مجله دانشگاه علوم پزشکی قم

مقدمه
حرفه‌های مراقبت بهداشتی به‌واسطه ویژگی خاص خود محیط پر‌استرسی برای کارکنان به حساب می‌آید. بنابراین ویژگی‌های خاص پرسنل این حرفه می‌تواند نقش مهمی در کنترل استرس و یا تأثیرپذیری از آن داشته باشد [1]‌. کارکنان حرفه‌های بهداشتی‌مراقبتی می‌دانند که داشتن توان تحمل رنج مددجویان جهت ایفای نقش در این حرفه ضروری بوده و عمل مراقبت به‌طور بالقوه، با توان تسکین رنج دیگران همراه است [2]. در‌حقیقت مراقبت یک عمل دلسوزانه به حساب می‌آید و در این میان دلسوزی و شفقت برای دیگران در هر شکلی که صورت گیرد، خود مستلزم داشتن شفقت نسبت به خود است [2]. شفقت به خود به‌عنوان کیفیتِ در تماس بودن با رنج‌ها  و آسیب‌های خود و احساس کمک کردن برای رفع مشکلات خود تعریف می‌شود و با مؤلفه‌های مثبت روان‌شناختی، همانند نوع‌دوستی، مهربانی و شادی همراه است. شفقت نسبت به خود اگرچه واژه جدیدی در روان‌شناسی غرب است، ولی سال‌ها پیش در فلسفه بودایی رایج بوده است و به رنجشی اشاره دارد که فرد در مقابل اجتناب از شرایط نامطلوب متحمل شده و در جهت تسکین رنجش و بهبودی با خودش با مهربانی عمل می‌کند [3].
افرادی که نسبت به خود شفقت بالاتری دارند افسردگی، اضطراب و نشخوار ذهنی کمتری را در موقعیت‌های اجتماعی چالش‌برانگیز تجربه می‌کنند و از رضایتمندی بیشتری در زندگی خود برخوردارند [4]. لیری و همکاران (2007) دریافتند وقتی فرد با شرایط بالقوه تحقیرآمیز روبه‌رو می‌شود و یا رویدادهای منفی زندگی گذشته‌اش را به خاطر می‌آورد در این شرایط از‌طرف خود نیز بازخوردهای منفی را دریافت می‌کند. در این شرایط سطح بالای شفقت نسبت به خود، از افراد در برابر احساس منفی نسبت به خود و احساس استرس و یا شرایط زندگی منفی حمایت کرده و سبب می‌شود افراد نسبت به خودشان مهربان بوده و به زندگی امیدوار شوند و معنایی دوباره از زندگی پیدا کنند [5].
اگرچه شفقت به‌عنوان هسته مرکزی مراقبت‌های پرستاری شناخته شده [6] و از‌نظر آموزشی، بالینی و سازمانی دارای اهمیت زیادی است [7] و حتی در برخی متون نیز پرستاری را مترادف با دلسوزی معنی کرده‌اند [8]. اما هنوز تعریف دقیق و یکسانی از این مفهوم وجود ندارد [9] و شواهد موجود نشان می‌دهند که شفقت به‌عنوان یک مفهوم پیچیده و قابل‌بحث، نیاز به بررسی بیشتری برای کشف معانی و شناسایی ابعاد مختلف آن دارد [10، 11]. برای سنجش این سازه و سازه‌های مرتبط با آن  مقیاس شفقت به خود ( فرم بلند) (نف، 2003)، مقیاس شفقت به خود (فرم کوتاه) (ریس و همکاران، 2011)، مقیاس شفقت (پامیر و همکاران، 2019) و مقیاس ترس از شفقت (گیلبرت و همکاران، 2011‌) ساخته شده است. ویژگی‌های روان‌سنجی این مقیاس‌ها در ایران نیز تأیید شده است (عزیزی و همکاران، 2013؛ خانجانی و همکاران، 2017؛ خانجانی و همکاران، 2019‌) [12]. تحلیل مفهوم به‌گونه‌ای که از عملکرد، تحقیق یا تئوری پرستاری نشئت گرفته باشد، از رویکردهای مهم بسط و توسعه دانش پرستاری است. پرستاری امروزه نیاز به درک مفاهیم درون‌رشته‌ای بر‌اساس زمینه حرفه‌ای خود دارد. واکر و اوانت، فعالیت‌هایی چون ساخت، مشتق کردن و تحلیل مفاهیم را از کارهای پایه و اساسی درگسترش تئوری‌های پرستاری می‌دانند [13].
با‌توجه‌به اهمیت نقش شفقت نسبت به خود در سلامت روانی پرستاران و همچنین نقش مهم و کلیدی آن‌ها در ارتقای مراقبت ارائه‌شده به بیماران و همچنین به دلیل اینکه در مطالعات صورت‌گرفته در این زمینه گروه پرستاران به‌عنوان  عضو مراقبت‌کننده کمتر مورد توجه قرار گرفته است، مطالعه حاضر با هدف تحلیل مفهوم شفقت به خود در پرستاری صورت گرفته است.
مواد و روش‌ها
رویکرد واکر و اوانت یکی از روش‌های مفهوم‌پردازی و تکامل مفهوم است. روند تجزیه‌و‌تحلیل مفهوم شامل انتخاب یک مفهوم، تعیین اهداف تحلیل، شناسایی موارد استفاده از مفهوم، تعیین ویژگی‌های تعریف‌کننده مفهوم، شناسایی یک مدل الگویی، شناسایی موارد مرتبط، مرزی، مخالف، شناسایی پیش‌آیندها و پیامدهای مفهوم و تعریف نمود تجربی است [13]. به منظور یافتن معانی مرتبط با مفهوم، جست‌وجوی گسترده متون به‌صورت نظام‌مند در فاصله زمانی سال 2010 تا 2022 در پایگاه داده‌های گوگل‌اسکالر، مگیران، پایگاه مرکز اطلاعات جهاد دانشگاهی، پابمد، وب‌آوساینس، مدلاین، اسکوپوس و پروکوئست و با استراتژی‌های “Compassion in Nursing” AND “self-Compassion in Nursing” AND “Compassionate care in Nursing” AND “Self-Forgiveness in Nursing” AND “Self-Perception in Nursing” in Nursing  انجام شد.
معیارهای ورود شامل مطالعاتی بودند که در‌مورد شفقت به خود در پرستاری نوشته شده باشند، شفقت به خود در پرستاری را توصیف کرده باشند، رابطه بین شفقت به خود در پرستاری و پیامدهای آن را مشخص کرده باشند، زبان مقالات فارسی یا انگلیسی باشد و دسترسی به متن کامل مقاله وجود داشته باشد. مطالعاتی که تمرکز بر بیماری داشتند و یا شفقت به خود در غیر پرستاران را بررسی کرده بودند، از مطالعه خارج شدند.
در فرایند جست‌وجوی اولیه 253 منبع یافت شد. در غربالگری اول 153 منبع که معیارهای ورود به مطالعه را نداشتند، حذف شدند، 90 منبع بعد از بررسی خلاصه مقالات از مرور خارج شدند. عناوین 10 مقاله برای مطالعه متن کامل انتخاب شدند. در تصویر شماره 1 نتایج جست‌وجو و غربالگری مطالعات نشان داده شده است.
یافته‌ها
اهداف تحلیل مفهوم
هدف از تحلیل مفهوم بررسی ابعاد مختلف مفهوم شفقت به خود در پرستاری، تعریف ویژگی‌ها و کارکردهای شفقت در پرستاری است. کلمه انگلیسی compassion، در کتاب مقدس‌، به معنای دوست داشتن، ترحم و مهربان بودن است [14]. نسخه انگلیسی از لاتین com به معنای «همراه با» و pati به معنای «با رنج کشیدن» گرفته شده است [14]. از دیدگاه غربی، شفقت به خود توانایی فرد در عشق ورزیدن و رحمت به خود در هنگام رنج است. فرهنگ لغت وبستر واژه شفقت را چنین تعریف کرده است: آگاهی از پریشانی دیگران همراه با تمایل به کاهش پریشانی [15]. لغت‌نامه آکسفورد نیز تعریف دیگری برای شفقت ارائه داده است: ترحم توأم با همدردی برای درد و رنج و بدبختی دیگران [16]. در فرهنگ لغت دهخدا نیز واژه شفقت به معنای دلسوزی، مهربانی و غمخواری آورده شده است [17]. رشته روان‌شناسی مفهوم شفقت را برای درک حالات عاطفی افراد به کار برده است و فرض می‌کند که رشد شفقت به خود ممکن است در کاهش افسردگی و سایر شرایط روانی مفید باشد [18]. گیلبرت (2006)، معتقد است شفقت به خود یک ظرفیت تکامل‌یافته است و از سیستم‌های رفتاری ناشی می‌شود که شامل دل‌بستگی و پیوندجویی هستند [19]. شفقت به خود به معنای تمایل به مراقبت از خود به‌جای انتقاد سرسختانه از خود و ملایمت به جای رفتاری سرد و خشن با خود است [20]. در تعاریف دیگری بیان شده شفقت نسبت به خود یکی از مؤلفه‌های مهم سلامت روانی بوده و به معنای مراقبت و مهربانی نسبت به خود در مواجهه با سختی‌ها و یا نارسایی‌های ادراک‌شده است [4]. خوددلسوزی به‌عنوان کیفیت در تماس بودن با رنج‌ها و آسیب‌های خود و احساس کمک کردن برای رفع مشکلات خود تعریف می‌شود و مؤلفه‌های مثبت روان‌شناختی همانند نوع‌دوستی، مهربانی و شادی همراه است. خود‌دلسوزی می‌تواند به افراد کمک کند تا به‌صورت مؤثرتری سلامت خود را حفظ کنند [3]. شفقت نسبت به خود اگرچه واژه جدیدی در روان‌شناسی غرب است، ولی سال‌ها پیش در فلسفه بودایی رایج بوده و به رنجشی اشاره دارد که فرد در مقابل اجتناب از شرایط نامطلوب متحمل شده و در جهت تسکین رنجش و بهبودی با خودش با مهربانی عمل می‌کند [4، 5]. مطالعات بیان کرده‌اند که شفقت نسبت به خود در برابر استرس‌های محیطی باعث واکنش‌های متعادل تری می‌شود [6]. شفقت نسبت به خود منبع قدرتمند و یک پایه و اصل برای مراقبت دلسوزانه بوده و به پرستاران کمک کرده تا با تجربیات و رویدادهای محیط کاری و زندگی خود مواجه شوند [4، 6].
ویژگی‌های تعریف‌کننده: ویژگی هایی هستند که به بهترین نحو، مفهوم مورد‌نظر را توضیح می‌دهند. به نقل از واکر و اوانت این ویژگی‌ها، در یک مفهوم بارها و بارها تکرار شده است و به محققان در افتراق مفهوم مورد‌نظر از مفاهیم مشابه کمک می‌کند. هر مفهوم شامل بیش از یک ویژگی تعریفی است، با‌این‌حال، نیاز است که تعیین شود کدام ویژگی به منظور توصیف مفهوم مناسب‌تر است [13]. ویژگی‌های شفقت به خود شامل مهربانی با خود، آگاهی از حس انسانیت مشترک، ذهن‌آگاهی و خرد است.
خود‌مهربانی: عبارت است از رفتار مهربانانه با خود در مواجهه با رنج. حس مهربانی و ادراک خود به جای خودانتقادگری و قضاوت سرسختانه (خود‌مهربانی)؛ خود‌مهربانی توانایی پذیرش عیوب، رهایی از پشیمانی، ناامیدی و توهمات در‌مورد «چیزها» است [21]. مهربانی با خود شامل بخشش خود و تمایل به پذیرفتن مسئولیت اعمالی است که ممکن است به رنج و عذاب منجر شوند، بدون اینکه توبه، احساس گناه یا تنبیه برای آن رفتار پیش‌بینی شود [22]. خودمهربانی به معنای تمایل به مراقبت از خود به جای انتقاد سرسختانه از خود و ملایمت به‌جای رفتاری سرد و خشن با خود است [20]. داستانی از لوتوس سوترا مفهوم انسانیت مشترک را روشن می‌کند. زنی که پسرش را از دست داده بود برای تسلیت نزد بودا رفت. بودا به زن دانه خردل داد و دستور داد آن را در خانه‌ای بکارد که هیچ ساکنی در آن رنجی را تجربه نکرده بود. پس از مدتی جست‌وجو، زن متوجه شد که تمام ساکنان همه خانه‌ها رنج را تجربه کرده‌اند. زن با درک این موضوع توانست از عزاداری دست بردارد و به کارهای روزمره زندگی بپردازد [23].
تلقی کردن تجربه شخصی به‌عنوان بخشی از تجربه گسترده‌تر بشر به جای جدایی و انزوا (انسانیت مشترک): در‌حقیقت، همه انسان‌ها فرصت یکسانی برای تجربه رنج دارند [24]. با‌این‌حال، تمایل انسان‌ها این است که فکر کنند رنج یک تجربه انفرادی است [22]. این توهم جدایی تجربه رنج را تشدید می‌کند. انسانیت مشترک شامل دیدن تجربه خود به‌عنوان بخشی از انسانیت است نه اینکه خود را جدا از همه ببیند و احساس تعلقی را ایجاد می‌کند که جایگزین احساس انزوا می‌شود [25]. شخص با شفقت به خود تشخیص می‌دهد که خود و دیگران به شیوه‌ای متقابل وابسته به یکدیگر هم‌زیستی دارند [26].
ذهن‌آگاهی: یک چارچوب ذهنی متعادل است که از هم‌ذات‌پنداری بیش از حد با حالت رنج یا لذت اجتناب می‌کند. این امر باعث جدا شدن از حالات عاطفی منفی و درک ناپایداری همه احساسات می‌شود [27]. ذهن‌آگاهی تحلیلی از رویدادهای گذشته برای برچسب زدن یا دسته‌بندی احساسات نیست، بلکه فرصتی برای دیدن زندگی در حال حاضر به‌جای گذشته یا آینده است [28]. ذهن‌آگاهی به فرد اجازه می‌دهد تا تجربه رنج را به‌طور عینی شاهد باشد. ذهن‌آگاهی به‌جای تشدید، رنج را به فرصتی برای رشد روحی و روانی تبدیل می‌کند [27]. این دگرگونی به همسویی فرایندهای عاطفی و عقلانی منجر می‌شود.
چندین جنبه از خرد وجود دارد که به خود شفقت نسبت داده می‌شود. خرد متمایز توانایی ارزیابی رفتار فرد، درک عوامل مثبت و منفی است که بر اقدامات فرد تأثیر می‌گذارد [27]. خرد انعکاسی توانایی دیدن واقع‌بینانه وقایع و ایجاد بینش نسبت به رفتارهای شخصی است که ممکن است به رنج کمک کند [18]. خرد عاطفی ایجاد یک نگرش بدون قضاوت و درک این موضوع است که یک نگرش قضاوتی به قطع ارتباط با خود و دیگران منجر می‌شود [24]. وییزوم تجربه درونی رنج را تصدیق می‌کند: ناتوانی در پذیرش از دست دادن، نشخوار فکری در‌مورد آنچه هست یا ممکن است، توهم اینکه زندگی همیشه یکسان خواهد بود و این توهم که وقتی اتفاقاتی رخ می‌دهد که به رنج منجر می‌شود، ما منزوی و از دیگران جدا می‌شویم [29]. خرد به اعمال ماهرانه منجر می‌شود که رفتارهای ناشی از بینش‌هایی هستند که رنج را به درک و پذیرش تبدیل می‌کنند [30]. اقدامات ماهرانه همچنین شامل کنار گذاشتن رفتارها، احساسات و افکار مضری هستند که رنج را تداوم می‌بخشند.
شفقت به خود به‌عنوان کیفیت در تماس بودن با رنج‌ها و آسیب‌های خود و احساس کمک کردن برای رفع مشکلات خود تعریف می‌شود و با مؤلفه‌های مثبت روان‌شناختی همانند نوع‌دوستی، مهربانی و شادی همراه است. خود‌دلسوزی می‌تواند به افراد کمک کند تا به‌صورت مؤثرتری سلامت خود را حفظ کنند [3]. عزت نفس مستلزم دستیابی به اهداف خارج از خود است. شفقت به خود به دنبال تسلط بر خود و بر رفتار و عمل است [27].
در رشته پرستاری، شفقت به خود حالتی از وجود مهربانی، ذهن‌آگاهی، خرد و اشتراکات است که رنج را تغییر می‌دهد و به اقداماتی منجر می‌شود که باعث بهبود وضعیت می‌شود. شفقت به خود تصدیق می‌کند که رنج وجود دارد و قابل‌مشاهده است زیرا چیزی با ارزش، مانند سلامت یا رفاه از بین رفته است [31]. این اعتراف به رنج به این معنی است که فرد انتخاب کرده است که رنج را انکار نکند. در عوض، فرد تصمیم می‌گیرد تا با برخورد محبت‌آمیز با خود به جای قضاوت خشن، رنج را کاهش دهد. درک اینکه وضعیت تغییر خواهد کرد، از سرمایه‌گذاری بیش از حد خود در رنج جلوگیری می‌کند. این عینیت به ذهن‌آگاهی یا همسویی حالات ذهنی، عاطفی و روانی فرد منجر می‌شود. ذهن‌آگاهی باعث رشد خرد می‌شود که درک تحریف‌شده از رویدادهای بیرونی را به‌عنوان علت درونی رنج می‌پذیرد. خرد به رفتارهایی منجر می‌شود که باعث رفاه می‌شوند و در‌نتیجه تجربه رنج را اصلاح می‌کنند. هنگامی که یک فرد بتواند رنج را در چشم‌انداز قرار دهد، متوجه می‌شود رنج برای همه مردم مشترک است. درک مشترک رنج، تمایل به کمک به دیگرانی را که در رنج هستند ترویج می‌کند (جدول شماره 1)
نمونه مورد مشابه
مدل 1، مثال استفاده از مفهوم است که تمام ویژگی‌های تعریف مفهوم را نشان می‌دهد. مدل می‌تواند نمونه واقعی از زندگی واقعی باشد، در متون یافت شود یا توسط محقق ساخته شود و به درک مفهوم کمک کند [13]. در این مطالعه یک مورد مدل برای مفهوم شفقت به خود در پرستاری بیان شده است.
خانم الف: پرستار هستم و در بخش عفونی کار می‌کنم که بیماران کرونایی در آن بستری هستند. وقتی بیماری کرونا شیوع پیدا کرده بود اول خودم را در اولویت قرار می‌دادم. یعنی سعی می‌کردم اضطراب و ترس خودم را کم کنم تا بتوانم یک مراقبت خوب از بیمارم انجام بدم. با خودم می‌گفتم فکر می‌کنم این بیمار یکی از اعضای خانواده خودم است و تلاش می‌کردم نیاز وی را برطرف کنم و بهترین مراقبت را از وی انجام دهم. در‌واقع با کنترل ترس خود و مسلط شدن به خودم بهتر می‌توانستم کار انجام دهم. بعضی پرستارا اصلاً توجهی به خودشون نداشتند و بدون لباس مخصوص و با یک ماسک ساده بر بالین بیمار کرونایی می‌رفتند که باعث ابتلای خودشون به بیماری شد.
مورد معرفی‌شده یک نمونه از شفقت به خود است، چون پرستار به رفع نیازهای خود و به آرامش فکری‌اش در شیوع کووید ـ 19 توجه می‌کند تا بتواند یک مراقبت صحیح از بیمارش انجام دهد. در‌واقع خود‌شفقت‌ورزی با احساس دوست داشتن خود و نگرانی و مراقبت از دیگران مرتبط است، اما به معنای خودمحوری یا ترجیح نیازهای خود به دیگران نیست.
تعریف موارد اضافی
واکر و اوانت ادعا می‌کنند تعریف ویژگی‌های مشخص‌کننده که معروف‌ترین ویژگی مفهوم مورد بررسی هستند سخت است. چون می‌تواند با برخی مفاهیم مرتبط هم‌پوشانی داشته باشد. به همین دلیل برای کمک به محقق به منظور قضاوت در‌مورد ویژگی‌های مشخص‌کننده، بررسی مواردی که کاملاً و دقیقاً همان مفهوم مورد‌نظر نبوده و مشابه یا مخالف آن هستند را پیشنهاد می‌کند  [13]. این موارد شامل موارد مرتبط، مرزی و مخالف‌اند.
موارد مرزی دربرگیرنده برخی و نه همه ویژگی‌های مفهوم‌اند. شناسایی موارد مرزی به‌وضوح به ویژگی‌هایی که پیش‌نیاز اساسی برای موارد مدل‌اند، کمک کرده و باعث کاهش ابهام در حد‌و‌مرزهای بین موارد می‌شوند [32]. پرستاری در بخش جنرال بیمارستان کار می‌کند. او سخت کار می‌کند. شیفت‌های زیادی را برای مراقبت از بیماران قبول می‌کند. در برابر همه سخت‌گیری‌ها  و بد‌رفتاری مسئول بخش سکوت می‌کند. او معیارهای بسیار سخت‌گیرانه‌ای برای خودش وضع کرده است‌. صرفاً زمانی کار پرستار ارزشمند است که همه کارها را به‌درستی انجام دهد. تنها زمانی می‌تواند از خودش راضی باشد که بهترین فرد در یک موضوع خاص باشد. هیچ تنبلی و اتلاف وقتی در کارش قابل‌پذیرش نیست. نتیجه اعتقاد به چنین مسائلی این است که او هرگز از کارش راضی نیست و همواره در حال تلاش برای تغییر وضع موجود خواهد بود. او تلاشش را بی‌ارزش دانسته و صرفاً به نتایج توجه دارد. شفقت نسبت به خود یعنی بپذیریم تمامی تلاش‌های ما، صرف‌نظر از نتیجه، قابل‌تحسین هستند.
مورد مرتبط: مثال هایی از مفاهیم هستند که مربوط به مفهوم مورد‌مطالعه هستند، اما شامل تمام ویژگی‌های تعریف نمی‌شوند. آن‌ها شبیه به مورد مطالعه هستند و به نوعی با مفهوم اصلی ارتباط دارند [13].
پرستاری در جواب سؤال یکی از دانشجویان ارشد که در حال تکمیل طرح است در تعریف شفقت به خود بیان می‌کند: «درواقع، دلسوزی کردن به ذات انسانی افراد بر‌می‌گرده. انگار این ویژگی انسانی را خداوند در انسان‌ها خلق کرده است و این ویژگی انسانی باعث می‌شه تا با خود مهربان باشد و در‌نتیجه بتواند به دیگران کمک و توجه کند.»
مورد معرفی‌شده، تمام ویژگی‌های تعریفی شفقت به خود را نشان نمی‌دهد و فقط برخی ویژگی‌ها را فراهم می‌کند. مفهوم دلسوزی که در مثال آورده شده یکی از ویژگی‌های شفقت به خود است. با‌این‌حال در این سناریو ممکن است برخی از ویژگی‌های تعریفی مانند ذهن‌آگاهی و خردمندی وجود نداشته باشد.
موارد مخالف: دربرگیرنده هیچ‌یک از ویژگی‌های اصلی مفهوم نیست و معرفی آن مشخص می‌کند که مفهوم مورد‌تحلیل چه چیزی نیست و این تفاوت به قدری مشهود است که اکثر افراد با دیدن آن می‌توانند با اطمینان بگویند که این مورد مثال، مفهوم مورد‌نظر ما نیست [13].
خانمی پرستار بخش جراحی یک بیمارستان جنرال است و بیان می‌کند: چون با انسان سروکار دارم و خدا را در نظر می‌گیرم پس به بیماران رسیدگی می‌کنم. هم به خاطر رضای خدا و هم به خاطر ترس از خدا این کارها را انجام می‌دم.» مدل ارائه‌شده هیچ‌یک از ویژگی‌های ارائه‌شده را ندارد و به‌راحتی می‌توان فهمید که مصداق شفقت به خود نیست.
شناسایی پیش‌آیندها و پیامدها: هر مفهوم می‌تواند ما را به زمینه‌های اجتماعی که مفهوم در آن استفاده می‌شود، هدایت کند و به تعریف ویژگی‌های آن کمک کند. پیش‌آیندها شامل فعالیت‌ها، شرایط و یا حوادثی هستند که قبل از مفهوم اتفاق می‌افتد [13]. مقدمه اصلی شفقت به خود، رنج است [30]. رنج تجربه‌ای است که با از دست دادن کنترل مشخص می‌شود که باعث ایجاد ناامنی و احساس گرفتار شدن در شرایط رنج می‌شود [24]. از دست دادن ممکن است فقط در ذهن فرد رنج‌دیده آشکار باشد، اما همچنان به احساس غم و اندوه، ناامیدی، تنهایی منجر می‌شود [24]. عدم پذیرش اینکه رنج بخشی از زندگی است، ماهیت و شدت رنج را افزایش می‌دهد [30]. پیش‌آیندهای شفقت به خود رنجی است که در 6 حوزه ممکن تجربه می‌شود: یک رویداد، یک موقعیت، یک واکنش عاطفی، یک وضعیت روانی، بیگانگی معنوی یا یک پاسخ فیزیکی به بیماری یا درد. نمونه‌هایی از رویدادهایی که شامل رنج می‌شوند عبارت‌اند از: از دست دادن، مرگ و رها شدن. موقعیت‌های رنج شامل درگیری و قربانی شدن به دلیل عذاب، نفرت یا خشم. واکنش‌های عاطفی که منجر به رنج می‌شود شامل اضطراب، ترس، پشیمانی یا احساس گناه است [21]. بیماری روانی نوعی رنج روانی است. ناتوانی در کنار آمدن یا از دست دادن خودمختاری نیز به رنج روانی منجر می‌شود. رنج معنوی نتیجه احساس انزوای فرد از عزیزان، جامعه و قدرت بالاتر فرد است [21]. رنج جسمی ناشی از بیماری یا درد است. درد فیزیکی ممکن است با قلمرو پریشانی روانی، اجتماعی و معنوی مرتبط باشد، اما درد مترادف با رنج نیست [24]. مردم معمولاً در بیش از یک قلمرو به‌طور هم‌زمان رنج را تجربه می‌کنند [24]. رنج کشیدن در یک قلمرو، به‌عنوان مثال، رنج معنوی، ممکن است به ناتوانی در توجه به نیازهای فیزیکی منجر شود. غفلت از نیازهای جسمی ممکن است به بیماری، بستری شدن در بیمارستان و جدایی از عزیزان یا از دست دادن استقلال منجر شود.رنج 3 بعد دارد: درون‌فردی، بین‌فردی و زمینه‌ای. بعد اول رنج، درون‌فردی یا درون شخص است. این شامل احساس پوچی، احساس ناقص بودن، فقدان احساس خود، ناتوانی در تشخیص اینکه فرد در حال رنج است، عدم تمایل به بررسی تجربیات دردناک و آگاهی حاد است. از پیامدهای تجربیات دردناک، مقاومت در برابر از دست دادن، یا قضاوت سخت در‌مورد خود است [24]. بعد دوم رنج، رابطه متقابل است. این رنجی است که به دلیل روابط بین مردم رخ می‌دهد. رنج روابط متقابل شامل فقدان مرز بین خود و دیگران، وابستگی بیش از حد به نظر دیگران، عدم دستیابی به هدف تعیین‌شده توسط خود یا یک مرجع، درگیری با شخص دیگر، یا نیاز به کنترل آنچه قابل‌کنترل نیست [24] است. بعد سوم رنج، زمینه‌ای است و بین فرد و محیط یا اجتماع پدید می‌آید. این رنجی است که ممکن است از یک محیط سمی، قطع ارتباط با افراد یا مکان‌های آسایش، یا درک تفاوت‌های بین فرد و جامعه بزرگ‌تر ناشی شود [24]. 3 بعد رنج می‌توانند به‌طور هم‌زمان رخ دهند، اگرچه ممکن است یک بُعد غالب‌تر به نظر برسد. رنج به‌صورت الگوی کاهش مراقبت از خود، کاهش توانایی برقراری ارتباط با دیگران و کاهش خودمختاری که در محیطی رخ می‌دهد که به نظر می‌رسد این شرایط را پشتیبانی می‌کند، ظاهر می‌شود. این الگوی رنج تا زمانی که یک رویداد محرک رخ دهد ادامه خواهد داشت. رویداد محرک اتفاقی است که به درک فرد از ارزش زندگی منجر می‌شود [30]. با این درک، فرد می‌فهمد که یک انتخاب وجود دارد. درک اینکه فرد انتخاب دارد یا زندگی او ارزش دارد، ممکن است به‌خودی‌خود یک رویداد محرک باشد. به‌جای ادامه مسیر رنج، فرد انتخاب می‌کند که تمام جنبه‌های تجربه را در آغوش بگیرد، رنج را با دلسوزی ببیند، و چرخه منفی‌نگری را بشکند، اما از منبع رنج جدا نشود [28]. هنگامی که یک فرد از انتخاب در میان رنج آگاه می‌شود، فرد فعالانه در ایجاد تغییرات مورد‌نیاز برای یک زندگی رضایت‌بخش‌تر و سازنده‌تر مشارکت می‌کند.
پیامدها: پیامدها، حوادث یا نتایجی هستند که ممکن است بعد از مفهوم یا به‌عنوان یک نتیجه از مفهوم رخ دهند. شفقت به خود به‌عنوان الگویی از افزایش ظرفیت مراقبت از خود، شفقت نسبت به دیگران و افزایش وابستگی، خودمختاری و خودآگاهی ظاهر می‌شود. افزایش استقلال شامل تسلط بر خود است که ازطریق تمرین ذهن‌آگاهی ایجاد می‌شود. دومین پیامد شفقت به خود، افزایش ظرفیت مراقبت از خود به دلیل درس‌هایی است که فرد در تلاش برای تغییر درد و رنج آموخته است. سومین پیامد شفقت به خود، افزایش ارتباط است، همان‌طور که توسط اقدامات در جهان و جامعه برای کمک به افراد دیگر مشهود است.
شناسایی نمودهای تجربی
براساس نظر واکر و اوانت مفهوم‌ها انتزاعی هستند. ویژگی‌های مشخص‌کننده نیز انتزاعی خواهند بود و به همین دلیل نمی‌توانند نشانگر تجربی خوبی باشند. آن‌ها ارجاعات تجربی را ویژگی‌های قابل‌تشخیص مفهوم می‌دانند که ظهورشان نشانه وجود خود مفهوم است و هدف از تعریف آن‌ها تسهیل اندازه‌گیری و شناسایی مفهوم و کمک به تولید ابزارهای تحقیقاتی است [13]. براساس مرور متون صورت‌گرفته ابزارهایی همچون مقیاس خودشفقت‌ورزی، مقیاس حرمت خود روزنبرگ، پرسش‌نامه خود‌متمایزسازی دریک و مورداک در متون مورد استفاده قرار گرفته است.
مقیاس‌خود شفقت‌ورزی‌: این مقیاس یک ابزار خود‌گزارش‌دهی 26 گویه‌ای است که توسط نف به منظور سنجش میزان خودشفقت‌ورزی ساخته شده است [18]. سؤالات موجود در آن در 6 زیر‌مقیاس مهربانی با خود، قضاوت در‌مورد خود، احساسات مشترک انسانی، منزوی‌سازی، ذهن‌آگاهی و بزرگ‌نمایی قرار می‌گیرند که کیفیت رابطه فرد با تجارب خود را می‌سنجد. مانند اینکه فرد تا چه اندازه نسبت به خود مهربان است (نه انتقادگر) و چه میزان تجارب خود را به‌عنوان قسمتی از تجارب دیگران می‌بیند و اینکه به چه میزان از بزرگ‌نمایی تجارب خود صرف نظر می‌کند. بنابراین این مقیاس دیدگاه باز داشتن به مسائل و کیفیت باز‌آگاهی را که صورت دوم ذهن‌آگاهی نشان می‌دهد، مشخص می‌کند. نمره‌گذاری آن در اندازه‌های 5 درجه‌ای لیکرت، از تقریباً هیچ‌گاه (نمره صفر) تا تقریباً همیشه (نمره 4) تعیین می‌شود و روایی و پایایی بالایی توسط نف برای مقیاس مذکور گزارش کرده است [25]. پایایی کلی آن از‌طریق روش آلفای کرونباخ 92/0 به دست آمد. همچنین هر‌کدام از زیرمقیاس‌ها  نیز از همسانی درونی خوبی برخوردار بودند (از 75/0 تا 81/0). علاوه‌بر‌این پایایی بازآزمایی به فاصله زمانی 2 هفته نیز 93/0 گزارش شده است. در ایران همسانی درونی این مقیاس با آلفای کرونباخ 84/0 مناسب ارزیابی شده است [33]. براساس آنچه گفته شد نویسندگان به این نتیجه رسیدند که می‌توان شفقت به خود را بدین شرح تعریف کرد: گشوده بودن و همراه شدن با رنج‌های خود، تجربه حس مراقبت و مهربانی نسبت به خود، اتخاذ نگرش غیر قضاوتی و همراه با درک و فهم نسبت به بی‌کفایتی‌ها  و شکست‌های خود و تشخیص اینکه تجربه فرد بخشی از تجربه بشری است. شفقت به خود به‌عنوان کیفیت در تماس بودن با رنج‌ها و آسیب‌های خود و احساس کمک کردن برای رفع مشکلات خود تعریف می‌شود و با مؤلفه‌های مثبت روان‌شناختی همانند نوع‌دوستی، مهربانی و شادی همراه است. شفقت به خود  می‌تواند به افراد کمک کند تا به‌صورت مؤثرتری سلامت خود را حفظ کنند. شفقت به خود منابع مقابله‌ای مناسبی را برای افراد فراهم می‌کند تا بتوانند با رویدادهای منفی زندگی خود مواجه شوند. به‌هر‌حال پرستاران باید یاد بگیرند چنان خود را قوی نشان دهند که در همه حال بتوانند از پس بار مشغله‌ها برآیند.
بحث
در این مطالعه براساس مدل واکر و اوانت به تعریف و روشن‌سازی مفهوم شفقت به خود در پرستاری پرداخته شد. گاستین و واگنر (2013) شفقت نسبت به خود را در اعضای تیم مراقبتی بالا دانسته و شرایط موجود در محیط‌های کاری را در ایجاد آن مؤثر می‌دانند. آنان همچنین بیان کرد‌ه‌اند که سطوح بالای شفقت نسبت به خود در پرستاران نقش مهمی در سلامت روان آن‌ها داشته و نبایستی به معنای زجر نسبت به خود تلقی شود [10]. در مطالعه گرمر و نف (2013) [34] ضمن بررسی پدیده شفقت به خود در حرفه‌های مراقبتی مثل پرستاری، سطح این پدیده را با توجه به شرایط کاری بالا دانسته و بیان می‌کنند که شفقت نسبت به خود به‌عنوان واکنشی انطباقی در پرستاران عمل کرده و آن‌ها را در برابر عوامل استرس‌زا محافظت می‌کند. بارنارد و کاری (2013) پدیده شفقت به خود را مورد برررسی قرار داده و بیان می‌کنند که این پدیده به‌طور شایع در بین افراد مراقبت‌کننده به‌صورت پنهان و یا آشکار وجود دارد [18]. گیلبرت و پروکتر (2006) نیز بیان کرده‌اند که وقتی افراد فراتر از درک خود از شرایط محیط به قضاوت در‌مورد آن می‌پردازند، شفقت نسبت به خود را تجربه می‌کنند، حال آنکه می‌توان گفت افراد با تجربه به دلیل مواجهه مکرر و تجربه کافی عموماً دست به قضاوت بهتری زده و این پدیده را بیشتر تجربه می‌کنند [19]. پرستاران با شفقت به خود بالاتر اطمینان بیشتری به خود دارند و کمتر دچار آشفتگی هیجانی می‌شوند. شفقت به خود یک صفت ازپیش تعیین‌شده نیست، بلکه از‌طریق آموزش قابل‌ارتقاست. باید در نظر داشت که افراد خود‌مشفق بهتر می‌توانند با رنج دیگران روبه‌رو شوند بدون اینکه خودشان دچار پریشانی شوند [35].شفقت به خود موجب می‌شود که پرستاران بهتر درد بیماران را درک کنند بدون اینکه در آن غوطه‌ور شوند. به عبارت دیگر هنگام رویارویی با شرایط دشوار، بیماران خودشان را مشفقانه تسلی می‌دهند و قوی‌تر، پایدارتر و با تاب‌آوری بیشتر می‌توانند از بیماران مراقبت کنند. این یک مهارت بسیار مهم به‌طور عمومی برای کسانی که در طول زندگی با مشکلات مردم سروکار دارند و به‌طور خاص برای پرستاران و دانشجویان پرستاری است [36].  از‌آنجا‌که شفقت‌ورزی به خود شامل حس مشترک انسانی در مقابل انزواست پرستاران با داشتن حس مشترک انسانی بیشتر خواهند توانست بیماران را درک و با آنان ارتباط برقرار کنند و همه سعی و تلاش خویش را جهت بهبود شرایط حال بیمار به کار می‌برند [37]. با وجود این در مطالعات دیگر در آمریکا و انگلستان و ترکیه به ترتیب کمترین امتیازات در ابعاد بزرگ‌نمایی، مهربانی با خود و اشتراکات انسانی در پرستاران و دانشجویان پرستاری گزارش شده است [38].
نتیجه‌گیری
شفقت به خود رنجی است که در 6 حوزه ممکن تجربه می‌شود: یک رویداد، یک موقعیت، یک واکنش عاطفی، یک وضعیت روانی، از‌خودبیگانگی معنوی یا یک پاسخ فیزیکی به بیماری یا درد. رنج 3 بعد دارد: درون‌فردی، بین‌فردی و زمینه‌ای. رنج به‌صورت الگوی کاهش مراقبت از خود، کاهش توانایی برقراری ارتباط با دیگران و کاهش خودمختاری ظاهر می‌شود. صفات شفقت به خود، مهربانی با خود، توجه، اشتراک و خردمندی است. عواقب شفقت به خود برعکس موارد قبلی است: شفقت به خود به‌عنوان الگویی از افزایش ظرفیت مراقبت از خود، شفقت نسبت به دیگران و افزایش وابستگی، خودمختاری و احساس خودمهربانی ظاهر می‌شود. موارد ایدئال، مرزی و متضاد از شفقت به خود نمونه‌هایی از این مفهوم را ارائه می‌دهند. با‌توجه‌به مطالب گفته‌شده شفقت به خود در پرستاری به معنای توانایی تبدیل، درک، پذیرش و عشق به درون است. مؤلفه شفقت به خود اشاره دارد به اینکه فرد در مواجهه با ابعادی از شخصیتش که برایش دوست‌داشتنی نیستند، به جای آنکه از خود انتقاد کند و بر خود سخت بگیرد، به مراقبت از خود و درک خود بپردازد. از‌آنجایی‌که تحقیقات در‌مورد شفقت به خود و مداخلات برای شفقت به خود در مراحل اولیه رشد هستند، تحقیقات بیشتری برای توسعه اعتبار سازه شفقت به خود، عناصر سازنده آن، چگونگی ارتباط آن‌ها با جنبه‌های مختلف پریشانی و رفاه مورد نیاز است و اینکه چگونه می‌توان شفقت به خود و جنبه‌های مختلف آن را در درمان پرورش و ارتقا داد.
از محدودیت‌های مطالعه حاضر این بود که شفقت به خود در پرستاری در بازه زمانی 10 ساله مورد بررسی قرار گرفت و همچنین تمامی پایگاه‌های اطلاعاتی جست‌وجو نشده‌اند که با مطالعات وسیع‌تر می‌توان نتایج دقیق‌تری را کسب کرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
هیچ آزمایشی بر روی نمونه های انسانی یا حیوانی در این مقاله انجام نشد. از این رو نیازی به ملاحظات اخلاقی نبود.
حامی مالی
این پژوهش هیچ حمایت مالی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش‌های پژوهش حاضر مشارکت داشته‌اند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.