مجله دانشگاه علوم پزشکی قم

چکیده زمینه و هدف: استفاده از گیاهان دارویی در درمان دیابت از اهمیت بالینی ویژه‌ای برخوردار است. این مطالعه با هدف بررسی تعیین اثر عصاره آبی ریشه زرشک زرافشان بر میزان تستوسترون و تغییرات بافتی بیضه در موش‌های صحرایی دیابتی انجام شد. روش بررسی : در این بررسی، 40 سر موش صحرایی نر به ۵ گروه تقسیم شد: 1- گروه کنترل؛ 2- گروه نرمال + زرشک؛ 3- گروه دیابتی که داروی استرپتوزوتوسین (mg/kg.bw/i.p.65) دریافت کردند؛ 4- گروه دیابتی + زرشک؛ 5- گروه دیابتی + گلیبن کلامید که داروی استاندارد گلیبن کلامید (mg/kg.bw6/0) دریافت کردند. گروه‌های تحت درمان، mg/kg.bw500 عصاره ریشه زرشک را روزانه به‌وسیله گاواژ معدی دریافت کردند. دوره آزمایش برای هر موش 6 هفته بود. پس از اتمام دوره تیمار، حیوانات بیهوش شده و بافت بیضه پس از خارج شدن به فرمالین 10% انتقال داده شد. پس از تثبیت نمونه‌ها و تهیه مقاطع بافتی و رنگ‌آمیزی با H&E،  مطالعات بافتی با میکروسکوپ نوری انجام شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون آماری واریانس و تعقیبی توکی صورت گرفت. سطح معنی‌داری اختلاف آماری 05/0>p در نظر گرفته شد. یافته‌ها: در این مطالعه دیابت باعث کاهش معنی‌داری (01/0p≤) در میزان تستوسترون، قطر لوله‌های سمی‌نیفروس، ضریب اسپرمیوژنز، ضخامت اپی‌تلیوم، همچنین افزایش معنی‌داری (01/0p≤) در ضخامت بافت بینابینی و قند خون در گروه دیابتی نسبت به سایر گروه‌ها شد، که مصرف ریشه زرشک این تغییرات را به حد طبیعی رساند. نتیجه‌گیری : نتایج این مطالعه نشان داد عصاره آبی ریشه زرشک اثرات مطلوبی بر میزان تستوسترون، قند خون و تغییرات بافتی بیضه در جریان بیماری دیابت دارد. کلید واژه‌ها: زرشک؛ استرپتوزوتوسین؛ تستوسترون؛ بیضه؛ دیابت ملیتوس.