دوره 15، شماره 5 - ( مرداد 1400 )
جلد 15 شماره 5 صفحات 321-312 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Hosseinalipour S A, Mohammadbeigi A, Rahbar A, Mohebi S. The Impact of Educational Intervention Based on Extended Health Belief Model With Social Support on Promoting Self-care Behaviors in Patients With Smear Positive Pulmonary TB. Qom Univ Med Sci J 2021; 15 (5) :312-321
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3070-fa.html
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3070-fa.html
حسینعلی پور سیدعباس، محمدبیگی ابوالفضل، راهبر احمد، محبی سیامک. تأثیر آموزش مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی توسعه‌یافته با حمایت اجتماعی بر ارتقای رفتارهای خودمراقبتی بیماران مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1400; 15 (5) :312-321
سیدعباس حسینعلی پور1 
، ابوالفضل محمدبیگی2 ، احمد راهبر3 ، سیامک محبی* 4
، ابوالفضل محمدبیگی2 ، احمد راهبر3 ، سیامک محبی* 4
1- گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران.
2- گروه اپیدمیولوژی و آمار زیستی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران.
3- گروه بهداشت عمومی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران.
4- گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران. ،mohebisiamak@yahoo.com
2- گروه اپیدمیولوژی و آمار زیستی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران.
3- گروه بهداشت عمومی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران.
4- گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران. ،
چکیده: (2464 مشاهده)
زمینه و هدف: سل یک بیماری عفونی است که توسط مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد می‌شود. این بیماری دهمین عامل مرگ‌و‌میر در دنیا به حساب می‌آید. با وجود اجرای برنامه پیش‌گیرانه و درمانی مؤثر، هنوز موفقیت مورد انتظار درکاهش و کنترل موارد سل فراهم نشده است. این مطالعه با هدف تعیین تأثیر آموزش مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی توسعه‌یافته با حمایت اجتماعی بر ارتقای رفتارهای خودمراقبتی بیماران مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت استان قم، در سال 1398 انجام شد.
روش بررسی: 80 بیمار مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت تحت درمان مرکز بهداشت قم، وارد این مطالعه مداخله‌ای آموزشی شدند. بیماران به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (40 نفر) و کنترل (40 نفر) قرار گرفتند. مداخله آموزشی طی سه جلسه 45 دقیقه‌ای انجام شد. اطلاعات با استفاده از پرسش‌نامه و طی مصاحبه مستقیم قبل از مداخله آموزشی و سه ماه بعد از مداخله آموزشی، جمع‌آوری شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 20 و آزمون‌های توصیفی (فراوانی و درصد، میانگین و انحراف معیار) و آزمون‌های تحلیلی (تی زوجی، تی مستقل وکای‌اسکوئر) در سطح معنی‌داری 05/0 انجام شد.
یافته‌ها: قبل از مداخله آموزشی در میانگین نمره رفتار خودمراقبتی، حساسیت درک‌شده، موانع درک‌شده، منافع درک‌شده، خودکارآمدی و حمایت اجتماعی بین دو گروه آزمایش و کنترل، تفاوت آمار معنی‌دار مشاهده نشد (05/0>P)، اما پس از مداخله آموزشی میانگین نمرات رفتار خودمراقبتی، موانع درک‌شده، منافع درک‌شده، خودکارآمدی و حمایت اجتماعی بین دو گروه اختلاف آماری معنی‌دار وجود داشت (05/P<0).
نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که آموزش مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی توسعه‌یافته، می‌تواند بر موانع درک‌شده، منافع درک‌شده، خودکارآمدی و حمایت اجتماعی مؤثر واقع شود و با افزایش و بهبود وضعیت سازه‌ها، خودمراقبتی ارتقا یابد. بنابراین می‌توان با طرح‌ریزی برنامه‌های آموزشی مبتنی بر این مدل، زمینه تغییر رفتار را در بیماران هدف، فراهم کرد.
روش بررسی: 80 بیمار مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت تحت درمان مرکز بهداشت قم، وارد این مطالعه مداخله‌ای آموزشی شدند. بیماران به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (40 نفر) و کنترل (40 نفر) قرار گرفتند. مداخله آموزشی طی سه جلسه 45 دقیقه‌ای انجام شد. اطلاعات با استفاده از پرسش‌نامه و طی مصاحبه مستقیم قبل از مداخله آموزشی و سه ماه بعد از مداخله آموزشی، جمع‌آوری شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 20 و آزمون‌های توصیفی (فراوانی و درصد، میانگین و انحراف معیار) و آزمون‌های تحلیلی (تی زوجی، تی مستقل وکای‌اسکوئر) در سطح معنی‌داری 05/0 انجام شد.
یافته‌ها: قبل از مداخله آموزشی در میانگین نمره رفتار خودمراقبتی، حساسیت درک‌شده، موانع درک‌شده، منافع درک‌شده، خودکارآمدی و حمایت اجتماعی بین دو گروه آزمایش و کنترل، تفاوت آمار معنی‌دار مشاهده نشد (05/0>P)، اما پس از مداخله آموزشی میانگین نمرات رفتار خودمراقبتی، موانع درک‌شده، منافع درک‌شده، خودکارآمدی و حمایت اجتماعی بین دو گروه اختلاف آماری معنی‌دار وجود داشت (05/P<0).
نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که آموزش مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی توسعه‌یافته، می‌تواند بر موانع درک‌شده، منافع درک‌شده، خودکارآمدی و حمایت اجتماعی مؤثر واقع شود و با افزایش و بهبود وضعیت سازه‌ها، خودمراقبتی ارتقا یابد. بنابراین می‌توان با طرح‌ریزی برنامه‌های آموزشی مبتنی بر این مدل، زمینه تغییر رفتار را در بیماران هدف، فراهم کرد.
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي |
موضوع مقاله:
آموزش بهداشت
دریافت: 1399/12/4 | پذیرش: 1400/4/5 | انتشار: 1400/4/10
دریافت: 1399/12/4 | پذیرش: 1400/4/5 | انتشار: 1400/4/10
فهرست منابع
1. World Health Organization (WHO). Global tuberculosis report 2017. Geneva: WHO; 2017. https://books.google.com/books?id=s0vszAEACAAJ&dq
2. World Health Organization (WHO). Tuberculosis [Internet]. 2021 [Updated 14 October 2021]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/tuberculosis
3. Department of Tuberculosis and Leprosy Control. The status of tuberculosis in Iran [Internet]. 2020. [Updated 2020 July 15]. Available from: https://tb-lep.behdasht.gov.ir/TB_Situation_in_Iran.aspx
4. Collins D, Lam H, Hafidz F, Antipolo J, Mangao P. Economic Cost of Non-Adherence to TB Medicines Resulting from Stock-Outs and Loss to Follow-Up in the Philippines. Submitted to the US Agency for International Development by the Systems for Improved Access to Pharmaceuticals and Services (SIAPS) Program. Arlington, VA: Management Sciences for Health; 2016. https://www.msh.org/sites/default/files/16-183_siaps_philippines_report.pdf
5. Jahani S, Elahi N, Shahinzade A, Hakim A, Latifi SM. [Relation of knowledge and attitude with control of medication in tuberculosis patients in Ahvaz-Iran (Persian)]. J Gorgan Univ Med Sci. 2011; 12(4):80-4. http://goums.ac.ir/journal/article-1-864-en.html
6. Naidoo P, Peltzer K, Louw J, Matseke G, Mchunu G, Tutshana B. Predictors of Tuberculosis (TB) and Antiretroviral (ARV) medication non-adherence in public primary care patients in South Africa: A cross sectional study. BMC public health. 2013; 13:396. [DOI:10.1186/1471-2458-13-396] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1186/1471-2458-13-396]
7. Widjanarko B, Gompelman M, Dijkers M, van der Werf MJ. Factors that influence treatment adherence of tuberculosis patients living in Java, Indonesia. Patient Prefer Adherence. 2009; 3:231-8. [DOI:10.2147/PPA.S6020] [PMID] [PMCID] [DOI:10.2147/PPA.S6020]
8. Clément Méda Z, Lin YT, Sombié I, Maré D, Morisky DE, Arthur Chen YM. Medication-adherence predictors among patients with tuberculosis or human immunodeficiency virus infection in Burkina Faso. J Microbiol Immunol Infect. 2014; 47(3):222-32. [DOI:10.1016/j.jmii.2013.05.001] [PMID] [DOI:10.1016/j.jmii.2013.05.001]
9. Mekonnen HS, Azagew AW. Non-adherence to anti-tuberculosis treatment, reasons and associated factors among TB patients attending at Gondar town health centers, Northwest Ethiopia. BMC Res Notes. 2018; 11(1):691. [DOI:10.1186/s13104-018-3789-4] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1186/s13104-018-3789-4]
10. Shargie EB, Lindtjørn B. Determinants of treatment adherence among smear-positive pulmonary tuberculosis patients in Southern Ethiopia. PLoS Med. 2007; 4(2):e37. [DOI:10.1371/journal.pmed.0040037] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1371/journal.pmed.0040037]
11. Tesfahuneygn G, Medhin G, Legesse M. Adherence to Anti-tuberculosis treatment and treatment outcomes among tuberculosis patients in Alamata District, northeast Ethiopia. BMC Res Notes. 2015; 8:503. [DOI:10.1186/s13104-015-1452-x] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1186/s13104-015-1452-x]
12. Karimy M, Zareban I, Sarani M, Rakhshani F. [Beliefs about Tuberculosis Patients via Health Belief Model in Referring to anti-TB Center in Zabol (Persian)]. Iran J Infect Dis Trop Med. 2014; 19(64):31-5. http://www.iiccom.org/JOURNAL/PDF/64/5.PDF
13. Jadgal KM, Nakhaei-Moghadam T, Alizadeh-Seiouki H, Zareban I, Sharifi-Rad J. Impact of educational intervention on patients behavior with smear-positive pulmonary tuberculosis: A study using the health belief model. Mater Sociomed. 2015; 27(4):229-33. [DOI:10.5455/msm.2015.27.229-233] [PMID] [PMCID] [DOI:10.5455/msm.2015.27.229-233]
14. World Health Organization (WHO). Health education: Theoretical concepts, effective strategies and core competencies: A foundation document to guide capacity development of health educators. Geneva: WHO; 2012. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/119953/EMRPUB_2012_EN_1362.pdf?sequence=1&isAllowed=y
15. Glanz K, Rimer BK, Viswanath K. Health behavior and health education: Theory, research and practice. 4th edition. Hoboken: John Wiley & Sons; 2008. https://books.google.com/books?id=1xuGErZCfbsC&printsec=frontcover&dq
16. Burns AC. The expanded health belief model as a basis for enlightened preventive health care practice and research. J Health Care Mark. 1992; 12(3):32-45. [PMID]
17. Bandura A. Social learning theory. Hoboken: Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall; 1977. https://www.worldcat.org/title/social-learning-theory/oclc/2635133
18. Flanders NA, Fishbein M, Ajzen I. Belief, attitude, intention and behavior: An introduction to theory and research. Boston: Addison-Wesley Publishing Company; 1975. https://books.google.com/books?id=8o0QAQAAIAAJ&q
19. Jadgal KM, Zareban I, Alizadeh-Siuki H, Izadirad H. [The impact of educational intervention based on health belief model on promoting self-care behaviors in patients with smear-positive pulmonary TB (Persian)]. Iran J Health Educ Health Promot. 2014; 2(2):143-52. http://journal.ihepsa.ir/article-1-147-fa.html
20. Rahimzadeh A, Faghih Solaimani P, Rahmani K, Bakeri S. [Effect of a training intervention program designed based on health belief model on adopting behaviors preventing dental caries in students (Persian)]. Iran J Health Educ Health Promot. 2018; 6(3):266-76. [DOI:10.30699/acadpub.ijhehp.6.3.266] [DOI:10.30699/acadpub.ijhehp.6.3.266]
21. Vahedian-Shahroodi M, Esmaily H, Tehrani H, Amini A, Mohaddes-Hakkak H, Lael-Monfared E. [The impact of health education based on the health belief model on improving osteoporosis preventive behavior among women (Persian)]. J Health Develop. 2016; 5(3):226-37. http://eprints.kmu.ac.ir/27437/
22. Sanaeinasab H, Tavakoli R, Karimizarchi A, Amini ZH, Farokhian A, Rahmati Najarkolaei F. The effectiveness of education using the health belief model in preventing osteoporosis among female students. East Mediterr Health J. 2014; 19(Suppl3):S38-44. [DOI:10.26719/2013.19.Supp3.S38] [PMID] [DOI:10.26719/2013.19.Supp3.S38]
23. Bayat F, Shojaeezadeh D, Baikpour M, Heshmat R, Baikpour M, Hosseini M. The effects of education based on extended health belief model in type 2 diabetic patients: A randomized controlled trial. J Diabetes Metab Disord. 2013; 12(1):45. [DOI:10.1186/2251-6581-12-45] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1186/2251-6581-12-45]
24. Heydari A, Ramezankhani A, Hatami H, Soori H. [The effect of Health Belief Model (HBM) based health education on promotion of selfcare behaviors of patients with smear-positive pulmonary TB in Sistan region 2011 (Persian)]. J Zabol Univ Med Sci Health Serv (J Rostamineh). 2012; 4(1):69-83. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=240739
25. Khani-Jeihooni A, Manouchehri M, Bahmandoost M, Khiyali Z. [Effect of educational intervention based on the health belief model on preventive behaviors against Influenza A (H1N1) among Students (Persian)]. J Educ Community Health. 2020; 7(2):97-103. [DOI:10.29252/jech.7.2.97] [DOI:10.29252/jech.7.2.97]
26. Shabibi P, Abedzadeh Zavareh MS, Sayehmiri K, Qorbani M, Safari O, Rastegarimehr B, et al. Effect of educational intervention based on the Health Belief Model on promoting self-care behaviors of type-2 diabetes patients. Electron Physician. 2017; 9(12):5960-8. [DOI:10.19082/5960] [PMID] [PMCID] [DOI:10.19082/5960]
27. Daniali SS, Eslami AA, Maracy MR, Shahabi J, Mostafavi-Darani F. The impact of educational intervention on self-care behaviors in overweight hypertensive women: A randomized control trial. ARYA Atheroscler. 2017; 13(1):20-8. [PMID] [PMCID]
28. Karimyan K, Khezeli M, Latifi A. Effect of student's empowerment program on brucellosis prevention: An application of extended health belief model. J Prev Med Hyg. 2020; 61(1):E25-30. [DOI:10.15167/2421-4248/jpmh2020.61.1.1267] [PMID] [PMCID]
29. Naghib S, Abedsaeedi ZH, Ezzati ZH, Zayeri F. [Self-efficacy and compliance with treatment regimen in tuberculosis patients in Kurdistan (Persian)]. Adv Nurs Midwifery. 2013; 22(77):26-31. https://journals.sbmu.ac.ir/en-jnm/article/view/4099
30. Mohebi S, Azadbakhat L, Feyzi A, Hozoori M, Sharifirad G. [Effect of social support from husband on the control of risk factors for metabolic syndrome (Persian)]. Iran J Endocrinol Metab. 2014; 16(1):11-9. http://ijem.sbmu.ac.ir/browse.php?a_id=1558&sid=1&slc_lang=en
31. Sharfirad G, Azad Bakht L, Feizi A, Mohebi S, Omidi Oskouei A. [The role of social support in self-care behavior of diabetes patients: A narrative review (Persian)]. J Health Syst Res. 2012; 7(6):636-47. http://hsr.mui.ac.ir/article-1-353-fa.html
32. Smeltrez SC, Bara BG, Hinkle JL, Cheever KH. Brunner and Suddarth's textbook of medical-surgical nursing. 12th ed. Philadelphia: Lipponicatt Williams & Wilkins; 2010. https://books.google.com/books?id=SmtjSD1x688C&printsec=frontcover&dq
33. Khani Jeihooni A, Hidarnia A, Kaveh MH, Hajizadeh E, Gholami T. [Survey of osteoporosis preventive behaviors among women in Fasa: The application of the health belief model and social cognitive theory (Persian)]. Iran South Med J. 2016; 19(1):48-62. [DOI:10.7508/ismj.1395.01.005]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
حق تالیف (کپی رایت) برای مولفان محفوظ است.
صاحب امتیاز: دانشگاه علوم پزشکی قم
ناشر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قم
شاپا چاپی: 7799-1375
شاپا الکترونیک: 1375-2008
ایمیل مجله: journal@muq.ac.ir
j.muq.ac@gmail.com
