مجله دانشگاه علوم پزشکی قم

زمینه و هدف: امروزه رشد سریع جمعیت و ازدحام متعاقب آن در شهرهای بزرگ می‌تواند به‌عنوان عامل مهمی در ایجاد حساسیت سیستم عصبی در برابر عوامل محیطی مطرح باشد. این مطالعه با هدف بررسی اثرات استرس ازدحامی به‌صورت ازدحام موش‌ها بر روی قشر مخچه موش سوری صورت گرفت.

روش بررسی: در ابتدا 60 عدد موش سوری نر بالغ 6- 5 هفته نژاد NMRI انتخاب شدند، سپس به‌صورت تصادفی به 6 گروه تقسیم و هر گروه جداگانه در یک قفس نگهداری شدند. در گروه اول به‌عنوان گروه کنترل 5 سر موش، در گروه دوم (تحت استرس کم) 10 سر موش و در گروه سوم (تحت استرس زیاد) 15 سر موش در یک قفس به مدت یک‌ماه قرار گرفتند. همچنین در سه گروه انتخابی دیگر (گروه‌های 4، 5، 6) به همین تعداد موش، ولی به مدت 2 ماه نگهداری شدند. پس از مدت موردنظر ابتدا حیوانات وزن شده و پس از بیهوشی با کتامین و زایلازین، مخچه حیوانات جدا و وزن گردید. پس از فیکساسیون با فرمالدئید 10%، نمونه‌هایی از لب راست مخچه برای مطالعه با میکروسکوپ نوری آماده شد. پس از رنگ‌آمیزی و تهیه لام‌های میکروسکوپی، تعداد و ارتفاع سلول‌های پورکینژ، ضخامت لایه‌های دانه‌دار و مولکولار قشر مخچه با برنامه نرم‌افزاری Image Tool  در گروه‌های مورد مطالعه، تعیین و مقایسه گردید.

یافته‌ها: در مطالعه حاضر، میانگین وزن حیوانات در گروه‌های تحت استرس شدید یک‌ماهه و دوماهه نسبت به گروه کنترل کاهش معنی‌داری داشت (001/0p<)، ولی میانگین وزن حیوانات در گروه‌های تحت استرس کم نسبت به گروه کنترل کاهش معنی‌داری را نشان نداد. میانگین تعداد سلول‌های پورکینژ، تفاوت معنی‌داری را بین گروه‌های تحت استرس کم یک‌ماهه و تحت استرس شدید دوماهه نشان داد (004/0p<). همچنین میانگین ارتفاع سلول‌های پورکینژ در گروه‌های تحت استرس کم یک‌ماهه، استرس شدید یک‌ماهه، استرس کم دوماهه و استرس شدید دوماهه در مقایسه با گروه کنترل یک‌ماهه دارای کاهش معنی‌داری بود (001/0p<)، ولی میانگین ضخامت لایه دانه‌دار و لایه مولکولار در هیچ‌یک از گروه‌های تحت استرس تفاوت معنی‌داری نسبت به گروه کنترل نداشت.

نتیجه‌‌گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد استرس ازدحامی همراه با کاهش وزن حیوانات، کاهش ارتفاع و کاهش تعداد سلول‌های پورکینژ می‌تواند اثرات منفی بر قشر مخچه موش داشته باشد، لذا برای تأیید نتایج فوق به مطالعات بیشتری نیاز است.