویه‌ای که بار معنایی منفی داشته ارتباط برقرار کرده و درنتیجه همین باعث می‌شود این معناداری به دست نیایید. یافته‌های این مطالعه با مطالعه کنان باروت دمیر و همکاران همسو بود. در مطالعه آن‌ها آلفای کرونباخ برای SPB 88/0 گزارش شد [12]. علاوه بر این SPB همبستگی مثبتی را با مقیاس DASS-21 و مقیاس فاجعه‌آفرینی درد نشان داد.
در این مطالعه به منظور بررسی روایی هم‌گرا از مقیاس DASS-21 و مقیاس فاجعه‌آفرینی درد مزمن استفاده شد. نتایج نشان داد که ادراک خود به عنوان بار اضافه همبستگی مثبت و معناداری با اضطرب، افسردگی و استرس دارد که نشان می‌دهد افرادی که افسردگی، اضطراب و استرس بیشتری دارند خودشان را بیشتر به عنوان بار اضافه در نظر می‌گیرند. نتایج این یافته‌ها با مطالعات دیگر همسوست [27-23]. مطالعه جان کوال و همکاران نشان داد که ادراک خود به عنوان بار اضافه با نشانه‌های جسمانی مثل درد و ضعف جسمی همراه است و با شدید‌تر شدن آن مشکلات روان‌شناختی مثل افسردگی و اضطراب و کاهش کیفیت زندگی و تجربه درد مزمن را شامل می‌شود [6]. همچنین نتایج پژوهش دیوید فشبن و همکاران نشان داد که ادراک خود به عنوان سربار یا بار اضافه ارتباط معنی‌داری با افراد دارای بیماری‌های مزمن پزشکی، مانند بیماری کلیوی و سکته مغزی دارد. البته SPB در بین جمعیت‌های عمومی (مانند افراد بزرگسال) و در جمعیت پزشکی (مانند بیماران در مرحله پایان زندگی و بیماران سرطانی) و در جعیت روانپزشکی در میان کهنه‌سربازان نیروهای مسلح و قربانیان خودکشی شیوع بیشتری دارد [8].
همچنین مؤلفه‌های پرسش‌نامه فاجعه‌آفرینی درد مزمن رابطه مثبت و معناداری با ادراک خود به عنوان بار اضافه داشت. فاجعه‌آفرینی درد به عنوان یک پاسخ شناختی عاطفی منفی نسبت به درد واقعی یا پیش‌بینی‌شده مفهوم‌سازی می‌شود [28]. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که فاجعه‌سازی مداوم مرتبط با درد مزمن با اقدامات ناتوانی جسمی، روانی و اجتماعی در بیماران با انواع درد ارتباط مثبت دارد [29]. فاجعه‌آفرینی درد مزمن با افسردگی بالا و همچنین ادراک خود به عنوان بار اضافه بالا ارتباط دارد و از طرف دیگر بالا بودن افسردگی و ادراک بار اضافه بودن خطر خودکشی را افزایش می‌دهد. پژوهش‌های دیگر عواملی مانند درد، ناتوانی جسمی و افسردگی را در نظر گرفتند [30]. بنابراین می‌توان گفت بیمارانی که فاجعه‌آفرینی درد بیشتری در تفکرشان دارند کمتر می‌توانند خودشان را به عنوان فردی غیر سربار ببینند.
به منظور بررسی روایی واگرا نیز از پرسش‌نامه خودکارآمدی درد مزمن استفاده شد. خودکارآمدی به عنوان انتظاری تعریف می‌شود که فرد بتواند رفتاری را که برای انجام نتیجه مطلوب لازم است، اجرا کند. قدرت انتظار، یک اثربخشی پیش‌بینی می‌کند. به این معنا که افراد چقدر تلاش می‌کنند و چقدر در تلاش خود پایدار خواهند بود [31]. در پژوهشی که آندرس بالتار و همکاران انجام داده بودند بیمارانی که خودکارآمدی پایینی داشتند بیشتر خود را به عنوان بار اضافه در نظر می‌گرفتند. همچنین این افراد احساسات مثبت کمتر، منابع کمتر برای سرگرمی، کیفیت پایین خواب و احساس تنهایی بیشتری داشتند [32]. از آنجا که میان درد مزمن و ادراک خود به عنوان بار اضافه رابطه معنی‌داری وجود دارد [6]، در بررسی‌هایی که جان کوال و همکاران انجام دادند به این نتایج رسیدند که بیماران دارای درد مزمن بیشتر دچار خلق افسرده، گیجی، خستگی، اضطراب، عصبانیت و خودکارآمدی پایین بودند. بر اساس این یافته‌ها می‌توان به این فرض رسید که در میان بیماران درد مزمن، به طور کلی خودکارآمدی به عنوان یک مؤلفه میانجی عمل می‌کند. یعنی افزایش و کاهش خودکارآمدی می‌تواند بر درد مزمن و همچنین بر ادراک خود به عنوان بار اضافه تأثیر‌گذار باشد [6]. پرسش‌نامه رضایت از زندگی به عنوان معیار واگرای دوم استفاده شد. به طور کلی رضایت از زندگی ساختاری از رفاه ذهنی است که به نحوه ارزیابی از کیفیت جنبه‌های خاص زندگی خود مانند کار، ازدواج، سلامتی، تفریح، مذهب و همچنین کیفیت جنبه‌های کلی زندگی آن‌ها مانند خوشبختی، روحیه، اشتیاق به زندگی و آرامش خاطر توجه دارد. بر اساس پژوهش‌ها کسانی که درد مزمن دارند رضایت کمتری از زندگی خود دارند. همچنین سیگار کشیدن، مصرف زیاد الکل، چاقی، بیمارهای چندگانه، افسردگی و اضطراب رابطه منفی با رضایت از زندگی دارند [33]. بیش از 70 درصد از بیماران درد مزمن گزارش کرده‌اند که خودشان را به عنوان بار اضافه درک می‌کنند. از طرف دیگر کسانی که خودشان را به عنوان بار اضافه درک می‌کنند کیفیت و رضایت از زندگی آن‌ها پایین بوده و کمتر از زندگی از خود راضی هستند [6]. نتایج مرتبط با روایی سازه نیز نشان دادند ساختار تک‌عاملی از برازش مناسبی برخوردار است. این یافته‌ها با نتایج مطالعه اولیه در این زمینه همسوست [34].
نتیجه‌گیری
مطالعه فعلی مقیاس 10سؤالی ادراک خود به عنوان بار اضافه را در نمونه ایرانی تأیید کرد و نشان دادSPB ویژگی‌های روانسنجی خوبی دارد. بنابراین پژوهشگران و متخصصین حوزه درد مزمن می‌توانند از این ابزار برای تشخیص ادراک خود به عنوان بار اضافه در جمعیت‌های بالینی استفاده کنند.
این مطالعه دارای محدودیت هایی بود. اول اینکه نمونه به صورت در دسترس انجام شد که قابلیت تعمیم‌پذیری یافته‌ها را ضعیف می‌کند. دوم اینکه این مطالعه با استفاده از پرسش‌نامه خودگزارشی و آنلاین و از طریق تلفن همراه انجام گرفت که می‌تواند باعث سوگیری پاسخ‌دهندگان شده باشد.
با توجه به اینکه این مطالعه بر روی نمونه‌های درد مزمن انجام شده است پیشنهاد می‌شود محققان این پژوهش را روی نمونه‌هایی دیگر، مانند بیماران قلبی و بیمارن سرطانی تکرار کنند. همچنین با توجه به اینکه نمونه انتخاب‌شده در دسترس بوده پژوشگران دیگر می‌توانند از روش‌های نمونه‌گیری تصادفی استفاده کنند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله مورد تا یید دانشگاه علوم پزشکی ایران قرار گرفته است (کد: IR.IUMS.REC.1399.1055).
حامی مالی
این مطالعه به شماره طرح 9921517864 با حمایت مالی دانشگاه علو مپزشکی ایران اجرا شده است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی: محراب مفاخری و کامیار منصوری؛ رو ش‌شناسی: مجتبی حبیبی و محراب مفاخری؛ اعتبارسنجی: محسن اکبریان و محراب مفاخری؛ تحلیل تحقیق و بررسی: علی صالحی و محراب مفاخری؛ نگارش پیش‌نویس: شیوا دانش؛ جمع‌آوری نمونه: کامیار منصوری؛ ویراستاری نهایی و مدیریت و نظارت: محراب مفاخری.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
بدین‌وسیله از حمایت‌های مالی کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی ایران تقدیر و تشکر به عمل می‌آید.
درد مزمن می‌تواند بر جنبه‌های مختلف عملکرد میان‌فردی و خانوادگی فرد تأثیر بگذارد [1]. اگرچه برخی از مطالعات به بررسی خانواده‌هایی که در آن‌ها افراد مبتلا به درد مزمن بودند پرداخته و میزان فشار افراد مراقبت‌کننده از این افراد را مورد پژوهش قرار داده‌اند، اما تحقیق‌های بسیاری کمی به احساسات و ادراکات خود افراد دارای درد مزمن پرداخته‌اند [3 ،2]. ادراک خود به عنوان بار اضافه به معنای درگیر کردن همدلی دیگران تحت تأثیر بیماری فرد است و مراقبت‌های لازم برای فرد و درنتیجه به وجود آمدن احساس گناه، پریشانی، مسئولیت و حس ناقص بودن یا کمبود را در فرد دربر می‌گیرد [4]. این شامل جنبه‌های هویت خود و همچنین ابعاد شناختی، هیجانی و بین‌فردی نیز هست. SPB به عنوان سازه یا مفهومی در نظر گرفته می‌شود که فرد بار اضافه است یا به عبارت دیگر فرد ادراک می‌کند برای افرادی که دوستشان دارد سربار است [5]. تا به امروز پژوهش‌های مختلفی در مورد ادراک خود به عنوان بار اضافه بر روی بیمارانی که در مرحله نهایی بیماری خود هستند انجام شده است. در مطالعه‌ای 19 تا 39 درصد از افراد، نگران بودند که مبادا بار اضافی برای اطرافیانشان باشند [6]. در مطالعه‌ای اوکی، موگامی، هاگینو دریافتند که 59 درصد از افراد مبتلا به سرطان پیشرفته خود را به عنوان بار اضافه احساس می‌کنند [7]. ادراک خود به عنوان بار اضافه با نشانه‌های جسمانی مثل درد و ضعف جسمی همراه است و با شدید‌تر شدن آن مشکلات روان‌شناختی مثل افسردگی و اضطراب و کاهش کیفیت زندگی و تجربه درد مزمن را ایجاد می‌کند [6]. همچنین نشان داده شده است که ادراک خود به عنوان بار اضافه ارتباط معنی‌داری با افراد دارای بیماری‌های مزمن پزشکی مانند بیماری کلیوی و سکته مغزی دارد. البته SPB در بین جمعیت‌های عمومی(مانند افراد بزرگسال) و در جمعیت پزشکی (مانند بیماران در مرحله پایان زندگی، بیماران سرطانی) و در جعیت روانپزشکی در میان کهنه‌سربازان نیروهای مسلح و قربانیان خودکشی شیوع بیشتری دارد [8]
. در مطالعه‌ای احساس مسئولیت مراقب را با ادراک خود به عنوان بار اضافه مقایسه کردند. در این پژوهش مراقبین و بیماران، کسانی که مراقبت‌های تسکین‌دهنده را به جای درمان‌های دائمی و نگه‌دارنده (مثل فردی که سرطان دارد، ولی تمایل به شیمی‌درمانی ندارد و بیشتر می‌خواهد از داروهای مسکن برای تسکین درد خود استفاده کند) ترجیح می‌دادند، با افزایش نمره CB (احساس مسئولیت مراقب) و SPB (احساس خود به عنوان بار اضافه) مواجه می‌شدند. به عبارت دیگر مراقبان زمانی که احساس مسئولیت بالایی می‌کنند تمایل دارند به جای درمان از روش‌های تسکین‌دهنده استفاده کنند و همچنین بیمارانی که خود را به عنوان بار اضافه ادراک می‌کنند بیشتر ترجیح می‌دهند از این روش‌های تسکین‌دهنده استفاده کنند و این نشان می‌دهد هم CB و هم SPB هر دو منجر به افزایش مراقبت‌های تسیکن‌دهنده می‌شوند که این مسئله استقلال فرد را تهدید می‌کند [9]. در پژوهش دیگری که روی بیماران اسکلروز جانبی آمیوتروفیک انجام شد، نتایج این پژوهش نشان داد که هر چقدر فرد خود را به عنوان بار اضافه درک کند و بار مسئولیت مراقبان در بیماران اسکلروز جانبی آمیوتروفیک افزایش یابد، بر کیفیت زندگی این افراد هم تأثیر گذاشته و منجر به کاهش کیفیت زندگی آن‌ها می‌شود [10]. ژانگ و همکاران تحقیقی با هدف تعیین ویژگی‌های روانسنجی پرسش‌نامه ادراک خود به عنوان بار اضافه در نمونه‌ای از بیماران سرطانی در چین انجام دادند. سهم واریانس تجمعی نشان می‌دهد که 61 درصد واریانس مقیاس کل را تبیین می‌کند و همچنین ضریب آلفای کرونباخ این آزمون 87/0 درصد گزارش شده است [11]. این پرسش‌نامه در کشور ترکیه و شیلی هنجاریابی شده است که آلفای کرونباخ آن‌ها به ترتیب 88/0 و 91/0 گزارش شده است [13 ،12].
روش بررسی
این پژوهش از نوع پژوهش توصیفی مقطعی بوده و جامعه آماری آن کلیه افراد دارای درد مزمن شهر تهران در فاصله زمانی مهر 1399 تا اسفند 1399 بود که به مراکز درد مزمن این شهر مراجعه کرده بودند. با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس، نمونه‌ای به حجم 324 نفر از افراد دارای درد مزمن انتخاب شد که برای هر گویه از پرسش‌نامه 32 نفر در نظر گرفته شد و از آن‌ها خواسته شد که به پرسش‌نامه‌های ارائه‌شده پاسخ دهند. به دلیل شیوع کرونا و خطر انتقال این بیماری از سطح، از پرسش‌نامه کاغدی استفاده نشد و پرسش‌نامه به صورت لینک برای تلفن همراه افراد فرستاده شد و بعد از اینکه توضیحات لازم به آن‌ها داده می‌شد و در صورت رضایت، پرسش‌نامه‌های مورد‌نظر را تکمیل می‌کردند. البته اگر هر سؤالی در روند تکمیل پرسش‌نامه داشتند پرسیده می‌شد و به آن پاسخ داده می‌شد. برای تعدادی از افراد دارای درد مزمن که سواد کافی نداشتند سؤالات خوانده می‌شد و اظمینان حاصل می‌شد که سؤالات را فهمیده‌اند و از فرد می‌خواستیم که از بین گزینه‌های موجود گزینه‌ای که مد نظرش است را انتخاب کند. حجم نمونه کافی برای مطالعه‌های تحلیل عاملی بین سه تا بیست برابر تعداد متغیرهاست. همچنین کامری و لی پیشنهاد داده‌اند که حجم نمونه 100، ضعیف؛ 200، نسبتاً خوب، 300، خوب، 500، خیلی خوب و 1000 و بالاتر عالی در نظر گرفته می‌شود [14]. 29 پرسش‌نامه مخدوش بودند و از پژوهش کنار گذاشته شدند و تحلیل‌های آماری برای 324 نفر انجام شد. ملاک ورود شامل سن بالای 18 سال، تشخیص درد مزمن توسط متخصص درد مزمن، سواد کافی داشتن، و ملاک خروج شامل عدم امضای رضایت‌نامه آگاهانه و داشتن هرگونه ناتوانی فیزیکی بود که مانع از شرکت در مطالعه شود.
فرایند ترجمه و انطباق‌سازی پرسش‌نامه ادراک خود به عنوان بار اضافه
ابتدا گویه‌های پرسش‌نامه ادراک خود به عنوان بار اضافه توسط سه نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد روانشناسی به فارسی ترجمه شد. سپس صحت روایی محتوایی توسط دو عضو هیئت‌علمی روانشناسی مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله بعد گویه‌ها توسط یک کارشناس ارشد زبان انگلیسی که قبلاً نسخه اصلی پرسش‌نامه را مطالعه نکرده بود به انگلیسی برگردانده شد و بعد نسخه اصلی و نسخه ترجمه‌شده پرسش‌نامه توسط متخصصین روانشناسی مورد بررسی قرار گرفت تا از جهت معنایی تفاوتی در آن نباشد. بعد از اینکه نسخه نهایی تهیه شد این پرسش‌نامه در بین چهل نفر از افراد دارای درد مزمن به عنوان پایلوت توزیع شد و اشکالات مورد نظر در بعضی آیتم‌ها برطرف شد. رضایت آگاهانه کتبی که در آن اهداف و روش پژوهش توصیف شده بود، از تمامی بیماران درد مزمن کسب و اصل رازداری و گمنامی تأیید شد. سپس از شرکت‌کنندگان خواسته شد تا پکیج ابزارهای خودگزارش‌دهی شامل مقیاس ادراک خود به عنوان بار اضافه، مقیاس فاجعه‌آفرینی درد مزمن، خودکارآمدی درد مزمن و رضایت از زندگی را تکمیل کنند.
پرسش‌نامه‌ی ادراک خود به عنوان بار اضافه
پرسش‌نامه ادراک خود به عنوان بار اضافه توسط کازینو و همکاران ساخته شد، این پرسش‌نامه دو نسخه 25 و 10سؤالی داردکه در هر دو نسخه از طیف لیکرت پنج‌قسمتی(از هیچ‌وقت تا همه اوقات) برای جواب به سؤالات استفاده شده است. در این این پرسش‌نامه‌ها هر چقدر نمره فرد بالاتر باشد، نشان‌دهنده این است که خود را بیشتر به عنوان بار اضافه ادراک می‌کند. حداکثر نمره در نسخه 25سؤالی، 100 است و حداقل صفر و در نسخه 10 سؤالی حداکثر 50 و حداقل صفر است. درواقع این ادراک زمانی به وجود می‌آید که فرد بیمار باشد و افرادی در کارهایی مثل خرید مواد غذایی، تهیه دارو، درست کردن غذا و نقل‌و‌انتقال او به بیمارستان کمک کنند، البته در پرسش‌نامه به طور مستقیم به فرد یادآوری می‌شود این افراد کسانی باشند که به آن‌ها پولی پرداخت نمی‌شود و این افراد می‌توانند دوستان، اعضای خانوداه، یا فرزندان آن‌ها باشند. بر اساس یافته‌ها آلفای کرونباخ نسخه 25سؤالی 0/93 درصد و آلفای کرونباخ نسخه 10سؤالی 0/85درصد است. همچنین ثبات درونی پرسش‌نامه 0/92 درصد گزارش شده است [15 ،7].
فرم کوتاه مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس
مقیاس DASS از ۲۱ عبارت مرتبط با علائم عواطف منفی (افسردگی، اضطراب و استرس) تشکیل شده است. خرده‌مقیاس افسردگی شامل عباراتی است که خلق ناشاد، فقدان اعتمادبه‌نفس، ناامیدی، بی‌ارزش بودن زندگی، فقدان علاقه برای درگیری در امور، عدم لذت بردن از زندگی و فقدان انرژی و قدرت را می‌سنجد. خرده‌مقیاس اضطراب دارای عباراتی است که می‌کوشد تا بیش‌انگیختگی فیزیولوژیک، ترس‌ها و اضطراب‌های موقعیتی را مورد ارزیابی قرار دهد و خرده‌مقیاس استرس عباراتی چون دشواری در دست‌یابی به آرامش، تنش عصبی، تحریک‌پذیری و بی‌قراری را دربر می‌گیرد. علائمی که در DASS مقیاس استرس را شکل می‌دهد شباهت بسیاری به علائم همراه با اختلال اضطراب منتشر دارد [16]. آزمودنی باید پس از خواندن هر عبارت شدت فراوانی علامت مطرح‌شده در عبارت مذکور را که در طول هفته گذشته تجربه کرده است با استفاده از یک مقیاس ۴درجه‌ای (بین صفر تا 3 درجه‌بندی کند. هریک از سه مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس دارای هفت پرسش است و نمره آزمودنی در هریک از سه خرده‌مقیاس با جمع عبارات متعلق به کلیه عبارات آن خرده‌مقیاس حاصل می‌آید. مطالعات مختلف نشان داده است که خرده‌مقیاس‌های 12-DASS دارای ویژگی‌های روانسنجی مطلوب است. در یک مطالعه با جمعیت غیربالینی، ضرایب همسانی درونی سه خرده‌مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس به ترتیب 87/0، 79/0، 83/0. و در (مطالعه‌ای با جمعیت بالینی مرضی) ضرایب همسانی درونی همین سه خرده‌مقیاس به ترتیب برابر با 96/0، 89/0، 93/0 گزارش شده است . براون و همکاران ضرایب بازآزمایی سه خرده‌مقیاس 12-DASS را با فاصله زمانی دو هفته در نمونه‌ای مرکب از بیست بیمار بین 71/0 تا 81/0 ذکر کرده‌اند. ساختار سه‌عاملی مقیاس‌های DASS در مطالعات مختلف مورد حمایت قرار گرفته است [17].
پرسش‌نامه خودکارآمدی مربوط به درد
این پرسش‌نامه ۱۰سؤالی بر اساس نظریه خودکارآمدی بندورا و نیکولاس (۱۹۸۹) ساخته شد و کارآمدی و بسندگی فرد در زندگی با درد را ارزیابی می‌کند. پاسخ‌گویی به پرسش‌نامه، در مقیاس لیکرت ۷درجه‌ای از (اصلا نمی‌توانم = 0) تا (کاملاً می‌توانم = ۶) بوده و دامنه نمرات آن از صفر تا ۶۰ است. نمره بالاتر بیانگر باور قدرتمندتر بیمار در انجام فعالیت‌های روزمره با وجود درد است [18] نیکولاس در پژوهش خود اعتبار این پرسش‌نامه را به روش آلفای کرونباخ 93/0 درصد برآورد کرد. به علاوه اصغری مقدم و نیکولاس ضرایب اعتبار آزمون را با استفاده از روش‌های آلفای کرونباخ، روش تنصیف و روش بازآزمایی به ترتیب 81/0، 78/0 و 77/0 به دست آوردند که بیانگر پایایی مطلوب و رضایت‌بخش آزمون است [19]. از آنجایی که پرسش‌نامه خودکارآمدی درد یک مقیاس تک‌عاملی است، برای به دست آوردن نمره آن کافی است امتیاز همه ده عبارت با هم جمع شود. دامنه نمرات آن از صفر تا ۶۰ بوده و بدیهی است نمره بالاتر بیان‌کننده احساس خودکارآمدی بالاتر در مواجهه با درد مزمن است.
مقیاس فاجعه آفرینی درد
این مقیاس 13سؤالی توسط سالیوان و همکاران در سال 1995 جهت ارزیابی فاجعه‌آفرینی درد بیماران طراحی شد، که آن‌ها پاسخ‌های خود را با جملات در دامنه از 0 (اصلاً) تا 4 (همیشه) اعلام می‌دارند. این مقیاس سه زیر‌مقیاس نشخوار ذهنی، بزرگنمایی و درماندگی را دربر می‌گیرد. ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 87/0 گزارش شده است. این پرسش‌نامه توسط سجادیان و همکاران به فارسی ترجمه و اجرا شده و ضریب پایایی کل مقیاس 93/0 به دست آمده است [20].
مقیاس رضایت از زندگی
این مقیاس توسط دینر و همکاران در سال ۱۹۸۵، به منظور اندازه‌گیری قضاوت کلی فرد از رضایت از زندگی که به طور نظری بر اساس مقایسه شرایط زندگی با استانداردهای از پیش تعیین‌شده، پیش‌بینی می‌شود طراحی شده است. این مقیاس در ابتدا ۴۸ سؤال داشت که بعد از تحلیل عاملی به ۱۰ سؤال کاهش یافت. به خاطر شباهت معنایی بین ۱۰ سؤال نسخه نهایی، تعداد سؤالات این مقیاس به ۵ سؤال کاهش یافت. مقیاس پاسخ‌گویی به سؤالات مقیاس لیکرت ۷درجه‌ای (از کاملاً موافقم تا کاملاً مخالفم) است. دینر و همکارانش پایایی بازآزمایی این مقیاس را با فاصله زمانی دو ماه، 84/0گزارش کردند. شیخی و همکاران در سال ۱۳۹۰ ضریب همسانی درونی مقیاس را 85/0 و پایایی بازآزمایی آن را77/0 به دست آوردند [22 ،21].
تحلیل آماری
داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 25 و نرم‌افزار لیزرل نسخه 8/8 تحلیل شدند. به منظور تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی (میانگین، انحراف استاندارد، فراوانی و درصد) و همچنین از روش آلفای کرونباخ برای بررسی همسانی درونی استفاده شد. از همبستگی مقیاس پرسش‌نامه ادراک خود به عنوان بار اضافه با پرسش‌نامه‌های DASS-21 و فاجعه‌آفرینی درد مزمن برای بررسی روایی هم‌گرا و از همبستگی این پرسش‌نامه با پرسش‌نامه خودکارآمدی درد مزمن و رضایت از زندگی برای بررسی روایی واگرا استفاده شد. برای روایی سازه نیز تحلیل عاملی تأییدی به کمک نرم‌افزار لیزرل نسخه 8/8 مورد استفاده قرار گرفت.
یافته‌ها
شرکت کنندگان در پژوهش حاضر را 169 مرد (17/57 درصد) و 155 نفر زن (83/47 درصد) تشکیل داده بودند. میانگین سنی 52 سال با انحراف استاندارد 14 بود. 25 نفر از شرکت‌کنندگان بی‌سواد (71/7 درصد)، 39 نفر زیر دیپلم (03/12 درصد)، 80 نفر در مقطع دیپلم (24 درصد)، 93 نفر در مقطع لیسانس (70/28 درصد)، 53 نفر در مقطع فوق لیسانس (07/17 درصد) و 34 نفر در مقطع دکتری مشغول به تحصیل بودند (49/10 درصد). در جدول شماره 1 درصد و فراوانی بازه سنی نمونه مطالعه نشان داده شده است.
همسانی درونی پرسش‌نامه ادراک خود به عنوان بار اضافه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برابر با 87/0 به دست آمد که نشان از همسانی درونی قابل قبول این ابزار است. همچنین پایایی برای بازآزمایی سی نفر انتخاب‌شده، این گونه بود که به فاصله چهار هفته دوباره از آن‌ها خواسته شد که پرسش‌نامه را پر کنند که بازآزمایی برای کل مقیاس 85 درصد بدست آمد (01/0>P). همان‌طور که در جدول شماره 2 نشان داده شده است. همه آیتم‌ها به‌جز سؤال هفت در صورت حذف باعث کاهش میزان آلفا می‌شوند که نشان‌دهنده این است که تقریباً همه آیتم‌ها مناسب هستند. بنابراین سؤال هفتم از مدل حذف شد تا برآورد بهتری از پرسش‌نامه داشته باشیم.
همبستگی بین ادراک خود به عنوان سربار با افسردگی، اضطراب و استرس 49/0و با نمره کل فاجعه‌آفرینی 26/0 به دست آمد که نشان از روایی هم‌گرای مناسب این مقیاس است. همچنین مقیاس ادراک خود به عنوان بار اضافه همبستگی منفی و معنی‌داری با خودکارآمدی درد مزمن 32/0 و رضایت از زندگی 35/0 داشت که نشان‌دهنده روایی واگرای مطلوب آن است (جدول شماره 3).
به منظور بررسی روایی سازه از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. به این منظور نرم‌افزار لیزرل مورد استفاده گرفت. با توجه به اینکه در مطالعه اولیه تنها یک عامل به دست آمده بود [15]. در این مطالعه نیز مدل تک‌عاملی مورد بررسی قرار گرفت. داده‌های مربوط به نمونه برای استفاده از تحلیل عاملی برازش شدند.نتایج قبل از اصلاح با استفاده از X2/DF و RMESE نشان داد مدل، برازش مناسبی ندارد. به منظور افزایش برازش مدل، از شاخص‌های اصلاح استفاده شد. بعد از اعمال شاخص‌های اصلاح پیشنهاد‌شده، میزان برازش مدل به میزان زیادی افزایش یافت. با توجه به نتایج حاصله و میزان شاخص‌هایی مثل CFI-IFI که میزان 99/0 را نشان می‌دهد و همین‌طور RMSEA که برابر با 08/0 بود و کای‌اسکوئر که درجه آزادی کمتر از 5 را داشت، مناسب بودن نسبی مدل بعد از اصلاحات تأیید می‌شود (تصویرهای شماره 1 و 2، جدول‌های شماره 4 و 5).
بحث
با توجه به اهمیت درد مزمن در جهان و افزایش چشمگیر آن در عصر حاضر بررسی مؤلفه‌هایی مرتبط با این موضوع حائز اهمیت است. یکی از این مؤلفه‌ها ادراک خود به عنوان بار اضافه است که بر روی بیماران دارای سرطان، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک و سکته مغزی بررسی شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که این بیمارها پیش‌بینی‌کننده قدرتمندی برای مؤلفه ادراک خود به عنوان بار اضافه است [6]. هدف این پژوهش بررسی ویژگی‌های روانسنجی نسخه ایرانی پرسش‌نامه ادراک خود به عنوان بار اضافه بود. یافته‌ها نشان داد که SPBQ دارای ساختاری غیرابعادی و با ویژگی‌های روانسنجی مناسبی است. این مطالعه روی نمونه‌ای از بیماران درد مزمن انجام شد که همه آن‌ها از درد مزمن رنج می‌بردند و این تشخیص توسط فوق تخصص درد مزمن انجام شده بود. SPBQ همسانی درونی خوبی نشان داد و ضریب آلفای کرونباخ آن 87/0به دست آمد. این نتایج با مطالعه اصلی کازینو و همکاران همسو بود که آلفای کرونباخ 85/0 را برای مقیاس SPB گزارش کردند [15]. همچنین همه آیتم‌ها (به‌جز سؤال هفتم که آن هم به دلیل گویه منفی است)دارای روایی محتوایی خوبی بودند که نشانگر این است که تقریباً تمام سؤالات (به‌جز سؤال هفتم) با ادراک خود به عنوان بار اضافه مرتبط هستند.یکی از دلایلی که سؤال هفتم همبستگی معنی‌داری با نمره کل به دست نیاورد این می‌تواند باشد که در فرهنگ ایرانی افراد نمی‌توانند با گویه‌ای که بار معنایی منفی داشته ارتباط برقرار کرده و درنتیجه همین باعث می‌شود این معناداری به دست نیایید. یافته‌های این مطالعه با مطالعه کنان باروت دمیر و همکاران همسو بود. در مطالعه آن‌ها آلفای کرونباخ برای SPB 88/0 گزارش شد [12]. علاوه بر این SPB همبستگی مثبتی را با مقیاس DASS-21 و مقیاس فاجعه‌آفرینی درد نشان داد.
در این مطالعه به منظور بررسی روایی هم‌گرا از مقیاس DASS-21 و مقیاس فاجعه‌آفرینی درد مزمن استفاده شد. نتایج نشان داد که ادراک خود به عنوان بار اضافه همبستگی مثبت و معناداری با اضطرب، افسردگی و استرس دارد که نشان می‌دهد افرادی که افسردگی، اضطراب و استرس بیشتری دارند خودشان را بیشتر به عنوان بار اضافه در نظر می‌گیرند. نتایج این یافته‌ها با مطالعات دیگر همسوست [27-23]. مطالعه جان کوال و همکاران نشان داد که ادراک خود به عنوان بار اضافه با نشانه‌های جسمانی مثل درد و ضعف جسمی همراه است و با شدید‌تر شدن آن مشکلات روان‌شناختی مثل افسردگی و اضطراب و کاهش کیفیت زندگی و تجربه درد مزمن را شامل می‌شود [6]. همچنین نتایج پژوهش دیوید فشبن و همکاران نشان داد که ادراک خود به عنوان سربار یا بار اضافه ارتباط معنی‌داری با افراد دارای بیماری‌های مزمن پزشکی، مانند بیماری کلیوی و سکته مغزی دارد. البته SPB در بین جمعیت‌های عمومی (مانند افراد بزرگسال) و در جمعیت پزشکی (مانند بیماران در مرحله پایان زندگی و بیماران سرطانی) و در جعیت روانپزشکی در میان کهنه‌سربازان نیروهای مسلح و قربانیان خودکشی شیوع بیشتری دارد [8].
همچنین مؤلفه‌های پرسش‌نامه فاجعه‌آفرینی درد مزمن رابطه مثبت و معناداری با ادراک خود به عنوان بار اضافه داشت. فاجعه‌آفرینی درد به عنوان یک پاسخ شناختی عاطفی منفی نسبت به درد واقعی یا پیش‌بینی‌شده مفهوم‌سازی می‌شود [28]. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که فاجعه‌سازی مداوم مرتبط با درد مزمن با اقدامات ناتوانی جسمی، روانی و اجتماعی در بیماران با انواع درد ارتباط مثبت دارد [29]. فاجعه‌آفرینی درد مزمن با افسردگی بالا و همچنین ادراک خود به عنوان بار اضافه بالا ارتباط دارد و از طرف دیگر بالا بودن افسردگی و ادراک بار اضافه بودن خطر خودکشی را افزایش می‌دهد. پژوهش‌های دیگر عواملی مانند درد، ناتوانی جسمی و افسردگی را در نظر گرفتند [30]. بنابراین می‌توان گفت بیمارانی که فاجعه‌آفرینی درد بیشتری در تفکرشان دارند کمتر می‌توانند خودشان را به عنوان فردی غیر سربار ببینند.
به منظور بررسی روایی واگرا نیز از پرسش‌نامه خودکارآمدی درد مزمن استفاده شد. خودکارآمدی به عنوان انتظاری تعریف می‌شود که فرد بتواند رفتاری را که برای انجام نتیجه مطلوب لازم است، اجرا کند. قدرت انتظار، یک اثربخشی پیش‌بینی می‌کند. به این معنا که افراد چقدر تلاش می‌کنند و چقدر در تلاش خود پایدار خواهند بود [31]. در پژوهشی که آندرس بالتار و همکاران انجام داده بودند بیمارانی که خودکارآمدی پایینی داشتند بیشتر خود را به عنوان بار اضافه در نظر می‌گرفتند. همچنین این افراد احساسات مثبت کمتر، منابع کمتر برای سرگرمی، کیفیت پایین خواب و احساس تنهایی بیشتری داشتند [32]. از آنجا که میان درد مزمن و ادراک خود به عنوان بار اضافه رابطه معنی‌داری وجود دارد [6]، در بررسی‌هایی که جان کوال و همکاران انجام دادند به این نتایج رسیدند که بیماران دارای درد مزمن بیشتر دچار خلق افسرده، گیجی، خستگی، اضطراب، عصبانیت و خودکارآمدی پایین بودند. بر اساس این یافته‌ها می‌توان به این فرض رسید که در میان بیماران درد مزمن، به طور کلی خودکارآمدی به عنوان یک مؤلفه میانجی عمل می‌کند. یعنی افزایش و کاهش خودکارآمدی می‌تواند بر درد مزمن و همچنین بر ادراک خود به عنوان بار اضافه تأثیر‌گذار باشد [6]. پرسش‌نامه رضایت از زندگی به عنوان معیار واگرای دوم استفاده شد. به طور کلی رضایت از زندگی ساختاری از رفاه ذهنی است که به نحوه ارزیابی از کیفیت جنبه‌های خاص زندگی خود مانند کار، ازدواج، سلامتی، تفریح، مذهب و همچنین کیفیت جنبه‌های کلی زندگی آن‌ها مانند خوشبختی، روحیه، اشتیاق به زندگی و آرامش خاطر توجه دارد. بر اساس پژوهش‌ها کسانی که درد مزمن دارند رضایت کمتری از زندگی خود دارند. همچنین سیگار کشیدن، مصرف زیاد الکل، چاقی، بیمارهای چندگانه، افسردگی و اضطراب رابطه منفی با رضایت از زندگی دارند [33]. بیش از 70 درصد از بیماران درد مزمن گزارش کرده‌اند که خودشان را به عنوان بار اضافه درک می‌کنند. از طرف دیگر کسانی که خودشان را به عنوان بار اضافه درک می‌کنند کیفیت و رضایت از زندگی آن‌ها پایین بوده و کمتر از زندگی از خود راضی هستند [6]. نتایج مرتبط با روایی سازه نیز نشان دادند ساختار تک‌عاملی از برازش مناسبی برخوردار است. این یافته‌ها با نتایج مطالعه اولیه در این زمینه همسوست [34].
نتیجه‌گیری
مطالعه فعلی مقیاس 10سؤالی ادراک خود به عنوان بار اضافه را در نمونه ایرانی تأیید کرد و نشان دادSPB ویژگی‌های روانسنجی خوبی دارد. بنابراین پژوهشگران و متخصصین حوزه درد مزمن می‌توانند از این ابزار برای تشخیص ادراک خود به عنوان بار اضافه در جمعیت‌های بالینی استفاده کنند.
این مطالعه دارای محدودیت هایی بود. اول اینکه نمونه به صورت در دسترس انجام شد که قابلیت تعمیم‌پذیری یافته‌ها را ضعیف می‌کند. دوم اینکه این مطالعه با استفاده از پرسش‌نامه خودگزارشی و آنلاین و از طریق تلفن همراه انجام گرفت که می‌تواند باعث سوگیری پاسخ‌دهندگان شده باشد.
با توجه به اینکه این مطالعه بر روی نمونه‌های درد مزمن انجام شده است پیشنهاد می‌شود محققان این پژوهش را روی نمونه‌هایی دیگر، مانند بیماران قلبی و بیمارن سرطانی تکرار کنند. همچنین با توجه به اینکه نمونه انتخاب‌شده در دسترس بوده پژوشگران دیگر می‌توانند از روش‌های نمونه‌گیری تصادفی استفاده کنند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله مورد تا یید دانشگاه علوم پزشکی ایران قرار گرفته است (کد: IR.IUMS.REC.1399.1055).
حامی مالی
این مطالعه به شماره طرح 9921517864 با حمایت مالی دانشگاه علو مپزشکی ایران اجرا شده است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی: محراب مفاخری و کامیار منصوری؛ رو ش‌شناسی: مجتبی حبیبی و محراب مفاخری؛ اعتبارسنجی: محسن اکبریان و محراب مفاخری؛ تحلیل تحقیق و بررسی: علی صالحی و محراب مفاخری؛ نگارش پیش‌نویس: شیوا دانش؛ جمع‌آوری نمونه: کامیار منصوری؛ ویراستاری نهایی و مدیریت و نظارت: محراب مفاخری.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
بدین‌وسیله از حمایت‌های مالی کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی ایران تقدیر و تشکر به عمل می‌آید.
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي |
موضوع مقاله:
روانشناسی
دریافت: 1400/3/26 | پذیرش: 1400/4/12 | انتشار: 1400/4/10
دریافت: 1400/3/26 | پذیرش: 1400/4/12 | انتشار: 1400/4/10
فهرست منابع
1. Gatchel RJ, Dersh J. Psychological disorders and chronic pain: Are there cause-and-effect relationships? In: Turk DC, Gatchel RJ, editors. Psychological Approaches to Pain Management: A Practitioner's Handbook. New York: Guilford Press; 2002. pp. 30-51. https://www.google.com/books/edition/Psychological_Approaches_to_Pain_Managem/_8v-29HopocC?hl=en&gbpv=0
2. Jacobi CE, van den Berg B, Boshuizen HC, Rupp I, Dinant HJ, van den Bos GA. Dimension-specific burden of caregiving among partners of rheumatoid arthritis patients. Rheumatology. 2003; 42(10):1226-33. [DOI:10.1093/rheumatology/keg366] [PMID] [DOI:10.1093/rheumatology/keg366]
3. Jones SL, Hadjistavropoulos HD, Janzen JA, Hadjistavropoulos T. The relation of pain and caregiver burden in informal older adult caregivers. Pain Med. 2011; 12(1):51-8. [DOI:10.1111/j.1526-4637.2010.01018.x] [PMID] [DOI:10.1111/j.1526-4637.2010.01018.x]
4. McPherson CJ, Wilson KG, Murray MA. Feeling like a burden: Exploring the perspectives of patients at the end of life. Soc Sci Med. 2007; 64(2):417-27. [DOI:10.1016/j.socscimed.2006.09.013] [PMID] [DOI:10.1016/j.socscimed.2006.09.013]
5. Van Orden KA, Witte TK, Cukrowicz KC, Braithwaite SR, Selby EA, Joiner Jr TE. The interpersonal theory of suicide. Psychol Rev. 2010; 117(2):575-600. [DOI:10.1037/a0018697] [PMID] [DOI:10.1037/a0018697]
6. Kowal J, Wilson KG, McWilliams LA, Péloquin K, Duong D. Self-perceived burden in chronic pain: Relevance, prevalence, and predictors. Pain. 2012; 153(8):1735-41. [DOI:10.1016/j.pain.2012.05.009] [PMID] [DOI:10.1016/j.pain.2012.05.009]
7. Oeki M, Mogami T, Hagino H. Self-perceived burden in patients with cancer: Scale development and descriptive study. Eur J Oncol Nurs. 2012; 16(2):145-52. [DOI:10.1016/j.ejon.2011.04.010] [PMID] [DOI:10.1016/j.ejon.2011.04.010]
8. Fishbain DA, Bruns D, Bruns A, Gao J, Lewis JE, Meyer LJ, et al. The perception of being a burden in acute and chronic pain patients is associated with affirmation of different types of suicidality. Pain Med. 2016; 17(3):530-8. [DOI:10.1111/pme.12889] [PMID] [DOI:10.1111/pme.12889]
9. Lee JE, Shin DW, Cho J, Yang HK, Kim SY, Yoo HS, et al. Caregiver burden, patients' self‐perceived burden, and preference for palliative care among cancer patients and caregivers. Psycho‐Oncology. 2015; 24(11):1545-51. [DOI:10.1002/pon.3827] [PMID] [DOI:10.1002/pon.3827]
10. Geng D, Ou R, Miao X, Zhao L, Wei Q, Chen X, et al. Patients' self‐perceived burden, caregivers' burden and quality of life for amyotrophic lateral sclerosis patients: A cross‐sectional study. J Clin Nurs. 2017; 26(19-20):3188-99. [DOI:10.1111/jocn.13667] [PMID] [DOI:10.1111/jocn.13667]
11. Zhang Q, Li H, Wang D. [Reliability and validity of the Chinese version of self-perceived burden scale for cancer patients (Chinese)]. Chin J Pract Nurs. 2013; 29(2):1-4. [DOI:10.3760/cma.j.issn.1672-7088.2013.02.034]
12. Barutcu CD, Mert H. The psychometric properties of the Turkish version of the self-perceived burden scale. Int J Caring Sci. 2017; 10(1):30-6. http://internationaljournalofcaringsciences.org/docs/4_barutcu_original_10_1.pdf
13. Arechabala MC, Catoni MI, Barrios S, Palma E. Spanish validation of the "self-perception of burden of care scale". Acta Paul Enferm. 2012; 25(1):140-5. [DOI:10.1590/S0103-21002012000100024] [DOI:10.1590/S0103-21002012000100024]
14. Mundfrom DJ, Shaw DG, Ke TL. Minimum sample size recommendations for conducting factor analyses. Int J Test. 2005; 5(2):159-68. [DOI:10.1207/s15327574ijt0502_4] [DOI:10.1207/s15327574ijt0502_4]
15. Cousineau N, McDowell I, Hotz S, Hébert P. Measuring chronic patients' feelings of being a burden to their caregivers: Development and preliminary validation of a scale. Med Care. 2003; 41(1):110-8. [DOI:10.1097/00005650-200301000-00013] [PMID] [DOI:10.1097/00005650-200301000-00013]
16. Summerfeldt LJ, Ovanessian MM, Antony MM. Structured and semistructured diagnostic interviews. In: Barlow DH, Antony MM, editors. Handbook of Assessment and Treatment Planning for Psychological Disorders. New York: Guilford Publications; 2020. pp. 74-115. https://www.google.com/books/edition/Handbook_of_Assessment_and_Treatment_Pla/7bzyDwAAQBAJ?hl=en&gbpv=0
17. Brown TA, Chorpita BF, Korotitsch W, Barlow DH. Psychometric properties of the Depression Anxiety Stress Scales (DASS) in clinical samples. Behav Res Ther. 1997; 35(1):79-89. [DOI:10.1016/S0005-7967(96)00068-X] [PMID] [DOI:10.1016/S0005-7967(96)00068-X]
18. Pooladi Reyshahri A, Najarian B, Shokrkon H, Meharbizadeh Honarmand M. [Investigation of the effectiveness of cognitive, relaxation, and behavioral therapies in improving chronic backpain among Ahvaz male high school teachers (Persian)]. J Educ Sci. 2001; 8(1):49-72. https://education.scu.ac.ir/article_16596.html
19. Haghighat F. [The relationship between pain self-efficacy and pain intensity in multiple sclerosis patients (Persian)]. Int J Behav Sci. 2011; 5(1):47-54. http://www.behavsci.ir/article_67716.html
20. Sajjadian I, Neshatdoost HT, Molavi H, Bagherian Sararoudi R. Cognitive and emotional factors affecting chronic women's back pain: The role of fear-avoidance beliefs, disaster-induced pain and anxiety. J Res Behav Sci. 2012; 9(5):79-90. [PMCID] [PMID]
21. Diener E, Emmons RA, Larsen RJ, Griffin S. The satisfaction with life scale. J Pers Assess. 1985; 49(1):71-5. [DOI:10.1207/s15327752jpa4901_13] [PMID] [DOI:10.1207/s15327752jpa4901_13]
22. Sheikhi M, Houman HA, Ahadi H, Sepah Mansour M. [Psychometric properties of satisfaction with life scale (Persian)]. J Thought Behav Clin Psychol. 2011; 5(19):15-26. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?ID=208279
23. Chochinov HM, Kristjanson LJ, Hack TF, Hassard T, McClement S, Harlos M. Burden to others and the terminally ill. J Pain Symptom Manage. 2007; 34(5):463-71. [DOI:10.1016/j.jpainsymman.2006.12.012] [DOI:10.1016/j.jpainsymman.2006.12.012]
24. McPherson CJ, Wilson KG, Chyurlia L, Leclerc C. The balance of give and take in caregiver-partner relationships: An examination of self-perceived burden, relationship equity, and quality of life from the perspective of care recipients following stroke. Rehabil Psychol. 2010; 55(2):194-203. [DOI:10.1037/a0019359] [DOI:10.1037/a0019359]
25. Mcpherson CJ, Wilson KG, Lobchuk MM, Brajtman S. Self-perceived burden to others: Patient and family caregiver correlates. J Palliat Care. 2007; 23(3):135-42. [DOI:10.1177/082585970702300303] [PMID] [DOI:10.1177/082585970702300303]
26. Suri RS, Larive B, Garg AX, Hall YN, Pierratos A, Chertow GM, et al. Burden on caregivers as perceived by hemodialysis patients in the Frequent Hemodialysis Network (FHN) trials. Nephrol Dial Transplant. 2011; 26(7):2316-22. [DOI:10.1093/ndt/gfr007] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1093/ndt/gfr007]
27. Wilson KG, Chochinov HM, McPherson CJ, Skirko MG, Allard P, Chary S, et al. Desire for euthanasia or physician-assisted suicide in palliative cancer care. Health Psychol. 2007; 26(3):314-23. [DOI:10.1037/0278-6133.26.3.314] [PMID] [DOI:10.1037/0278-6133.26.3.314]
28. Quartana PJ, Campbell CM, Edwards RR. Pain catastrophizing: A critical review. Expert Rev Neurother. 2009; 9(5):745-58. [DOI:10.1586/ern.09.34] [DOI:10.1586/ern.09.34]
29. Turner JA, Aaron LA. Pain-related catastrophizing: What is it? Clin J Pain. 2001; 17(1):65-71. [DOI:10.1097/00002508-200103000-00009] [DOI:10.1097/00002508-200103000-00009]
30. Shim EJ, Song YW, Park SH, Lee KM, Go DJ, Hahm BJ. Examining the relationship between pain catastrophizing and suicide risk in patients with rheumatic disease: The mediating role of depression, perceived social support, and perceived burdensomeness. Int J Behav Med. 2017; 24(4):501-12. [DOI:10.1007/s12529-017-9648-1] [DOI:10.1007/s12529-017-9648-1]
31. Anderson KO, Dowds BN, Pelletz RE, Edwards TW, Peeters-Asdourian C. Development and initial validation of a scale to measure self-efficacy beliefs in patients with chronic pain. Pain. 1995; 63(1):77-83. [DOI:10.1016/0304-3959(95)00021-J] [DOI:10.1016/0304-3959(95)00021-J]
32. Losada-Baltar A, Jiménez-Gonzalo L, Gallego-Alberto L, Pedroso-Chaparro MDS, Fernandes-Pires J, Márquez-González M. "We are staying at home." Association of self-perceptions of aging, personal and family resources, and loneliness with psychological distress during the lock-down period of COVID-19. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci. 2021; 76(2):e10-6. [DOI:10.1093/geronb/gbaa048] [PMID] [DOI:10.1093/geronb/gbaa048]
33. Dong HJ, Larsson B, Dragioti E, Bernfort L, Levin LÅ, Gerdle B. Factors associated with life satisfaction in older adults with chronic pain (PainS65+). J Pain Res. 2020; 13:475-89. [DOI:10.2147/JPR.S234565] [PMID] [DOI:10.2147/JPR.S234565]
34. Simmons LA. Self-perceived burden in cancer patients: Validation of the self-perceived burden scale. Cancer Nurs. 2007; 30(5):405-11. [DOI:10.1097/01.NCC.0000290816.37442.af] [PMID] [DOI:10.1097/01.NCC.0000290816.37442.af]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
حق تالیف (کپی رایت) برای مولفان محفوظ است.
صاحب امتیاز: دانشگاه علوم پزشکی قم
ناشر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قم
شاپا چاپی: 7799-1375
شاپا الکترونیک: 1375-2008
ایمیل مجله: journal@muq.ac.ir
j.muq.ac@gmail.com
