جلد 17 -
جلد 17 - صفحات 443-433 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rahimi O, Ahmadi A, Najafi G, Shalizar A. The Effect of Vitamin C on in Vitro Fertilization Process in Polycystic Mouse Oocytes. Qom Univ Med Sci J 2023; 17 : 2811.1
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3660-fa.html
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3660-fa.html
رحیمی عذرا، احمدی عباس، نجفی غلامرضا، شالیزار علی. تأثیر ویتامین C بر روند لقاح آزمایشگاهی در اووسیت‌های موش‌ای پلی‌کیستیک‌شده. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1402; 17 () :433-443
عذرا رحیمی1 
، عباس احمدی* 2، غلامرضا نجفی1 ، علی شالیزار1
، عباس احمدی* 2، غلامرضا نجفی1 ، علی شالیزار1
1- گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.
2- گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران. ،a.ahmady@urmia.ac.ir
2- گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران. ،
واژه‌های کلیدی: کیست‌های تخمدان، لقاح آزمایشگاهی، رشد جنینی، اسید اسکوربیک
متن کامل [PDF 4590 kb]
(354 دریافت)
| چکیده (HTML) (542 مشاهده)
متن کامل: (219 مشاهده)
مقدمه
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک سندرومی با اختلالات اندوکرینی و متابولیکی پیچیده‌ای است که با عدم تخمک‌گذاری مزمن و علائم پاتولوژیکی مانند هیپرآندروژنیسم مشخص می‌شود. مهم‌ترین نشانه برای وجود تخمدان پلی‌کیستیک، افزایش آندروژن‌های خونی می‌باشد [1]. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک شایع‌ترین دلیل نازایی در زنان به‌دلیل عدم تخمک‌گذاری است. به همین دلیل این افراد معمولاً به لقاح داخل آزمایشگاهی نیاز پیدا میکنند [2]. گرچه علل بسیار مختلفی برای کیفیت پایین روند تولید آزمایشگاهی جنین گزارش شده است. به نظر می‌رسد تولید گونه‌های اکسیژن فعال به‌عنوان یکی از علل اصلی توقف رشد جنین‌های کشت داده‌شده در آزمایشگاه می‌باشد. گونه‌های اکسیژن فعال می‌تواند باعث توقف میوزی در اووسیت، مهار تکوین جنین و مرگ سلولی شود. استرس اکسیداتیو درنتیجه عدم تعادل بین تولید رادیکال‌های آزاد و ظرفیت دفاع آنتی‌اکسیدانی در یک سلول ایجاد می‌شود [3].
انواع رادیکال‌های آزاد اکسیژن شامل: آنیون سوپراکسید (O2)، رادیکال هیدروکسیل (OH) و مشتقات غیررادیکالی اکسیژن مانند پراکسید هیدروژن (O2 H2) بوده که به‌شدت ناپایدارند و به‌طور سریع و غیرتخصصی با مولکول‌های زیستی واکنش نشان می‌دهند و منجر به ایجاد و توسعه انواع آسیب‌های سلولی ازجمله پراکسیداسیون غشاء پلاسمایی، اکسیداسیون اسیدهای آمینه و نوکلئیک، آپاپتوز و نکروز می‌شوند که خود درنهایت منجر به کاهش قابلیت زنده ماندن و تکوین جنین‌های آزمایشگاهی می‌شود [3]. اثرات تخریبی رادیکال‌های آزاد توسط سیستم آنتی‌اکسیدان درون سلولی مانند گلوتاتیون و آنزیم‌هایی مانند سوپراکسیددیسموتاز، کاتالازو گلوتاتیون پراکسیداز کنترل و یا مهار می‌شود [4]. به نظر می‌رسد در شرایط کشت آزمایشگاهی جنین‌های پستانداران، میزان تولید رادیکال‌های آزاد بیش از ظرفیت آنتی‌اکسیدانی این جنین‌هاست. بنابراین به منظور غلبه بر این عدم تعادل اکسیدانی، انواع آنتی‌اکسیدان‌ها با منشأ خارجی پیش‌بینی و ارائه شده‌اند. برای مقابله با اثرات سوء گونه‌های اکسیژن فعال در سیستم کشت جنین از آنتی‌اکسیدان‌های گوناگونی استفاده شده است. ازجمله آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی که نقش محافظت‌کننده‌ای دارند، می‌توان اسید آسکوربیک (ویتامین C) را نام برد.
در مطالعات گذشته تأثیر رژیم غذایی بر روند تکاملی رویان تأیید شده است. کمبود بسیاری از ویتامین‌ها و مواد مغذی در مایع فولیکولی، می‌تواند شانس باروری طبیعی و موفق را کاهش دهد. افزایش یا کاهش ترکیبات این مایع و وجود استرس اکسیداتیو بر روی مورفولوژی و کیفیت تخمک و جنین تأثیرگذار است. دریافت ویتامین C در زنان ممکن است برای درمان بسیاری از مشکلات ناباروری مفید باشد [5]. این ویتامین نه تنها به بهبود تعادل هورمونی بدن کمک می‌کند بلکه حضور ویتامین C به تنظیم عملکرد تخمدان و چرخه قاعدگی کمک می‌کند [6]. ویتامین C حتی به افزایش سطح پروژسترون در بدن کمک می‌کند. شانس بارداری در زنانی که در رژیم غذایی روزانه مکمل‌های ویتامین C را مصرف میکنند، به‌طور قابل توجهی نسبت به زنانی که ویتامین C را مصرف نمی‌کنند، افزایش پیدا می‌کند [7].
در تحقیقاتی میشل و همکاران بر روی تخمک خوک انجام دادند، نشان داده شد که با مصرف غلظت 50 میکروگرم در میلی‌لیتر از ویتامین، درصد تکامل بلاستوسیت خوک نیز افزایش پیدا کرده و شاخص آپاپتوز در آن کاهش یافته است [8]. بنابراین عوامل مختلفی ازقبیل کیفیت اووسیت، محیط کشت، میزان اکسیژن، تعداد جنین‌ها در واحد کشت (تراکم جنین)، منبع انرژی و نیز استرس‌های اکسیداتیو ممکن است در موفقیت باروری آزمایشگاهی تأثیرگذار باشد؛ ازجمله این عوامل که موفقیت بیشتری در پی دارد، فراهم کردن محیط کشت مناسب برای اووسیت‌های حاصل، محیطی که اثرات نامطلوب استرس اکسیداتیو گونه‌های اکسیژن فعال را به حداقل برساند و بر موفقیت لقاح و تکامل زیگوت مؤثر باشد [9].
مواد و روش‌ها
در این مطالعه از 80 عدد موش سوری ماده 8 هفته‌ای استفاده شد که قبل از استحصال تخمک‌ها، در طی تیمار به دو دسته کنترل (که فقط آب و غذا دریافت کرده بودند) و پلی‌کیستیک تقسیم شده بودند. برای القای سندرم تخمدان پلی‌کیستیک در تمام گروه‌های پلی کیستیک استرادیول والرات به روش تزریق داخل صفاقی با دُز 100 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن استفاده شد. بعد از طی مدت تیمار (60 روز) برای انجام لقاح آزمایشگاهی موش‌های سوری ماده در هر گروه بااستفاده‌از داروی Folligon و hCG تحریک تخمک‌گذاری شدند که به شرح زیر صورت گرفت:
تزریق 5/7 واحد هورمون PMSG (ساخت شرکت Folligon، هلند) به حجم 1/0 میلی‌لیتر حوالی 7 بعدازظهر انجام شد. زمانی که PMSG و hCG تزریق می وند وابسته به یکدیگر و سیکل روشنایی-تاریکی حیوان آزمایشگاهی است. برای اکثر سویه‌های موش سوری، 46-48 ساعت فاصله بین تزریق PMSG و تزریق hCG بهترین تعداد تخمک را نتیجه می‌دهد. بنابراین معمولاً 46-48 بعد از تزریق PMSG (2تا 3 ساعت قبل از رهایی LH) بهترین زمان برای تزریق hCG است. در مرحله بعد 5/7 واحد هورمون hCG (ساخت شرکت Folligon ، هلند) به حجم 1/0 میلی‌لیتر نیز به روش داخل صفاقی صورت گرفت. 10-12 ساعت پس از تزریق hCG (صبح روز بعد) بعد از کشتن حیوان به روش جابه‌جایی گردن، لوله‌های رحمی جدا شده و در داخل محیط کشت ۳۷ درجه از قبل به تعادل‌رسیده، قرار داده می‌شود و بااستفاده‌از تکنیک جداسازی تخمک‌ها خارج می‌شوند و پس از شست‌وشو تخمک‌ها به قطرات محیط لقاح در زیر روغن معدنی حاوی محیط کشت HTF حاوی BS4 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر منتقل شدند. تخمک‌های استحصال‌شده از موش‌ها در 8 گروه بااستفاده‌از محیط کشت‌های مختلف حاوی دُزهای مختلف ویتامینC تقسیم‌بندی شدند:
-گروه کنترل شامل 10عدد موش که فقط آب و غذا دریافت کردند و به محیط کشت جنینی آن آنتی‌اکسیدانی افزوده نشد و فقط از محیط کشت HTF حاوی BSA 4 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر استفاده شد.
-گروه پلی‌کیستیک شامل 10 عدد موش که به‌وسیله استرادیول والرات پلی‌کیستیک شده بودند و به محیط کشت جنینی آن آنتی‌اکسیدانی افزوده نشد و فقط از محیط کشت HTF حاوی BSA 4 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر استفاده شد.
-گروه کنترل (سالم) شامل 10 عدد موش که برای لقاح و کشت جنینی از محیط کشت HTF حاوی 100 میکرومول ویتامین C استفاده شد.
-گروه پلی‌کیستیک شامل 10 عدد موش که به‌وسیله استرادیول والرات پلی‌کیستیک شده بودند که برای لقاح و کشت جنینی از محیط کشت HTF حاوی 100 میکرومول ویتامین C استفاده شد.
-گروه کنترل (سالم) شامل 10عدد موش که برای لقاح و کشت جنینی از محیط کشت HTF حاوی 150 میکرومول ویتامین C استفاده شد.
-گروه پلی‌کیستیک شامل 10 عدد موش که به‌وسیله استرادیول والرات پلی‌کیستیک شده بودند که برای لقاح و کشت جنینی از محیط کشت HTF حاوی 150 میکرومول ویتامین C استفاده شد.
-گروه کنترل (سالم) شامل 10عدد موش که برای لقاح و کشت جنینی از محیط کشت HTF حاوی 200 میکرومول ویتامین C استفاده شد.
- گروه پلی‌کیستیک شامل 10 عدد موش که به‌وسیله استرادیول والرات پلی‌کیستیک شده بودند که برای لقاح و کشت جنینی از محیط کشت HTF حاوی 200 میکرومول ویتامین C استفاده شد.
اسپرم‌های متحرک به‌توانایی‌رسیده به تعداد 1 میلیون به ازای هر میلی‌لیتر محیط کشت اضافه شد. عمل لقاح حدود 6-8 ساعت بعد از اضافه کردن اسپرم با مشاهده 2 پیش هسته مشخص می‌شود و بدین ترتیب زیگوت به دست آمد و تخمک‌های بارورشده (زیگوت) بعد از شست‌وشو به محیط کشت تازه از قبل به تعادل‌رسیده در گروه‌های مختلف مورد مطالعه منتقل می‌شود. بررسی میزان شکافتگی، 24 ساعت پس از کشت صورت گرفت و روند رشد جنینی در گروه‌ها طی 120 ساعت مورد بررسی قرار گرفتند و در مرحله بعدی درصد موقفیت لقاح و روند رشد جنین تخمک‌های گروه پلی‌کیستیک و کنترل (سالم) با افزودن دُزهای مختلف ویتامین C به محیط کشت، لقاح و رشد جنینی ارزیابی شد. جنین‌ها در هر گروه ازنظر میزان فراگمانتاسیون و میزان طی مراحل رشد جنینی و تعداد جنین‌های متوقف‌شده و تیپ‌بندی جنین‌های متوقف‌شده باتوجه‌به فاکتورهای مختلفی نظیر لیز شدن جنین‌ها و نکروتیک بودن آن‌ها و فراگمانتاسیون و وجود وزیکول‌های سیتوپلاسمیک مقایسه شدند. تیپ‌بندی جنین‌های متوقف‌شده به شرح ذیل می‌باشد:
تیپ I: جنین‌های بالیز، فراگمانته شدن و نکروتیک بودن کامل؛
تیپII: جنین‌های بالیز، فراگمانته شدن در تعدادی از بلاستومرها می‌باشد.
برای مقایسه آماری رشد جنینی و سایر مراحل مختلف تکوین در بین گروه‌های مختلف داده‌ها بااستفاده‌از نسخه 16 نرم‌افزار مینی تب و روش آماری 2-پروپپورشن (مقایسه نسبت‌ها) با سطح معناداری (50/0>P) تجزیه‌وتحلیل شدند. برای ارزیابی روند لقاح و روند رشد جنینی، از میکروسکوپ فاز کنتراست و اینورت استفاده شد و مراحل رشد جنینی در طی 120 ساعت مورد ارزیابی قرار گرفت.
یافته‌ها
نتایج نشان دادند اضافه کردن دُزهای مختلف ویتامین C موردمطالعه در این تحقیق به محیط کشت جنینی گروه کنترل تفاوت معناداری در درصد لقاح و روند رشد جنینی نسبت به گروه کنترل بدون آنتی‌اکسیدان نشان نداد (50/0>P) (جدول شماره 1 و تصویر شماره 1). براساس نتایج به‌دست‌آمده تجویز استرادیول والرات و پلی‌کیستیک شدن موش‌ها به‌واسطه آن باعث کاهش معنادار درصد لقاح از 43/95 در گروه کنترل به 59/77 در گروه پلی‌کیستیک شد (50/0>P) که نشان از کاهش قدرت باروری در گروه پلی‌کیستیک‌شده دارد. مقایسه درصد لقاح نشان داد افزودن ویتامین C به محیط کشت گروه پلی‌کیستیک باعث افزایش درصد لقاح نسبت به گروه پلی‌کیستیکی که محیط کشت آن آنتی‌اکسیدان نداشت، می‌شود و این افزایش در مورد دُز مصرفی200 میکرومول (58/85) نسبت به گروه پلی‌کیستیک (59/77) معنادار بود که احتمالاً ناشی از بهبود آسیب‌های ایجادشده سندرم پلی‌کیستیک به‌وسیله آنتی‌اکسیدان مورداستفاده در محیط کشت بوده است. مقایسه درصد جنین‌های دوسلولی ایجادشده که نشان‌دهنده شروع شکافتگی است، مشخص کرد تجویز استرادیول در گروه پلی‌کیستیک باعث کاهش معنادار درصد این جنین‌ها از (55/92) در گروه کنترل به (36/59) در گروه پلی‌کیستیک شد (50/0>P). درصد جنین‌های دوسلولی در گروه‌های پلی‌کیستیک در هر 3 دُز موردمطالعه ویتامین C افزایش معنادار نسبت به گروه پلی‌کیستیکی که محیط کشت آن فاقد آنتی‌اکسیدان بود، شد (50/0>P). بررسی درصد جنین‌هایی که پس از 120 ساعت به مرحله بلاستوسیست رسیده بودند، مشخص کرد تجویز استرادیول در گروه پلی‌کیستیک باعث کاهش کاملاً معنادار درصد این جنین‌ها از (04/59) در گروه کنترل به (08/26) در گروه پلی‌کیستیک شده است (50/0>P). همچنین نتایج نشان داد افزودن ویتامین C به محیط کشت گروه پلی‌کیستیک باعث افزایش درصد بلاستوسیت نسبت به گروه پلی‌کیستیکی که محیط کشت آن آنتی‌اکسیدان نداشت، می‌شود و این افزایش در مورد هر 3 دُز ویتامین C اضافه‌شده به محیط کشت گروه‌های پلی‌کیستیک نسبت به گروه پلی‌کیستیک بدون آنتی‌اکسیدان معنادار بود (50/0>P). مقایسه درصد جنین‌های هچ‌شده (خارج‌شده از پوسته خود) مشخص کرد تجویز استرادیول در گروه پلی‌کیستیک باعث کاهش کاملاً معنادار درصد این جنین‌ها از (08/43) در گروه کنترل به (57/8) در گروه پلی‌کیستیک شد (50/0>P). همچنین نتایج نشان داد افزودن ویتامینC به محیط کشت گروه پلی‌کیستیک باعث افزایش درصد جنین‌های هچ‌شده نسبت به گروه پلی‌کیستیکی که محیط کشت آن آنتی‌اکسیدان نداشت، می‌شود و این افزایش در مورد دُز مصرفی200 و150 میکرومول نسبت به گروه پلی‌کیستیک معنادار بود (50/0>P). درصد جنین‌های تیپI و II در گروه پلی‌کیستیک نسبت به گروه کنترل افزایش داشت که این افزایش معنادار نبود (50/0>P). همچنین مقایسه درصدهای حاصل از جنین‌های تیپI در گروه‌های پلی‌کیستیکی که محیط کشت حاوی آنتی‌اکسیدان داشتند، نشان داد افزودن آنتی اکیسدان توانسته باعث کاهش این نوع جنین‌ها نسبت به گروه پلی‌کستیک بدون آنتی‌اکسیدان شود و این کاهش در دُزهای مصرفی 100 و 200 میکرومول ویتامین C نسبت به گروه پلی‌کیستیک معنادار بود ( 50/0>P). همچنین مقایسه درصدهای حاصل از جنین‌های تیپII در گروه‌های پلی‌کیستیکی که محیط کشت حاوی آنتی‌اکسیدان داشتند، نشان داد افزودن آنتی‌اکیسدان توانسته باعث کاهش این نوع جنین‌ها نسبت به گروه پلی‌کستیک فاقد آنتی‌اکسیدان شود و این کاهش در هیچ‌کدام از دُزهای مصرفی ویتامین C نسبت به گروه پلی‌کیستیک معنادار نبود. همچنین گروه‌های پلی‌کیستیک که دُزهای مختلف ویتا مین C به محیط کشت جنینی آن‌ها افزوده شده بود، در مقایسه با یکدیگر تفاوت معناداری نشان ندادند (50/0>P) (جدول شماره 2 و تصویر شماره 2).
تصویر شماره 3 تخمک به همراه توده کومولوسی همراه آن (راست)، تخمک لقاح یافته (زیگوت)، که اجسام قطبی و 2 پیش‌هسته در آن قابل‌مشاهده است (چپ) و تصویر شماره 4 رویان‌ها در گروه‌های موردمطالعه در طی 120 ساعت از کشت
بحث
در مطالعه‌ای در سال 2005 آگاروال و همکاران نقش استرس اکسیداتیو را بر تولیدمثل جنس ماده بررسی کردند که در یک بدن سالم گونه‌های فعال اکسیژن و آنتی‌اکسیدان‌ها در تعادل هستند. وقتی این تعادل به هم بخورد استرس اکسیداتیو ایجاد می‌شود که در زنان هم بر سیستم تولیدمثلی و حتی چرخه‌های قاعدگی اثر می‌گذارد [10]. گنگ و همکاران در سال 2015 به مطالعه استرس اکسیداتیو در تخمدان‌های موش صحرایی مدل پلی‌کیستیک پرداختند. آن‌ها بیان کردند که در منحنی‌های رشد وزن تخمدان و وزن رحم، بین مدل پلی‌کیستیک و کنترل تفاوت معناداری وجود داشت [11]. موری و همکاران در سال 2013 مارکرهای مربوط به استرس اکسیداتیو و پلی‌کیستیک را در انسان بررسی کردند. آن‌ها بیان کردند زنان مبتلا به پلی‌کیستیک مستقل از افزایش وزن دارای مارکرهای در گردش استرس اکسیداتیو غیرنرمال هستند و براساس این یافته‌ها پیشنهاد کردند گونه‌های فعال اکسیژن ممکن است در پاتوفیزیولوژی این اختلال شایع ( پلی‌کیستیک) نقش مهمی داشته باشد. مدل پلی‌کیستیک به‌عنوان یک مدل برای افزایش سطح اکسیدان‌ها و کاهش ظرفیت اکسیدانی کل در نظر گرفته می‌شود. همچنین اعلام کردند میزان آنتی‌اکسیدان‌های درون سلولی در گروه پلی‌کیستیک کاهش و در گروه کنترل تفاوت معناداری داشت. همچنین میزان گونه‌های فعال اکسیژن در گروه پلی‌کیستیک افزایش و تفاوت معناداری با گروه کنترل داشت [12].
در سال 2008 جیمز و همکاران بیان کردند گونه‌های فعال اکسیژن هم بر بلوغ اووسیت، لقاح، تکوین جنین و حاملگی تأثیر منفی دارد. مایعات فولیکولی و اویداکتی غنی از پاک‌کننده‌های مشتقات اکسیژنی می‌باشند که اووسیت‌ها و جنین‌ها را از آسیب‌های اکسیداتیو محافظت میکنند. زمانی که اووسیت‌ها و جنین‌ها در شرایط آزمایشگاهی کشت می‌شوند، فاقد این تیم‌های دفاعی طبیعی خواهند بود. بنابراین محافظت جنین در طی کشت داخل آزمایشگاهی در برابر رادیکال‌های آزاد اکسیژن به‌وسیله افزودن آنتی‌اکسیدان‌ها به محیط کشت جهت افزایش رشد جنینی ضروری می‌باشد [13].
تحقیقات قبلی نشان می‌دهد آنتی‌اکسیدان‌ها نقش مهمی در افزایش کیفیت اووسیت‌های حاصل از تخمدان پلی‌کیستیک و متعاقب آن افزایش موفقیت لقاح و رشد جنینی دارد. در تحقیقات میشل و همکاران بر روی تخمک خوک نشان داده شد با مصرف غلظت 50 میکروگرم در میلی‌لیتر از ویتامین C درصد تکامل بلاستوسیت خوک نیز افزایش پیدا کرده و شاخص آپوپتوز در آن کاهش پیدا کرده است [8] و همچنین بر اساس مطالعه وانگ و همکاران ویتامین C در روند تکاملی و نرخ توسعه بلاستوسیت موش مؤثرتر از ویتامین E می‌باشد [14].
در سال 2017 ال شیما به مطالعه اثر ویتامین C و سیستئین بر تکوین داخل آزمایشگاهی در جنین‌های بوفالو پرداختند و به این نتیجه رسیدند که افزودن ویتامین C همراه با سیستئین تأثیر بیشتری بر تکوین جنین دارد، درحالی‌که این اثر مثبت در غیاب سیستئین کمتر بود [15]. برزگر و همکاران بیان کرده‌اند اسید آسکوربیک سبب افزایش بلوغ فولیکول و اووسیت موش می‌شود [16]. در مطالعه‌ای که موسومسی و همکاران انجام دادند به نیاز به مواد معدنی پیش از بارداری و در طول بارداری تأکیدشده ازجمله ویتامین C که در رشد و تکامل جنین مؤثر است و این موضوع نیز تأییدی بر مطالعه حاضر و تأثیر این ویتامین بر بهبود کیفیت جنین می‌باشد [17].
نتیجه‌گیری
القای سندرم تخمدان پلی‌کیستیک سبب ایجاد کیست‌های فولیکولی، تکوین غیرطبیعی فولیکول‌ها و افزایش سطح اندروژن‌ها و به دنبال آن بر تعداد و کیفیثت اووسیت‌های حاصله و پارامترهای مربوط به باروری و رشد جنین اثر نامطلوبی دارد که نتایج حاصله از این تحقیق نشان می‌دهد ویتامین C توانسته اثرات محافظتی داشته باشد. به‌طورکلی می‌توان نتیجه گرفت که استفاده از آنتی‌اکسیدان ویتامین C در محیط کشت جنینی، به‌دلیل مواد مؤثره آنتی‌اکسیدانتی خود اثرات جانبی سوء متأثر از تخمدان پلی‌کیستیک بر کیفیت اووسیت‌های حاصله و اختلال در باروری و رشد جنینی آن‌ها را بهبود می‌بخشد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
مقاله حاضر حاصل بخشی از پایان‌نامه در مقطع دکترای تخصصی رشته جنین‌شناسی و آناتومی مقایسه‌ای (مصوب تیر 1398) دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه می‌باشد و همه ملاحظات اخلاقی در این مقاله رعایت شده است.
حامی مالی
این پژوهش با حمایت دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه انجام شد.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه به‌دلیل حمایت‌های مادی و معنوی تشکر و تقدیر می‌شود.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک سندرومی با اختلالات اندوکرینی و متابولیکی پیچیده‌ای است که با عدم تخمک‌گذاری مزمن و علائم پاتولوژیکی مانند هیپرآندروژنیسم مشخص می‌شود. مهم‌ترین نشانه برای وجود تخمدان پلی‌کیستیک، افزایش آندروژن‌های خونی می‌باشد [1]. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک شایع‌ترین دلیل نازایی در زنان به‌دلیل عدم تخمک‌گذاری است. به همین دلیل این افراد معمولاً به لقاح داخل آزمایشگاهی نیاز پیدا میکنند [2]. گرچه علل بسیار مختلفی برای کیفیت پایین روند تولید آزمایشگاهی جنین گزارش شده است. به نظر می‌رسد تولید گونه‌های اکسیژن فعال به‌عنوان یکی از علل اصلی توقف رشد جنین‌های کشت داده‌شده در آزمایشگاه می‌باشد. گونه‌های اکسیژن فعال می‌تواند باعث توقف میوزی در اووسیت، مهار تکوین جنین و مرگ سلولی شود. استرس اکسیداتیو درنتیجه عدم تعادل بین تولید رادیکال‌های آزاد و ظرفیت دفاع آنتی‌اکسیدانی در یک سلول ایجاد می‌شود [3].
انواع رادیکال‌های آزاد اکسیژن شامل: آنیون سوپراکسید (O2)، رادیکال هیدروکسیل (OH) و مشتقات غیررادیکالی اکسیژن مانند پراکسید هیدروژن (O2 H2) بوده که به‌شدت ناپایدارند و به‌طور سریع و غیرتخصصی با مولکول‌های زیستی واکنش نشان می‌دهند و منجر به ایجاد و توسعه انواع آسیب‌های سلولی ازجمله پراکسیداسیون غشاء پلاسمایی، اکسیداسیون اسیدهای آمینه و نوکلئیک، آپاپتوز و نکروز می‌شوند که خود درنهایت منجر به کاهش قابلیت زنده ماندن و تکوین جنین‌های آزمایشگاهی می‌شود [3]. اثرات تخریبی رادیکال‌های آزاد توسط سیستم آنتی‌اکسیدان درون سلولی مانند گلوتاتیون و آنزیم‌هایی مانند سوپراکسیددیسموتاز، کاتالازو گلوتاتیون پراکسیداز کنترل و یا مهار می‌شود [4]. به نظر می‌رسد در شرایط کشت آزمایشگاهی جنین‌های پستانداران، میزان تولید رادیکال‌های آزاد بیش از ظرفیت آنتی‌اکسیدانی این جنین‌هاست. بنابراین به منظور غلبه بر این عدم تعادل اکسیدانی، انواع آنتی‌اکسیدان‌ها با منشأ خارجی پیش‌بینی و ارائه شده‌اند. برای مقابله با اثرات سوء گونه‌های اکسیژن فعال در سیستم کشت جنین از آنتی‌اکسیدان‌های گوناگونی استفاده شده است. ازجمله آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی که نقش محافظت‌کننده‌ای دارند، می‌توان اسید آسکوربیک (ویتامین C) را نام برد.
در مطالعات گذشته تأثیر رژیم غذایی بر روند تکاملی رویان تأیید شده است. کمبود بسیاری از ویتامین‌ها و مواد مغذی در مایع فولیکولی، می‌تواند شانس باروری طبیعی و موفق را کاهش دهد. افزایش یا کاهش ترکیبات این مایع و وجود استرس اکسیداتیو بر روی مورفولوژی و کیفیت تخمک و جنین تأثیرگذار است. دریافت ویتامین C در زنان ممکن است برای درمان بسیاری از مشکلات ناباروری مفید باشد [5]. این ویتامین نه تنها به بهبود تعادل هورمونی بدن کمک می‌کند بلکه حضور ویتامین C به تنظیم عملکرد تخمدان و چرخه قاعدگی کمک می‌کند [6]. ویتامین C حتی به افزایش سطح پروژسترون در بدن کمک می‌کند. شانس بارداری در زنانی که در رژیم غذایی روزانه مکمل‌های ویتامین C را مصرف میکنند، به‌طور قابل توجهی نسبت به زنانی که ویتامین C را مصرف نمی‌کنند، افزایش پیدا می‌کند [7].
در تحقیقاتی میشل و همکاران بر روی تخمک خوک انجام دادند، نشان داده شد که با مصرف غلظت 50 میکروگرم در میلی‌لیتر از ویتامین، درصد تکامل بلاستوسیت خوک نیز افزایش پیدا کرده و شاخص آپاپتوز در آن کاهش یافته است [8]. بنابراین عوامل مختلفی ازقبیل کیفیت اووسیت، محیط کشت، میزان اکسیژن، تعداد جنین‌ها در واحد کشت (تراکم جنین)، منبع انرژی و نیز استرس‌های اکسیداتیو ممکن است در موفقیت باروری آزمایشگاهی تأثیرگذار باشد؛ ازجمله این عوامل که موفقیت بیشتری در پی دارد، فراهم کردن محیط کشت مناسب برای اووسیت‌های حاصل، محیطی که اثرات نامطلوب استرس اکسیداتیو گونه‌های اکسیژن فعال را به حداقل برساند و بر موفقیت لقاح و تکامل زیگوت مؤثر باشد [9].
مواد و روش‌ها
در این مطالعه از 80 عدد موش سوری ماده 8 هفته‌ای استفاده شد که قبل از استحصال تخمک‌ها، در طی تیمار به دو دسته کنترل (که فقط آب و غذا دریافت کرده بودند) و پلی‌کیستیک تقسیم شده بودند. برای القای سندرم تخمدان پلی‌کیستیک در تمام گروه‌های پلی کیستیک استرادیول والرات به روش تزریق داخل صفاقی با دُز 100 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن استفاده شد. بعد از طی مدت تیمار (60 روز) برای انجام لقاح آزمایشگاهی موش‌های سوری ماده در هر گروه بااستفاده‌از داروی Folligon و hCG تحریک تخمک‌گذاری شدند که به شرح زیر صورت گرفت:
تزریق 5/7 واحد هورمون PMSG (ساخت شرکت Folligon، هلند) به حجم 1/0 میلی‌لیتر حوالی 7 بعدازظهر انجام شد. زمانی که PMSG و hCG تزریق می وند وابسته به یکدیگر و سیکل روشنایی-تاریکی حیوان آزمایشگاهی است. برای اکثر سویه‌های موش سوری، 46-48 ساعت فاصله بین تزریق PMSG و تزریق hCG بهترین تعداد تخمک را نتیجه می‌دهد. بنابراین معمولاً 46-48 بعد از تزریق PMSG (2تا 3 ساعت قبل از رهایی LH) بهترین زمان برای تزریق hCG است. در مرحله بعد 5/7 واحد هورمون hCG (ساخت شرکت Folligon ، هلند) به حجم 1/0 میلی‌لیتر نیز به روش داخل صفاقی صورت گرفت. 10-12 ساعت پس از تزریق hCG (صبح روز بعد) بعد از کشتن حیوان به روش جابه‌جایی گردن، لوله‌های رحمی جدا شده و در داخل محیط کشت ۳۷ درجه از قبل به تعادل‌رسیده، قرار داده می‌شود و بااستفاده‌از تکنیک جداسازی تخمک‌ها خارج می‌شوند و پس از شست‌وشو تخمک‌ها به قطرات محیط لقاح در زیر روغن معدنی حاوی محیط کشت HTF حاوی BS4 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر منتقل شدند. تخمک‌های استحصال‌شده از موش‌ها در 8 گروه بااستفاده‌از محیط کشت‌های مختلف حاوی دُزهای مختلف ویتامینC تقسیم‌بندی شدند:
-گروه کنترل شامل 10عدد موش که فقط آب و غذا دریافت کردند و به محیط کشت جنینی آن آنتی‌اکسیدانی افزوده نشد و فقط از محیط کشت HTF حاوی BSA 4 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر استفاده شد.
-گروه پلی‌کیستیک شامل 10 عدد موش که به‌وسیله استرادیول والرات پلی‌کیستیک شده بودند و به محیط کشت جنینی آن آنتی‌اکسیدانی افزوده نشد و فقط از محیط کشت HTF حاوی BSA 4 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر استفاده شد.
-گروه کنترل (سالم) شامل 10 عدد موش که برای لقاح و کشت جنینی از محیط کشت HTF حاوی 100 میکرومول ویتامین C استفاده شد.
-گروه پلی‌کیستیک شامل 10 عدد موش که به‌وسیله استرادیول والرات پلی‌کیستیک شده بودند که برای لقاح و کشت جنینی از محیط کشت HTF حاوی 100 میکرومول ویتامین C استفاده شد.
-گروه کنترل (سالم) شامل 10عدد موش که برای لقاح و کشت جنینی از محیط کشت HTF حاوی 150 میکرومول ویتامین C استفاده شد.
-گروه پلی‌کیستیک شامل 10 عدد موش که به‌وسیله استرادیول والرات پلی‌کیستیک شده بودند که برای لقاح و کشت جنینی از محیط کشت HTF حاوی 150 میکرومول ویتامین C استفاده شد.
-گروه کنترل (سالم) شامل 10عدد موش که برای لقاح و کشت جنینی از محیط کشت HTF حاوی 200 میکرومول ویتامین C استفاده شد.
- گروه پلی‌کیستیک شامل 10 عدد موش که به‌وسیله استرادیول والرات پلی‌کیستیک شده بودند که برای لقاح و کشت جنینی از محیط کشت HTF حاوی 200 میکرومول ویتامین C استفاده شد.
اسپرم‌های متحرک به‌توانایی‌رسیده به تعداد 1 میلیون به ازای هر میلی‌لیتر محیط کشت اضافه شد. عمل لقاح حدود 6-8 ساعت بعد از اضافه کردن اسپرم با مشاهده 2 پیش هسته مشخص می‌شود و بدین ترتیب زیگوت به دست آمد و تخمک‌های بارورشده (زیگوت) بعد از شست‌وشو به محیط کشت تازه از قبل به تعادل‌رسیده در گروه‌های مختلف مورد مطالعه منتقل می‌شود. بررسی میزان شکافتگی، 24 ساعت پس از کشت صورت گرفت و روند رشد جنینی در گروه‌ها طی 120 ساعت مورد بررسی قرار گرفتند و در مرحله بعدی درصد موقفیت لقاح و روند رشد جنین تخمک‌های گروه پلی‌کیستیک و کنترل (سالم) با افزودن دُزهای مختلف ویتامین C به محیط کشت، لقاح و رشد جنینی ارزیابی شد. جنین‌ها در هر گروه ازنظر میزان فراگمانتاسیون و میزان طی مراحل رشد جنینی و تعداد جنین‌های متوقف‌شده و تیپ‌بندی جنین‌های متوقف‌شده باتوجه‌به فاکتورهای مختلفی نظیر لیز شدن جنین‌ها و نکروتیک بودن آن‌ها و فراگمانتاسیون و وجود وزیکول‌های سیتوپلاسمیک مقایسه شدند. تیپ‌بندی جنین‌های متوقف‌شده به شرح ذیل می‌باشد:
تیپ I: جنین‌های بالیز، فراگمانته شدن و نکروتیک بودن کامل؛
تیپII: جنین‌های بالیز، فراگمانته شدن در تعدادی از بلاستومرها می‌باشد.
برای مقایسه آماری رشد جنینی و سایر مراحل مختلف تکوین در بین گروه‌های مختلف داده‌ها بااستفاده‌از نسخه 16 نرم‌افزار مینی تب و روش آماری 2-پروپپورشن (مقایسه نسبت‌ها) با سطح معناداری (50/0>P) تجزیه‌وتحلیل شدند. برای ارزیابی روند لقاح و روند رشد جنینی، از میکروسکوپ فاز کنتراست و اینورت استفاده شد و مراحل رشد جنینی در طی 120 ساعت مورد ارزیابی قرار گرفت.
یافته‌ها
نتایج نشان دادند اضافه کردن دُزهای مختلف ویتامین C موردمطالعه در این تحقیق به محیط کشت جنینی گروه کنترل تفاوت معناداری در درصد لقاح و روند رشد جنینی نسبت به گروه کنترل بدون آنتی‌اکسیدان نشان نداد (50/0>P) (جدول شماره 1 و تصویر شماره 1). براساس نتایج به‌دست‌آمده تجویز استرادیول والرات و پلی‌کیستیک شدن موش‌ها به‌واسطه آن باعث کاهش معنادار درصد لقاح از 43/95 در گروه کنترل به 59/77 در گروه پلی‌کیستیک شد (50/0>P) که نشان از کاهش قدرت باروری در گروه پلی‌کیستیک‌شده دارد. مقایسه درصد لقاح نشان داد افزودن ویتامین C به محیط کشت گروه پلی‌کیستیک باعث افزایش درصد لقاح نسبت به گروه پلی‌کیستیکی که محیط کشت آن آنتی‌اکسیدان نداشت، می‌شود و این افزایش در مورد دُز مصرفی200 میکرومول (58/85) نسبت به گروه پلی‌کیستیک (59/77) معنادار بود که احتمالاً ناشی از بهبود آسیب‌های ایجادشده سندرم پلی‌کیستیک به‌وسیله آنتی‌اکسیدان مورداستفاده در محیط کشت بوده است. مقایسه درصد جنین‌های دوسلولی ایجادشده که نشان‌دهنده شروع شکافتگی است، مشخص کرد تجویز استرادیول در گروه پلی‌کیستیک باعث کاهش معنادار درصد این جنین‌ها از (55/92) در گروه کنترل به (36/59) در گروه پلی‌کیستیک شد (50/0>P). درصد جنین‌های دوسلولی در گروه‌های پلی‌کیستیک در هر 3 دُز موردمطالعه ویتامین C افزایش معنادار نسبت به گروه پلی‌کیستیکی که محیط کشت آن فاقد آنتی‌اکسیدان بود، شد (50/0>P). بررسی درصد جنین‌هایی که پس از 120 ساعت به مرحله بلاستوسیست رسیده بودند، مشخص کرد تجویز استرادیول در گروه پلی‌کیستیک باعث کاهش کاملاً معنادار درصد این جنین‌ها از (04/59) در گروه کنترل به (08/26) در گروه پلی‌کیستیک شده است (50/0>P). همچنین نتایج نشان داد افزودن ویتامین C به محیط کشت گروه پلی‌کیستیک باعث افزایش درصد بلاستوسیت نسبت به گروه پلی‌کیستیکی که محیط کشت آن آنتی‌اکسیدان نداشت، می‌شود و این افزایش در مورد هر 3 دُز ویتامین C اضافه‌شده به محیط کشت گروه‌های پلی‌کیستیک نسبت به گروه پلی‌کیستیک بدون آنتی‌اکسیدان معنادار بود (50/0>P). مقایسه درصد جنین‌های هچ‌شده (خارج‌شده از پوسته خود) مشخص کرد تجویز استرادیول در گروه پلی‌کیستیک باعث کاهش کاملاً معنادار درصد این جنین‌ها از (08/43) در گروه کنترل به (57/8) در گروه پلی‌کیستیک شد (50/0>P). همچنین نتایج نشان داد افزودن ویتامینC به محیط کشت گروه پلی‌کیستیک باعث افزایش درصد جنین‌های هچ‌شده نسبت به گروه پلی‌کیستیکی که محیط کشت آن آنتی‌اکسیدان نداشت، می‌شود و این افزایش در مورد دُز مصرفی200 و150 میکرومول نسبت به گروه پلی‌کیستیک معنادار بود (50/0>P). درصد جنین‌های تیپI و II در گروه پلی‌کیستیک نسبت به گروه کنترل افزایش داشت که این افزایش معنادار نبود (50/0>P). همچنین مقایسه درصدهای حاصل از جنین‌های تیپI در گروه‌های پلی‌کیستیکی که محیط کشت حاوی آنتی‌اکسیدان داشتند، نشان داد افزودن آنتی اکیسدان توانسته باعث کاهش این نوع جنین‌ها نسبت به گروه پلی‌کستیک بدون آنتی‌اکسیدان شود و این کاهش در دُزهای مصرفی 100 و 200 میکرومول ویتامین C نسبت به گروه پلی‌کیستیک معنادار بود ( 50/0>P). همچنین مقایسه درصدهای حاصل از جنین‌های تیپII در گروه‌های پلی‌کیستیکی که محیط کشت حاوی آنتی‌اکسیدان داشتند، نشان داد افزودن آنتی‌اکیسدان توانسته باعث کاهش این نوع جنین‌ها نسبت به گروه پلی‌کستیک فاقد آنتی‌اکسیدان شود و این کاهش در هیچ‌کدام از دُزهای مصرفی ویتامین C نسبت به گروه پلی‌کیستیک معنادار نبود. همچنین گروه‌های پلی‌کیستیک که دُزهای مختلف ویتا مین C به محیط کشت جنینی آن‌ها افزوده شده بود، در مقایسه با یکدیگر تفاوت معناداری نشان ندادند (50/0>P) (جدول شماره 2 و تصویر شماره 2).
تصویر شماره 3 تخمک به همراه توده کومولوسی همراه آن (راست)، تخمک لقاح یافته (زیگوت)، که اجسام قطبی و 2 پیش‌هسته در آن قابل‌مشاهده است (چپ) و تصویر شماره 4 رویان‌ها در گروه‌های موردمطالعه در طی 120 ساعت از کشت
بحث
در مطالعه‌ای در سال 2005 آگاروال و همکاران نقش استرس اکسیداتیو را بر تولیدمثل جنس ماده بررسی کردند که در یک بدن سالم گونه‌های فعال اکسیژن و آنتی‌اکسیدان‌ها در تعادل هستند. وقتی این تعادل به هم بخورد استرس اکسیداتیو ایجاد می‌شود که در زنان هم بر سیستم تولیدمثلی و حتی چرخه‌های قاعدگی اثر می‌گذارد [10]. گنگ و همکاران در سال 2015 به مطالعه استرس اکسیداتیو در تخمدان‌های موش صحرایی مدل پلی‌کیستیک پرداختند. آن‌ها بیان کردند که در منحنی‌های رشد وزن تخمدان و وزن رحم، بین مدل پلی‌کیستیک و کنترل تفاوت معناداری وجود داشت [11]. موری و همکاران در سال 2013 مارکرهای مربوط به استرس اکسیداتیو و پلی‌کیستیک را در انسان بررسی کردند. آن‌ها بیان کردند زنان مبتلا به پلی‌کیستیک مستقل از افزایش وزن دارای مارکرهای در گردش استرس اکسیداتیو غیرنرمال هستند و براساس این یافته‌ها پیشنهاد کردند گونه‌های فعال اکسیژن ممکن است در پاتوفیزیولوژی این اختلال شایع ( پلی‌کیستیک) نقش مهمی داشته باشد. مدل پلی‌کیستیک به‌عنوان یک مدل برای افزایش سطح اکسیدان‌ها و کاهش ظرفیت اکسیدانی کل در نظر گرفته می‌شود. همچنین اعلام کردند میزان آنتی‌اکسیدان‌های درون سلولی در گروه پلی‌کیستیک کاهش و در گروه کنترل تفاوت معناداری داشت. همچنین میزان گونه‌های فعال اکسیژن در گروه پلی‌کیستیک افزایش و تفاوت معناداری با گروه کنترل داشت [12].
در سال 2008 جیمز و همکاران بیان کردند گونه‌های فعال اکسیژن هم بر بلوغ اووسیت، لقاح، تکوین جنین و حاملگی تأثیر منفی دارد. مایعات فولیکولی و اویداکتی غنی از پاک‌کننده‌های مشتقات اکسیژنی می‌باشند که اووسیت‌ها و جنین‌ها را از آسیب‌های اکسیداتیو محافظت میکنند. زمانی که اووسیت‌ها و جنین‌ها در شرایط آزمایشگاهی کشت می‌شوند، فاقد این تیم‌های دفاعی طبیعی خواهند بود. بنابراین محافظت جنین در طی کشت داخل آزمایشگاهی در برابر رادیکال‌های آزاد اکسیژن به‌وسیله افزودن آنتی‌اکسیدان‌ها به محیط کشت جهت افزایش رشد جنینی ضروری می‌باشد [13].
تحقیقات قبلی نشان می‌دهد آنتی‌اکسیدان‌ها نقش مهمی در افزایش کیفیت اووسیت‌های حاصل از تخمدان پلی‌کیستیک و متعاقب آن افزایش موفقیت لقاح و رشد جنینی دارد. در تحقیقات میشل و همکاران بر روی تخمک خوک نشان داده شد با مصرف غلظت 50 میکروگرم در میلی‌لیتر از ویتامین C درصد تکامل بلاستوسیت خوک نیز افزایش پیدا کرده و شاخص آپوپتوز در آن کاهش پیدا کرده است [8] و همچنین بر اساس مطالعه وانگ و همکاران ویتامین C در روند تکاملی و نرخ توسعه بلاستوسیت موش مؤثرتر از ویتامین E می‌باشد [14].
در سال 2017 ال شیما به مطالعه اثر ویتامین C و سیستئین بر تکوین داخل آزمایشگاهی در جنین‌های بوفالو پرداختند و به این نتیجه رسیدند که افزودن ویتامین C همراه با سیستئین تأثیر بیشتری بر تکوین جنین دارد، درحالی‌که این اثر مثبت در غیاب سیستئین کمتر بود [15]. برزگر و همکاران بیان کرده‌اند اسید آسکوربیک سبب افزایش بلوغ فولیکول و اووسیت موش می‌شود [16]. در مطالعه‌ای که موسومسی و همکاران انجام دادند به نیاز به مواد معدنی پیش از بارداری و در طول بارداری تأکیدشده ازجمله ویتامین C که در رشد و تکامل جنین مؤثر است و این موضوع نیز تأییدی بر مطالعه حاضر و تأثیر این ویتامین بر بهبود کیفیت جنین می‌باشد [17].
نتیجه‌گیری
القای سندرم تخمدان پلی‌کیستیک سبب ایجاد کیست‌های فولیکولی، تکوین غیرطبیعی فولیکول‌ها و افزایش سطح اندروژن‌ها و به دنبال آن بر تعداد و کیفیثت اووسیت‌های حاصله و پارامترهای مربوط به باروری و رشد جنین اثر نامطلوبی دارد که نتایج حاصله از این تحقیق نشان می‌دهد ویتامین C توانسته اثرات محافظتی داشته باشد. به‌طورکلی می‌توان نتیجه گرفت که استفاده از آنتی‌اکسیدان ویتامین C در محیط کشت جنینی، به‌دلیل مواد مؤثره آنتی‌اکسیدانتی خود اثرات جانبی سوء متأثر از تخمدان پلی‌کیستیک بر کیفیت اووسیت‌های حاصله و اختلال در باروری و رشد جنینی آن‌ها را بهبود می‌بخشد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
مقاله حاضر حاصل بخشی از پایان‌نامه در مقطع دکترای تخصصی رشته جنین‌شناسی و آناتومی مقایسه‌ای (مصوب تیر 1398) دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه می‌باشد و همه ملاحظات اخلاقی در این مقاله رعایت شده است.
حامی مالی
این پژوهش با حمایت دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه انجام شد.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از دانشکده دامپزشکی دانشگاه ارومیه به‌دلیل حمایت‌های مادی و معنوی تشکر و تقدیر می‌شود.
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي |
موضوع مقاله:
بافت شناسی و جنین شناسی
دریافت: 1401/11/8 | پذیرش: 1401/12/27 | انتشار: 1402/5/10
دریافت: 1401/11/8 | پذیرش: 1401/12/27 | انتشار: 1402/5/10
فهرست منابع
1. Tahmasebi F, Movahedin M, Mazaheri Z. [Poly cystic ovary model as an elevated oxidative stress factor (Persian)]. J Mazandaran Univ Med Sci. 2015; 25(127):82-91. [Link]
2. Goodarzi MO, Dumesic DA, Chazenbalk G, Azziz R. Polycystic ovary syndrome: Etiology, pathogenesis and diagnosis. Nat Rev Endocrinol. 2011; 7(4):219-31. [DOI:10.1038/nrendo.2010.217] [PMID] [DOI:10.1038/nrendo.2010.217]
3. Panti AA, Shehu CE, Saidu Y, Tunau KA, Nwobodo EI, Jimoh A, et al. Oxidative stress and outcome of antioxidant supplementation in patients with polycystic ovarian syndrome (PCOS). Int J Reprod Contracept Obstet Gynecol. 2018; 7(5):1667-72. [DOI:10.18203/2320-1770.ijrcog20181892] [DOI:10.18203/2320-1770.ijrcog20181892]
4. Guérin P, El Mouatassim S, Ménézo Y. Oxidative stress and protection against reactive oxygen species in the pre-implantation embryo and its surroundings. Hum Reprod Update. 2001; 7(2):175-89. [DOI:10.1093/humupd/7.2.175] [PMID] [DOI:10.1093/humupd/7.2.175]
5. Nadri B, Zeinoaldini S, Kohram H. Ascorbic acid effects on in vitro maturation of mouse oocyte with or without cumulus cell. Afr J Biotechnol. 2009; 8(20):5627-31. [Link]
6. Griesinger G, Franke K, Kinast C, Kutzelnigg A, Riedinger S, Kulin S, et al. Ascorbic acid supplement during luteal phase in IVF. J Assist Reprod Genet. 2002; 19(4):164-8. [DOI:10.1023/A:1014837811353] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1023/A:1014837811353]
7. Lu X, Wu Z, Wang M, Cheng W. Effects of vitamin C on the outcome of in vitro fertilization-embryo transfer in endometriosis: A randomized controlled study. J Int Med Res. 2018; 46(11):4624-33. [DOI:10.1177/0300060518786918] [PMID] [DOI:10.1177/0300060518786918]
8. Kere M, Siriboon C, Lo NW, Nguyen NT, Ju JC. Ascorbic acid improves the developmental competence of porcine oocytes after parthenogenetic activation and somatic cell nuclear transplantation. J Reprod Dev. 2013; 59(1):78-84. [DOI:10.1262/jrd.2012-114] [PMID] [DOI:10.1262/jrd.2012-114]
9. Öztürkler Y, Yıldız S, Güngör Ö, Pancarcı ŞM, Kaçar C, Ari UÇ. The effects of L-ergothioneine and L-ascorbic acid on the in vitro maturation (IVM) and embryonic development (IVC) of sheep oocytes. Kafkas Univ Vet Fak Derg. 2010; 16(5):757-63. [DOI:10.9775/kvfd.2009.1646] [DOI:10.9775/kvfd.2009.1646]
10. Agarwal A, Gupta S, Sharma RK. Role of oxidative stress in female reproduction. Reprod Biol Endocrinol. 2005; 3:28. [DOI:10.1186/1477-7827-3-28] [PMID] [DOI:10.1186/1477-7827-3-28]
11. Gong J, Wu DB, Zhang LL, Li J, Zhao X, Zhang D. [Study on the oxidative stress in the ovaries of a rat model of polycystic ovary (Chinese)]. Sichuan Da Xue Xue Bao Yi Xue Ban. 2015; 46(2):238-47. [PMID]
12. Murri M, Luque-Ramírez M, Insenser M, Ojeda-Ojeda M, Escobar-Morreale HF. Circulating markers of oxidative stress and polycystic ovary syndrome (PCOS): A systematic review and meta-analysis. Hum Reprod Update. 2013; 19(3):268-88. [DOI:10.1093/humupd/dms059] [PMID] [DOI:10.1093/humupd/dms059]
13. Whitaker BD, Knight JW. Mechanisms of oxidative stress in porcine oocytes and the role of anti-oxidants. Reprod Fertil Dev. 2008; 20(6):694-702. [DOI:10.1071/RD08037] [PMID] [DOI:10.1071/RD08037]
14. Wang X, Falcone T, Attaran M, Goldberg JM, Agarwal A, Sharma RK. Vitamin C and vitamin E supplementation reduce oxidative stress-induced embryo toxicity and improve the blastocyst development rate. Fertil Steril. 2002; 78(6):1272-7.[DOI:10.1016/S0015-0282(02)04236-X] [PMID] [DOI:10.1016/S0015-0282(02)04236-X]
15. El AS, Naby KM, Sosa GA, Abouel-Roos ME, Ahmed YF. Effect of using ascorbic acid and cysteamine supplementation on in-vitro development of buffalo embryos. Asian Pac J Reprod. 2017; 6(2):85-8. [DOI:10.12980/apjr.6.20170207] [DOI:10.12980/apjr.6.20170207]
16. Barzegari Firouzabadi F. [Effects of ascorbic acid and FSH on the maturation of mice's oocytes and follicles (Persian)]. J Shahid Sadoughi Univ Med Sci. 2011; 19(5):586-97. [Link]
17. Musumeci G, Castrogiovanni P, Trovato FM, Parenti R, Szychlinska MA, Imbesi R. Pregnancy, embryo-fetal development and nutrition: Physiology around fetal programming. J Histol Histopathol. 2015; 2(1):1-6. [DOI:10.7243/2055-091X-2-1] [DOI:10.7243/2055-091X-2-1]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
حق تالیف (کپی رایت) برای مولفان محفوظ است.
صاحب امتیاز: دانشگاه علوم پزشکی قم
ناشر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قم
شاپا چاپی: 7799-1375
شاپا الکترونیک: 1375-2008
ایمیل مجله: journal@muq.ac.ir
j.muq.ac@gmail.com
