دوره 16، شماره 11 - ( بهمن 1401 )
جلد 16 شماره 11 صفحات 941-928 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Hosseinchi M, Najafi G. Protective Effects of Hydroalcoholic Extract of Achillea Millefolium on In-vitro Fertilization in Streptozotocin-Induced Diabetic Male Mice. Qom Univ Med Sci J 2023; 16 (11) :928-941
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3593-fa.html
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3593-fa.html
حسینچی محمدرضا، نجفی غلامرضا. اثرات محافظتی عصاره هیدروالکلی بومادران بر توان باروری برونتنی در موشهای سوری نر دیابتیشده با استرپتوزوسین. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1401; 16 (11) :928-941
1- گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران. ، dvm_06@yahoo.com
2- گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.
2- گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.
متن کامل [PDF 5759 kb]
(254 دریافت)
| چکیده (HTML) (866 مشاهده)
متن کامل: (187 مشاهده)
مقدمه
دیابت یکی از شایعترین بیماریهای غدد درونریز بدن است که اثرات مخربی بر عملکرد جنسی مردان و زنان داشته است. این بیماری با ایجاد تغییرات در تعداد اسپرمها، قدرت حرکت اسپرمها، رشد فولیکولی، بلوغ اووسیت، کاهش و یا عدم تخمکگذاری باعث اختلال در عملکرد بیضهها و تخمدانها میشود. این تغییرات ناشی از ایجاد اختلال در محور هیپوتالاموسی-هیپوفیزی، بیضه و تخمدان میباشد؛ درنتیجه آن میزان هورمونهای جنسی کاهش مییابد و به دنبال آن اختلال در روند تولید سلوهای جنسی و باروری اتفاق میافتد. امروزه بهطور کامل ثابت شده است که درصورتیکه دیابت بهطور قطعی درمان نشود، عملکرد دستگاه تناسلی را تحتتأثیر قرار میدهد که این امر موجب اختلال دستگاه تناسلی و فعالیتهای جنسی با درجات مختلف در بیماران میشود [1، 2].
سابقه درمان بیماریها با گیاهان دارویی به گذشتههای خیلی دور برمیگردد. استفاده از گیاهان دارویی بهمنظور درمان، سابقه طولانی در تاریخ زندگی انسان دارا میباشد.گیاه بومادران با نام علمی متعلق به راسته آستراسه و تیره کاسنی است و معمولاً سرشاخههای گلدار این گیاه مورد استفاده قرار میگیرد. این قسمت از گیاه دارای طعمی تلخ و بوی قوی میباشد. در طب سنتی و مدرن استفادههای گوناگونی برای گیاه بومادران بیان شده است که از این جمله میتوان به استفاده کلینیکی این گیاه در توقف و تخریب سلولهای سرطانی اشاره کرد. تاکنون بیش از 100 ترکیب بیولوژیک فعال در این گیاه شناسایی شده است که مهمترین آنها شامل روغنهای فرار، ترکیبات پلی فنلی، انواع فلاونوئیدها، سسکوییترپن، لاکتون، بتایین، ترکیبات استیلن، رزین، تانن، آشیلین، فسفات، نیترات، نمکهای پتاسیم و اسیدهای آلی میباشند [3، 4].
این گیاه ویژگی ضدآپوپتوزی دارد و فعالیتهای آنتی اکسیدانی آن نتیجه عملکرد ترکیبات فنلی و فلاونوئیدهای آن است. در مطالعات قبلی، مؤثر بودن عصاره گل بومادران در درمان و توقف فعالیت سلولهای سرطانی، خاصیت ضدادم و ضدالتهابی آن به ترکیب سسکوییترپنهای موجود در این گیاه نسبت داده شده است [5، 6]. مطالعات قبلی انجامشده در مورد تأثیر این گیاه بر روی سیستم تولیدمثلی، نتایج ضد و نقیضی در دسترس قرار میدهد، بهطوریکه در یک مطالعه مشخص شده است که عصاره هیدرالکلی گیاه بومادران میتواند موجب افزایش کیفیت اسپرم در رتهای تحت تیمار با نیکوتین باشد. این خاصیت به دارا بودن ویژگیهای آنتیاکسیدانی قابلملاحظه این گیاه نسبت داده میشود [7]. باوجوداین، مطالعات دیگری نیز وجود دارند که نشان میدهند عصاره گل بومادران دارای اثر آنتیاسپرماتوژنیک میباشد [8، 9]. بنابراین در این مطالعه اثرات عصاره هیدروالکلی گل بومادران در 3 دُز مختلف بر روی تغیییرات پارامترهای اسپرمی و توان باروری درونتنی (که شاخصهای مهمی برای باروری جنس نر هستند و میتواند اطلاعات مفیدی در ارتباط با پتانسیل باروری حیوانات ارائه دهند) در موشهای دیابتی بررسی شد.
روش بررسی
حیوانات مورد مطالعه
دراین مطالعه تجربی، تعداد 40 قطعه موش سوری نر بالغ با متوسط وزن 5±30 گرم در خانه حیوانات آزمایشگاهی دانشگاه ارومیه تحت شرایط 12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی در دمای 2±21 نگهداری شدند. غذای آنها ترکیبی از گندم، ذرت و پلیت بوده و آب بهصورت آزاد در اختیار آنها قرار داده شد. در این مطالعه موشها بهطور تصادفی به 4 گروه 8 تایی به شرح زیر تقسیم شدند:
گروه کنترل
در این گروه، موشها سرم فیزیولوژی را به میزان 0/2 میلیلیتر بهصورت خوراکی بهمدت 30 روز دریافت کردند.
گروه دیابتی
در این گروه موشها توسط استرپتوزوتوسین با دُز 45 میلیگرم میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن با تزریق داخل صفاقی دیابتی شدند.
گروه دیابتی+بومادران دُز پایین (37/5)
در این گروه موشهای دیابتی، بومادران را با دُز 37/5 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بهصورت خوراکی از طریق گاواژ بهمدت 30 روز دریافت کردند.
گروه دیابتی+بومادران دُز متوسط (70)
در این گروه موشهای دیابتی، بومادران را با دُز70 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بهصورت خوراکی از طریق گاواژ بهمدت 30 روز دریافت کردند.
گروه دیابتی+بومادران دُز بالا (150)
در این گروه، موشهای دیابتی، بومادران را با دُز150 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بهصورت خوراکی از طریق گاواژ بهمدت 30 روز دریافت کردند.
نمونهبرداری از موشها در روز 30 بعد از تیمار صورت گرفت. دیابتی کردن موشها با تزریق داخل صفاقی 45 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن استرپتوزوتوسین حلشده در بافر سیترات انجام شد. سنجش میزان قندخون برای تشخیص موشهای دیابتی، 72 ساعت بعد از تزریق استرپتوزوتوسین و با استفاده از خونگیری از سیاهرگ دمی، به کمک کیت گلوکومتر انجام شد. حیوانات دارای قندخون بیش از 300 میلیگرم در هر دسیلیتر بهعنوان موش دیابتی درنظر گرفته شدند.
تهیه عصاره هیدروالکلی بومادران
بعد از تهیه گلهای این گیاه و تأییدیه آن توسط دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه، گلهای این گیاه خشک و سپس آسیاب شدند. پودر حاصل در داخل بشری حاوی محلول الکل و آب بهترتیب با نسبت 70 به 30 با دمای 70 درجه سانتیگراد (10 گرم پودر بومادران در 100 میلی لیتر محلول الکل و آب) بهمدت 40 دقیقه و 3 مرتبه (بر روی هیتر مغناطیستی) قرار داده شد. بعد از فیلتر کردن، مایع بهدستآمده درشرایط خلأ با دمای 56 درجه سانتیگراد تغلیظ شد تا به 12/1 حجم اولیه برسد. عصاره بهدستآمده در دمای 20- درجه سانتیگراد نگهداری و در مواقع مصرف با آب مقطر رقیق شد و مورد استفاده قرار گرفت [10].
روش اخذ اسپرم
ابتدا موشها در گروههای مختلف آزمایشی با استفاده از کتامین و زایلازین بیهوش و سپس بهروش جابهجایی مهرههای گردنی آسانکشی شدند. بعد از بازگشایی محوطه شکمی، دم اپیدیدیم برداشته و در داخل یک میلیلیتر محیط کشت HTF حاوی 4 میلیگرم آلبومین سرم گاوی به داخل انکوباتور Co2 5 درصد با درجه حرارت 37 درجه سانتیگراد بهمدت 30 دقیقه منتقل شد تا اسپرمهای موجود در دم اپیدیدیم وارد محیط کشت شوند. بعد از گذشت 30 دقیقه دم اپیدیدیم را از محیط کشت خارج شد و از اسپرمهای موجود در محیط کشت برای ارزیابی پارامترهای اسپرمی استفاده شد. سپس محیط کشت حاوی اسپرم بهمدت 60 دقیقه در داخل انکوباتور Co2 جهت ظرفیتیابی اسپرمها و اضافه کردن اسپرم به قطره لقاح حاوی اوسیتهای اخذشده قرار داده شد.
ارزیابی تعداد کل اسپرمها
جهت ارزیابی تعداد کل اسپرمها، ابتدا رقت 1 به 20 از اسپرمهای بهدستآمده از دم اپیدیدیم (5 میکرولیتر اسپرم موجود در محیط کشت با 95 میکرولیتر رقیقکننده) تهیه شد. سپس 10 میکرولیتر از رقت تهیهشده که کاملاً مخلوط شده بود، به لام هموسیتومتر انتقال داده شد. با استفاده از فرمول شماره 1 تعداد اسپرم در هر میلیلیتر از محیط کشت بهدست آمد.
1. تعداد اسپرم در هر میلیلیتر از محیط کشت=عکس رقت ×50000×تعداد اسپرم در 5 خانه
ارزیابی درصد اسپرمهای زنده
با استفاده از رنگآمیزی ائوزین-نگروزین اسپرمهای زنده و مرده مورد بررسی قرار گرفتند. در این رنگآمیزی، اسپرمهای زنده رنگ ائوزین را به خود نمیگیرند. درنتیجه در زیر میکروسکوپ سر اسپرمها بیرنگ مشاهده میشود، اما اسپرمهای مرده رنگ ائوزین را به خود میگیرند و سر این اسپرمها به رنگ قرمز قابل مشاهده میباشد.
ارزیابی درصد اسپرمهای نابالغ
رنگآمیزی آنیلینبلو برای بررسی اسپرمهای بالغ و نابالغ مورد استفاده قرار گرفت. ابتدا از اسپرمهای موجود در محیط کشت اسمیر تهیه شد. سپس اسمیرها خشک و توسط محلول گلوتارآلدهید 3 درصد بهمدت نیم ساعت فیکس شدند. در ادامه، اسمیرها توسط رنگ آنیلینبلوی 5 درصد (با استفاده از اسید استیک 4 درصد) بهمدت 5 الی 8 دقیقه رنگآمیزی و درصد اسپرمهای بالغ با سر بیرنگ و اسپرمهای نابالغ با سر آبیرنگ به کمک میکروسکوپ نوری بهدست آمد [11].
ارزیابی اسپرمها با DNA آسیبدیده
جهت شناسایی اسپرمهای دارای کروماتین سالم و اسپرمهای دارای DNA آسیبدیده از رنگآمیزی آکریدین اورنج استفاده شد. این رنگآمیزی برای تفریق DNA سالم و دو رشتهای از DNA تکرشتهای مورد استفاده قرار میگیرد. در این رنگآمیزی اسپرمهای دارای DNA سالم در زیر میکروسکوپ فلورسنت به رنگ سبز و اسپرمها با DNA آسیبدیده به رنگ نارنجی تا قرمز مشاهده میشوند. برای این منظور اسمیرها ابتدا با استفاده از الکل متانول فیکس شدند. سپس لامها با استفاده از آکریدین اورنج رنگآمیزی شدند و در زیر میکروسکوپ فلورسنت مورد ارزیابی قرار گرفتند [12].
ارزیابی رشد جنینها و بررسی توان باروری درونتنی
تخمکگیری از موشهای سوری ماده
برای بهدست آوردن تخمک جهت بررسی توان باروری برونتنی، ابتدا به موشهای سوری ماده بالغ با سن 8 هفته با وزن متوسط 5±30 گرم، 10 واحد بینالمللی هورمون گنادوتروپین سرم مادیان آبستن بهصورت داخل صفاقی و بعد از گذشت 48 ساعت از تزریق هورمون PMSG، هورمون گنادوتروپین کوریون انسان به میزان 10 واحد بینالمللی بهصورت داخل صفاقی تزریق شد. 12 ساعت بعد از تزریق HCG، تخمکگیری از موشهای سوری بهروش دیسکت کردن (با استفاده از یک سرنگ انسولینی با سر سوزن گیج 27 ناحیه آمپول را پاره کرده تا اووسیتها وارد محیط کشت شوند) از ناحیه آمپول اویداکت صورت گرفت. تخمکهای بهدستآمده در داخل یک قطره لقاح 500 میکرولیتری از محیط کشت HTF قرار داده شدند. در ادامه 1 میلیون اسپرم که قبلاً به توانایی رسیدهاند به ازای هر میلیلیتر از محیط کشت (قطره لقاح) برای باروری اووسیتها به قطره لقاح اضافه شد. بعد از 6 ساعت و با مشاهده 2 پیشهسته، درصد لقاح محاسبه شد. همچنین درصد تشکیل جنینهای دو سلولی بعد از گذشت 24 ساعت و بلاستوسیستها در روز 4 الی 5 بعد از لقاح مورد ارزیابی قرار گرفت [13].
تحلیل آماری
دادههای حاصله با نسخه 21 نرمافزار SPSS و آزمون آنووای یکطرفه و تست تعقیبی توکی تجزیهوتحلیل شدند و نتایج بهصورت میانگین±انحرافمعیار بیان شدند. مقادیر در سطح (05/0˂(M±SE)) ازنظر آماری معنادار درنظر گرفته شدند.
یافتهها
ارزیابی تعداد اسپرم
مشخص شد در گروه دیابتی، تعداد اسپرم کاهش معناداری در مقایسه با گروه کنترل داشت. در گروههای دیابتی+بومادران در هر 3 دُز پایین، متوسط و بالا، افزایش در تعداد اسپرمها در مقایسه با گروه دیابتی قابل مشاهده است که این افزایش در تعداد اسپرمها فقط در گروه دُز متوسط و بالا اختلاف معناداری (05/0˂P) را در مقایسه با گروه دیابتی نشان داد. اختلاف معناداری مابین گروههای دیابتی+بومادران وجود نداشت
(05/P≥0). میانگین تعداد اسپرمها در گروههای مختلف در تصویر شماره 1 آمده است.
ارزیابی درصد اسپرمهای زنده
نتایج حاصله در تصویر شماره 1 نشان میدهد درصد اسپرمهای زنده در گروه دیابتی کاهش یافته است و این کاهش در مقایسه با گروه کنترل اختلاف معناداری را نشان میدهد (05/0˂P). در گروههای دیابتی+بومادران فقط در دُز بالا افزایش در درصد اسپرمهای زنده اختلاف معناداری را در مقایسه با گروه دیابتی نشان میدهد (05/0˂P) (تصویر شماره 2).
درصد اسپرمهای نابالغ
در رنگآمیزی آنیلینبلو مشخص شد درصد اسپرم های نابالغ درگروه دیابتی افزایش معناداری در مقایسه با گروه کنترل دارد (05/0˂P). در هر 3 گروه دیابتی+بومادران کاهش در درصد اسپرمهای نابالغ دیده میشود، اما هیچ اختلاف معناداری در کاهش درصد اسپرم های نابالغ در مقایسه با گروه دیابتی مشاهده نمیشود (05/P≥0). میانگین درصد اسپرمهای نابالغ در گروههای مختلف در تصویر شماره 1 آورده شده است (تصویر شماره 3).
ارزیابی کیفیت DNA اسپرمها
در رنگآمیزی آکریدین اورنج مشخص شد که در گروه دیابتی، افزایش درصد اسپرمها با DNA آسیبدیده وجود دارد و اختلاف معناداری را در مقایسه با گروه کنترل دارد (05/0˂P)، اما در گروههای دیابتی+بومادران، در هر 3 دُز کاهش در میزان اسپرمهای با DNA آسیبدیده وجود دارد و این کاهش اختلاف معناداری را در مقایسه با گروه دیابتی نشان میدهد (تصویر شماره 1) (05/0˂P).
ارزیابی درصد لقاح و رشد جنینها
نتایج این تحقیق (جدول شماره 1) نشان داد که میزان درصد لقاح، درصد جنینهای دوسلولی و بلاستوسیستها و همچنین درصد جنینهای هچشده در گروه موشهای دیابتی کاهش یافته است و در مقایسه با گروه کنترل اختلاف معناداری را نشان میدهد (05/0˂P). در گروههای دیابتی دریافتکننده بومادران با وجود افزایش در پارامترهای مذکور در هر 3 دُز فقط در دُز بالا اختلاف معناداری در مقایسه با گروه دیابتی مشاهده شد (05/0˂P). همچنین هیچ اختلاف معناداری ما بین گروههای دیابتی+بومادران مشاهده نشد (05/0˂P) (تصویر شماره 4).
ارزیابی جنینهای متوقفشده
مشخص گردید درصد جنینهای متوقفشده در گروه دیابتی افزایش معناداری (05/0˂P) در مقایسه با گروه کنترل داشت، اما در گروههای دیابتی+بومادران در هر 3 د،ز کاهش در درصد جنینهای متوقفشده وجود داشت، اما هیچ اختلاف معناداری (05/P≥0) در مقایسه با گروه دیابتی نداشت (جدول شماره 1).
بحث
تحقیقات نشان داد که 2/13-17/3درصد زوجها در طول زندگی خود دچار ناباروری هستند. در این میان 50 درصد عوامل ناباروری در ارتباط با مردان میباشد. عوامل مختلفی در نابارور مردان دخیل است که بیشترین عامل مربوط به کیفیت اسپرمها میباشد [14]. دیابت نیز بهعنوان یکی از مهمترین علل ناباروری در زوجهای جوان میباشد که میتواند عوارض سوء خود را با ایجاد اختلالات تولیدمثلی در روند اسپرماتوژنز و فولیکوژنز اعمال کند. پژوهشها شیوع بیماری دیابت در افراد در سنین باروری در ایران را 7/7 درصد تخمین زدهاند که حدوداً 5/2 میلیون نفر را شامل میباشد. باتوجهبه اهمیت بیضهها در تولید اسپرم و تخمدان در ایجاد تخمک و اینکه ساختمان این اندامها تحتتأثیر دیابت قرار میگیرند. درنتیجه بیماری دیابت درنهایت میتواند موجب اختلال در باروری فرد شود.
دیابت میتواند با کاهش و یا متوقف کردن ترشح گنادوتروپینها موجب ایجاد اختلال در تولید اسپرم و یا تخمک شود. درنتیجه باعث مهار تولیدمثل شود. هورمونهای LH و FSH و همچنین هورمون تسستوسترون نقش فیزیولوژیک مهمی را در حفظ روند تخمکگذاری و تولید اسپرم برعهده دارند. افزایش سیستم استرس اکسیداتیو و کاهش سطوح آنتیاکسیدانها یکی دیگر از علل مهم مشکلات افراد مبتلا به بیماری دیابت است [15]. استرس اکسیداتیو، زمانی حاصل میشود که تعادل بین تشکیل محصولات مضر و سمی اکسیداسیون رادیکالهای آزاد و واکنشهای احیاکننده بههم خورده باشد [16]. استرس اکسیداتیو با تولید و افزایش گونههای فعال اکسیژن، بهعنوان یکی از علل اساسی پیشرفت مقاومت انسولین و ایجاد دیابت نوع 2 شناخته شده است [17]. آنتیاکسیدانها با ویژگیهای شیمیایی مختلف خود قادر هستند یکدیگر را در ویژگیهای آنتیاکسیدانی تقویت و دفاع آنتیاکسیدانی درون سلولی را از طریق القای آنزیمهای آنتیاکسیدانی ارتقا بخشند [18]. رادیکالهای آزاد تولیدشده در اثر دیابت یکی از دلایل مهم پایینبودن تعداد اسپرمها و افزایش درصد اسپرمهای غیرطبیعی و درنتیجه کاهش درصد لقاح و تولید جنین در شرایط آزمایشگاهی هستند. رادیکالهای آزاد اکسیژن میتوانند در توقف تقسیم میوزی تخمک و توقف جنینی و مرگ سلولی دخالت داشته باشند [19]. در یک مطالعه مشخص شد که افزایش پراکسیداسیون لیپیدها میتواند منجر به توقف رشد جنینهای دوسلولی در موش شود [20].
مطالعات فراوانی بر نقش غالب استرس اکسیداتیو درناباروری تأکید دارد که براساس نتایج حاصله در تحقیق حاضر، در گروه دیابتی تعداد اسپرم و درصد اسپرمهای زنده کاهش یافته؛ درحالیکه درصد اسپرمهای نابالغ و اسپرمها با DNA آسیبدیده افزایش یافته است. همچنین در موشهای دیابتی درصد لقاح و درصد جنینهای دوسلولی، بلاستوسیست و جنینهای هچشده کاهش یافته است. همچنین در گروه دیابتی درصد جنینهای متوقفشده افزایش یافته است. ازآنجاییکه استرس اکسیداتیو بهشدت با دیابت و عوارض آن در ارتباط است. بنابراین آنتیاکسیدانها میتوانند نقش مهمی در محافظت بدن در برابر بیماری دیابت ایفا کنند [21]. مطالعات قبلی انجامشده نشان میدهند که آنتیاکسیدانها میتوانند پارامترهای کیفی و کمی اسپرمها و تخمکها را بهبود بخشند. در حالت طبیعی، اثرات مخرب رادیکالهای آزاد بهوسیله سیستم آنتیاکسیدانی درونسلولی مانند گلوتاتیون، اسید آسکوربیک و آنزیمهایی مانند سوپراکسید دسموتاز، کاتالاز و گلوتاتیون پراکسیداز کنترل و مهار میشود [22].
بررسیهای قبلی، نقش آنتیاکسیدانها را در کاهش تولید گونههای فعال اکسیژن و بهبود توانایی تکامل جنین را مورد تأیید قرار دادهاند [23، 24]. همچنین برخی تحقیقات نشان دادهاند که غذاهای با خاصیت آنتیاکسیدانی، موجب بالا بردن کیفیت لقاح و افزایش بلوغ داخل آزمایشگاهی اووسیت میشوند [25]. تحقیقات قبلی صورتگرفته بر روی تأثیر عصاره بومادران نشان میدهد که این گیاه حاوی ترکیبات آنتیاکسیدان، ضدالتهاب و ضددرد میباشد. همچنین مشخص شد که گیاه بومادران بهعنوان منبع غنی تاننها در بیماریهای قلبی و همچنین در بیماریهای مربوط به سیستم عصبی بهعنوان درمان مورد استفاده قرار میگیرد [26، 27]. همچنین اثرات محافظتی بومادران بر روی زخمهای معده ناشی از رادیکالهای آزاد بهعلت دارا بودن خاصیت آنتیاکسیدانی، مورد تأیید قرار گرفته است [28]. مطالعات نشان داده است که بومادران بهعلت دارا بودن ترکیبات فلاونوئیدی، باعث کاهش اثرات مخرب رادیکالهای آزاد اکیسژن در گلبولهای قرمز و سفید انسان میشود [29]. در یک مطالعه مشخص شد که عصاره آبی بومادران در رتها در دُز بالا میتواند اثرات سویی بر روی روند اسپرماتوژنز بگذارد و باعث افزایش تولید اسپرمهای غیرطبیعی شود. بنابراین در مطالعه حاضر از حداقل دُز مورد استفاده در رفرانسها استفاده شده است [30].
نتیجهگیری
در مطالعه حاضر مشخص شد که عصاره بومادران باعث افزایش تعداد اسپرم، کاهش درصد اسپرمهای نابالغ و اسپرمها با کروماتین آسیبدیده میشود. همچنین عصاره بومادران بر روی روند رشد جنینها اثر مثبت دارد و باعث افزایش درصد لقاح، جنینهای دو سلولی و جنینهای مرحله بلاستوسیست شده است. در این تحقیق معلوم شد که عصاره بومادران دارای اثر محافظتی بر روی پارامترهای اسپرمها و جنینها میباشد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
کد اخلاق این پژوهش در مورخ 24/09/1400 طی نامه شماره AP/3/1286 توسط معاونت پژوهشی دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه صادر شده است.
حامی مالی
معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه، حامی مالی این پژوهش بوده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آمادهسازی این مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از جناب آقای دکتر علی کریمی تشکر میشود.
دیابت یکی از شایعترین بیماریهای غدد درونریز بدن است که اثرات مخربی بر عملکرد جنسی مردان و زنان داشته است. این بیماری با ایجاد تغییرات در تعداد اسپرمها، قدرت حرکت اسپرمها، رشد فولیکولی، بلوغ اووسیت، کاهش و یا عدم تخمکگذاری باعث اختلال در عملکرد بیضهها و تخمدانها میشود. این تغییرات ناشی از ایجاد اختلال در محور هیپوتالاموسی-هیپوفیزی، بیضه و تخمدان میباشد؛ درنتیجه آن میزان هورمونهای جنسی کاهش مییابد و به دنبال آن اختلال در روند تولید سلوهای جنسی و باروری اتفاق میافتد. امروزه بهطور کامل ثابت شده است که درصورتیکه دیابت بهطور قطعی درمان نشود، عملکرد دستگاه تناسلی را تحتتأثیر قرار میدهد که این امر موجب اختلال دستگاه تناسلی و فعالیتهای جنسی با درجات مختلف در بیماران میشود [1، 2].
سابقه درمان بیماریها با گیاهان دارویی به گذشتههای خیلی دور برمیگردد. استفاده از گیاهان دارویی بهمنظور درمان، سابقه طولانی در تاریخ زندگی انسان دارا میباشد.گیاه بومادران با نام علمی متعلق به راسته آستراسه و تیره کاسنی است و معمولاً سرشاخههای گلدار این گیاه مورد استفاده قرار میگیرد. این قسمت از گیاه دارای طعمی تلخ و بوی قوی میباشد. در طب سنتی و مدرن استفادههای گوناگونی برای گیاه بومادران بیان شده است که از این جمله میتوان به استفاده کلینیکی این گیاه در توقف و تخریب سلولهای سرطانی اشاره کرد. تاکنون بیش از 100 ترکیب بیولوژیک فعال در این گیاه شناسایی شده است که مهمترین آنها شامل روغنهای فرار، ترکیبات پلی فنلی، انواع فلاونوئیدها، سسکوییترپن، لاکتون، بتایین، ترکیبات استیلن، رزین، تانن، آشیلین، فسفات، نیترات، نمکهای پتاسیم و اسیدهای آلی میباشند [3، 4].
این گیاه ویژگی ضدآپوپتوزی دارد و فعالیتهای آنتی اکسیدانی آن نتیجه عملکرد ترکیبات فنلی و فلاونوئیدهای آن است. در مطالعات قبلی، مؤثر بودن عصاره گل بومادران در درمان و توقف فعالیت سلولهای سرطانی، خاصیت ضدادم و ضدالتهابی آن به ترکیب سسکوییترپنهای موجود در این گیاه نسبت داده شده است [5، 6]. مطالعات قبلی انجامشده در مورد تأثیر این گیاه بر روی سیستم تولیدمثلی، نتایج ضد و نقیضی در دسترس قرار میدهد، بهطوریکه در یک مطالعه مشخص شده است که عصاره هیدرالکلی گیاه بومادران میتواند موجب افزایش کیفیت اسپرم در رتهای تحت تیمار با نیکوتین باشد. این خاصیت به دارا بودن ویژگیهای آنتیاکسیدانی قابلملاحظه این گیاه نسبت داده میشود [7]. باوجوداین، مطالعات دیگری نیز وجود دارند که نشان میدهند عصاره گل بومادران دارای اثر آنتیاسپرماتوژنیک میباشد [8، 9]. بنابراین در این مطالعه اثرات عصاره هیدروالکلی گل بومادران در 3 دُز مختلف بر روی تغیییرات پارامترهای اسپرمی و توان باروری درونتنی (که شاخصهای مهمی برای باروری جنس نر هستند و میتواند اطلاعات مفیدی در ارتباط با پتانسیل باروری حیوانات ارائه دهند) در موشهای دیابتی بررسی شد.
روش بررسی
حیوانات مورد مطالعه
دراین مطالعه تجربی، تعداد 40 قطعه موش سوری نر بالغ با متوسط وزن 5±30 گرم در خانه حیوانات آزمایشگاهی دانشگاه ارومیه تحت شرایط 12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی در دمای 2±21 نگهداری شدند. غذای آنها ترکیبی از گندم، ذرت و پلیت بوده و آب بهصورت آزاد در اختیار آنها قرار داده شد. در این مطالعه موشها بهطور تصادفی به 4 گروه 8 تایی به شرح زیر تقسیم شدند:
گروه کنترل
در این گروه، موشها سرم فیزیولوژی را به میزان 0/2 میلیلیتر بهصورت خوراکی بهمدت 30 روز دریافت کردند.
گروه دیابتی
در این گروه موشها توسط استرپتوزوتوسین با دُز 45 میلیگرم میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن با تزریق داخل صفاقی دیابتی شدند.
گروه دیابتی+بومادران دُز پایین (37/5)
در این گروه موشهای دیابتی، بومادران را با دُز 37/5 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بهصورت خوراکی از طریق گاواژ بهمدت 30 روز دریافت کردند.
گروه دیابتی+بومادران دُز متوسط (70)
در این گروه موشهای دیابتی، بومادران را با دُز70 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بهصورت خوراکی از طریق گاواژ بهمدت 30 روز دریافت کردند.
گروه دیابتی+بومادران دُز بالا (150)
در این گروه، موشهای دیابتی، بومادران را با دُز150 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بهصورت خوراکی از طریق گاواژ بهمدت 30 روز دریافت کردند.
نمونهبرداری از موشها در روز 30 بعد از تیمار صورت گرفت. دیابتی کردن موشها با تزریق داخل صفاقی 45 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن استرپتوزوتوسین حلشده در بافر سیترات انجام شد. سنجش میزان قندخون برای تشخیص موشهای دیابتی، 72 ساعت بعد از تزریق استرپتوزوتوسین و با استفاده از خونگیری از سیاهرگ دمی، به کمک کیت گلوکومتر انجام شد. حیوانات دارای قندخون بیش از 300 میلیگرم در هر دسیلیتر بهعنوان موش دیابتی درنظر گرفته شدند.
تهیه عصاره هیدروالکلی بومادران
بعد از تهیه گلهای این گیاه و تأییدیه آن توسط دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه، گلهای این گیاه خشک و سپس آسیاب شدند. پودر حاصل در داخل بشری حاوی محلول الکل و آب بهترتیب با نسبت 70 به 30 با دمای 70 درجه سانتیگراد (10 گرم پودر بومادران در 100 میلی لیتر محلول الکل و آب) بهمدت 40 دقیقه و 3 مرتبه (بر روی هیتر مغناطیستی) قرار داده شد. بعد از فیلتر کردن، مایع بهدستآمده درشرایط خلأ با دمای 56 درجه سانتیگراد تغلیظ شد تا به 12/1 حجم اولیه برسد. عصاره بهدستآمده در دمای 20- درجه سانتیگراد نگهداری و در مواقع مصرف با آب مقطر رقیق شد و مورد استفاده قرار گرفت [10].
روش اخذ اسپرم
ابتدا موشها در گروههای مختلف آزمایشی با استفاده از کتامین و زایلازین بیهوش و سپس بهروش جابهجایی مهرههای گردنی آسانکشی شدند. بعد از بازگشایی محوطه شکمی، دم اپیدیدیم برداشته و در داخل یک میلیلیتر محیط کشت HTF حاوی 4 میلیگرم آلبومین سرم گاوی به داخل انکوباتور Co2 5 درصد با درجه حرارت 37 درجه سانتیگراد بهمدت 30 دقیقه منتقل شد تا اسپرمهای موجود در دم اپیدیدیم وارد محیط کشت شوند. بعد از گذشت 30 دقیقه دم اپیدیدیم را از محیط کشت خارج شد و از اسپرمهای موجود در محیط کشت برای ارزیابی پارامترهای اسپرمی استفاده شد. سپس محیط کشت حاوی اسپرم بهمدت 60 دقیقه در داخل انکوباتور Co2 جهت ظرفیتیابی اسپرمها و اضافه کردن اسپرم به قطره لقاح حاوی اوسیتهای اخذشده قرار داده شد.
ارزیابی تعداد کل اسپرمها
جهت ارزیابی تعداد کل اسپرمها، ابتدا رقت 1 به 20 از اسپرمهای بهدستآمده از دم اپیدیدیم (5 میکرولیتر اسپرم موجود در محیط کشت با 95 میکرولیتر رقیقکننده) تهیه شد. سپس 10 میکرولیتر از رقت تهیهشده که کاملاً مخلوط شده بود، به لام هموسیتومتر انتقال داده شد. با استفاده از فرمول شماره 1 تعداد اسپرم در هر میلیلیتر از محیط کشت بهدست آمد.
1. تعداد اسپرم در هر میلیلیتر از محیط کشت=عکس رقت ×50000×تعداد اسپرم در 5 خانه
ارزیابی درصد اسپرمهای زنده
با استفاده از رنگآمیزی ائوزین-نگروزین اسپرمهای زنده و مرده مورد بررسی قرار گرفتند. در این رنگآمیزی، اسپرمهای زنده رنگ ائوزین را به خود نمیگیرند. درنتیجه در زیر میکروسکوپ سر اسپرمها بیرنگ مشاهده میشود، اما اسپرمهای مرده رنگ ائوزین را به خود میگیرند و سر این اسپرمها به رنگ قرمز قابل مشاهده میباشد.
ارزیابی درصد اسپرمهای نابالغ
رنگآمیزی آنیلینبلو برای بررسی اسپرمهای بالغ و نابالغ مورد استفاده قرار گرفت. ابتدا از اسپرمهای موجود در محیط کشت اسمیر تهیه شد. سپس اسمیرها خشک و توسط محلول گلوتارآلدهید 3 درصد بهمدت نیم ساعت فیکس شدند. در ادامه، اسمیرها توسط رنگ آنیلینبلوی 5 درصد (با استفاده از اسید استیک 4 درصد) بهمدت 5 الی 8 دقیقه رنگآمیزی و درصد اسپرمهای بالغ با سر بیرنگ و اسپرمهای نابالغ با سر آبیرنگ به کمک میکروسکوپ نوری بهدست آمد [11].
ارزیابی اسپرمها با DNA آسیبدیده
جهت شناسایی اسپرمهای دارای کروماتین سالم و اسپرمهای دارای DNA آسیبدیده از رنگآمیزی آکریدین اورنج استفاده شد. این رنگآمیزی برای تفریق DNA سالم و دو رشتهای از DNA تکرشتهای مورد استفاده قرار میگیرد. در این رنگآمیزی اسپرمهای دارای DNA سالم در زیر میکروسکوپ فلورسنت به رنگ سبز و اسپرمها با DNA آسیبدیده به رنگ نارنجی تا قرمز مشاهده میشوند. برای این منظور اسمیرها ابتدا با استفاده از الکل متانول فیکس شدند. سپس لامها با استفاده از آکریدین اورنج رنگآمیزی شدند و در زیر میکروسکوپ فلورسنت مورد ارزیابی قرار گرفتند [12].
ارزیابی رشد جنینها و بررسی توان باروری درونتنی
تخمکگیری از موشهای سوری ماده
برای بهدست آوردن تخمک جهت بررسی توان باروری برونتنی، ابتدا به موشهای سوری ماده بالغ با سن 8 هفته با وزن متوسط 5±30 گرم، 10 واحد بینالمللی هورمون گنادوتروپین سرم مادیان آبستن بهصورت داخل صفاقی و بعد از گذشت 48 ساعت از تزریق هورمون PMSG، هورمون گنادوتروپین کوریون انسان به میزان 10 واحد بینالمللی بهصورت داخل صفاقی تزریق شد. 12 ساعت بعد از تزریق HCG، تخمکگیری از موشهای سوری بهروش دیسکت کردن (با استفاده از یک سرنگ انسولینی با سر سوزن گیج 27 ناحیه آمپول را پاره کرده تا اووسیتها وارد محیط کشت شوند) از ناحیه آمپول اویداکت صورت گرفت. تخمکهای بهدستآمده در داخل یک قطره لقاح 500 میکرولیتری از محیط کشت HTF قرار داده شدند. در ادامه 1 میلیون اسپرم که قبلاً به توانایی رسیدهاند به ازای هر میلیلیتر از محیط کشت (قطره لقاح) برای باروری اووسیتها به قطره لقاح اضافه شد. بعد از 6 ساعت و با مشاهده 2 پیشهسته، درصد لقاح محاسبه شد. همچنین درصد تشکیل جنینهای دو سلولی بعد از گذشت 24 ساعت و بلاستوسیستها در روز 4 الی 5 بعد از لقاح مورد ارزیابی قرار گرفت [13].
تحلیل آماری
دادههای حاصله با نسخه 21 نرمافزار SPSS و آزمون آنووای یکطرفه و تست تعقیبی توکی تجزیهوتحلیل شدند و نتایج بهصورت میانگین±انحرافمعیار بیان شدند. مقادیر در سطح (05/0˂(M±SE)) ازنظر آماری معنادار درنظر گرفته شدند.
یافتهها
ارزیابی تعداد اسپرم
مشخص شد در گروه دیابتی، تعداد اسپرم کاهش معناداری در مقایسه با گروه کنترل داشت. در گروههای دیابتی+بومادران در هر 3 دُز پایین، متوسط و بالا، افزایش در تعداد اسپرمها در مقایسه با گروه دیابتی قابل مشاهده است که این افزایش در تعداد اسپرمها فقط در گروه دُز متوسط و بالا اختلاف معناداری (05/0˂P) را در مقایسه با گروه دیابتی نشان داد. اختلاف معناداری مابین گروههای دیابتی+بومادران وجود نداشت
(05/P≥0). میانگین تعداد اسپرمها در گروههای مختلف در تصویر شماره 1 آمده است.
ارزیابی درصد اسپرمهای زنده
نتایج حاصله در تصویر شماره 1 نشان میدهد درصد اسپرمهای زنده در گروه دیابتی کاهش یافته است و این کاهش در مقایسه با گروه کنترل اختلاف معناداری را نشان میدهد (05/0˂P). در گروههای دیابتی+بومادران فقط در دُز بالا افزایش در درصد اسپرمهای زنده اختلاف معناداری را در مقایسه با گروه دیابتی نشان میدهد (05/0˂P) (تصویر شماره 2).
درصد اسپرمهای نابالغ
در رنگآمیزی آنیلینبلو مشخص شد درصد اسپرم های نابالغ درگروه دیابتی افزایش معناداری در مقایسه با گروه کنترل دارد (05/0˂P). در هر 3 گروه دیابتی+بومادران کاهش در درصد اسپرمهای نابالغ دیده میشود، اما هیچ اختلاف معناداری در کاهش درصد اسپرم های نابالغ در مقایسه با گروه دیابتی مشاهده نمیشود (05/P≥0). میانگین درصد اسپرمهای نابالغ در گروههای مختلف در تصویر شماره 1 آورده شده است (تصویر شماره 3).
ارزیابی کیفیت DNA اسپرمها
در رنگآمیزی آکریدین اورنج مشخص شد که در گروه دیابتی، افزایش درصد اسپرمها با DNA آسیبدیده وجود دارد و اختلاف معناداری را در مقایسه با گروه کنترل دارد (05/0˂P)، اما در گروههای دیابتی+بومادران، در هر 3 دُز کاهش در میزان اسپرمهای با DNA آسیبدیده وجود دارد و این کاهش اختلاف معناداری را در مقایسه با گروه دیابتی نشان میدهد (تصویر شماره 1) (05/0˂P).
ارزیابی درصد لقاح و رشد جنینها
نتایج این تحقیق (جدول شماره 1) نشان داد که میزان درصد لقاح، درصد جنینهای دوسلولی و بلاستوسیستها و همچنین درصد جنینهای هچشده در گروه موشهای دیابتی کاهش یافته است و در مقایسه با گروه کنترل اختلاف معناداری را نشان میدهد (05/0˂P). در گروههای دیابتی دریافتکننده بومادران با وجود افزایش در پارامترهای مذکور در هر 3 دُز فقط در دُز بالا اختلاف معناداری در مقایسه با گروه دیابتی مشاهده شد (05/0˂P). همچنین هیچ اختلاف معناداری ما بین گروههای دیابتی+بومادران مشاهده نشد (05/0˂P) (تصویر شماره 4).
ارزیابی جنینهای متوقفشده
مشخص گردید درصد جنینهای متوقفشده در گروه دیابتی افزایش معناداری (05/0˂P) در مقایسه با گروه کنترل داشت، اما در گروههای دیابتی+بومادران در هر 3 د،ز کاهش در درصد جنینهای متوقفشده وجود داشت، اما هیچ اختلاف معناداری (05/P≥0) در مقایسه با گروه دیابتی نداشت (جدول شماره 1).
بحث
تحقیقات نشان داد که 2/13-17/3درصد زوجها در طول زندگی خود دچار ناباروری هستند. در این میان 50 درصد عوامل ناباروری در ارتباط با مردان میباشد. عوامل مختلفی در نابارور مردان دخیل است که بیشترین عامل مربوط به کیفیت اسپرمها میباشد [14]. دیابت نیز بهعنوان یکی از مهمترین علل ناباروری در زوجهای جوان میباشد که میتواند عوارض سوء خود را با ایجاد اختلالات تولیدمثلی در روند اسپرماتوژنز و فولیکوژنز اعمال کند. پژوهشها شیوع بیماری دیابت در افراد در سنین باروری در ایران را 7/7 درصد تخمین زدهاند که حدوداً 5/2 میلیون نفر را شامل میباشد. باتوجهبه اهمیت بیضهها در تولید اسپرم و تخمدان در ایجاد تخمک و اینکه ساختمان این اندامها تحتتأثیر دیابت قرار میگیرند. درنتیجه بیماری دیابت درنهایت میتواند موجب اختلال در باروری فرد شود.
دیابت میتواند با کاهش و یا متوقف کردن ترشح گنادوتروپینها موجب ایجاد اختلال در تولید اسپرم و یا تخمک شود. درنتیجه باعث مهار تولیدمثل شود. هورمونهای LH و FSH و همچنین هورمون تسستوسترون نقش فیزیولوژیک مهمی را در حفظ روند تخمکگذاری و تولید اسپرم برعهده دارند. افزایش سیستم استرس اکسیداتیو و کاهش سطوح آنتیاکسیدانها یکی دیگر از علل مهم مشکلات افراد مبتلا به بیماری دیابت است [15]. استرس اکسیداتیو، زمانی حاصل میشود که تعادل بین تشکیل محصولات مضر و سمی اکسیداسیون رادیکالهای آزاد و واکنشهای احیاکننده بههم خورده باشد [16]. استرس اکسیداتیو با تولید و افزایش گونههای فعال اکسیژن، بهعنوان یکی از علل اساسی پیشرفت مقاومت انسولین و ایجاد دیابت نوع 2 شناخته شده است [17]. آنتیاکسیدانها با ویژگیهای شیمیایی مختلف خود قادر هستند یکدیگر را در ویژگیهای آنتیاکسیدانی تقویت و دفاع آنتیاکسیدانی درون سلولی را از طریق القای آنزیمهای آنتیاکسیدانی ارتقا بخشند [18]. رادیکالهای آزاد تولیدشده در اثر دیابت یکی از دلایل مهم پایینبودن تعداد اسپرمها و افزایش درصد اسپرمهای غیرطبیعی و درنتیجه کاهش درصد لقاح و تولید جنین در شرایط آزمایشگاهی هستند. رادیکالهای آزاد اکسیژن میتوانند در توقف تقسیم میوزی تخمک و توقف جنینی و مرگ سلولی دخالت داشته باشند [19]. در یک مطالعه مشخص شد که افزایش پراکسیداسیون لیپیدها میتواند منجر به توقف رشد جنینهای دوسلولی در موش شود [20].
مطالعات فراوانی بر نقش غالب استرس اکسیداتیو درناباروری تأکید دارد که براساس نتایج حاصله در تحقیق حاضر، در گروه دیابتی تعداد اسپرم و درصد اسپرمهای زنده کاهش یافته؛ درحالیکه درصد اسپرمهای نابالغ و اسپرمها با DNA آسیبدیده افزایش یافته است. همچنین در موشهای دیابتی درصد لقاح و درصد جنینهای دوسلولی، بلاستوسیست و جنینهای هچشده کاهش یافته است. همچنین در گروه دیابتی درصد جنینهای متوقفشده افزایش یافته است. ازآنجاییکه استرس اکسیداتیو بهشدت با دیابت و عوارض آن در ارتباط است. بنابراین آنتیاکسیدانها میتوانند نقش مهمی در محافظت بدن در برابر بیماری دیابت ایفا کنند [21]. مطالعات قبلی انجامشده نشان میدهند که آنتیاکسیدانها میتوانند پارامترهای کیفی و کمی اسپرمها و تخمکها را بهبود بخشند. در حالت طبیعی، اثرات مخرب رادیکالهای آزاد بهوسیله سیستم آنتیاکسیدانی درونسلولی مانند گلوتاتیون، اسید آسکوربیک و آنزیمهایی مانند سوپراکسید دسموتاز، کاتالاز و گلوتاتیون پراکسیداز کنترل و مهار میشود [22].
بررسیهای قبلی، نقش آنتیاکسیدانها را در کاهش تولید گونههای فعال اکسیژن و بهبود توانایی تکامل جنین را مورد تأیید قرار دادهاند [23، 24]. همچنین برخی تحقیقات نشان دادهاند که غذاهای با خاصیت آنتیاکسیدانی، موجب بالا بردن کیفیت لقاح و افزایش بلوغ داخل آزمایشگاهی اووسیت میشوند [25]. تحقیقات قبلی صورتگرفته بر روی تأثیر عصاره بومادران نشان میدهد که این گیاه حاوی ترکیبات آنتیاکسیدان، ضدالتهاب و ضددرد میباشد. همچنین مشخص شد که گیاه بومادران بهعنوان منبع غنی تاننها در بیماریهای قلبی و همچنین در بیماریهای مربوط به سیستم عصبی بهعنوان درمان مورد استفاده قرار میگیرد [26، 27]. همچنین اثرات محافظتی بومادران بر روی زخمهای معده ناشی از رادیکالهای آزاد بهعلت دارا بودن خاصیت آنتیاکسیدانی، مورد تأیید قرار گرفته است [28]. مطالعات نشان داده است که بومادران بهعلت دارا بودن ترکیبات فلاونوئیدی، باعث کاهش اثرات مخرب رادیکالهای آزاد اکیسژن در گلبولهای قرمز و سفید انسان میشود [29]. در یک مطالعه مشخص شد که عصاره آبی بومادران در رتها در دُز بالا میتواند اثرات سویی بر روی روند اسپرماتوژنز بگذارد و باعث افزایش تولید اسپرمهای غیرطبیعی شود. بنابراین در مطالعه حاضر از حداقل دُز مورد استفاده در رفرانسها استفاده شده است [30].
نتیجهگیری
در مطالعه حاضر مشخص شد که عصاره بومادران باعث افزایش تعداد اسپرم، کاهش درصد اسپرمهای نابالغ و اسپرمها با کروماتین آسیبدیده میشود. همچنین عصاره بومادران بر روی روند رشد جنینها اثر مثبت دارد و باعث افزایش درصد لقاح، جنینهای دو سلولی و جنینهای مرحله بلاستوسیست شده است. در این تحقیق معلوم شد که عصاره بومادران دارای اثر محافظتی بر روی پارامترهای اسپرمها و جنینها میباشد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
کد اخلاق این پژوهش در مورخ 24/09/1400 طی نامه شماره AP/3/1286 توسط معاونت پژوهشی دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه صادر شده است.
حامی مالی
معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه، حامی مالی این پژوهش بوده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آمادهسازی این مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از جناب آقای دکتر علی کریمی تشکر میشود.
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي |
موضوع مقاله:
بافت شناسی و جنین شناسی
دریافت: 1401/7/22 | پذیرش: 1401/9/8 | انتشار: 1401/10/11
دریافت: 1401/7/22 | پذیرش: 1401/9/8 | انتشار: 1401/10/11
فهرست منابع
1. Abu-Bakar U, Subramaniam P, Kamar Bashah NA, Kamalrudin A, Kamaruzaman KA, Jasamai M, et al. Sperm proteomics analysis of diabetic induced male rats as influenced by Ficus carica leaf extract. Processes. 2020; 8(4):395. [DOI:10.3390/pr8040395] [DOI:10.3390/pr8040395]
2. Rodgers RJ, Avery JC, Moore VM, Davies MJ, Azziz R, Stener-Victorin E, et al. Complex diseases and co-morbidities: Polycystic ovary syndrome and type 2 diabetes mellitus. Endocr Connect. 2019; 8(3):71-5. [PMID] [PMCID] [DOI:10.1530/EC-18-0502]
3. Faghihi G, Radan M. Side effects of herbal drugs used in dermatologic disorders. J Cosmet Dermatol Sci Applications. 2011; 1(1):1-3. [DOI:10.4236/jcdsa.2011.11001] [DOI:10.4236/jcdsa.2011.11001]
4. Asghari B, Mafakheri S, Zengin G, Dinparast L, Bahadori MB. In-depth study of phytochemical composition, antioxidant activity, enzyme inhibitory and antiproliferative properties of Achillea filipendulina: A good candidate for designing biologically-active food products. Food Measure. 2020; 14(4):2196-208. [Link] [DOI:10.1007/s11694-020-00466-5]
5. Benedek B, Kopp B, Melzig MF. Achillea millefolium L. s.l. -- is the anti-inflammatory activity mediated by protease inhibition? J Ethnopharmacol. 2007; 113(2):312-7. [PMID] [DOI:10.1016/j.jep.2007.06.014]
6. Petlevski R, Hadzija M, Slijepcevic M, Juretic D. Effect of anti diabet is herbal preparation on serum glucose and fructosamine in NOD mice. J Ethnopharmacol. 2001; 75(2-3):181-4. [PMID] [DOI:10.1016/S0378-8741(01)00177-5]
7. Hasanzadeh Khosh A, Hasanzadeh S, Shalizar Jalali A. Ameliorative effects of Achillea millefolium inflorescences alcoholic extract on nicotine-induced reproductive toxicity in male rat: Apoptotic and biochemical evidences. Vet Res Forum. 2017; 8(2):97-104. [PMID]
8. Jalali Nadoushan MR, Ghosian Moghaddam MH, Chegini V, Jafari H, Zaeri F. [Evaluation of antispermatogenic effects of yarrow in mice (Persian)]. Tabib-e- Shargh. 2008; 10(3):219-25. [Link]
9. Montanari T, de Carvalho JE, Dolder H. Antispermatogenic effect of Achillea millefolium L. in mice. Contraception. 1998; 58(5):309-13. [PMID] [DOI:10.1016/S0010-7824(98)00107-3]
10. Cavalcanti AM, Baggio CH, Freitas CS, Rieck L, de Sousa RS, Da Silva-Santos JE, et al. Safety and antiulcer efficacy studies of Achillea millefolium L. after chronic treatment in Wistar rats. J Ethnopharmacol. 2006; 107(2):277-284. [PMID] [DOI:10.1016/j.jep.2006.03.011]
11. Nasr-Esfahani MH, Razavi S, Mardani M. Relation between different human sperm nuclear maturity tests and in vitro fertilization. J Assist Reprod Genet. 2001; 18(4):219-25. [PMID] [PMCID] [DOI:10.1023/A:1009412130417]
12. Erenpreiss J, Bars J, Lipatnikova V, Erenpreisa J, Zalkalns J. Comparative study of cytochemical tests for sperm chromatin integrity. J Androl. 2001; 22(1):45-53. [PMID]
13. Weisbroth SH. The laboratory rat. New York: Elsevier; 2013. [Link]
14. Jafari H, Mirzaiinajmabadi K, Roudsari RL, Rakhshkhorshid M. The factors affecting male infertility: A systematic review. Int J Reprod Biomed. 2021; 19(8):681-8. [PMID] [PMCID] [DOI:10.18502/ijrm.v19i8.9615]
15. Rezaei N, Mardanshahi T, Shafaroudi MM, Abedian S, Mohammadi H, Zare Z. Effects of L-carnitine on the follicle-stimulating hormone, luteinizing hormone, testosterone, and testicular tissue oxidative stress levels in streptozotocin-induced diabetic rats. J Evid Based Integr Med. 2018; 23:2515690X18796053. [PMID] [PMCID] [DOI:10.1177/2515690X18796053]
16. Kofuji K, Aoki A, Tsubaki K, Konishi M, Isobe T, Murata Y. Antioxidant activity of β-Glucan. ISRN Pharm. 2012; 2012:125864. [DOI:10.5402/2012/125864] [PMID] [PMCID] [DOI:10.5402/2012/125864]
17. Lombardo YB, Chicco AG. Effects of dietary polyunsaturated n-3 fatty acids on dyslipidemia and insulin resistance in rodents and humans. A review. J Nutr Biochem. 2006; 17(1):1-13. [PMID] [DOI:10.1016/j.jnutbio.2005.08.002]
18. Mahdavi R, Nemati A, Feizi E, Amani M, Alimohammadi Asl H, Mazani M, et al. [Effect of ω 3 fatty acid supplementation on oxidative stress in gastric cancer patients undergoing chemotherapy (Persian)]. J Ardabil Univ Med Sci. 2011; 11(2):166-75. [DOI:10.3923/javaa.2012.1858.1863] [DOI:10.3923/javaa.2012.1858.1863]
19. McLean MP, Warden KJ, Sandhoff TW, Irby RB, Hales DB. Altered ovarian sterol carrier protein expression in the pregnant streptozotocin-treated diabetic rat. Biol Reprod. 1996; 55(1):38-46. [PMID] [DOI:10.1095/biolreprod55.1.38]
20. Nasr-Esfahani M, Johnson MH, Aitken RJ. The effect of iron and iron chelators on the in-vitro block to development of the mouse preimplantation embryo: BAT6 a new medium for improved culture of mouse embryos in vitro. Hum Reprod. 1990; 5(8):997-1003. [PMID] [DOI:10.1093/oxfordjournals.humrep.a137235]
21. Zhang P, Li T, Wu X, Nice EC, Huang C, Zhang Y. Oxidative stress and diabetes: Antioxidative strategies. Front Med. 2020; 14(5):583-600. [PMID] [DOI:10.1007/s11684-019-0729-1]
22. Traish AM, Cushman T, Hoyt R, Kim N. Diabetes attenuates female genital sexual arousal response via disruption of estrogen action. Korean J Urol. 2009; 50(3):211-23. [DOI:10.4111/kju.2009.50.3.211] [DOI:10.4111/kju.2009.50.3.211]
23. Venkateswaran S, Pari L. Effect of Coccinia indica leaves on antioxidant status in streptozotocin-induced diabetic rats. J Ethnopharmacol. 2003; 84(2-3):163-8. [PMID] [DOI:10.1016/S0378-8741(02)00294-5]
24. Takahashi M. Oxidative stress and redox regulation on in vitro development of mammalian embryos. J Reprod Dev. 2012; 58(1):1-9. [DOI:10.1262/jrd.11-138n] [PMID] [DOI:10.1262/jrd.11-138N]
25. Vujkovic M, de Vries JH, Dohle GR, Bonsel GJ, Lindemans J, Macklon NS, et al. Associations between dietary patterns and semen quality in men undergoing IVF/ICSI treatment. Hum Reprod. 2009; 24(6):1304-12. [DOI:10.1093/humrep/dep024][PMID] [DOI:10.1093/humrep/dep024]
26. Villalva M, Jaime L, Villanueva-Bermejo D, Lara B, Fornari T, Reglero G, et al. Supercritical anti-solvent fractionation for improving antioxidant and anti-inflammatory activities of an Achillea millefolium L. extract. Food Res Int. 2019; 115:128-34. [PMID] [DOI:10.1016/j.foodres.2018.08.027]
27. Karabay-Yavasoglu NU, Karamenderes C, Baykan S, Apaydin S. Antinociceptive and anti-inflammatory activities and acute toxicity of achillea nobilis. subsp. neilreichii. Extract in mice and rats. Pharm Biol. 2007; 45(2):162-8. [DOI:10.1080/13880200601113149] [DOI:10.1080/13880200601113149]
28. Potrich FB, Allemand A, da Silva LM, Dos Santos AC, Baggio CH, Freitas CS, et al. Antiulcerogenic activity of hydroalcoholic extract of Achillea millefolium L.:Involvement of the antioxidant system. J Ethnopharmacol. 2010; 130 (1):85-92. [PMID] [DOI:10.1016/j.jep.2010.04.014]
29. Konyalioglu S, Karamenderes C. The protective effects of Achillea L. species native in Turkey against H2O2-induced oxidativedamage in human erythrocytes and leucocyte. J Ethnopharmacol. 2005; 102(2):221-7. [PMID] [DOI:10.1016/j.jep.2005.06.018]
30. Dalsenter PR, Cavalcanti AM, Andrade AJ, Araújo SL, Marques MC. Reproductive evaluation of aqueous crude extract of Achillea millefolium L. (Asteraceae) in Wistar rats. Reprod Toxicol. 2004; 18(6):819-23. [PMID] [DOI:10.1016/j.reprotox.2004.04.011]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
حق تالیف (کپی رایت) برای مولفان محفوظ است.
صاحب امتیاز: دانشگاه علوم پزشکی قم
ناشر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قم
شاپا چاپی: 7799-1375
شاپا الکترونیک: 1375-2008
ایمیل مجله: journal@muq.ac.ir
j.muq.ac@gmail.com
