|
پیش بینی هراس اجتماعی از طریق باورهای فراشناخت و ویژگی های شخصیتی
|
عزت اله احمدی*  |
| گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان ، amiraliahmadi91@yahoo.com |
|
| واژه‌های کلیدی: کلیدواژه: فراشناخت، شخصیت، هراس اجتماعی |
|
|
متن کامل [PDF 935 kb]
(1216 دریافت)
| چکیده (HTML) (3701 مشاهده)
|
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي |
موضوع مقاله:
روانشناسی
دریافت: 1394/12/9 | پذیرش: 1395/3/20 | انتشار: 1397/9/24
|
|
|
|
|
|
|
متن کامل: (1604 مشاهده) |
مقدمه
انسان موجودی اجتماعی است و همیشه به لحاظ عاطفی و مادی، نیازمند برقراری ارتباط اجتماعی می‌باشد، اما برقراری ارتباط برای همه به‌راحتی امکان‌پذیر نیست و در اثر وجود عواملی‌که سبب بروز اضطراب در موقعیت‌های اجتماعی می‌شوند، این اضطراب در حالت شدید به اختلالی به‌نام هراس اجتماعی (Social Phobia) تبدیل میگردد (1). هراس اجتماعی چهارمین اختلال مطرح روانپزشکی است (2). مبتلایان به هراس اجتماعی از تحقیر شدن و شرمساری در موقعیت‌های اجتماعی خاص مثل گفتگو در جمع به شدت می‌ترسند (3). هراس اجتماعی از اواخر دوره کودکی و اوایل نوجوانی (20-10سالگی) شروع شده و سیر آن اغلب به‌صورت مزمن است (4). همه نظریه‌های شناختی با اشاره به نقش پردازش سوگیرانه اطلاعات به‌عنوان عامل مهم در ایجاد و حفظ اختلال اضطراب اجتماعی، معتقدند مزمن بودن سیر اختلال می‌تواند در طی سالیان متمادی باعث به‌وجود آمدن مشکلات عمیقی در زندگی افراد مبتلا گردد (5). محققان نیز بیان کرده‌اند اختلال در باورهای فراشناخت
(Meta Cognitive Beliefs) بیماران مبتلا به اختلالات اضطرابی، به‌ویژه در اختلال اضطراب فراگیر (Generalized Anxiety Disorder)، اختلال پانیک (Panic Disorder)، اختلال وسواس فکری و عملی (Obsessive Compulsive Disorder) و اختلال استرس پس از سانحه (Post-traumatic Stress Disorder)، بیشتر است (6). Wells و Carter به این نتیجه رسیدند که افراد مبتلا به هراس اجتماعی، بهطور معنی‌داری باورهای فراشناختی بیشتری را درباره نگرانی نسبت به گروه کنترل ذکر می‌کنند (7).
فراشناخت آنچه که مورد توجه قرار می‌‌دهیم و وارد حیطه هوشیاری می‌کنیم را شکل می‌دهد (8). در معنای وسیع‌تر به‌عنوان توانایی فکر کردن فرد درباره تفکر خود در موقعیت حل مسئله و پردازش اجتماعی(Social Processes) است (9)؛ به عبارتی، فراشناخت می‌تواند به‌عنوان «دانش یا باورهای ثابت درباره سیستم شناختی فرد و عواملی‌که کارکرد سیستم را تحت تأثیر قرار می‌دهد» تعریف گردد (10). گرچه از نظر تاریخی ، تحقیق در حیطه فراشناخت ، ریشه در تحلیل‌های روانشناسی کودک دارد و درباره تغییر توانایی استدلال کودکان براساس تحول شناختی و رسش بحث می‌کند (9)، اما تدوین و صورت‌بندی نقش فراشناخت در اختلالات روان‌شناختی، اعتبارخود را از مدل پردازش اطلاعات به دست آورده که توسط Wells و Matthews ارائه گردید. مطابق با این دیدگاه، همبستگی مثبتی بین باورهای فراشناختی منفی، مثبت و شاخصهای هیجانی مشخص شده است (11).Dannahy و Stopa(12) در مطالعه‌ای به تفاوت‌هایی در فراشناخت دانشجویان دارای اضطراب اجتماعی بالا و پایین دست یافتند. فاکتورهای شخصیتی در مستعدساختن ابتلا به افسردگی و اضطراب در افراد نقش عمده‌ای را بازی می‌کنند (13). الگوی پنج عاملی شخصیت برای محققان علاقه‌مند به شناسایی تفاوت‌های فردی زیربنایی در شخصیت، به‌مثابه یک کشف بنیادی است (14). این الگو از طریق مطالعات بسیاری که با استفاده از تحلیل عاملی و با محوریت صفات شخصیت انجام شده، به دست آمده است (15)، و مورد علاقه بسیاری از محققان قرار گرفته که در حمایت از آن نیز تحقیقات متعددی صورت گرفته است (16). بسیاری از محققان معتقدند این از ویژگی‌ها جهان شمول است (17)، اما هنوز به‌صورت جهانی پذیرفته نشده است (18). با این وجود، الگوی 5 عاملی شخصیت (روان‌رنجوری (Neuroticism)، برونگرایی (Extraversion)، تجربه‌پذیری (Openness to Experience)، وظیفه‌شناسی (Agreeableness)، باوجدان بودن (Conscientiousness)همراه با پشتوانه‌های نظری، تجربی و پژوهشی از معتبرترین و مشهورترین الگوهای شخصیت محسوب میگردد (19).
Stemberger و همکاران به نقل از Kimbrel (20)، گزارش کردندافراد دارای هراس اجتماعی فراگیر و خاص
(Generalized and Speciffic Social Phobia) در مقایسه با گروه کنترل در روان‌رنجوری نمره بالا کسب کرده، ولی گروه‌های هراس اجتماعی فراگیر، در مقایسه با گروه هراس اجتماعی خاص و کنترل، در برونگرایی نمره پایین میآورند. بین روان‌رنجوری با اختلالات اضطرابی، خوردن واختلالات خُلقی همبستگی مثبتی وجود دارد که با حساسیت بالا به دیگران، خودآگاهی پایین و مدیریت پایین در موقعیت‌های اجتماعی منطبق است (21).Lucas و Fujitaهمبستگی متوسطی بین برونگرایی و عاطفه مثبت به دست آوردند (22). بنابراین با توجه به اهمیت هراس اجتماعی و تأثیر آن در اختلال‌های روانی و رفتاری، پژوهش حاضر با هدف تعیین سهم ویژگی‌های شخصیتی و مؤلفه‌های فراشناختی در پیش‌بینی هراس اجتماعی صورت گرفت.
روش بررسی
پژوهش حاضر به روش توصیفی از نوع همبستگی انجام شد. جامعه آماری را تمامی دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، دانشگاه تبریز و پیام نور به تعداد 18 هزار نفر تشکیل می‌دادند که از میان آن‌ها، 300 دانشجو با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای براساس جدول نمونه‌گیری مورگان انتخاب و مورد آزمون قرار گرفتند. پس از انتخاب آزمودنی‌ها، مقیاس فرم کوتاه پرسشنامه فراشناخت فرم کوتاه پرسشنامه NEO-PIRو پرسشنامه هراس اجتماعی Canorاجرا گردید. به‌منظور رعایت اخلاق پژوهش و حقوق آزمودنی‌ها، هم به‌صورت شفاهی (پیش از اجرا) و هم کتبی (ذکرشده در بخش نخست پرسشنامه) به آزمودنی‌ها اطمینان داده شد که اطلاعات آن‌ها محرمانه باقی خواهد ماند. تعداد 31 آزمودنی به دلیل پاسخ ناقص به پرسشنامه‌ها از مطالعه حذف شدند و بدین ترتیب نمونه نهایی به 269 دانشجوی دختر و پسر تقلیل یافت. با توجه به حضور دانشجویان حاضر در مطالعه از دو جنس،و اینکه تعداد دانشجوی دختر و پسر از نظر تعداد در دانشگاه متفاوت بودند، از روش طبقه‌ای استفاده شد. از سویی، به کمک روش تعدیل (طبق جدول مورگان)، تعداد کمتر از 384 نفر، در نظر گرفته شد.
ابزار گردآوری به شرح زیر بود:
1- فرم کوتاه پرسشنامه فراشناخت: این فرم کوتاه پرسشنامه فراشناخت (23) به‌منظور سنجش باورهای فراشناختی مجدداً تجدیدنظر شده است. این پرسشنامه 30 آیتم دارد و هر آزمودنی به آیتمها به‌صورت موافق نیستم، تاحدودی موافقم، بهطور متوسط موافقم و خیلی موافقم پاسخ می‌دهد. به این گزینه‌ها به ترتیب نمرات 1، 2 ،3، 4 تعلق می‌گیرد. فرم کوتاه پرسشنامه فراشناخت 5 مؤلفه شامل: اعتمادشناختی، باورهای مثبت در مورد نگرانی، خودآگاهی شناختی، باورهای منفی در مورد کنترل‌ناپذیری افکار، خطر و باورهایی در مورد نیاز به افکار کنترل را می‌سنجد. ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه فراشناخت (بعدازیک‌ماه) 73% محاسبه گردید. به‌منظورارزیابی روایی ملاکی، ضریب همبستگی فرم کوتاه پرسشنامه فراشناخت با پرسشنامه اضطراب صفت - حالت اسپیلبرگر (53/0=r)، پرسشنامه نگرانی حالت Penn (54/0=r) و پرسشنامه احساس وسواس فکری عملی Padua (49/0=r) به دست آمد که در سطح (01/0>p) معنی‌دار بود. در تحقیق حاضر پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ 74/0 محاسبه گردید که نشان‌دهنده پایایی بالا بود.
2- فرم کوتاه پرسشنامه شخصیتی NEO-PIR: این مقیاس یک آزمون 60 سؤالی است که پنج عامل اصلی شخصیت، نوروتیزم، برونگرایی، گشودگی در مقابل تجربه،توافق‌پذیری و باوجدان بودن را می سنجد و سه سؤال پایایی اعتبار اجرای آزمون را تعیین می‌کند. این آزمون توسط Garousi Farshi در ایران هنجاریابی شده است (به نقل از 24). سؤالات این مقیاس بر روی طیف لیکرت پنج بخشی از صفر تا 4 نمره‌گذاری می‌شود و به هر عامل با داشتن 12 ماده، نمره‌ای از صفر تا 48 تعلق می‌گیرد. به‌منظور ارزیابی روایی ملاکی آزمون، از روش همبستگی بین دو فرم گزارش شخصی و فرم مشاهده‌گر استفاده شد که ضرایب حاصل بین 66/0-45/0 بود. جهت ارزیابی پایایی آزمون، از روش ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید که ضرایب حاصل بین 87/0-56/0 به دست آمد (24). در تحقیق حاضر به‌منظور ارزیابی پایایی آزمون، از روش ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که ضرایب حاصل بین 76/0-62/0 بود.
3- پرسشنامه هراس اجتماعی: این مقیاس نخستین‌بار توسط Canor و همکاران به نقل از Abdi (25) به‌منظور ارزیابی اضطراب اجتماعی یا هراس اجتماعی تهیه گردید. این پرسشنامه یک مقیاس خودسنجی 17 ماده‌ای است که دارای سه مقیاس فرعی ترس (6 ماده)، اجتناب (7 ماده) و ناراحتی فیزیولوژیکی (4 ماده) می‌باشد. هر سؤال براساس مقیاس پنج‌درجه‌ای لیکرت (صفر= به‌هیچ‌وجه، یک= کم، دو= تا اندازه‌ای، سه= خیلی زیاد و چهار= بی‌نهایت) درجه‌بندی می‌شود. پایایی این پرسشنامه به روش بازآزمایی در گروه‌هایی با تشخیص اختلال هراس اجتماعی بین 89/0- 78/0 به دست آمد (25). همسانی درونی یا ضریب آلفا در گروهی از افراد بهنجار برای کل مقیاس، برابر 94/0 و برای مقیاس‌های فرعی ترس 89/0، برای اجتناب 91/0 و برای مقیاس فرعی فیزیولوژیکی معادل 80/0 گزارش شده است (25). در تحقیق حاضر نیز به‌منظور ارزیابی پایایی آزمون از روش ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید که نتیجه به‌دست‌آمده، 81/0 بود.
در تحقیق حاضر جهت بررسی داده‌ها از نرم‌افزارSPSS نسخه 18، روش همبستگی (برای مشخص کردن ارتباط اولیه بین متغیرهای ملاک و پیش‌بین) و در گام بعدی از روش رگرسیون (برای مشخص کردن توان پیش‌بینی متغیرهای پیش‌بین) استفاده شد.
یافته‌ها
در این مطالعه، آزمودنی‌ها به تفکیک جنسیت، 164 دختر (با میانگین سنی 87/1±23/21)و 105 پسر (با میانگین سنی 11/2±18/22) بودند.
قبل از بررسی سهم متغیرهای پیش‌بین هراس اجتماعی در مدل رگرسیون، همبستگی ساده متغیرها بررسی گردید. از بین مؤلفه‌های فراشناخت، باورهای مثبت در مورد نگرانی با هراس اجتماعی، همبستگی منفی ومعنی‌داری داشت. همچنین بین فراشناخت با هراس اجتماعی رابطه مثبت و معنی‌داری مشاهده گردید. از بین ویژگی‌های شخصیتی، روان‌رنجوری با هراس اجتماعی همبستگی مثبت و معنی‌داری داشت، اما بین برونگرایی و با وجدان بودن(وظیفه‌شناسی) با هراس اجتماعی، همبستگی منفی و معنی‌دار بود. همچنین مؤلفه‌های اعتمادشناختی با برونگرایی همبستگی منفی، باور مثبت در مورد نگرانی با روان‌رنجوری همبستگی منفی، باوجدان‌بودن و برونگرایی، همبستگی مثبت و باورهایی در مورد نیاز به کنترل افکار با انعطاف‌پذیری، همبستگی مثبت و معنی‌داری داشتند. بین فراشناخت و زیرمؤلفه‌ها با هراس اجتماعی نیز همبستگی منفی و معنی‌داری مشاهده گردید؛ البته بایدتوجه کرد ضرایب زیر 5/0 بوده و معنی‌داری دراین سطح ضعیف تلقی می‌شود (جدول شماره 1).
جدول شماره 1: همبستگی ساده مؤلفه‌های فراشناخت و ویژگی‌های پنج عاملی شخصیت با هراس اجتماعی
|
مؤلفه‌ها
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
| هراس اجتماعی |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| اعتماد شناختی |
*13/0- |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| باور مثبت در موردنگرانی |
**50/0- |
05/0- |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
| خودآگاهی شناختی |
*14/0-
|
04/0 |
08/0 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
| باور منفی کنترل‌ناپذیری |
*11/0-
|
**25/0 |
08/0- |
**22/0 |
1 |
|
|
|
|
|
|
| باورهایی در مورد نیاز به کنترل |
*12/0-
|
**26/0 |
02/0- |
10/0 |
**36/0 |
1 |
|
|
|
|
|
| روان‌رنجوری |
**48/0
|
13/0* |
**22/0- |
05/0- |
104/0 |
003/0 |
1 |
|
|
|
|
| برونگرایی |
**44/0- |
**21/0- |
**24/0 |
01/0 |
01/0 |
03/0- |
**26/0- |
1 |
|
|
|
| انعطاف‌پذیری |
01/0
|
09/0 |
07/0 |
05/0 |
03/0 |
*16/0 |
06/0 |
14/0- |
1 |
|
|
| دلپذیر بودن |
09/0-
|
00/0 |
01/0 |
05/0 |
12/0 |
10/0 |
04/0 |
12/0 |
**33/0 |
1 |
|
| باوجدان بودن |
**27/0- |
05/0 |
**20/0 |
02/0 |
07/0- |
002/0 |
**24/0- |
12/0 |
**41/0 |
**49/0 |
1 |
**معنی‌داری در سطح01/0>p
*معنی‌داری در سطح05/0>p
از تحلیل رگرسیون همزمان به‌منظور بررسی اینکه کدام متغیرهای شخصیتی و فراشناختی، پیش‌بینی‌کننده هراس اجتماعی است استفاده گردید. قبل از انجام تحلیل در بررسی پیش‌فرض استفاده از رگرسیون چندگانه، برای سنجش استقلال متغیرهای پیش‌بین، فرض هم‌خطی بودن چندگانه بررسی شد. شاخص تحمل متغیرها (85/0) در دامنه 96/0-72/0 و شاخص عامل تورم واریانس (35/1) در دامنه 43/1-22/1 قرار داشت؛ از این‌رو می توان پذیرفت که متغیرهای پیش‌بین از یکدیگر مستقل بوده و هم‌خطی بودن چندگانه اتفاق نیفتاده است. همچنین نمودار طبیعی نشان داد انحراف از طبیعی‌بودن رخ نداده است.
همبستگی چندگانه برای مدل رگرسیون فوق برابر 57/0=R بود که مجذور آن (ضریب تبیین) برابر 32/0=2R و ضریب تبیین تصحیح‌شده نیز برابر 30/0 به دست آمد. به عبارت دیگر، 30/0 تغییرات هراس اجتماعی به‌وسیله ویژگی‌های شخصیت (روان‌رنجوی و برونگرایی) و مؤلفه‌های فراشناخت تبیین می‌شود. همچنین ویژگی‌های شخصیتی باوجدان بودن، دلپذیربودن وانعطاف‌پذیری، سهم معنی داری در پیش‌بینی هراس اجتماعی نداشتند (جدول شماره 2).
جدول شماره 2: تحلیل رگرسیون برای پیش‌بینی هراس اجتماعی از طریق فراشناخت بدکارکردی و ویژگی‌های شخصیتی
| متغیر |
شاخص |
| B |
β |
t |
p |
R |
2 R |
2 R∆ |
E .S |
F |
p |
|
|
| مدل |
|
|
|
|
57/0 |
32/0 |
30/0 |
27/8 |
50/25 |
001/0 |
|
|
| اعتمادشناختی |
27/1- |
27/0- |
88/3- |
001/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
| باورمثبت در مورد نگرانی |
06/2- |
70/0- |
16/10- |
001/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
| خودآگاهی شناختی |
07/0- |
44/0- |
76/6- |
001/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
| باورمنفی کنترل‌ناپذیری |
67/1- |
47/0- |
60/5- |
001/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
| نیاز به افکارکنترل |
85/1- |
44/0- |
18/5- |
001/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
| روان‌رنجوری |
62/0 |
22/0 |
95/3 |
001/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
| برونگرایی |
39/0- |
11/0- |
08/2- |
038/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
| انعطاف‌پذیری |
03/0 |
01/0 |
189/0 |
85/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
| دلپذیر بودن |
03/0- |
01/0- |
22/0- |
82/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
| باوجدان بودن |
06/0- |
02/0- |
46/0- |
64/0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
بحث
نتایج پژوهش حاضر نشان داد از بین ویژگی‌های شخصیتی، متغیرهای روان‌رنجوری به‌صورت مثبت و برونگرایی به‌صورت منفی، هراس اجتماعی را بهطور معنی‌داری پیش‌بینی می‌کنند. این یافته‌ها با نتایج Vertue (26)، امیرنیا (27) و حق‌شناس(28) همخوانی داشت. تیپ شخصیتی برونگرایی درمقابل درونگرایی، توسط Eysenck مطرح شد که از نظر وی تفاوت‌های واضحی بین درونگراها و برونگراها وجود داشت. نمونه‌های بارز برونگراها کسانی هستند که مردم‌آمیز بوده و دوستان بسیاری دارند، هوش هیجانی بالایی داشته و حرکت و کار را بیشتر دوست دارند، اعتماد به‌نفس بالایی دارند، حاضر جواب هستند و زندگی پرتحرکی دارند (29). با تعریفی که از برونگرایی ارائه شد به‌راحتی می‌توان به‌علت رابطه منفی برونگرایی و هراس اجتماعی پی برد. افراد مبتلا به هراس اجتماعی، ترس شدید و مستمری از موقعیت‌های اجتماعی یا عملکردی خود دارند؛ درحالی‌که افراد برونگرا کاملاً از این شرایط استقبال می‌کنند. عامل دیگری که افراد مبتلا به هراس اجتماعی را دچار تفسیر اشتباه رویدادهای محیطی می‌کند این مسئله است که از اعتماد به‌نفس پایینی برخوردارند و در مقابل افراد برونگرا دارای اعتماد به‌نفس بالایی بوده و برعکس افراد مبتلا به هراس اجتماعی، از مردم‌آمیزی و در کنار مردم بودن لذت می‌برند؛ البته این مسئله را هم نمی‌توان نادیده گرفت که احتمالاً هراس اجتماعی باعث میگردد افراد به مرور زمان در صفت برونگرایی تنزل کنند و شاید بهترین تبین این باشد که هر دو مسئله برهم تأثیرگذارند؛ به این مفهوم که هراس اجتماعی باعث تنزل برونگرایی می‌شود و تنزل برونگرایی نیز هراس اجتماعی را مزمن‌تر می‌کند. دیگر مؤلفه شخصیتی که در این پژوهش با هراس اجتماعی ارتباط دارد روان‌رنجوری است. عقاید متعددی در زمینه رابطه روان‌رنجوری با اضطراب و افسردگی وجود دارد؛ برای مثال روان‌رنجوری می‌تواند به سوگیری‌های منفی در توجه و حافظه منجر گردد (13) و سوگیری‌های شناختی (نظیر باورها و انتظارات منفی، سوگیری‌های توجه و حافظه به اطلاعات اجتماعی تهدیدبرانگیز)، نقش عمده‌ای را در نگهداری اضطراب اجتماعی بازی می‌کنند (30). همچنین شواهد نشان می‌دهند روان‌رنجوری با نشخوار ذهنی رابطه دارد (31)، همچنین برخی اظهار می‌دارند ممکن است سبک پاسخی نشخوارگرانه یک ویژگی شناختی افراد روان‌رنجور باشد (32).Muris و همکاران نشان دادند نشخوار ذهنی به‌عنوان میانجی بین روان‌رنجوری واضطراب عمل می‌کند (30). با توجه به مطالب ارائه‌شده، باید این مطلب را نیز مطرح کرد که بین خصوصیات شخصیتی و هراس اجتماعی افراد ارتباطی تنیده شده است که هر دو می‌توانند بر دیگری تاثیرگذار باشند؛ بدین‌معنی‌که خصوصیات شخصیتی برگرفته از افکار و هیجانات فرد، می‌تواند بر تجربه هراس فرد اثر بگذارد و میزان اضطراب افراد نیز با تأثیرگذاری که بر انتظارات، نگرش‌ها و یادگیری‌های افراد دارد در شکل‌گیری و رشد گونه‌ای از شخصیت دخیل است. از سوی دیگر، در این مطالعه از باورهای فراشناختی به‌عنوان متغیر پیش‌بین برای هراس اجتماعی استفاده شد. نتایج پژوهش حاضر نشان‌دهنده این مطلب است که بین مؤلفه‌های باور مثبت، اعتمادشناختی، خودآگاهی شناختی، نیاز به افکار کنترل و باور منفی کنترل‌ناپذیری، رابطه‌ای منفی وجود دارد و در کل بین باورهای فراشناخت و هراس اجتماعی، رابطه منفی است، این یافته‌ها با نتایج Chen و همکاران (33)،Foa و همکاران (34)، Higa و Daliden (35) همخوانی داشت. علاوه بر تحقیقات مطرح‌شده، این نتایج با تئوری‌های شناختی در مورد اضطراب و هراس همسو بود و چنانکه قبلاً نیز گفته شد همه نظریه‌های شناختی به نقش پردازش سوگیرانه اطلاعات به‌عنوان عامل مهم در ایجاد و حفظ اختلال هراس اجتماعی اشاره کرده‌اند (5)؛ بنابراین می‌توان گفت با توجه به اینکه افراد دارای اختلال در فراشناخت نمی‌توانند رویدادهای محیطی را به‌خوبی و با دقت تعبیر و تفسیر کنند؛ لذا فرضیه‌های اشتباهی در مورد خود و محیط اجتماعی ارائه می‌دهند و همین تفسیر غلط از محیط باعث میگردد تا این افراد، محیط را به‌صورت افراطی متخاصم و منتقد در نظر بگیرند که این نگرش باعث ایجاد اضطراب در سطح کلی زندگی آنان می‌شود. تحقیقات متعدد نشان داده‌اند اضطراب یکی از مؤلفه‌های اساسی هراس اجتماعی است (36). Spada و همکاران (37) در تحقیقی نشان دادند اختلال در مؤلفه‌های فراشناخت، یکی از علل مهم به‌وجودآورنده اضطراب است، همچنین در تحقیق دیگری مشخص گردید مؤلفه‌های فراشناختی با هراس اجتماعی، ارتباط معنی‌داری دارد (38).
این پژوهش دارای محدودیت‌هایی بود؛ ازجمله اینکه روی افراد بهنجار و روی دانشجویان که قشر خاصی از جامعه می‌باشند انجام شد، همچنین ضرایب همبستگی در این پژوهش زیر 5/0 به دست آمد که معنی‌داری دراین سطح ضعیف تلقی می‌شود؛ لذا این محدودیت‌ها مسئله تعمیم‌پذیری نتایج را منوط به دقت فراوان می‌کند و پیشنهاد میگردد در تحقیقات آتی از نمونه‌های شناخته‌تر جامعه استفاده شود.
نتیجه‌گیری
به‌طورکلی نتایج این تحقیق نشان داد باورهای فراشناخت و ویژگی‌های شخصیت می‌توانند به‌خوبی هراس اجتماعی را پیش‌بینی کنند، لذا با توجه به نتایج پژوهش می‌توان نتیجه گرفت افراد دچار هراس اجتماعی دارای ویژگی‌های شخصیتی روان‌رنجور و باورهای فراشناختی بدکارکردی هستند که این نکته می‌تواند راهنمای خوبی برای روانشناسان و مشاوران در تعامل و درمان افراد مبتلا به هراس اجتماعی باشد.
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
