دوره 16، شماره 4 - ( تیر 1401 )
جلد 16 شماره 4 صفحات 329-320 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Abdellahzadeh R, Maroufi M. Predicting the Improvement of Generalized Anxiety Disorder based on Distress Tolerance, Tolerance of Uncertainty, and Cognitive Avoidance. Qom Univ Med Sci J 2022; 16 (4) :320-329
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3382-fa.html
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3382-fa.html
عبدالله‌زاده رزا، معروفی محسن. پیش‌بینی میزان بهبود علائم اضطراب فراگیر براساس تحمل آشفتگی، تحمل عدم قطعیت و اجتناب‌شناختی. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1401; 16 (4) :320-329
رزا عبدالله‌زاده1 
، محسن معروفی* 2
، محسن معروفی* 2
1- گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد خمینی‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خمینی‌شهر، استان اصفهان، ایران.
2- گروه روان‌پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران. ،maroufi@med.mui.ac.ir
2- گروه روان‌پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران. ،
واژه‌های کلیدی: اضطراب، عدم قطعیت، اجتناب‌شناختی، پرسش‌نامه سلامت بیمار
متن کامل [PDF 3514 kb]
(407 دریافت)
| چکیده (HTML) (1061 مشاهده)
متن کامل: (412 مشاهده)
مقدمه
اختلال اضطراب فراگیر از شایع‌ترین و ناتوان‌کننده‌ترین اختلال‌‌های روانی است و عوامل گوناگونی در سبب‌شناسی این اختلال مطرح است [1]. در اختلال اضطراب فراگیر فرد در بیشتر اوقات روز، دچار نگرانی افراطی درباره چند رویداد یا فعالیت است، کسانی که به‌نظر می‌رسد تقریباً درباره هر چیزی نگران هستند. این نگرانی باعث نقص در عملکرد آنها می‌شود [2].
داگاس و همکاران در تبیین اختلال اضطراب فراگیر، الگوی تحمل عدم قطعیت (عدم تحمل بلاتکلیفی) را ارائه دادند. تحمل عدم قطعیت (عدم تحمل بلاتکلیفی) باعث می‌شود که فرد، زمانی که در موقعیتهای مبهم قرار می‌گیرد یا اطلاعات مبهم دارد، وضعیت را تهدیدکننده و خطرناک ارزیابی کند و چون موقعیت برای او مبهم است، عملکرد ضعیفی از خود نشان می‌دهد و در انتخاب و تصمیم‌گیری دچار تردید می‌شود. این حالت باعث ایجاد نگرانی می‌شود و نگرانی به‌دلیل ماهیت تکرار‌شونده‌اش، شرایط را از آنچه هست، مبهم‌تر می‌کند و موجب اضطراب بیشتر می‌شود. افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، باور دارند نگرانی خوب و مفید است و موجب حل مسئله، کاهش اضطراب، مسئولیت‌پذیری و وجدان‌مندی نسبت به رویدادهای پیش‌رو می‌شود. با‌این‌حال، آنچه از شدت اضطراب می‌کاهد، نگرانی نیست، بلکه پردازش هیجانی اضطراب و به‌عبارتی تحمل عدم قطعیت است [3].
متغیر دیگری که در ارتباط با اضطراب فراگیر مطرح شده، تحمل آشفتگی (پریشانی) است. تحمل آشفتگی توانایی فرد در تجربه و تحمل هیجانات منفی است. در‌حقیقت، تحمل آشفتگی، یک متغیر تفاوت‌‌های فردی است که به ظرفیت تجربه و مقاومت در برابر ناراحتی هیجانی اشاره می‌کند [4]. افراد با تحمل پریشانی کم به‌نظر می‌رسد که نسبت به استرس و پریشانی واکنش‌پذیرتر باشند. به‌نظر می‌رسد این افراد از توانایی‌‌‌های مقابله‌ای ضعیف در پاسخ به پریشانی استفاده کرده، به‌عنوان یک پیامد، تلاش می‌کنند تا از‌طریق استفاده از راهبردهایی که هدفش کاهش سریع حالات هیجانی منفی است، از هیجانات منفی دوری کنند. بیشتر تحقیقات تجربی رابطه تحمل آشفتگی (پریشانی) را با رفتارهای غیر‌انطباقی بررسی کرده است [5].
اجتناب، سازوکار مهمی برای حل نگرانی‌‌ها در اختلالات اضطرابی است. اجتناب از ابراز هیجانات، موجب رفتارهای ناسازگارانه می‌شود و افراد مبتلا تلاش‌‌‌هایی برای جلوگیری از این پاسخ‌‌ها دارند که این موجب آشفتگی و پریشانی هیجانات همراه با اجتناب‌شناختی و رفتاری و کاهش کیفیت زندگی آنها می‌شود [6].
اجتناب‌شناختی، انواع راهبردهای ذهنی است که براساس آن افراد افکار خویش را در جریان ارتباطات اجتماعی تغییر می‌دهند [7]. نتایج مطالعات نشان داده‌اند اجتناب‌شناختی در اختلالات روانی و اضطرابی، به‌ویژه اضطراب فراگیر، افسردگی و اضطراب اجتماعی نقش دارد [8]. متغیر تحمل عدم قطعیت نیز با هدف مقایسه مؤلفه‌ای با پیشینه قوی و غنی در پیش‌بینی اضطراب فراگیر در میزان پیش‌بینی‌کنندگی اضطراب فراگیر گنجانده شده‌است. اغلب پژوهشهای انجام‌شده نشان داده‌اند تحمل عدم قطعیت سازه مرکزی در تبیین نگرانی به‌عنوان ویژگی اصلی اختلال اضطراب فراگیر است [9].
در بیشتر پژوهشهای انجام‌شده در حوزه اختلالات بالینی، ازجمله اضطراب، توجه به آن بخش از پدیده‌‌های روانی معطوف شده‌است که امکان مشاهده و اندازه‌گیری آن وجود دارد و بررسی درباره پدیده‌‌های مهم روانی که قابل‌مشاهده نبوده‌اند، دور مانده‌‌اند. در این پژوهش سعی شد مدلی برای پیش‌بینی میزان بهبود اختلال اضطراب فراگیر فراهم شود. بنابراین نتایج این پژوهش می‌تواند به ما کمک کند تا قدرت پیش‌بینی هم‌زمان این متغیرها آگاهی یابد و از نتایج آن در درمان اختلال اضطراب فراگیر استفاده شود.
روش بررسی
پژوهش حاضر از نوع همبستگی با طرح پیش‌بین بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل همه بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر مراجعه‌کننده به مراکز درمانی شهر اصفهان بودند. از میان مراجعه‌کنندگان به این مراکز، 129 بیمار مبتلا به اضطراب فراگیر (94 زن و 34 مرد) به‌روش نمونه‌گیری غیراحتمالی متوالی انتخاب شدند. ملاک انتخاب بیماران و ورود آنها به نمونه، تشخیص اختلال اضطراب فراگیر براساس ملاک‌های نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، بازه سن آزمودنیها از 20 تا 40 سال، تحصیلات حداقل سیکل، فقدان سایر اختلالات روانی یا جسمانی نیازمند درمان بود. برای جمع‌آوری اطلاعات این پژوهش از 4 ابزار استفاده شد.
مقیاس اختلال اضطراب فراگیر
اسپیتزر و همکاران مقیاس اختلال اضطراب فراگیر 7 سؤالی را ساخته‌اند. این مقیاس در‌مجموع 7 گویه دارد که از صفر تا 3 نمره‌گذاری می‌شوند و نمره نهایی فرد عددی بین صفر تا 21 خواهد بود. آلفای کرونباخ کل ابزار 92/0 درصد و ضریب پایای آزمون و بازآزمون آن به فاصله 2 هفته 83/0 درصد به دست آمد. همچنین اعتبار هم‌گرا از‌طریق مقایسه همبستگی با پرسش‌نامه اضطراب بک 72/0 درصد و سیاهه نشانگان بالینی (SCL-90) 74/0 گزارش شد [10].
در نسخه ایرانی این پرسش‌نامه، همسانی درونی پرسش‌نامه با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه و عدد 85/0 درصد و همچنین همبستگی بین 2 نیمه آزمون 65/0 درصد به دست آمد. پایایی پرسش‌نامه به روش آزمون و بازآزمون نیز به فاصله 2 هفته 48/0 درصد محاسبه شد. روایی هم‌زمان پرسش‌نامه با استفاده از مقیاس اضطراب حالت اسپیلبرگر 71/0درصد، مقیاس اضطراب صفت اسپیلبرگر 52/0 درصد و خرده‌مقیاس اضطراب SCL-90 عدد 63/0 درصد به دست آمد [11].
پرسش‌نامه تحمل پریشانی
پرسش‌نامه دیگر، تحمل پریشانی است که آن را سیمونز و گاهر در سال 2005 ساخته‌اند. این مقیاس 15 ماده و 4 خرده‌مقیاس به نام تحمل پریشانی هیجانی، جذب شدن به‌وسیله هیجانات منفی، برآورد ذهنی پریشانی و تنظیم تلاش‌‌ها برای تسکین پریشانی دارد. سؤالات 1، 3 و 5 مربوط به تحمل، سؤالات 2، 4 و 15 مربوط به جذب، سؤالات 6، 7، 9، 10، 11 و 12 مربوط به ارزیابی و سؤالات 8، 13 و 14 مربوط به تنظیم است. این پرسش‌نامه از (1 موافق تا 5 کاملاً مخالف) نمره‌گذاری می‌شود. سؤال 6 به‌صورت معکوس نمره‌گذاری می‌شود.
در پژوهش سیمونز و گاهر، ضرایب آلفا برای ابعاد تحمل پریشانی هیجانی، جذب شدن به‌وسیله هیجانات منفی، برآورد ذهنی پریشانی و تنظیم تلاش‌‌ها برای تسکین پریشانی 72/0، 82/0، 78/0 و 70/0 درصد و برای کل مقیاس 82/0 درصد گزارش شد. همبستگی درون طبقه‌ای پس از گذشت 6 ماه، 61/0 بود. همچنین مشخص شد که این مقیاس روایی ملاکی و هم‌گرای اولیه خوبی دارد [12]. آلفای کرونباخ کل مقیاس 86/0 درصد به دست آمد [13]. اعتبار بازآزمایی این پرسش‌نامه را نیز 79/0 درصد گزارش کردند [14].
پرسش‌نامه عدم تحمل بلاتکلیفی
فریستون و همکاران این مقیاس را برای سنجش میزان تحمل افراد در برابر موقعیتهای نامطمئن و حاکی از بلاتکلیفی طراحی کرده‌اند. این مقیاس 27 گویه دارد و آزمودنی روی 1 مقیاس 5 درجه‌ای (به‌هیچ‌وجه: 1 تا بسیار زیاد: 5) به سؤال‌‌ها پاسخ می‌دهند. نسخه اولیه به زبان فرانسوی آلفای کرونباخ 91/0 درصد و ضریب پایایی بازآزمایی نسبتاً خوبی با فاصله 4 هفته 78/0درصد نشان داد. روایی این آزمون را رضایت‌بخش گزارش کرده‌اند [15]. پایایی بازآزمایی (در فاصله 3 هفته) برابر با 76/0 درصد برای این مقیاس به دست آمد [16]. پایایی مقیاس به‌روش بازآزمایی 79/0 درصد گزارش شده است [9]. در پژوهشی ضریب آلفای کرونباخ برابر با 88/0 درصد به دست آمد [16].
پرسش‌نامه اجتناب‌شناختی
چهارمین پرسش‌نامه، پرسش‌نامه اجتناب‌شناختی بود. سکستون و داگاس آن را در سال 2004 ساخته‌اند. این پرسش‌نامه 25 سؤال و 5 خرده‌مقیاس دارد و 5 نوع راهبرد اجتناب‌شناختی را بررسی می‌کند. اساس طیف لیکرتی از 1 (هرگز) تا 5 (همیشه)به سؤالات پاسخ می‌دهند. در پژوهشی، ضریب آلفای کرونباخ برابر با 86/0 درصد به دست آمد [7]. ضریب پایایی این مقیاس به‌روش آلفای کرونباخ در کل آزمودنیها برای نمره کل اجتناب‌شناختی برابر با 91/0 درصد و به‌ترتیب برای خرده‌مقیاس فرونشانی فکر90/0 درصد، برای جانشینی فکر 71/0 درصد، برای حواس‌پرتی 89/0 درصد، برای اجتناب از محرک تهدیدکننده 90/0 درصد و برای تبدیل تصورات به افکار برابر با 84/0درصد است. ضریب اعتبار آزمون از‌طریق ضریب همبستگی با سیاهه فرونشانی فکر خرس سفید برابر با 48/0 درصد به دست آمد [17].
دادههای حاصل از این پژوهش باتوجهبه فرضیات، با نرم‌افزار SPSS نسخه 26 در 2 سطح توصیفی و استنباطی بررسی شد. در ابتدا با استفاده از روش‌‌‌های آمار توصیفی، متغیرها بررسی و سپس با استفاده از آمار استنباطی، از آزمون همبستگی پیرسون جهت همبستگی بین متغیرها استفاده شد.
یافته‌ها
نمونه مطالعه حاضر شامل 129 بیمار بود. درکل نمونه، بازه سنی 30 تا 40 سال با 56 درصد از تعداد بالاترین میزان را به خود اختصاص داده بود. بیشترین گروه سنی خانم‌ها 30 تا 40 سال با 52/1 درصد و گروه سنی آقایان 30 تا 40 سال با 65/7 درصد بودند. در کل نمونه، مجردین با 45 درصد بالاترین میزان را به خود اختصاص داده‌اند. در خانم‌ها تعداد مجردین 37 نفر و آقایان 21 نفر بود. در‌زمینه تحصیلات در کل نمونه، لیسانس با 31 درصد بالاترین تعداد را به خود اختصاص داده بودند. در خانم‌ها بیشتر تحصیلات دیپلم و لیسانس و در آقایان لیسانس وجود داشت.
بهبود اختلال اضطراب فراگیر با عدم تحمل بلاتکلیفی همبستگی معکوس (316/0-) و معنادار دارد (000/0=Sig). ازآنجاکه نمره بالا در پرسش‌نامه تحمل بلاتکلیفی، نشان‌دهنده میزان تحمل کم افراد در بلاتکلیفی و عدم قطعیت است، پس کسانی که نمره عدم تحمل بالا دارند و یا به‌عبارتی، قدرت تحمل بلاتکلیفی پایینی دارند، میزان بهبود اختلال اضطراب کمتری هم دارند.
تحمل پریشانی با میزان بهبود اختلال اضطراب همبستگی مستقیم (25/0) و معنادار دارد (01/0=Sig)، چون نمره تحمل پریشانی بالا به مفهوم میزان تحمل پریشانی بالاست، پس می‌توان گفت کسانی که تحمل پریشانی بالاتری دارند، میزان بهبود اختلال اضطراب بیشتری هم خواهند داشت.
اجتناب‌شناختی با میزان بهبود اختلال اضطراب، همبستگی معکوس (083/0-) و غیرمعناداری دارد (05/0<4/0=Sig). پس پیش‌بینی می‌شود در معادلات پیش‌بینی میزان بهبود نیز حضور جدی نداشته باشد. بیشترین همبستگی میزان بهبود اختلال فراگیر با متغیر پیش‌بین عدم تحمل بلاتکلیفی است (جدول شماره 1).
همبستگی مستقیم و معنادار بین عدم تحمل بلاتکلیفی با اجتناب‌شناختی (536/0) و همبستگی معکوس و معنادار بین عدم تحمل بلاتکلیفی با تحمل پریشانی (79/0-)، این امکان را ایجاد می‌کند که سهمی از همبستگی بین میزان بهبود اضطراب اختلال فراگیر با 3 متغیر توسط 1 یا 2 متغیر تأثیرگذارتر بر اختلال اضطراب فراگیر بیان شود که در تحلیل رگرسیون مشخص می‌شود
حضور مقدار ثابت و نمره عدم قطعیت در مدل، باتوجهبه سطح معناداری صفر تأیید می‌شود. براساس مقدار ضریب تعیین تعدیل‌شده 2/9 درصد، می‌توان گفت 2/9 درصد تغییرات نمره بهبود اختلال اضطراب باتوجهبه مدل ارائه‌شده بیان می‌شود و 8/90 درصد توسط عوامل دیگر مطرح می‌شود که مدل مناسبی به‌نظر نمی‌رسد. مقدار سطح معناداری 001/0 جدول آنووا برازش مدل را تأیید می‌کند. پس «میزان بهبود اختلال اضطراب فراگیر براساس اجتناب‌شناختی، تحمل پریشانی و عدم تحمل بلاتکلیفی در بیماران مراجعه‌کننده مراکز درمانی شهر اصفهان قابل پیش‌بینی است، در حالت کلی در سطح 01/0 تأیید می‌شود. آماره دوربین-واتسن 812/1 عدم همبستگی خطاها را تأیید می‌کند (5/2>812/1) (جدول شماره 2).
بحث
یافته‌‌‌های پژوهش نشان داد هر 3 متغیر (تحمل آشفتگی، تحمل عدم قطعیت و اجتناب‌شناختی)، در پیش‌بینی میزان بهبود اختلال اضطراب فراگیر تأثیر‌گذار هستند. نتایج پژوهش حاضر با پژوهشهای انجام‌شده گوسلین و همکاران [18] و نیز داگاس و همکاران [19] همسو است.
نتایج پژوهش اکبری و همکاران نشانگر آن بود که عدم تحمل آشفتگی، افکار تکرار‌شونده منفی و هم‌جوشی شناختی از فرایندهای فراتشخیصی مشترک در اختلالات اضطرابی بودند و می‌توانند در ایجاد و تداوم این اختلالات نقش بسزایی ایفاکنند. در بررسی دادههای به‌دست‌آمده باید گفت افرادی که نمی‌توانند پریشانی را تحمل کنند، موقعیتهای دشوار را تنش‌برانگیز منفی توصیف می‌کنند و سعی می‌کنند از این موقعیت‌ها اجتناب کنند و زمانی که در این موقعیت‌ها قرار بگیرند، کارکردشان دچار مشکل می‌شود. فرد مضطرب به‌دلیل مشکلی که در تحمل استرس دارد باعث می‌شود که برای کاهش پریشانی درونی رفتارهای مضطربانه انجام دهد [20].
افرادی که عدم تحمل قطعیت دارند، معتقدند که عدم تحمل قطعیت، پریشان‌کننده است. وجود شک و تردید درباره آینده غیرقابل تحمل است، وقایع غیرمنتظره منفی هستند و باید از آنها اجتناب کرد. شک و تردید موجب ناتوانی فرد برای عمل کردن می‌شود. نتایج پژوهش هیمبرگ نشان داد عدم قطعیت با میزان بهبود اختلال اضطراب فراگیر در ارتباط است. عدم قطعیت به‌طور اختصاصی با اختلال اضطراب فراگیر تأثیر‌گذار است.همچنین سطوح پایین تحمل عدم قطعیت میزان بهبود کم به همراه دارد [21].
افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر هنگامی که درگیر موقعیتهای مبهم می‌شوند، راهبردهای اجتناب‌شناختی فعال می‌شوند و به‌عنوان کنترل شرایط موجود استفاده می‌کنند، اجتناب‌شناختی شیوه‌ای بی‌اثر جهت مقابله با اضطراب است و امکان اثر معکوس و میزان بهبود کمتر و شدت اختلال را به همراه دارد. پژوهش سکستون و داگاس نشان داد افراد مضطرب، به‌ویژه افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر به‌شدت از پاسخ‌های مضطربانه خود می‌ترسند. بنابراین استفاده مکرر از راهبردهای اجتناب‌شناختی از‌طریق قطع برانگیختگی و تقویت باورهای منفی درباره اضطراب می‌تواند در حفظ و تداوم اضطراب نقش اساسی داشته باشد [7].
نتیجه‌گیری
نتایج حاصل از پژوهش نشانگر آن بود که تحمل آشفتگی، تحمل عدم قطعیت و اجتناب‌شناختی می‌تواند در پیش‌بینی میزان بهبود اختلال اضطراب فراگیر سهیم باشند. به هر میزان که افراد درگیر این اختلال از تحمل پریشانی بالاتری استفاده کنند، میزان بهبود اختلال اضطراب بیشتری خواهند داشت و یا به‌عبارتی، کسانی که قدرت تحمل عدم قطعیت پایینی دارند، میزان بهبود اختلال اضطراب کمتری هم دارند.
بیشترین همبستگی میزان بهبود اختلال اضطراب فراگیر با متغیر پیش‌بین عدم تحمل قطعیت است و اجتناب‌شناختی در معادلات پیش‌بینی حضور جدی نداشت. عدم تحمل آشفتگی و عدم قطعیت و نبود آموزش راهبردهای اجتناب‌شناختی در بیماران مبتلا به اختلال اضطرابی فراگیر نگرانی این افراد را نسبت به زندگی و تکالیف در زندگی و کیفیت زندگی آنها افزایش می‌دهد که آموزش تحمل آشفتگی و راهبردهای شناختی میزان اضطراب افراد را کاهش می‌دهد و باعث بهبود بیشتر می‌شود و عملکردشان را در برابر مسائل و مشکلات زندگی افزایش می‌دهد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
اصل محرمانه بودن اطلاعات، اطلاع از نتایج حاصل، اخذ رضایت‌نامه و خروج داوطلبانه در هر مرحله از پژوهش برای افراد نمونه در‌نظر گرفته شد. برای انجام این پژوهش شناسه اخلاق IR.IAU.KHSH.REC.1400.013 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی‌شهر بررسی و تصویب شد.
حامی مالی
این پژوهش بر‌گرفته از پایان‌نامه کارشناسی ارشد رزا عبدالله‌زاده در گروه روانشناسی، گرایش روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خمینی‌شهر است و با هزینه‌های شخصی انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع وجود ندارد.
تشکر و قدردانی
از مسئولان بیمارستان فارابی و دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد خمینی‌شهر و هیئت داوران پایان‌نامه که به نویسندگان در انجام و ارتقای کیفی این پژوهش یاری رساندند، تشکر و قدردانی می‌شود.
اختلال اضطراب فراگیر از شایع‌ترین و ناتوان‌کننده‌ترین اختلال‌‌های روانی است و عوامل گوناگونی در سبب‌شناسی این اختلال مطرح است [1]. در اختلال اضطراب فراگیر فرد در بیشتر اوقات روز، دچار نگرانی افراطی درباره چند رویداد یا فعالیت است، کسانی که به‌نظر می‌رسد تقریباً درباره هر چیزی نگران هستند. این نگرانی باعث نقص در عملکرد آنها می‌شود [2].
داگاس و همکاران در تبیین اختلال اضطراب فراگیر، الگوی تحمل عدم قطعیت (عدم تحمل بلاتکلیفی) را ارائه دادند. تحمل عدم قطعیت (عدم تحمل بلاتکلیفی) باعث می‌شود که فرد، زمانی که در موقعیتهای مبهم قرار می‌گیرد یا اطلاعات مبهم دارد، وضعیت را تهدیدکننده و خطرناک ارزیابی کند و چون موقعیت برای او مبهم است، عملکرد ضعیفی از خود نشان می‌دهد و در انتخاب و تصمیم‌گیری دچار تردید می‌شود. این حالت باعث ایجاد نگرانی می‌شود و نگرانی به‌دلیل ماهیت تکرار‌شونده‌اش، شرایط را از آنچه هست، مبهم‌تر می‌کند و موجب اضطراب بیشتر می‌شود. افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، باور دارند نگرانی خوب و مفید است و موجب حل مسئله، کاهش اضطراب، مسئولیت‌پذیری و وجدان‌مندی نسبت به رویدادهای پیش‌رو می‌شود. با‌این‌حال، آنچه از شدت اضطراب می‌کاهد، نگرانی نیست، بلکه پردازش هیجانی اضطراب و به‌عبارتی تحمل عدم قطعیت است [3].
متغیر دیگری که در ارتباط با اضطراب فراگیر مطرح شده، تحمل آشفتگی (پریشانی) است. تحمل آشفتگی توانایی فرد در تجربه و تحمل هیجانات منفی است. در‌حقیقت، تحمل آشفتگی، یک متغیر تفاوت‌‌های فردی است که به ظرفیت تجربه و مقاومت در برابر ناراحتی هیجانی اشاره می‌کند [4]. افراد با تحمل پریشانی کم به‌نظر می‌رسد که نسبت به استرس و پریشانی واکنش‌پذیرتر باشند. به‌نظر می‌رسد این افراد از توانایی‌‌‌های مقابله‌ای ضعیف در پاسخ به پریشانی استفاده کرده، به‌عنوان یک پیامد، تلاش می‌کنند تا از‌طریق استفاده از راهبردهایی که هدفش کاهش سریع حالات هیجانی منفی است، از هیجانات منفی دوری کنند. بیشتر تحقیقات تجربی رابطه تحمل آشفتگی (پریشانی) را با رفتارهای غیر‌انطباقی بررسی کرده است [5].
اجتناب، سازوکار مهمی برای حل نگرانی‌‌ها در اختلالات اضطرابی است. اجتناب از ابراز هیجانات، موجب رفتارهای ناسازگارانه می‌شود و افراد مبتلا تلاش‌‌‌هایی برای جلوگیری از این پاسخ‌‌ها دارند که این موجب آشفتگی و پریشانی هیجانات همراه با اجتناب‌شناختی و رفتاری و کاهش کیفیت زندگی آنها می‌شود [6].
اجتناب‌شناختی، انواع راهبردهای ذهنی است که براساس آن افراد افکار خویش را در جریان ارتباطات اجتماعی تغییر می‌دهند [7]. نتایج مطالعات نشان داده‌اند اجتناب‌شناختی در اختلالات روانی و اضطرابی، به‌ویژه اضطراب فراگیر، افسردگی و اضطراب اجتماعی نقش دارد [8]. متغیر تحمل عدم قطعیت نیز با هدف مقایسه مؤلفه‌ای با پیشینه قوی و غنی در پیش‌بینی اضطراب فراگیر در میزان پیش‌بینی‌کنندگی اضطراب فراگیر گنجانده شده‌است. اغلب پژوهشهای انجام‌شده نشان داده‌اند تحمل عدم قطعیت سازه مرکزی در تبیین نگرانی به‌عنوان ویژگی اصلی اختلال اضطراب فراگیر است [9].
در بیشتر پژوهشهای انجام‌شده در حوزه اختلالات بالینی، ازجمله اضطراب، توجه به آن بخش از پدیده‌‌های روانی معطوف شده‌است که امکان مشاهده و اندازه‌گیری آن وجود دارد و بررسی درباره پدیده‌‌های مهم روانی که قابل‌مشاهده نبوده‌اند، دور مانده‌‌اند. در این پژوهش سعی شد مدلی برای پیش‌بینی میزان بهبود اختلال اضطراب فراگیر فراهم شود. بنابراین نتایج این پژوهش می‌تواند به ما کمک کند تا قدرت پیش‌بینی هم‌زمان این متغیرها آگاهی یابد و از نتایج آن در درمان اختلال اضطراب فراگیر استفاده شود.
روش بررسی
پژوهش حاضر از نوع همبستگی با طرح پیش‌بین بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل همه بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر مراجعه‌کننده به مراکز درمانی شهر اصفهان بودند. از میان مراجعه‌کنندگان به این مراکز، 129 بیمار مبتلا به اضطراب فراگیر (94 زن و 34 مرد) به‌روش نمونه‌گیری غیراحتمالی متوالی انتخاب شدند. ملاک انتخاب بیماران و ورود آنها به نمونه، تشخیص اختلال اضطراب فراگیر براساس ملاک‌های نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، بازه سن آزمودنیها از 20 تا 40 سال، تحصیلات حداقل سیکل، فقدان سایر اختلالات روانی یا جسمانی نیازمند درمان بود. برای جمع‌آوری اطلاعات این پژوهش از 4 ابزار استفاده شد.
مقیاس اختلال اضطراب فراگیر
اسپیتزر و همکاران مقیاس اختلال اضطراب فراگیر 7 سؤالی را ساخته‌اند. این مقیاس در‌مجموع 7 گویه دارد که از صفر تا 3 نمره‌گذاری می‌شوند و نمره نهایی فرد عددی بین صفر تا 21 خواهد بود. آلفای کرونباخ کل ابزار 92/0 درصد و ضریب پایای آزمون و بازآزمون آن به فاصله 2 هفته 83/0 درصد به دست آمد. همچنین اعتبار هم‌گرا از‌طریق مقایسه همبستگی با پرسش‌نامه اضطراب بک 72/0 درصد و سیاهه نشانگان بالینی (SCL-90) 74/0 گزارش شد [10].
در نسخه ایرانی این پرسش‌نامه، همسانی درونی پرسش‌نامه با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه و عدد 85/0 درصد و همچنین همبستگی بین 2 نیمه آزمون 65/0 درصد به دست آمد. پایایی پرسش‌نامه به روش آزمون و بازآزمون نیز به فاصله 2 هفته 48/0 درصد محاسبه شد. روایی هم‌زمان پرسش‌نامه با استفاده از مقیاس اضطراب حالت اسپیلبرگر 71/0درصد، مقیاس اضطراب صفت اسپیلبرگر 52/0 درصد و خرده‌مقیاس اضطراب SCL-90 عدد 63/0 درصد به دست آمد [11].
پرسش‌نامه تحمل پریشانی
پرسش‌نامه دیگر، تحمل پریشانی است که آن را سیمونز و گاهر در سال 2005 ساخته‌اند. این مقیاس 15 ماده و 4 خرده‌مقیاس به نام تحمل پریشانی هیجانی، جذب شدن به‌وسیله هیجانات منفی، برآورد ذهنی پریشانی و تنظیم تلاش‌‌ها برای تسکین پریشانی دارد. سؤالات 1، 3 و 5 مربوط به تحمل، سؤالات 2، 4 و 15 مربوط به جذب، سؤالات 6، 7، 9، 10، 11 و 12 مربوط به ارزیابی و سؤالات 8، 13 و 14 مربوط به تنظیم است. این پرسش‌نامه از (1 موافق تا 5 کاملاً مخالف) نمره‌گذاری می‌شود. سؤال 6 به‌صورت معکوس نمره‌گذاری می‌شود.
در پژوهش سیمونز و گاهر، ضرایب آلفا برای ابعاد تحمل پریشانی هیجانی، جذب شدن به‌وسیله هیجانات منفی، برآورد ذهنی پریشانی و تنظیم تلاش‌‌ها برای تسکین پریشانی 72/0، 82/0، 78/0 و 70/0 درصد و برای کل مقیاس 82/0 درصد گزارش شد. همبستگی درون طبقه‌ای پس از گذشت 6 ماه، 61/0 بود. همچنین مشخص شد که این مقیاس روایی ملاکی و هم‌گرای اولیه خوبی دارد [12]. آلفای کرونباخ کل مقیاس 86/0 درصد به دست آمد [13]. اعتبار بازآزمایی این پرسش‌نامه را نیز 79/0 درصد گزارش کردند [14].
پرسش‌نامه عدم تحمل بلاتکلیفی
فریستون و همکاران این مقیاس را برای سنجش میزان تحمل افراد در برابر موقعیتهای نامطمئن و حاکی از بلاتکلیفی طراحی کرده‌اند. این مقیاس 27 گویه دارد و آزمودنی روی 1 مقیاس 5 درجه‌ای (به‌هیچ‌وجه: 1 تا بسیار زیاد: 5) به سؤال‌‌ها پاسخ می‌دهند. نسخه اولیه به زبان فرانسوی آلفای کرونباخ 91/0 درصد و ضریب پایایی بازآزمایی نسبتاً خوبی با فاصله 4 هفته 78/0درصد نشان داد. روایی این آزمون را رضایت‌بخش گزارش کرده‌اند [15]. پایایی بازآزمایی (در فاصله 3 هفته) برابر با 76/0 درصد برای این مقیاس به دست آمد [16]. پایایی مقیاس به‌روش بازآزمایی 79/0 درصد گزارش شده است [9]. در پژوهشی ضریب آلفای کرونباخ برابر با 88/0 درصد به دست آمد [16].
پرسش‌نامه اجتناب‌شناختی
چهارمین پرسش‌نامه، پرسش‌نامه اجتناب‌شناختی بود. سکستون و داگاس آن را در سال 2004 ساخته‌اند. این پرسش‌نامه 25 سؤال و 5 خرده‌مقیاس دارد و 5 نوع راهبرد اجتناب‌شناختی را بررسی می‌کند. اساس طیف لیکرتی از 1 (هرگز) تا 5 (همیشه)به سؤالات پاسخ می‌دهند. در پژوهشی، ضریب آلفای کرونباخ برابر با 86/0 درصد به دست آمد [7]. ضریب پایایی این مقیاس به‌روش آلفای کرونباخ در کل آزمودنیها برای نمره کل اجتناب‌شناختی برابر با 91/0 درصد و به‌ترتیب برای خرده‌مقیاس فرونشانی فکر90/0 درصد، برای جانشینی فکر 71/0 درصد، برای حواس‌پرتی 89/0 درصد، برای اجتناب از محرک تهدیدکننده 90/0 درصد و برای تبدیل تصورات به افکار برابر با 84/0درصد است. ضریب اعتبار آزمون از‌طریق ضریب همبستگی با سیاهه فرونشانی فکر خرس سفید برابر با 48/0 درصد به دست آمد [17].
دادههای حاصل از این پژوهش باتوجهبه فرضیات، با نرم‌افزار SPSS نسخه 26 در 2 سطح توصیفی و استنباطی بررسی شد. در ابتدا با استفاده از روش‌‌‌های آمار توصیفی، متغیرها بررسی و سپس با استفاده از آمار استنباطی، از آزمون همبستگی پیرسون جهت همبستگی بین متغیرها استفاده شد.
یافته‌ها
نمونه مطالعه حاضر شامل 129 بیمار بود. درکل نمونه، بازه سنی 30 تا 40 سال با 56 درصد از تعداد بالاترین میزان را به خود اختصاص داده بود. بیشترین گروه سنی خانم‌ها 30 تا 40 سال با 52/1 درصد و گروه سنی آقایان 30 تا 40 سال با 65/7 درصد بودند. در کل نمونه، مجردین با 45 درصد بالاترین میزان را به خود اختصاص داده‌اند. در خانم‌ها تعداد مجردین 37 نفر و آقایان 21 نفر بود. در‌زمینه تحصیلات در کل نمونه، لیسانس با 31 درصد بالاترین تعداد را به خود اختصاص داده بودند. در خانم‌ها بیشتر تحصیلات دیپلم و لیسانس و در آقایان لیسانس وجود داشت.
بهبود اختلال اضطراب فراگیر با عدم تحمل بلاتکلیفی همبستگی معکوس (316/0-) و معنادار دارد (000/0=Sig). ازآنجاکه نمره بالا در پرسش‌نامه تحمل بلاتکلیفی، نشان‌دهنده میزان تحمل کم افراد در بلاتکلیفی و عدم قطعیت است، پس کسانی که نمره عدم تحمل بالا دارند و یا به‌عبارتی، قدرت تحمل بلاتکلیفی پایینی دارند، میزان بهبود اختلال اضطراب کمتری هم دارند.
تحمل پریشانی با میزان بهبود اختلال اضطراب همبستگی مستقیم (25/0) و معنادار دارد (01/0=Sig)، چون نمره تحمل پریشانی بالا به مفهوم میزان تحمل پریشانی بالاست، پس می‌توان گفت کسانی که تحمل پریشانی بالاتری دارند، میزان بهبود اختلال اضطراب بیشتری هم خواهند داشت.
اجتناب‌شناختی با میزان بهبود اختلال اضطراب، همبستگی معکوس (083/0-) و غیرمعناداری دارد (05/0<4/0=Sig). پس پیش‌بینی می‌شود در معادلات پیش‌بینی میزان بهبود نیز حضور جدی نداشته باشد. بیشترین همبستگی میزان بهبود اختلال فراگیر با متغیر پیش‌بین عدم تحمل بلاتکلیفی است (جدول شماره 1).
همبستگی مستقیم و معنادار بین عدم تحمل بلاتکلیفی با اجتناب‌شناختی (536/0) و همبستگی معکوس و معنادار بین عدم تحمل بلاتکلیفی با تحمل پریشانی (79/0-)، این امکان را ایجاد می‌کند که سهمی از همبستگی بین میزان بهبود اضطراب اختلال فراگیر با 3 متغیر توسط 1 یا 2 متغیر تأثیرگذارتر بر اختلال اضطراب فراگیر بیان شود که در تحلیل رگرسیون مشخص می‌شود
حضور مقدار ثابت و نمره عدم قطعیت در مدل، باتوجهبه سطح معناداری صفر تأیید می‌شود. براساس مقدار ضریب تعیین تعدیل‌شده 2/9 درصد، می‌توان گفت 2/9 درصد تغییرات نمره بهبود اختلال اضطراب باتوجهبه مدل ارائه‌شده بیان می‌شود و 8/90 درصد توسط عوامل دیگر مطرح می‌شود که مدل مناسبی به‌نظر نمی‌رسد. مقدار سطح معناداری 001/0 جدول آنووا برازش مدل را تأیید می‌کند. پس «میزان بهبود اختلال اضطراب فراگیر براساس اجتناب‌شناختی، تحمل پریشانی و عدم تحمل بلاتکلیفی در بیماران مراجعه‌کننده مراکز درمانی شهر اصفهان قابل پیش‌بینی است، در حالت کلی در سطح 01/0 تأیید می‌شود. آماره دوربین-واتسن 812/1 عدم همبستگی خطاها را تأیید می‌کند (5/2>812/1) (جدول شماره 2).
بحث
یافته‌‌‌های پژوهش نشان داد هر 3 متغیر (تحمل آشفتگی، تحمل عدم قطعیت و اجتناب‌شناختی)، در پیش‌بینی میزان بهبود اختلال اضطراب فراگیر تأثیر‌گذار هستند. نتایج پژوهش حاضر با پژوهشهای انجام‌شده گوسلین و همکاران [18] و نیز داگاس و همکاران [19] همسو است.
نتایج پژوهش اکبری و همکاران نشانگر آن بود که عدم تحمل آشفتگی، افکار تکرار‌شونده منفی و هم‌جوشی شناختی از فرایندهای فراتشخیصی مشترک در اختلالات اضطرابی بودند و می‌توانند در ایجاد و تداوم این اختلالات نقش بسزایی ایفاکنند. در بررسی دادههای به‌دست‌آمده باید گفت افرادی که نمی‌توانند پریشانی را تحمل کنند، موقعیتهای دشوار را تنش‌برانگیز منفی توصیف می‌کنند و سعی می‌کنند از این موقعیت‌ها اجتناب کنند و زمانی که در این موقعیت‌ها قرار بگیرند، کارکردشان دچار مشکل می‌شود. فرد مضطرب به‌دلیل مشکلی که در تحمل استرس دارد باعث می‌شود که برای کاهش پریشانی درونی رفتارهای مضطربانه انجام دهد [20].
افرادی که عدم تحمل قطعیت دارند، معتقدند که عدم تحمل قطعیت، پریشان‌کننده است. وجود شک و تردید درباره آینده غیرقابل تحمل است، وقایع غیرمنتظره منفی هستند و باید از آنها اجتناب کرد. شک و تردید موجب ناتوانی فرد برای عمل کردن می‌شود. نتایج پژوهش هیمبرگ نشان داد عدم قطعیت با میزان بهبود اختلال اضطراب فراگیر در ارتباط است. عدم قطعیت به‌طور اختصاصی با اختلال اضطراب فراگیر تأثیر‌گذار است.همچنین سطوح پایین تحمل عدم قطعیت میزان بهبود کم به همراه دارد [21].
افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر هنگامی که درگیر موقعیتهای مبهم می‌شوند، راهبردهای اجتناب‌شناختی فعال می‌شوند و به‌عنوان کنترل شرایط موجود استفاده می‌کنند، اجتناب‌شناختی شیوه‌ای بی‌اثر جهت مقابله با اضطراب است و امکان اثر معکوس و میزان بهبود کمتر و شدت اختلال را به همراه دارد. پژوهش سکستون و داگاس نشان داد افراد مضطرب، به‌ویژه افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر به‌شدت از پاسخ‌های مضطربانه خود می‌ترسند. بنابراین استفاده مکرر از راهبردهای اجتناب‌شناختی از‌طریق قطع برانگیختگی و تقویت باورهای منفی درباره اضطراب می‌تواند در حفظ و تداوم اضطراب نقش اساسی داشته باشد [7].
نتیجه‌گیری
نتایج حاصل از پژوهش نشانگر آن بود که تحمل آشفتگی، تحمل عدم قطعیت و اجتناب‌شناختی می‌تواند در پیش‌بینی میزان بهبود اختلال اضطراب فراگیر سهیم باشند. به هر میزان که افراد درگیر این اختلال از تحمل پریشانی بالاتری استفاده کنند، میزان بهبود اختلال اضطراب بیشتری خواهند داشت و یا به‌عبارتی، کسانی که قدرت تحمل عدم قطعیت پایینی دارند، میزان بهبود اختلال اضطراب کمتری هم دارند.
بیشترین همبستگی میزان بهبود اختلال اضطراب فراگیر با متغیر پیش‌بین عدم تحمل قطعیت است و اجتناب‌شناختی در معادلات پیش‌بینی حضور جدی نداشت. عدم تحمل آشفتگی و عدم قطعیت و نبود آموزش راهبردهای اجتناب‌شناختی در بیماران مبتلا به اختلال اضطرابی فراگیر نگرانی این افراد را نسبت به زندگی و تکالیف در زندگی و کیفیت زندگی آنها افزایش می‌دهد که آموزش تحمل آشفتگی و راهبردهای شناختی میزان اضطراب افراد را کاهش می‌دهد و باعث بهبود بیشتر می‌شود و عملکردشان را در برابر مسائل و مشکلات زندگی افزایش می‌دهد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
اصل محرمانه بودن اطلاعات، اطلاع از نتایج حاصل، اخذ رضایت‌نامه و خروج داوطلبانه در هر مرحله از پژوهش برای افراد نمونه در‌نظر گرفته شد. برای انجام این پژوهش شناسه اخلاق IR.IAU.KHSH.REC.1400.013 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی‌شهر بررسی و تصویب شد.
حامی مالی
این پژوهش بر‌گرفته از پایان‌نامه کارشناسی ارشد رزا عبدالله‌زاده در گروه روانشناسی، گرایش روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خمینی‌شهر است و با هزینه‌های شخصی انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع وجود ندارد.
تشکر و قدردانی
از مسئولان بیمارستان فارابی و دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد خمینی‌شهر و هیئت داوران پایان‌نامه که به نویسندگان در انجام و ارتقای کیفی این پژوهش یاری رساندند، تشکر و قدردانی می‌شود.
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي |
موضوع مقاله:
روانشناسی
دریافت: 1400/11/5 | پذیرش: 1401/3/16 | انتشار: 1401/4/10
دریافت: 1400/11/5 | پذیرش: 1401/3/16 | انتشار: 1401/4/10
فهرست منابع
1. Clark DA, Beck AT. Cognitive therapy of anxiety disorders science and practice. New York: Guilford Press; 2010. [Link]
2. Leahy RL, Holland SJ, McGinn LK. Treatment plans and interventions for depression and anxiety disorders. New York: Guilford Press; 2011. [Link]
3. Dugas MJ, Savard P, Gaudet A, Tutcotte J, Laugesen N, Robichaud M, et al. Can the components of a cognitive model predict the severity of generalized anxiety disorder? Behav Ther. 2007; 38:169-78. [DOI:10.1016/j.beth.2006.07.002] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1016/j.beth.2006.07.002]
4. Feeney GF, Connor JP, Young RM, Tucker J, McPherson A. Alcohol dependence: The impact of cognitive behaviour therapy with or without naltrexone on subjective health status. Aust NZJ Psychiatry. 2004; 38(10):842-8. [DOI:10.1080/j.1440-1614.2004.01469.x] [PMID] [DOI:10.1080/j.1440-1614.2004.01469.x]
5. Keough ME, Riccardi CJ, Timpano KR, Mitchell MA, Schmidt NB. Anxiety symptomatology: The association with distress tolerance and anxiety sensitivity. Behav Ther. 2010; 41:567-74. [DOI:10.1016/j.beth.2010.04.002] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1016/j.beth.2010.04.002]
6. Michelson SE, Lee JK, Orsillo SM, Roemer L. The role of values-consistent behavior in generalized anxiety disorder. Depress Anxiety. 2011; 28(5):358-66. [DOI:10.1002/da.20793] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1002/da.20793]
7. Sexton KA, Dugas MJ. The cognitive avoidance questionnaire: Validation of the English translation. J Anxiety Disord. 2008; 22(3):355-70. [DOI:10.1016/j.janxdis.2007.04.005] [PMID] [DOI:10.1016/j.janxdis.2007.04.005]
8. Dugas MJ, Marchand A, Ladouceur R. Further validation of a cognitive-behavioral model of generalized anxiety disorder: Diagnostic and symptom specificity. J Anxiety Disord. 2005; 19(3):329-43. [DOI:10.1016/j.janxdis.2004.02.002] [PMID] [DOI:10.1016/j.janxdis.2004.02.002]
9. Arfaei A, Besharat Garamaleki R, Gholizadeh H, Hekmati L. [Intolerance of uncertainty: A comparison of patients with major depression with obsessive-compulsive patients (Persian)]. Med J Tabriz Univ Med Sci. 2011; 22:17-5. [Link]
10. Spitzer RL, Kroenke K, Williams JB, Löwe B. A brief measure for assessing generalized anxiety disorder: The GAD-7. Arch Intern Med. 2006; 166(10):1092-7. [DOI:10.1001/archinte.166.10.1092] [PMID] [DOI:10.1001/archinte.166.10.1092]
11. Nainian M, Shoairi M, Sharifi M, Hadian M. [Assessing the reliability and validity of the short term disorder pervasive anxiety (GAD-7) (Persian)]. Clin Psychol Personal. 2011; 3(4):41-50. [Link]
12. Simons JS, Gaher RM. The distress tolerance scale: Development and validation of a self report measure. Motiv Emotion. 2005; 29:83-102. [DOI:10.1007/s11031-005-7955-3] [DOI:10.1007/s11031-005-7955-3]
13. Esmaeilinasab M, Andami Khoshk A, Azarmi H, Samar Rakhi A. [The predicting role of difficulties in emotion regulation and distress tolerance in students' addiction potential (Persian)]. Etiadpajohi. 2014; 8(29):49-63. [Link]
14. Azizi A, Mirzaei A, shams J.[Investigating the relationship between agitation tolerance and emotional regulation with students dependence on smoking (Persian)]. Hakim Res J. 2010; 13(1):11_8. [Link]
15. Freeston MH, Rhéaume J, Letarte H, Dugas MJ, Ladouceur R. Why do people worry? Pers Individ Dif. 1994; 17(6):791-802. [DOI:10.1016/0191-8869(94)90048-5] [DOI:10.1016/0191-8869(94)90048-5]
16. MahmudAliloo M, Shahjooee T, Hashemi Z. [Comparison of Intolerance of uncertainty, negative problem orientation, cognitive avoidance, positive beliefs about worries in patient with generalized anxiety disorder and control group (Persian)]. J Mod Psychol Res. 2011; 5(20):169-87. [Link]
17. Basak Nejad S, Moeini N, Mehrabizadeh Honarmand M. [The relationship between post-event processing and cognitive avoidance with social anxiety in students (Persian). J Behav Sci. 2011; 4(4):335-40. [Link]
18. Gosselin P, Langlois F, Freeston MH, Ladouceur R, Laberge M, Lemay D. Cognitive variables related to worry among adolescents: Avoidance strategies and faulty beliefs about worry. Behav Res Ther. 2007; 45(2):225-33. [DOI:10.1016/j.brat.2006.03.001] [PMID] [DOI:10.1016/j.brat.2006.03.001]
19. Dugas MJ, Ladouceur R, Léger E, Freeston MH, Langlois F, Provencher MD, et al. Group cognitive-behavioral therapy for generalized anxiety disorder: Treatment outcome and long-term follow-up. J Consult Clin Psychol. 2003; 71(4):821-5. [DOI:10.1037/0022-006X.71.4.821] [PMID] [DOI:10.1037/0022-006X.71.4.821]
20. Akbari M, Mohamadkhani S. [Transdiagnostic processes of cognitive, behavioral and emotional in depression and anxiety disorders (Persian)]. Couns Cult Psycothe. 2018; 9(35):117-46. [DOI:10.22054/QCCPC.2018.26177.1644]
21. Heimberg RG. Cognitive-behavioral therapy for social anxiety disorder: Current status and future directions. Biol Psychiatry. 2002; 51(1):101-8. [DOI:10.1016/S0006-3223(01)01183-0] [DOI:10.1016/S0006-3223(01)01183-0]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
حق تالیف (کپی رایت) برای مولفان محفوظ است.
صاحب امتیاز: دانشگاه علوم پزشکی قم
ناشر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قم
شاپا چاپی: 7799-1375
شاپا الکترونیک: 1375-2008
ایمیل مجله: journal@muq.ac.ir
j.muq.ac@gmail.com
