مجله دانشگاه علوم پزشکی قم

زمینه و هدف: سفتریاکسون آنتی‌بیوتیکی از نسل سوم خانواده سفالوسپورین‌ها بوده و اثر وسیع‌الطیفی بر باکتری‌ها دارد. اخیراً نیز اثرات سوء آن بر سیستم تولیدمثلی مطرح شده است. این مطالعه با هدف اصلی بررسی اثرات نامطلوب سفتریاکسون بر بافت بیضه در موش سوری بالغ انجام شد.

روش بررسی: 40 قطعه موش سوری نر بالغ به‌طور تصادفی در پنج گروه دسته‌بندی شدند: گروه کنترل که سرم فیزیولوژی دریافت کردند؛ گروه‌های آزمایشی اول و دوم داروی سفتریاکسون را به ترتیب با دوزهای 20 و 50 میلی‌گرم برکیلوگرم وزن بدن به مدت 7 روز و گروه‌های سوم و چهارم این دارو را در دوزهای 20 و 50 میلی‌گرم برکیلوگرم وزن بدن به مدت 45 روز دریافت کردند. پس از تهیه مقاطع بافتی، رنگ‌آمیزی‌های معمولی و اختصاصی اعمال شد و مطالعات بافت‌شناسی، هیستومورفومتری و هیستوشیمی ‌انجام گرفت. داده‌ها با آنالیز واریانس یک‌طرفه و تست توکی تجزیه و تحلیل شدند. سطح معنی‌داری، 05/0>p در نظر گرفته شد.

یافته‌ها: بررسی‌های بافتی در گروه‌های آزمایشی، تغییرات را به‌صورت تحلیل بعضی از لوله‌های اسپرم‌ساز، کاهش سلول‌های سری اسپرماتوژنز و سرتولی، همچنین به‌هم‌ریختگی و عدم انسجام نشان داد. مطالعات مورفومتریک، کاهش معنی‌داری (05/0>p) در میانگین قطر لوله‌های سمنی‌فر، کپسول بیضه، ضخامت اپی‌تلیوم لوله‌های سمنی‌فر، پراکندگی سلول‌های لیدیک و لمفوسیت‌ها و افزایش غیرمعنی‌داری (05/0p>) در ضخامت بافت بینابینی نسبت به گروه کنترل نشان داد. در گروه‌های آزمایشی واکنش‌های سودان بلاک و آلکالین فسفاتاز، شدید؛ در‌حالی‌که واکنش پاس (PAS)، ضعیف‌ بود.

نتیجه‌گیری: سفتریاکسون سبب اختلال در ساختار بافت بیضه می‌شود که این اختلال شامل از بین رفتن توازن جمعیت سلول‌های سری اسپرماتوژنز، کاهش روند اسپرماتوژنز و اسپرمیوژنز می‌باشد.