مجله دانشگاه علوم پزشکی قم

زمینه و هدف: اعتیاد و عوارض ناشی از آن، یکی از معضلات بزرگ در جهان محسوب شده و انواع متعددی از رویکردهای روان‌درمانی برای درمان آن به کار برده می‌شود. از بین تمام رویکردها، در چند دهه اخیر، درمان‌های شناختی- رفتاری در طیف وسیعی برای درمان اعتیاد، مورد آزمون قرار گرفته‌اند. این مطالعه با هدف برآورد تأثیر درمان‌های شناختی - رفتاری بر درمان معتادان در ایران، به روش مرور سیستماتیک و متاآنالیز انجام شد.

روش بررسی: از روش فراتحلیل برای بررسی تمامی پایگاه‌های اطلاع‌رسانی داخلی، همچنین Medlib، Sid، Magiran، Google Scholar، PubMed، Scopuse، Iranmedex، ISI، بدون محدودیت زمانی استفاده گردید. در نهایت، 12 مقاله از 63 مقاله وارد متاآنالیز شدند. برای بررسی ناهمگنی مطالعات، از متارگرسیون استفاده شد.

یافته‌ها: در این مطالعه، 12 مقاله مورد بررسی قرار گرفت که با احتساب رویکردهای درمانی، به 25 مطالعه افزایش یافت. در 6 مطالعه، تفاوت معنی‌داری بین مداخله قبل و بعد در گروه آزمایش وجود نداشت و در 19 مطالعه باقی‌مانده نیز تفاوت معنی‌دار بود. با ادغام نتایج 25 مطالعه و با استفاده از روش اثرات تصادفی متاآنالیز، نشان داده شد درمان‌های شناختی - رفتاری بر درمان اعتیاد مؤثرند (001/0p<). اندازه اثر استانداردشده در گروه آزمایش، قبل و بعد از درمان‌های شناختی - رفتاری، 08/2- و فاصله اطمینان 95 درصدی آن، 57/1- تا 58/2- برآورد شد. اندازه اثر استانداردشده در گروه کنترل و آزمایش بعد از درمان‌های شناختی - رفتاری، 40/0 و فاصله اطمینان 95 درصدی آن، 10/0-70/0 به دست آمد.

نتیجه‌گیری: با توجه به اینکه درمان‌های شناختی - رفتاری بر کاهش میزان اعتیاد و علائم آن مؤثر است می‌توان این روش را به‌عنوان یک روش معمول در درمان اعتیاد به کار برد.