مجله دانشگاه علوم پزشکی قم

زمینه و هدف: امروزه، نیکوتین به‌عنوان یک ماده اعتیادآور شناخته شده و ترک آن دشوار است. وابستگی به سیگار نیز خیلی سریع ایجاد شده و شیوع بالای وابستگی به نیکوتین، آن را به شایع‌ترین اختلال روانپزشکی تبدیل کرده است. این مطالعه با هدف بررسی و مقایسه مداخلات مبتنی بر روش‌های آموزشی و آموزش با استفاده از تئوری‌ها و مدل‌های آموزش بهداشت جهت کاهش مصرف سیگار در نوجوانان انجام شد.

روش بررسی: جستجوی الکترونیکی با استفاده از کلمات کلیدی فارسی و انگلیسی از پایگاه‌های بانک اطلاعاتی مقالات علوم پزشکی ایران (Iran Medex)، پایگاه اطلاعات علمی ‌(SID)،PubMed ، Sciencedirec و Biomedcentral از اول اردیبهشت‌ماه سال 1394 تا 15خرداد سال 1394 انجام گرفت.

یافته‌ها: 9 پژوهش مداخله‌ای در این مطالعه مروری مورد بررسی قرار گرفت. مداخلات به دو دسته مطالعات تقسیم شدند که در مجموع در 5 مطالعه، تئوری‌ها و مدل‌های آموزش بهداشت، مبنای مداخله بود و در 4 مطالعه دیگر، مداخلات بدون استفاده از تئوری‌ها و مدل‌های آموزش بهداشت انجام شده بود. تمامی ‌مطالعات، به‌صورت مداخله و کنترل بود.

نتیجه‏گیری: نتایج نشان داد آموزش مبتنی بر تئوری و مدل‌های آموزش بهداشت می‌تواند تأثیر زیادی بر کاهش مصرف سیگار در نوجوانان داشته باشد. همچنین مدت زمان، روش انجام مداخلات و برنامه‌های آموزشی با استفاده از مدل‌ها و تئوری‌های مناسب در اثربخشی مداخلات، به‌منظور کاهش مصرف سیگار در نوجوانان از اهمیت فراوانی برخوردار است.