مجله دانشگاه علوم پزشکی قم

مقدمه
پاندمی ویروس کرونا‌ در پایان سال 2019 وضعیت فوق‌‌العاده در سطح جهان به وجود آورد که بحران بی‌سابقه‌ اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را در پی داشت. این ویروس برای اولین بار در دسامبر سال 2019 در ووهان چین شیوع پیدا کرد و به‌طور رسمی در مارس سال 2020 همه‌‌گیری آن اعلام شد. در ابتدا علامت خاص آن مشکلات شدید تنفسی بود که به‌طور معمول سیستم تنفسی فوقانی را درگیر می‌کرد و در آغاز اپیدمی سرفه و تب شدید علامت مهم آن به شمار می‌آمدند [1].
از دسامبر سال 2019 تا اکتبر سال 2021 در 216 کشور دنیا این بیماری طغیان پیدا کرد و بیش از 241 میلیون نفر به آن مبتلا شدند و نزدیک به پنج میلیون نفر جان خود را در اثر ابتلا به ویروس کرونا‌ از دست دادند [2]. در ایران تا 27 مهر سال 1400 نزدیک به 8/5 میلیون نفر مبتلای قطعی بوده‌اند که تعداد 124256 نفر نیز از این تعداد فوت شده‌اند. تاکنون هیچ درمان قطعی و مؤثری برای درمان این بیماری شناخته نشده و بیشتر اقدامات به صورت حمایتی برای حفظ اعضای مختلف بدن است [3].
در حال حاضر، مهم‌ترین راهکار مقابله با این پاندمی رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی در کنار واکسیناسیون عمومی است که لازمه آن آگاهی‌بخشی به جامعه و تغییر رفتارهای بهداشتی و اجتماعی مردم است. با توجه با اینکه سیر ابتلا و گسترش این بیماری بالا است، باید استراتژی‌ها و راهکارهای به کار گرفته شده بیشترین اثربخشی را داشته باشند تا بتوان در مدت کوتاهی تغییر رفتار مردم به سمت رفتارهای مطلوب بهداشتی را شاهد باشیم. بررسی مدل‌های مختلف آموزش سلامت می‌تواند راهکارهای مؤثر و کارآمد را به ما معرفی کند [4].
یکی از مدل‌های آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، مدل انگیزش محافظت است که توسط راجرز در سال 1975 برای توضیح اثرات ترس، یک اثر مهم روی انتخاب رفتارها معرفی شد. در این مدل فرض بر این است که پذیرش رفتار بهداشتی (‌رفتار محافظت‌کننده) توصیه‌شده در برابر خطر بهداشتی یک عمل مستقیم از انگیزش فرد برای حفاظت از خودش است [4].
راجرز مطرح کرد که ترس از طریق هشت سازه انگیزش محافظت (قصد انجام رفتار محافظت‌کننده در برابر خطر بهداشتی) را تحت تأثیر قرار می‌دهد و انگیزش محافظت در‌نهایت، باعث برانگیخته شدن رفتار بهداشتی می‌شود. این هشت سازه عبارت‌اند از: خودکارآمدی درک‌شده: «میزان اعتماد یا اطمینان شخص نسبت به خودش در انجام موفقیت‌آمیز یک عمل است» [5]. در‌واقع، خودکارآمدی به معنای قضاوت فرد در مورد توانایی‌هایش برای انجام یک عمل است که می‌تواند فرد را برای اتخاذ رفتار‌های ارتقا‌دهنده سلامت و ترک رفتار‌های مضر برای سلامت قادر سازد [6]. دومین سازه، کارایی پاسخ درک‌شده: «انتظار شخص از اینکه پاسخ سازگار (رفتار محافظت‌کننده در برابر خطر بهداشتی) می‌تواند خطر را از بین ببرد» و سازه بعدی، حساسیت درک‌شده: «اعتقاد شخص به اینکه در برابر یک خطر بهداشتی آسیب‌پذیر است» [8 ،7]. سازه چهارم نیز شدت درک‌شده: «‌اعتقاد شخص به اینکه خطر، جدی است» [7].
سازه هزینه‌های پاسخ درک‌شده: «هزینه پاسخ درک‌شده عبارت است از برآوردی که شخص از هر هزینه‌ای (مانند پول، شخص، زمان و تلاش) که در ارتباط با انجام رفتار محافظت‌کننده است، دارد» [9]. سازه پاداش درک‌شده: «‌پاداش‌های درونی و بیرونی درک‌شده توأم با رفتار است» [10]. سازه ترس: «یک متغیر میانی بین حساسیت درک‌شده، شدت درک‌شده با ارزیابی تهدید است» [11]. آخرین سازه انگیزش: «سازگاری با یک رفتار سالم و یک فرایند زودگذر از تبدیل شدن انگیزش به قصد و سپس رفتار است» [10].
همان‌طور که بیان شد پاندمی ویروس کرونا‌ یک تهدید جهانی است و در حال حاضر، تنها راه مقابله با آن واکسیناسیون عمومی و رعایت دستورالعمل‌ها و پروتکل‌های بهداشتی است که تغییر رفتار‌های بهداشتی مردم را می‌طلبد. مطالعه حاضر قصد دارد که بر اساس تئوری انگیزش محافظت عوامل مؤثر بر رفتارهای پیشگیری‌کننده از کرونا در بین زنان مراجعه‌کننده به مراکز خدمات جامع سلامت شهر اصفهان را ارزیابی کند تا بتواند وضعیت کنونی عوامل مؤثر بر رفتارهای‌ پیشگیری‌کننده را ترسیم و یک مدل مؤثر برای تغییر رفتار مردم به نفع رفتارهای بهداشتی مطلوب را معرفی کند.
روش ‌بررسی
مطالعه حاضر، یک مطالعه توصیفی مقطعی بود که در سال 1400 طراحی و اجرا شد. جامعه پژوهش شامل همه زنان تحت پوشش مراکز جامع سلامت شهر اصفهان در سال 1400 است. با توجه به نوع مطالعه و اهداف آن از فرمول برای تعیین حجم نمونه استفاده شدکه مقدار σ (انحراف معیار متغیر مورد بررسی) 3 در نظر گرفته شدکه با فاصله اطمینان 95 درصد‌ و d=0/34 حجم نمونه‌ای معادل سیصد به دست آمد. ‌شرکت‌کنندگان در این مطالعه از طریق پرسش‌نامه برخط به روش نمونه‌گیری داوطلبانه و در دسترس انتخاب شدند.
معیارهای ورود به مطالعه شامل زنان بیست تا شصت سال، دارای حداقل سواد ابتدایی، تمایل به شرکت در مطالعه، فقدان بیماری‌های روان‌شناختی، عدم ابتلای خود یا نزدیکان درجه یک به کووید-19، عدم ابتلا به بیماری‌های مزمن نظیر دیابت و فشار خون، اختلالات قلبی، اختلالات کلیوی، باردار نبودن بودند. عدم همکاری برای شرکت در مطالعه و تکمیل ناقص پرسش‌نامه نیز معیارهای خروج بودند.
اطلاعات مورد نظر با استفاده از دو پرسش‌نامه جمع‌آوری شد. پرسش‌نامه اول شامل اطلاعات جمعیت‌شناختی شرکت‌کنندگان شامل سؤالات سن، تحصیلات و شغل (خانه‌دار یا شاغل‌) و ابتلا به بیماری کرونا بود و پرسش‌نامه دوم شامل سازه‌های تئوری انگیزش محافظت است.
پرسش‌نامه دوم دارای هفت سؤال در مورد آسیب‌پذیری درک‌شده، هفت سؤال در مورد شدت درک‌شده، سه سؤال در مورد کارایی پاسخ درک‌شده، چهار سؤال در مورد پاداش درک‌شده، چهار سؤال در مورد هزینه‌های پاسخ درک‌‌شده، سه سؤال در مورد ترس، پنج سوال در مورد خود‌کارآمدی و چهار سؤال در مورد انگیزش محافظت بود.
پاسخ به سؤالات پرسش‌نامه بر مبنای مقیاس لیکرت پنج گزینه‌ای از کاملاً مخالف (امتیاز یک) تا کاملاً موافق (امتیاز پنج) که کمترین و بیشترین نمره کسب‌شده در سازه آسیب‌پذیری درک‌شده بین 7 تا 35، کمترین و بیشترین نمره کسب‌شده در سازه شدت درک شده بین 7 تا 35، کمترین و بیشترین نمره کسب‌شده در سازه کارایی پاسخ درک‌شده بین سه تا پانزده، کمترین و بیشترین نمره کسب‌شده در سازه پاداش درک شده بین چهار تا بیست، کمترین و بیشترین نمره کسب‌شده در سازه هزینه‌های پاسخ درک‌شده بین چهار تا بیست، کمترین و بیشترین نمره کسب‌شده در سازه خود‌کارآمدی درک‌شده بین 5 تا 25‌، کمترین و بیشترین نمره کسب‌شده در سازه ترس درک‌شده بین سه تا پانزده، کمترین و بیشترین نمره کسب‌شده در سازه انگیزش محافظت بین چهار تا بیست بوده است.
جهت سنجش روایی پرسش‌نامه، نظر سنجی از نُه نفر متخصص آموزش بهداشت انجام شد. شاخص روایی محتوایی برای همه سؤالات بیش از 79/0 و نسبت روایی محتوایی به‌دست‌آمده برای سؤالات بیش از 78/0 بود. با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ثبات درونی آن محاسبه شد. ضریب آلفای کرونباخ بالای 83/0 برآورد شد. جهت اجرای پژوهش، پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی و پرسش‌نامه سازه‌های تئوری انگیزش محافظت به صورت الکترونیک تهیه شد.
پژوهشگر به گروه‌های واتساپ زنان میانسال و مادران دانش‌آموزان اضافه شد، لینک پرسش‌نامه برخط در گروه‌ها قرار داده شد و از افراد خواسته شد در صورت تمایل به سؤالات پرسش‌نامه پاسخ دهند با همکاری سرگروه کانال‌ها‌، پیگیری اعضا با تلفن یا پیامک جهت تکمیل لینک پرسش‌نامه به صورت کاملاً داوطلبانه انجام شد. هدف انجام پژوهش و توضیحات لازم، از‌جمله معیار ورود از طریق شبکه‌های مجازی در اختیار شرکت‌کنندگان قرار گرفت.

داده‌های جمع‌آوری‌شده با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 20 تجزیه و تحلیل شد. از روش‌های آمار توصیفی جهت تعیین میانگین امتیاز هر سازه و توزیع تعداد پاسخ به سؤالات استفاده شد و با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، آزمون آنالیز واریانس یک‌طرفه و رگرسیون خطی روابط بین متغیرها بررسی شد.
یافته‌ها
در مطالعه حاضر، سیصد نفر از زنان تحت پوشش مراکز جامع سلامت شهر اصفهان به صورت داوطلبانه و در دسترس از طریق رسانه‌های مجازی وارد مطالعه شدند. یک نفر از شرکت‌کنندگان پرسش‌نامه خود را به‌طور ناقص تکمیل کرده بود که از مطالعه حذف و در‌نهایت، تحلیل با 299 پرسش‌نامه انجام شد. میانگین سنی شرکت‌کنندگان 5/8±2/38 و جوان‌ترین شرکت‌کننده بیست سال و مسن‌ترین 54 سال داشت. هیچ‌یک از شرکت‌کنندگان بی‌سواد نبود و تحصیلات بیشتر آنان (8/44 درصد) در مقطع کارشناسی بود. 2/72 درصد شرکت‌کنندگان خانه‌دار بودند و هیچ‌یک تاکنون به بیماری ویروس کرونا‌ مبتلا نشده بودند. مشخصات جمعیت‌شناختی شرکت‌کنندگان به تفضیل در جدول شماره 1 آمده است.
میانگین سازه‌های تئوری انگیزش محافظت در تعیین رفتارهای پیشگیری‌کننده از ویروس کرونا‌ محاسبه شد که طبق یافته‌های این بخش بالاترین درصد میانگین از بیشینه نمره مربوط به سازه حساسیت درک‌شده بود به گونه‌ای که 2/93 درصد میانگین بالاترین نمره این سازه کسب شده بود. پایین‌ترین درصد میانگین از بیشینه نمره مربوط هزینه درک‌شده بود. سازه انگیزش محافظت‌شده هم 5/86 درصد میانگین از بیشینه نمره را داشت که نسبتاً بالا است. این یافته‌ها در جدول شماره 2 آمده است.
در بخش بعدی مطالعه با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، مقدار همبستگی بین سازه‌های مختلف تئوری انگیزش محافظت در تعیین رفتارهای پیشگیری‌کننده از ویروس کرونا محاسبه و گزارش شد. در این بخش به جز همبستگی بین دو سازه هزینه و شدت درک‌شده (697/0=P)، همبستگی بین سایر سازه‌ها از نظر آماری معنادار بود. همبستگی بین برخی از سازه‌ها معکوس بوده، که در‌واقع، بیانگر این است که با افزایش یک سازه، سازه دیگر کاهش می‌یابد و بالعکس.
در همین ارتباط، همبستگی بین سازه پاداش درک‌شده (ناسازگارانه) و هزینه درک‌شده (موانع) با انگیزش محافظت (قصد)، منفی است که نشان می‌دهد با افزایش پاداش و هزینه درک‌شده، انگیزش محافظت کمتر می‌شود. در جدول شماره 3 ضریب همبستگی بین سازه‌های تئوری انگیزش محافظت در تعیین رفتارهای پیشگیری‌کننده از ویروس کرونا به تفضیل آمده است.
در آخرین گام از تحلیل داده‌های مطالعه، با استفاده از رگرسیون خطی به بررسی پیش‌گویی انگیزش محافظت با سایر سازه‌ها پرداخته شد. یافته‌های این بخش نشان داد که 4/58 درصد واریانس انگیزش محافظت را می‌توان توسط سایر سازه‌ها پیش‌بینی کرد که در این بین نقش سازه‌های پاداش، هزینه، خودکارآمدی و ترس معنادار هستند و سازه هزینه نقش پیش‌گویی‌کننده قوی‌تری دارد. این یافته‌ها در جدول شماره 4 آمده است.
بحث
جهان در پایان سال 2019 با یک همه‌گیری بزرگ روبه‌رو شد که از کشور چین آغاز و سپس به سایر نقاط جهان گسترش یافت. اپیدمی ویروس کرونا، یکی از بزرگ‌ترین همه‌گیری‌های تجربه‌شده بیماری‌های ویروسی است که تأثیرات چشمگیری بر زندگی فردی و اجتماعی افراد داشته و در سطح کلان، سلامت، اقتصاد، سیاست، ورزش و... از آن متأثر شدند. برخورد ابتدایی کشورهای مختلف با این همه‌گیری متفاوت بود، ولی با گسترش آن، رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، اعمال محدودیت‌های اجتماعی و قوانین مرتبط با اصل قرنطینه، سیاست و رویه همه کشورها شد که به شیوه‌های مختلف و با شدت‌های متفاوت اجرا شدند.
طبق یافته‌های مطالعه حاضر، انگیزش محافظت که در‌واقع، نشان‌دهنده انگیزش افراد برای رعایت اصول بهداشتی پیشگیری‌کننده از ویروس کرونا‌ است، نسبتاً بالا است و حدود 86 درصد شرکت‌کنندگان قصد رعایت این اصول را داشته‌اند.
بالاترین درصد میانگین از بیشینه نمره مربوط به سازه حساسیت درک‌شده است، به‌گونه‌ای که 2/93 درصد میانگین بالاترین نمره این سازه کسب شده بود. پایین‌ترین درصد میانگین از بیشینه نمره مربوط هزینه درک‌شده بود. طبق یافته‌های این مطالعه، یک همبستگی معناداری بین سازه‌های مختلف تئوری انگیزش محافظت با قصد انجام رفتارهای پیشگیرانه (انگیزش محافظت) وجود دارد که تأیید‌کننده فرضیه این تئوری است.
 در مطالعه صادقی و همکاران نیز که به بررسی عوامل پیشگویی‌کننده رفتارهای حفاظتی در برابر کووید-19 در کارمندان بانک پرداختند، مشخص شد بین انگیزش محافظت با سازه‌های انگیزش محافظت همبستگی معناداری وجود دارد و قوی‌ترین همبستگی مربوط به خودکارآمدی (508/0=r) و ترس (484/0=r) با انگیزش محافظت بود. در این مطالعه نیز پاداش و هزینه درک‌شده یک همبستگی منفی با قصد انجام رفتارهای پیشگیرانه (انگیزش محافظت) داشتند [12]، امّا در مطالعه خزائی‌پول و همکاران، همه سازه‌ها تئوری انگیزش با انگیزش محافظت در برابر ویروس کرونا ‌همبستگی مثبت معناداری داشتند [13] که این نتایج با یافته‌های مطالعه حاضر و مطالعه صادقی و همکاران هم‌خوانی ندارد، زیرا در این دو مطالعه پاداش درک‌شده و هزینه درک‌شده با انگیزش محافظت رابطه معنادار منفی داشتند.
همان‌طور که بیان شد در مطالعه حاضر مشخص شد که یک همبستگی منفی بین هزینه‌های درک‌شده با انگیزش محافظت (قصد برای انجام رفتارهای پیشگیرانه از ویروس کرونا‌) وجود دارد. این همبستگی منفی نشان می‌دهد هرچه موانع درک‌شده برای رعایت اصول پیشگیرانه بیشتر باشند، قصد برای انجام این اصول کاهش می‌یابد.
موانعی که در مطالعه حاضر به آن اشاره شده است، تحمیل هزینه‌های اضافه برای خرید ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده، عوارض احتمالی استفاده از ماسک و مواد ضد‌عفونی‌کننده و کاهش زیبایی ظاهر بودند. برای تعدیل این موانع می‌توان هزینه‌های خرید ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده را کاهش داد و آگاهی‌بخشی دقیق و گسترده در خصوص بی‌عارضه بودن استفاده از ماسک و مواد ضدعفونی کننده انجام داد و به نقش کلیدی آن‌ها در حفاظت از افراد در برابر ویروس کرونا‌ اشاره کرد.
همچنین یک همبستگی منفی معنادار بین پاداش درک‌شده (ناسازگارانه) با انگیزش محافظت مشاهده شد. این همبستگی منفی نشان می‌دهد که هرچه پاداش درک‌شده از رفتارهای ناسازگارانه (نظیر عدم استفاده از ماسک و یا مواد ضدعفونی) بیشتر باشد، قصد انجام رفتارهای پیشگیرانه کمتر است. در مطالعه صادقی و همکاران، بین پاداش‌های درک‌شده با انگیزش محافظت همبستگی منفی و معناداری وجود داشت، که این یافته نشان می‌دهد که هر‍چه پاداش‌های درک‌شده رفتارهای ناسازگار بیشتر باشد، قصد فرد برای انجام رفتار سازگار کمتر می‌شود و بالطبع فرد انگیزش محافظت و رفتار حفاظت‌کننده را کمتر خواهد داشت [12].
همبستگی مشاهده شده بین کارایی پاسخ و انگیزش محافظت نیز مثبت و معنادار بود که نشان‌دهنده این موضوع است که هرچه فرد اعتقاد بیشتری داشته باشد که اصول پیشگیرانه از ویروس کرونا‌ کارآمد هستند، قصد برای انجام این اصول نیز بیشتر است. همچنین همبستگی معناداری بین خودکارآمدی و انگیزش محافظت وجود داشت. این یافته بیانگر این موضوع است که هرچه اعتقاد فرد به اینکه می‌تواند اصول پیشگیرانه در برابر ویروس کرونا‌ را رعایت کند، بیشتر باشد، قصدش برای انجام آن کار بیشتر می‌شود.
در همین راستا، در مطالعه آزاده و همکاران نیز مشخص شد که خودکارآمدی و کارایی پاسخ تأثیر مثبتی بر تمایل کارکنان ادارت شهر قم بر محافظت از خود در برابر بیماری کرونا دارد. این محققان بر این باور بودند که چنانچه کارمندان احساس کنند به تنهایی قادر به محافظت از خود در برابر بیماری کرونا هستند و همچنین تصور کنند که این اقدامات اثربخشی لازم را دارا است، تمایل بیشتری به انجام آن‌ها خواهند داشت. در اینجا می‌توان به اهمیت آموزش و آگاهی اشاره کرد، به طوری که اگر آموزش کافی به این کارکنان داده شود، آن‌ها به این خودباوری خواهند رسید که می‌توانند به خوبی از عهده انجام اقدامات محافظتی برآیند [14].
در مطالعه حاضر بین قصد انجام رفتارهای پیشگیرانه و شدت درک‌شده از بیماری یک همبستگی مثبت معنادار وجود داشت. در همین راستا، در مطالعه صادقی و همکاران نیز بین انگیزش محافظت و شدت درک‌شده همبستگی مثبت معناداری وجود داشت که به اعتقاد آنان، این یافته حاکی از آن است که هر قدر افراد از عواقب و هزینه‌های بیماری کووید-19 در سلامت خود و اطرافیان آگاهی داشته باشند، احتمال انگیزش محافظت در آن‌ها افزایش می‌یابد [12].
در این مطالعه، ترس درک‌شده از بیماری با تمایل به انجام رفتارهای پیشگیرانه همبستگی معنادار مثبتی داشت. صادقی و همکاران نیز گزارش کردند که بین انگیزش محافظت و ترس از بیماری کرونا همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد و این موضوع نشان می‌دهد که ترس می‌تواند به عنوان عنصری واسط بر انگیزش محافظت اثر بگذارد و اگر فرد در خصوص کووید-19 و عوارض آن دچار ترس شود، انگیزه‌اش برای پیشگیری افزایش می‌یابد [12].
در مطالعه حاضر، همبستگی بین حساسیت درک‌شده و انگیزش محافظت نیز مثبت و معنادار بود. این یافته مشخص می‌کند هرچه اعتقاد فرد مبنی بر اینکه عدم رعایت اصول پیشگیرانه می‌تواند فرد را به بیماری کرونا مبتلا کند و این بیماری عوارض جدی دارد، بیشتر باشد، قصد رعایت اصول پیشگیرانه بیشتر است. در مطالعه صادقی و همکاران نیز بین انگیزش محافظت و حساسیت درک‌شده ارتباط مثبت و معناداری وجود داشت [12].
در این مطالعه تفسیر رگرسیون خطی نشان داد که سازه‌های تئوری انگیزش حدود 4/58 درصد قصد پرسنل برای رعایت اصول پیشگیرانه در برابر ویروس کرونا‌ را پیش‌بینی کرده‌اند که در این بین نقش سازه‌های پاداش، هزینه، خودکارآمدی و ترس معنادار بود و سازه هزینه نقش پیش‌گویی‌کننده قوی‌تری داشت. بر اساس نتایج آنالیز مدل رگرسیون خطی در مطالعه صادقی و همکاران، سازه‌های تئوری انگیزش محافظت قادر به پیش‌بینی 5/58 ‌درصد تغییرات انگیزش محافظت در کارمندان بانک بود.

در مطالعه صادقی و همکاران، از بین سازه‌ها، حساسیت و شدت درک‌شده، کارآمدی پاسخ، خودکارآمدی و ترس، پیش‌بینی‌کننده‌های معنادار انگیزش محافظت بودند و سازه ترس قوی‌ترین پیش‌بینی‌کننده انگیزش محافظت به شمار می‌رفت. طبق تحلیل این محققان، این موضوع بیانگر آن است که اگر فرد در خصوص ابتلا به کووید-19 و عوارض ناشی از آن دچار ترس شود، انگیزه‌اش برای رفتارهای پیشگیری‌کننده افزایش می‌یابد [12].
یافته‌های مطالعه خزائی‌پول و همکاران نیز نشان داد که شدت درک‌شده، هزینه، خودکارآمدی و ترس به‌طور معناداری پیشگویی‌کننده رفتار انگیزش محافظت در برابر ویروس کرونا هستند و سایر سازه‌ها پیشگویی‌کننده نبودند [13].
 نتیجه‌گیری
یافته‌های مطالعه حاضر نشان داد که سازه‌های تئوری انگیزش محافظت می‌توانند قصد افراد را برای رعایت اصول پیشگیرانه به خوبی پیش‌بینی کنند که با استفاده از این تئوری و سازه‌های آن می‌توان آزمایشات مؤثر برای کنترل این بیماری همه‌گیر طراحی و اجرا کرد. در این بین باید به سازه هزینه توجه بیشتری شود.
همچنین بر اساس این یافته‌ها مشخص شد موانع موجود برای رعایت اصول پیشگیرانه تأثیر چشمگیری بر قصد افراد به انجام این اصول می‌گذارد؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود که موانعی نظیر تحمیل هزینه‌های اضافه برای خرید ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده، عوارض احتمالی استفاده از ماسک و مواد ضد‌عفونی‌کننده، از طریق کاهش هزینه‌های خرید ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده و همچنین آموزش و آگاهی‌بخشی دقیق و گسترده در خصوص بی‌عارضه بودن استفاده از ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده انجام شود و به نقش کلیدی آن‌ها در حفاظت از افراد در برابر ویروس کرونا‌ اشاره شود.
تعدادی از پرسش‌نامه‌های مطالعه حاضر در زمان یکی از پیک‌های ویروس کرونا‌ تکمیل شد که این خود می‌تواند بر پاسخ‌ و نظر شرکت‌کنندگان اثر بگذارد. همچنین تکمیل پرسش‌نامه‌ها به صورت خود‌ایفا بود؛ بنابراین احتمال تکمیل ناقص و بدون دقت آن می‌رود.
از دیگر محدودیت‌های پژوهش حاضر، عدم ارزیابی رفتارهای پیشگیرانه بود. بر اساس یافته‌های مطالعه حاضر پیشنهاد می‌شود در مطالعات آینده صرفاً قصد و انگیزش محافظت اندازه‌گیری نشود، بلکه رفتارهای مورد نظر نیز ارزیابی شوند و تأثیر آزمایشات مختلف مانند آموزش بر انگیزش محافظت و سازه‌های آن و همچنین رفتار پایدار افراد ارزیابی شود.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
همه مراحل و روند اجرایی این مطالعه، پس از تصویب در معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی قم و تأیید کمیته اخلاق در (IR.MUQ.REC.1400.031) اجرا شد.
حامی مالی
این مقاله از پایان‌نامه ریحاانه سادات امامی، دانشجوی کارشناسی ارشد گروه آموزش بهداشت‌ و ارتقای سلامت دانشگاه علوم پزشکی قم استخراج و منابع مالی از طریق دانشجو تأمین شده است.
مشارکت نویسندگان
نویسندگان در این مطالعه به شکل مساوی مشارکت داشته‌اند.
تعارض منافع
نویسندگان هیچ تعارض منافعی در این مطالعه نداشته‌اند.