جلد 18 -
جلد 18 - صفحات 0-0 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Ethics code: IR.IAU.SRB.REC.1402.091
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Begdali A S, Riahi L, Hejazi S F, Nikravan A. Factors Affecting Patient Preferences and Uncertainty Intolerance in Private and Public Hospitals of Iran From the Perspective of Health Care Professionals. Qom Univ Med Sci J 2024; 18 : 3075.1
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3965-fa.html
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3965-fa.html
بیگدلی عطیه سادات، ریاحی لیلا، حجازی سید فخرالدین، نیک‌روان انیسه. ارزیابی عوامل مؤثر بر ترجیحات و عدم تحمل قطعیت بیمار در مراکز خصوصی و دولتی از دیدگاه متخصصان خدمات بهداشتی و درمان در سال 1403. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1403; 18 ()
1- گروه مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، دانشکده علوم و فناوری‌های پزشکی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2- گروه مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، دانشکده علوم و فناوری‌های پزشکی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. ،dr.l.riahi@gmail.com
3- گروه قلب و عروق، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی قم، تهران، ایران.
2- گروه مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، دانشکده علوم و فناوری‌های پزشکی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. ،
3- گروه قلب و عروق، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی قم، تهران، ایران.
متن کامل [PDF 4609 kb]
(126 دریافت)
| چکیده (HTML) (370 مشاهده)
متن کامل: (12 مشاهده)
مقدمه
به دلیل تأثیر قابل‌توجه رفتار پزشکان بر بهبود مراقبت‌های سلامت و پیامدهای آن بر سلامت جسمی بیمار، دسترسی به خدمات ضروری، ایمن و با‌کیفیت از الزامات تحقق پوشش همگانی سلامت عنوان شده است [1، 2]. علاوهبراین، امروزه در اکثر کشورها، رشد مخارج سلامت به مسئله‌ای پایدار در شرایط فقدان منابع مالی کافی تبدیل شده است. بنابراین اتخاذ اقدامات متعادل‌کننده هزینه و مقرون‌به‌صرفه برای درمان‌های سودمند را ضروری کرده است [1]. در مطالعات انجام‌شده بر روی اقتصاد سلامت، اکثر تحلیل‌ها بر عدم تقارن اطلاعات بین بیمار و پزشک و عدم قطعیت تأکید دارند که مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر رفتار پزشکان است [3]. در‌حقیقت، وضعیت سلامت اولیه متفاوت بیماران، عدم اطمینان درمورد اثرات درمانی و ناآگاهی از ترجیحات بیماران 3 عامل ایجاد‌کننده عدم قطعیت هستند که بر تصمیم‌گیری پزشکی و رضایت بیمار از‌نظر نتایج درمانی مؤثر است. بنابراین شناسایی مؤلفه‌های مرتبط با تحمل عدم قطعیت بیمار، تعیین‌کننده میزان ریسک‌پذیری بیمار در تصمیم‌گیری با شرایط نامطمئن است و نقش اساسی در پذیرش درمان و همکاری هر‌چه بیشتر بیمار با پزشک جهت رسیدن به بهترین هدف درمانی را برعهده دارد [3، 4].
ترجیحات بیمار اهداف مراقبت‌های بهداشتی اولویت‌داری هستند که توسط پزشکان باید درک شود و عوامل مرتبط با آن‌ها به‌طور دقیق شناسایی شده و بیمار مراقبت‌های مطابق با هدف دریافت کند [5]. در‌حقیقت، ترجیحات بیمار با در نظر گرفتن تعادل بین نیاز، خواسته و تقاضای بیمار شکل می‌گیرد. نیاز چیزی است که به‌طور عینی به بهترین شکل با شرایط درمانی بیمار متناسب باشد. تصمیم‌گیری درمورد تناسب خدمت توسط بیمار انتخاب و در‌نهایت توسط پزشک اجرا میشود. خواسته بیمار چیزی است که به باور بیمار بهترین باشد و تقاضا چیزی است که توسط بیمار از عرضه‌کننده خدمت خریده میشود. بنابراین جهت بهینگی ارائه خدمات سلامت بهتر است که مصرف‌کنند‌گان از شرایط نیاز‌های خود و نحوه ارضای آن آگاهی کامل داشته باشند که این موضوع نیازمند ایجاد یک رابطه خوب و توجه به توانایی بیمار برای مشارکت با پزشک خود است [6، 7].
درک بهتر بیمار و فرهنگ‌سازی جهت توجه به ترجیحات و میزان تحمل عدم قطعیت بیمار سبب ایجاد حس اعتماد بیشتر بین پزشک و بیمار، تصمیم‌گیری آسان در شرایط ابهام، درمان و تجویزهای مناسب‌تر، افزایش روند بهبودی سریع‌تر و در‌نهایت کاهش هزینه‌های نظام سلامت و افزایش رضایت بیمار میشود [8]. بنابراین با‌توجه‌به مطالعه رینگدال و مودس تعیین مراحل درمانی، نقاط قوت و ضعف مراحل، واگذاری حق انتخاب نهایی به بیمار، اصرار بیمار و حتی نوع پوشش بیمه بیمار از مواردی هستند که با‌توجه‌به شواهد مطالعات مختلف باید در خصوص توجه به ترجیحات بیمار در نظر گرفته شوند [4، 9، 10].
مطالعه دهاول عدم قطعیت اطلاعاتی در پزشکی را به علت عدم اطمینان فنی به دلیل محدود بودن اطلاعات علمی، عدم اطمینان شخصی ناشی ازعدم تقارن اطلاعات بین بیمار و پزشک و عدم اطمینان مفهومی ناشی از استفاده از معیارهای انتزاعی (به‌عنوان مثال دستورالعمل‌های درمانی یا طبقه‌بندی ریسک) در نظر گرفت و در نتایج مطالعه گزارش کرد سنجش میزان تحمل عدم قطعیت نقش تعیین‌کننده‌ای در پذیرش و همکاری بیمار در درمانش برعهده دارد [11].
مطالعه تانیا و سایر مطالعات در خصوص تحمل عدم قطعیت، تأکید بر طبقه‌بندی عوامل مؤثر بر تحمل عدم قطعیت بیمار دارد. در مطالعه تانیا، عوامل سنجش عدم تحمل قطعیت به 3 بخش عاطفی، شناختی و رفتاری طبقه‌بندی شده‌اند [10، 11].
با‌توجه‌به افزایش تجویزهای غیرضروری به دلیل عدم توجه پزشکان به اهمیت درک بهتر بیمار جهت تصمیم‌گیری مناسب و پذیرش بیشتر درمان توسط بیمار، این مطالعه به ارزیابی عوامل مؤثر بر ترجیحات و میزان تحمل عدم قطعیت بیمار از دیدگاه متخصصان در حوزه خدمات سلامت به تفکیک بخش دولتی و خصوصی در سال 1403 پرداخت.
مواد و روش‌ها
این پژوهش جزو مطالعات کاربردی بوده و از‌نظر زمان انجام پژوهش مقطعی است که در سال 1403 در بین مراکز خصوصی و دولتی در 4 منطقه شمال، جنوب، شرق و مرکز کشور با‌توجه‌به تعداد پزشکان و مراکز انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش شامل اعضای محترم هیئت‌علمی دانشگاه‌ها، متخصصین و مدیران مراکز خصوصی و دولتی بودند. در خصوص نمونه‌گیری از روش طبقه‌ای استفاده شد. 20 درصد داده‌ها توسط طبقه متخصصین، 50 درصد توسط طبقه مدیران و 30 درصد توسط طبقه کارکنان مراکز درمانی تکمیل شد. با‌توجه‌به تعداد 20 متغیر موجود در این مطالعه و از‌آنجایی‌که بر‌اساس استانداردهای حجم نمونه در تحلیل عاملی، حجم نمونه باید 10 تا 15 برابر تعداد متغیرها در نظر گرفته شود، این مطالعه 250n= را در نظر گرفت و جهت افزایش اعتبار مطالعه، حجم نمونه را به 550 نفر (320 نفر در بخش دولتی و 230 نفر دربخش خصوص ) افزایش داد. معیارهای ورود به مطالعه، شامل عضویت در هیئت‌علمی، شاغل بودن در مراکز دولتی و خصوصی به‌عنوان کارمند، متخصص و مدیر بود. برای همه افراد ملاحظات اخلاقی این مطالعه توضیح داده شد. معیارهای خروج شامل عدم تمایل به تکمیل پرسش‌نامه و همکاری لازم بود. ابزارهای استفاده‌شده در این پژوهش شامل 2 پرسش‌نامه ترجیحات بیمار و پرسش‌نامه تحمل عدم قطعیت بود. ابتدا پرسش‌نامه ترجیحات بیمار که یک پرسش‌نامه محقق‌ساخته برگرفته از تئوری کارنی [9، 10] و بارش افکار در بین 10 نفر از متخصصین حوزه سلامت است، طراحی شد. این پرسش‌نامه شامل6 سؤال با طیف لیکرت 1 تا 5 است. جهت اعتبار‌سنجی روایی محتوای پرسش‌نامه ترجیحات بیمار، CVR و CVI پرسش‌نامه به ترتیب 63/0و80/0 تعیین شد. سپس پایایی پرسش‌نامه نیز از‌طریق آلفای کرونباخ 85/0 مشخص شد. در‌نهایت پرسش‌نامه به 2 صورت چاپی و الکترونیکی در اختیار افراد نمونه قرار گرفت و جمع‌آوری شد. امتیازهای موجود در جداول از مجموع امتیازهای پرسش‌نامه به دست آمده است. سپس توسط تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی با نرم‌افزار ایموس بار عاملی عوامل مؤثر بر ترجیحات بیمار مشخص و با آزمون فریدمن به تفکیک 2 بخش دولتی و خصوصی اولویت‌بندی شده است. پیش از انجام آزمون‌های عاملی اکتشافی ابتدا میزان نرمال بودن توزیع داده‌ها با رسم نمودار دو چندک مورد بررسی قرار گرفت و سپس برای سنجش تناسب بین داده‌ها برای انجام تحلیل عامل اکتشافی ماتریس همبستگی داده‌ها تشکیل شد و از میزان شاخص کفایت نمونه‌گیری برای بررسی تناسب داده‌ها استفاده شد. همچنین برای تعیین میزان همبستگی داده‌های ترجیحات بیمار از آزمون بارتلت استفاده شد (جدول شماره 1). چرخش واریماکس 0/4 در نظر گرفته شد. در‌نهایت میزان برازش الگو با شاخص‌های تحلیل عاملی تأییدی ترجیحات بیمار به تفکیک 2 بخش خصوصی و دولتی مورد ارزیابی قرار گرفت (جدول‌های شماره 2 و 3).
در خصوص سنجش تحمل عدم قطعیت از پرسش‌نامه استاندارد پرسش‌نامه تحمل عدم قطعیت استفاده شد [12] و طبقه‌بندی تحمل عدم قطعیت بیمار به 3 حوزه عاطفی، شناختی و رفتاری بر‌اساس مطالعه تانیا [10] و بارش افکار در بین 10 نفر از متخصصین انجام گرفت. جهت اطمینان از مفهوم یکسان ترجمه، ابتدا پرسش‌نامه به فارسی و مجدد به زبان انگلیسی (زبان اصلی) ترجمه شد. پرسش‌نامه عدم تحمل قطعیت نیز با 3 بخش عاطفی، رفتاری و شناختی با لیکرت 1 تا 5 طراحی شد. سپس پرسش‌نامه به 2 صورت چاپی و الکترونیکی بین افراد نمونه پژوهش (550 نفر) توزیع و پس از تکمیل جمع‌آوری شد. سپس از مجموع امتیازهای هر بخش پرسش‌نامه امتیاز نهایی عوامل مؤثر بر تحمل قطعیت تعیین شد (جدول شماره 4).
یافته‌ها
بر‌اساس نتایج مطالعه، 109 نفر در بخش دولتی و 110 نفر در بخش خصوصی متعلق به گروه زنان و 211 نفر در بخش دولتی و 120 نفر در بخش خصوصی متعلق به گروه مردان بودند. در خصوص پست سازمانی که شامل کارشناس بیمارستان، کارشناس ستادی، مدیر یا رئیس بیمارستان بود به ترتیب 78، 152 و 81 نفر متعلق به بخش دولتی و 48، 99 و 83 نفر متعلق به بخش خصوصی بودند. تحصیلات افراد تکمیل‌کننده پرسش‌نامه‌ها شامل 3 بخش کارشناسی‌ارشد، فوق تخصص و دکترای حرفه‌ای و دکترای تخصصی بود که به ترتیب 40، 198 و 82 نفر متعلق به بخش دولتی و 81، 127 و 22 نفر متعلق به بخش خصوصی بودند. درمورد سابقه کار در 3 طبقه‌بندی 10، 20 و 30 سال، تعداد 82، 198 و 40 نفر متعلق به بخش دولتی و تعداد 15، 193 و 22 نفر متعلق به بخش خصوصی بودند.
با‌توجه‌به نتایج مطالعه زیر‌عامل‌های اصرار بیمار و نوع پوشش بیمه با امتیاز 1002 (17 درصد) در بخش دولتی و زیرعامل اجازه مقایسه راه‌های درمانی با امتیاز 709 (17 درصد) در بخش خصوصی با بیشترین امتیاز و زیرعامل مقایسه راه‌های درمانی با امتیاز 935 (16 درصد) در بخش دولتی و زیرعامل تعیین نقاط ضعف و قوت درمان با امتیاز 643 (16 درصد) در بخش خصوصی با کمترین امتیاز به‌عنوان ترجیحات بیمار در نظر گرفته شده‌اند. در توجه به ترجیحات بیمار از سوی پزشکان در تجویزهای بخش دولتی به ترتیب سایر زیر‌مؤلفه‌های «ضعف و قوت درمان، تعیین مراحل درمانی، نحوه پرداخت و حق انتخاب بیمار» قرار می‌گیرند. در‌حالی‌که در بخش خصوصی بیشترین امتیاز در درجه دوم در ترجیحات بیمار به ترتیب شامل زیر‌مؤلفه‌های «اصرار بیمار، تعیین مراحل درمانی، حق انتخاب با بیمار و نحوه پرداخت بیمار» است (جدول شماره 5).
در عوامل شناختی مؤثر بر میزان تحمل عدم قطعیت بیمار، بیشترین امتیاز مرتبط به زیرعامل اطمینان از بهبودی درمان در بخش دولتی با امتیاز 975 (17 درصد) و زیرعامل اعتماد به پزشک با امتیاز 726 (18 درصد) در بخش خصوصی و کمترین امتیاز متعلق به زیر‌مؤلفه شناخت جنبه تهدید‌کننده درمان در بخش دولتی با امتیاز 938 (16 درصد) و زیر‌مؤلفه مسئولیت‌پذیری در تصمیم‌گیری‌های نامشخص با امتیاز 652 (16 درصد) در بخش خصوصی جهت توجه به میزان تحمل عدم قطعیت بیمار است. سایر امتیازها در بعد شناختی در بخش دولتی به ترتیب شامل «مسئولیت‌پذیری در تصمیم‌گیری‌های نامشخص، فرصت درمان، حساسیت به درمان در شرایط نامشخص و اعتماد به پزشک» و در بخش خصوصی «فرصت درمان، اطمینان از بهبودی روند درمان، شناخت جنبه تهدید‌کننده درمان و حساسیت به درمان در شرایط نامشخص» در نظر گرفته شده است.
در عوامل رفتاری مؤثر بر میزان تحمل عدم قطعیت بیمار، بیشترین امتیاز متعلق به زیرعامل جستوجو در شرایط نامشخص در بخش دولتی با امتیاز 979 (26 درصد) و در بخش خصوصی متعلق به زیرعامل اهمیت و توجه به تصمیم‌گیری‌های نامشخص با امتیاز 694 (26 درصد) و کمترین امتیاز متعلق به زیرعامل تعیین تکلیف در تصمیم‌گیری‌های نامشخص در بخش دولتی با امتیاز 941 (25 درصد) و در بخش خصوصی متعلق به اجتناب از شرایط نامشخص با امتیاز 637 (25 درصد) است. در عوامل عاطفی مؤثر بر میزان تحمل عدم قطعیت بیمار، بیشترین امتیاز متعلق به زیرعامل علاقه‌مندی در تصمیم‌گیری با شرایط نامشخص در بخش دولتی با امتیاز 651 (14 درصد) و در بخش خصوصی متعلق به زیر‌مؤلفه شجاعت در تصمیم‌گیری با امتیاز 703 (15 درصد) و کمترین امتیاز متعلق به زیر‌مؤلفه احساس امید در تصمیم‌گیری‌های نامشخص در بخش دولتی و خصوصی به ترتیب با امتیاز 626 (14 درصد) و 929 (14 درصد) است (جدول شماره 6).
بحث
مطالعه حاضر با هدف ارزیابی عوامل مؤثر بر ترجیحات و تحمل عدم قطعیت بیمار و اولویت‌بندی آن در 2 بخش دولتی و خصوصی در سال 1403 انجام گرفت. این مطالعه با‌توجه‌به تئوری کارنی و سایر مطالعات [9، 10] عوامل مؤثر بر ترجیحات بیمار را تعیین کرد. نتایج این مطالعات نشان می‌دهد 6 عامل بر ترجیحات بیمار در بخش دولتی و خصوصی مؤثر هستند که بالاترین امتیاز در بخش دولتی با بار عاملی 53/0 متعلق به اصرار بیمار و نوع بیمه و در بخش خصوصی متعلق به مقایسه راه‌های درمانی است. در خصوص عوامل مؤثر بر سنجش تحمل عدم قطعیت در 2 بخش دولتی و خصوصی، به ترتیب در بعد عاطفی، عامل‌های «علاقه‌مندی در تصمیم‌گیری» و «شجاعت در تصمیم‌گیری»؛ در بعد رفتاری، به ترتیب عامل‌های «توجه در تصمیم‌گیری‌های نامشخص» و «جستوجو در شرایط نامشخص» و در بعد شناختی عامل‌های «اطمینان از بهبودی» و «اعتماد پزشک» قرار گرفتند.
گاستافسون در سال 2018 به بررسی ارتباط 3 حوزه تصمیمات کیفیت، تعارض و پشیمانی پرداخت و در نتیجه اظهار کرد هر بیمار نیاز به دقت در ارزیابی دارد که سطح مطلوب مشارکت در تصمیم‌گیری و مقدار اطلاعات مورد‌نیاز از آن مشخص شود. مطلع و روشن بودن، ارزش‌های شخصی و تصمیمات با‌کیفیت به کاهش تعارض تصمیم‌گیری و حسرت‌های بیمارکمک می‌کند که با اهداف ترجیحات بیمار در مطالعه ما همخوانی دارد[ 13].
مطالعه هایلند و سایر مطالعات منابع عدم قطعیت را وسعت و نوع بیماری‌ها و پیامدهای آن، پیامدهای غیر‌قابل‌کنترل و تفاوت نظر در ارزش‌های درمانی بین بیمار و پزشک اعلام کرد. بنابراین پرداختن به عوامل تعیین کننده شرایط مملوس‌تر و مشخص بین بیمار و پزشک ضروری است که با اهداف مطالعه ما همخوانی دارد [14-16].
بهرامی مطالعه‌ای مقطعی با عنوان «ترجیحات تصمیم‌گیری و مشارکت درک‌شده بیماران در مراقبت: مطالعه موردی در بیمارستان‌های آموزشی یزد» در سال 1401 انجام داد. جمع‌آوری داده‌با پرسش‌نامه‌های استاندارد کنترل ترجیحات دگنر و اسلوان و مشارکت ادراک‌شده بیماران در مراقبت لرمن و همکاران جمع‌آوری شد. نتایج نشان داد 49 درصد از مشارکت‌کنندگان در پژوهش، نقش نسبتاً منفعل در تصمیم‌گیری را ترجیح دادند؛ یعنی تمایل داشتند پزشک درمورد مراقبت پزشکی ایشان، تصمیم‌گیرنده اصلی باشد. 36/40 درصد نیز تمایل داشتند تصمیم‌گیری درمورد مراقبت پزشکی‌شان به‌صورت مشارکتی باشد که این موضوع با تأکید بر بررسی عوامل مؤثر بر ترجیحات بیمار در مطالعه ما وحسینی همخوانی دارد [17، 18].
کاتلر در سال 1397 مطالعه‌ای با عنوان «اعتقادات پزشکان و ترجیحات بیماران» انجام داد. در این مطالعه ناهمگونی در ترجیحات بیمار به دلایل تغییرات سمت عرضه، قیمت بالا در ارائه خدمات و درآمد پزشک، نرخ بازپرداخت به بیمار، حساسیت قیمت پزشکان، عدم وجود دستورالعمل‌های بالینی، تراکم پزشکان، تنظیم ریسک و یکپارچگی مخارج، اثرات درآمدی و جایگزینی سمت عرضه، ریسک‌گریزی و پس‌انداز‌های احتیاطی، فشار برای تطبیق با پزشکان، وجود باورهای پزشک که با ترجیحات و اثربخشی بیمار و جمعیت‌شناسی و پیشینه بیمار هماهنگ نیست، ایجاد میشود. عوامل مؤثر شناسایی‌شده در مطالعه ما، عوامل ناهمگونی در ترجیحات بیمار این مطالعه را پوشش می‌دهد [19].
مطالعه مکینتاش در سال 2020 در آمریکا با عنوان «مدیریت و فهمیدن عدم قطعیت درمان» به مشخص کردن تعارض‌ها به‌عنوان بهترین سیاست برای کاهش نگرانی‌ها پرداخته است. علاوهبراین سیاست‌هایی که در خصوص بهبود تشخیص، راهنماهای بالینی، وضوح اطلاعات، برطرف کردن ابهامات درمانی، در نظر گرفتن اخلاق در ارائه خدمت، توجه به نگرش‌ها و تعاملات بیمار و ارائه‌دهنده خدمت در میزان رضایت بیمار و اثربخشی خدمت مؤثر است با اهداف مطالعه ما همخوانی دارد [20].
درگر مطالعه‌ای در سال1400 در آلمان با عنوان «تصمیم‌گیری در عدم قطعیت» انجام داد. در این مطالعه از مقیاس‌هایی برای ارزیابی شناختی خطرات، پرسش‌نامه عوامل تصمیم‌گیری شخصی، پرسش‌نامه تصمیم‌گیری ملبورن، پرسش‌نامه 10 سؤالی شخصیت و مقیاس عدم تحمل ابهام بودن استفاده شد. نتایج مطالعه نشان داد بیشتر متخصصان بر قضاوت‌های مبتنی بر تجربه خود تکیه می‌کنند و نگرش نسبت به عدم قطعیت و آمادگی برای درمان، مبتنی بر شخصیت فرد در تصمیم‌گیری است. طبقه‌بندی شناسایی عوامل عدم قطعیت این مطالعه در مقایسه با مطالعه ما متفاوت در نظر گرفته شده است [21، 22].
اندرسون مطالعه‌ای در سال 1367 در آمریکا با عنوان «رابطه بین عدم قطعیت و تأثیر آن» با استفاده از مدل مودال انجام داد. نتایج مطالعه نشان داد عدم قطعیت با‌توجه‌به وجود یا عدم وجود طیف گسترده‌ای از پاسخ‌های شناختی، عاطفی و رفتاری است که هم از‌نظر ظرفیت منفی و هم مثبت، تعریف شده است که با ابعاد عدم تحمل قطعیت در مطالعه ما همخوانی دارد [18، 23].
کورنیلوا مطالعه‌ای در سال 2013 در روسیه با عنوان «رابطه بین هوش و تحمل عدم قطعیت به عنوان پیش‌بینی فعالیت‌ها» انجام داد. نتایج مطالعه نشان داد بین حل مسئله خود‌کارآمدی و تمایل به ریسک‌پذیری و تحمل عدم اطمینان ارتباط وجود دارد. نگرش منفی نسبت به عدم اطمینان و آسیب‌پذیری استرس عاطفی در افراد با هوش هیجانی پایین‌تر، تمایل به خطر‌پذیری و تحمل عدم اطمینان را در آن‌ها پایین می‌آورد که این عامل نیز در مطالعه ما مورد بررسی قرار نگرفته است و در مطالعه آتی پرداختن به آن توصیه میشود [21]. مطالعه کورنیلوا به رابطه بین تحمل عدم قطعیت پزشک و رفاه آن اشاره دارد که این موضوع نیز قابل‌بررسی بیشتر در پژوهش‌های آتی است [11].
نتیجه‌گیری
مطالعه حاضر با هدف ارزیابی عوامل مؤثر بر ترجیحات و تحمل عدم قطعیت بیمار در 2 بخش دولتی و خصوصی در سال 1403 انجام گرفت. نتایج این مطالعات نشان می‌دهد 6 عامل بر ترجیحات بیمار و 3 عامل شناختی، رفتاری و عاطفی در ارزیابی تحمل عدم قطعیت مؤثر است. بنابراین آگاه‌سازی بیماران از مراحل درمانی، مقایسه آن‌ها و اصرار بیمار، به‌عنوان مهم‌ترین عوامل در توجه به ترجیحات بیمار است. علاوهبراین سنجش تحمل عدم قطعیت بیمار و توجه به زیر‌مؤلفه‌های عوامل شناختی، عاطفی و رفتاری در این بعد، سبب تصمیم‌گیری بهتر بیمار در شرایط نامشخص، پذیرش درمان و همکاری هر‌چه بیشتر بیمار با پزشک جهت رسیدن به بهترین هدف درمانی میشود که در‌نهایت پرداختن به 2 مؤلفه ترجیحات بیمار و سنجش تحمل عدم قطعیت منجر به افزایش کیفیت و رضایت در ارائه خدمت به بیمار میشود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه دارای تأیید ایراندک و کد اخلاق از کمیته اخلاق دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات به شماره ه IR.IAU.SRB.REC.1402.091 است.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از رساله دکترای خانم عطیه سادات بیگدلی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشکده علوم و فناوری پزشکی است. این پژوهش هیچ گونه کمک مالی از سازمانهای دولتی خصوصی و غیر انتفاعی، دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
نظارت: لیلا ریاحی؛ مفهوم‌سازی، تحقیق و بررسی، ویراستاری و نهایی‌سازی نوشته: لیلا ریاحی و عطیه‌السادات بیگدلی، روش‌شناسی: لیلا ریاحی، انیسه نیک‌روان و عطیه‌السادات بیگدلی؛ جمع آوری و تحلیل داده‌ها: سید فخرالدین حجازی.
تعارض منافع
بنابراظهار نویسندگان، این مطالعه تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از دکتر ناصر صدر ممتاز و گروه متخصصان قلب ایران سپاس‌گزاریم.
به دلیل تأثیر قابل‌توجه رفتار پزشکان بر بهبود مراقبت‌های سلامت و پیامدهای آن بر سلامت جسمی بیمار، دسترسی به خدمات ضروری، ایمن و با‌کیفیت از الزامات تحقق پوشش همگانی سلامت عنوان شده است [1، 2]. علاوهبراین، امروزه در اکثر کشورها، رشد مخارج سلامت به مسئله‌ای پایدار در شرایط فقدان منابع مالی کافی تبدیل شده است. بنابراین اتخاذ اقدامات متعادل‌کننده هزینه و مقرون‌به‌صرفه برای درمان‌های سودمند را ضروری کرده است [1]. در مطالعات انجام‌شده بر روی اقتصاد سلامت، اکثر تحلیل‌ها بر عدم تقارن اطلاعات بین بیمار و پزشک و عدم قطعیت تأکید دارند که مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر رفتار پزشکان است [3]. در‌حقیقت، وضعیت سلامت اولیه متفاوت بیماران، عدم اطمینان درمورد اثرات درمانی و ناآگاهی از ترجیحات بیماران 3 عامل ایجاد‌کننده عدم قطعیت هستند که بر تصمیم‌گیری پزشکی و رضایت بیمار از‌نظر نتایج درمانی مؤثر است. بنابراین شناسایی مؤلفه‌های مرتبط با تحمل عدم قطعیت بیمار، تعیین‌کننده میزان ریسک‌پذیری بیمار در تصمیم‌گیری با شرایط نامطمئن است و نقش اساسی در پذیرش درمان و همکاری هر‌چه بیشتر بیمار با پزشک جهت رسیدن به بهترین هدف درمانی را برعهده دارد [3، 4].
ترجیحات بیمار اهداف مراقبت‌های بهداشتی اولویت‌داری هستند که توسط پزشکان باید درک شود و عوامل مرتبط با آن‌ها به‌طور دقیق شناسایی شده و بیمار مراقبت‌های مطابق با هدف دریافت کند [5]. در‌حقیقت، ترجیحات بیمار با در نظر گرفتن تعادل بین نیاز، خواسته و تقاضای بیمار شکل می‌گیرد. نیاز چیزی است که به‌طور عینی به بهترین شکل با شرایط درمانی بیمار متناسب باشد. تصمیم‌گیری درمورد تناسب خدمت توسط بیمار انتخاب و در‌نهایت توسط پزشک اجرا میشود. خواسته بیمار چیزی است که به باور بیمار بهترین باشد و تقاضا چیزی است که توسط بیمار از عرضه‌کننده خدمت خریده میشود. بنابراین جهت بهینگی ارائه خدمات سلامت بهتر است که مصرف‌کنند‌گان از شرایط نیاز‌های خود و نحوه ارضای آن آگاهی کامل داشته باشند که این موضوع نیازمند ایجاد یک رابطه خوب و توجه به توانایی بیمار برای مشارکت با پزشک خود است [6، 7].
درک بهتر بیمار و فرهنگ‌سازی جهت توجه به ترجیحات و میزان تحمل عدم قطعیت بیمار سبب ایجاد حس اعتماد بیشتر بین پزشک و بیمار، تصمیم‌گیری آسان در شرایط ابهام، درمان و تجویزهای مناسب‌تر، افزایش روند بهبودی سریع‌تر و در‌نهایت کاهش هزینه‌های نظام سلامت و افزایش رضایت بیمار میشود [8]. بنابراین با‌توجه‌به مطالعه رینگدال و مودس تعیین مراحل درمانی، نقاط قوت و ضعف مراحل، واگذاری حق انتخاب نهایی به بیمار، اصرار بیمار و حتی نوع پوشش بیمه بیمار از مواردی هستند که با‌توجه‌به شواهد مطالعات مختلف باید در خصوص توجه به ترجیحات بیمار در نظر گرفته شوند [4، 9، 10].
مطالعه دهاول عدم قطعیت اطلاعاتی در پزشکی را به علت عدم اطمینان فنی به دلیل محدود بودن اطلاعات علمی، عدم اطمینان شخصی ناشی ازعدم تقارن اطلاعات بین بیمار و پزشک و عدم اطمینان مفهومی ناشی از استفاده از معیارهای انتزاعی (به‌عنوان مثال دستورالعمل‌های درمانی یا طبقه‌بندی ریسک) در نظر گرفت و در نتایج مطالعه گزارش کرد سنجش میزان تحمل عدم قطعیت نقش تعیین‌کننده‌ای در پذیرش و همکاری بیمار در درمانش برعهده دارد [11].
مطالعه تانیا و سایر مطالعات در خصوص تحمل عدم قطعیت، تأکید بر طبقه‌بندی عوامل مؤثر بر تحمل عدم قطعیت بیمار دارد. در مطالعه تانیا، عوامل سنجش عدم تحمل قطعیت به 3 بخش عاطفی، شناختی و رفتاری طبقه‌بندی شده‌اند [10، 11].
با‌توجه‌به افزایش تجویزهای غیرضروری به دلیل عدم توجه پزشکان به اهمیت درک بهتر بیمار جهت تصمیم‌گیری مناسب و پذیرش بیشتر درمان توسط بیمار، این مطالعه به ارزیابی عوامل مؤثر بر ترجیحات و میزان تحمل عدم قطعیت بیمار از دیدگاه متخصصان در حوزه خدمات سلامت به تفکیک بخش دولتی و خصوصی در سال 1403 پرداخت.
مواد و روش‌ها
این پژوهش جزو مطالعات کاربردی بوده و از‌نظر زمان انجام پژوهش مقطعی است که در سال 1403 در بین مراکز خصوصی و دولتی در 4 منطقه شمال، جنوب، شرق و مرکز کشور با‌توجه‌به تعداد پزشکان و مراکز انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش شامل اعضای محترم هیئت‌علمی دانشگاه‌ها، متخصصین و مدیران مراکز خصوصی و دولتی بودند. در خصوص نمونه‌گیری از روش طبقه‌ای استفاده شد. 20 درصد داده‌ها توسط طبقه متخصصین، 50 درصد توسط طبقه مدیران و 30 درصد توسط طبقه کارکنان مراکز درمانی تکمیل شد. با‌توجه‌به تعداد 20 متغیر موجود در این مطالعه و از‌آنجایی‌که بر‌اساس استانداردهای حجم نمونه در تحلیل عاملی، حجم نمونه باید 10 تا 15 برابر تعداد متغیرها در نظر گرفته شود، این مطالعه 250n= را در نظر گرفت و جهت افزایش اعتبار مطالعه، حجم نمونه را به 550 نفر (320 نفر در بخش دولتی و 230 نفر دربخش خصوص ) افزایش داد. معیارهای ورود به مطالعه، شامل عضویت در هیئت‌علمی، شاغل بودن در مراکز دولتی و خصوصی به‌عنوان کارمند، متخصص و مدیر بود. برای همه افراد ملاحظات اخلاقی این مطالعه توضیح داده شد. معیارهای خروج شامل عدم تمایل به تکمیل پرسش‌نامه و همکاری لازم بود. ابزارهای استفاده‌شده در این پژوهش شامل 2 پرسش‌نامه ترجیحات بیمار و پرسش‌نامه تحمل عدم قطعیت بود. ابتدا پرسش‌نامه ترجیحات بیمار که یک پرسش‌نامه محقق‌ساخته برگرفته از تئوری کارنی [9، 10] و بارش افکار در بین 10 نفر از متخصصین حوزه سلامت است، طراحی شد. این پرسش‌نامه شامل6 سؤال با طیف لیکرت 1 تا 5 است. جهت اعتبار‌سنجی روایی محتوای پرسش‌نامه ترجیحات بیمار، CVR و CVI پرسش‌نامه به ترتیب 63/0و80/0 تعیین شد. سپس پایایی پرسش‌نامه نیز از‌طریق آلفای کرونباخ 85/0 مشخص شد. در‌نهایت پرسش‌نامه به 2 صورت چاپی و الکترونیکی در اختیار افراد نمونه قرار گرفت و جمع‌آوری شد. امتیازهای موجود در جداول از مجموع امتیازهای پرسش‌نامه به دست آمده است. سپس توسط تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی با نرم‌افزار ایموس بار عاملی عوامل مؤثر بر ترجیحات بیمار مشخص و با آزمون فریدمن به تفکیک 2 بخش دولتی و خصوصی اولویت‌بندی شده است. پیش از انجام آزمون‌های عاملی اکتشافی ابتدا میزان نرمال بودن توزیع داده‌ها با رسم نمودار دو چندک مورد بررسی قرار گرفت و سپس برای سنجش تناسب بین داده‌ها برای انجام تحلیل عامل اکتشافی ماتریس همبستگی داده‌ها تشکیل شد و از میزان شاخص کفایت نمونه‌گیری برای بررسی تناسب داده‌ها استفاده شد. همچنین برای تعیین میزان همبستگی داده‌های ترجیحات بیمار از آزمون بارتلت استفاده شد (جدول شماره 1). چرخش واریماکس 0/4 در نظر گرفته شد. در‌نهایت میزان برازش الگو با شاخص‌های تحلیل عاملی تأییدی ترجیحات بیمار به تفکیک 2 بخش خصوصی و دولتی مورد ارزیابی قرار گرفت (جدول‌های شماره 2 و 3).
در خصوص سنجش تحمل عدم قطعیت از پرسش‌نامه استاندارد پرسش‌نامه تحمل عدم قطعیت استفاده شد [12] و طبقه‌بندی تحمل عدم قطعیت بیمار به 3 حوزه عاطفی، شناختی و رفتاری بر‌اساس مطالعه تانیا [10] و بارش افکار در بین 10 نفر از متخصصین انجام گرفت. جهت اطمینان از مفهوم یکسان ترجمه، ابتدا پرسش‌نامه به فارسی و مجدد به زبان انگلیسی (زبان اصلی) ترجمه شد. پرسش‌نامه عدم تحمل قطعیت نیز با 3 بخش عاطفی، رفتاری و شناختی با لیکرت 1 تا 5 طراحی شد. سپس پرسش‌نامه به 2 صورت چاپی و الکترونیکی بین افراد نمونه پژوهش (550 نفر) توزیع و پس از تکمیل جمع‌آوری شد. سپس از مجموع امتیازهای هر بخش پرسش‌نامه امتیاز نهایی عوامل مؤثر بر تحمل قطعیت تعیین شد (جدول شماره 4).
یافته‌ها
بر‌اساس نتایج مطالعه، 109 نفر در بخش دولتی و 110 نفر در بخش خصوصی متعلق به گروه زنان و 211 نفر در بخش دولتی و 120 نفر در بخش خصوصی متعلق به گروه مردان بودند. در خصوص پست سازمانی که شامل کارشناس بیمارستان، کارشناس ستادی، مدیر یا رئیس بیمارستان بود به ترتیب 78، 152 و 81 نفر متعلق به بخش دولتی و 48، 99 و 83 نفر متعلق به بخش خصوصی بودند. تحصیلات افراد تکمیل‌کننده پرسش‌نامه‌ها شامل 3 بخش کارشناسی‌ارشد، فوق تخصص و دکترای حرفه‌ای و دکترای تخصصی بود که به ترتیب 40، 198 و 82 نفر متعلق به بخش دولتی و 81، 127 و 22 نفر متعلق به بخش خصوصی بودند. درمورد سابقه کار در 3 طبقه‌بندی 10، 20 و 30 سال، تعداد 82، 198 و 40 نفر متعلق به بخش دولتی و تعداد 15، 193 و 22 نفر متعلق به بخش خصوصی بودند.
با‌توجه‌به نتایج مطالعه زیر‌عامل‌های اصرار بیمار و نوع پوشش بیمه با امتیاز 1002 (17 درصد) در بخش دولتی و زیرعامل اجازه مقایسه راه‌های درمانی با امتیاز 709 (17 درصد) در بخش خصوصی با بیشترین امتیاز و زیرعامل مقایسه راه‌های درمانی با امتیاز 935 (16 درصد) در بخش دولتی و زیرعامل تعیین نقاط ضعف و قوت درمان با امتیاز 643 (16 درصد) در بخش خصوصی با کمترین امتیاز به‌عنوان ترجیحات بیمار در نظر گرفته شده‌اند. در توجه به ترجیحات بیمار از سوی پزشکان در تجویزهای بخش دولتی به ترتیب سایر زیر‌مؤلفه‌های «ضعف و قوت درمان، تعیین مراحل درمانی، نحوه پرداخت و حق انتخاب بیمار» قرار می‌گیرند. در‌حالی‌که در بخش خصوصی بیشترین امتیاز در درجه دوم در ترجیحات بیمار به ترتیب شامل زیر‌مؤلفه‌های «اصرار بیمار، تعیین مراحل درمانی، حق انتخاب با بیمار و نحوه پرداخت بیمار» است (جدول شماره 5).
در عوامل شناختی مؤثر بر میزان تحمل عدم قطعیت بیمار، بیشترین امتیاز مرتبط به زیرعامل اطمینان از بهبودی درمان در بخش دولتی با امتیاز 975 (17 درصد) و زیرعامل اعتماد به پزشک با امتیاز 726 (18 درصد) در بخش خصوصی و کمترین امتیاز متعلق به زیر‌مؤلفه شناخت جنبه تهدید‌کننده درمان در بخش دولتی با امتیاز 938 (16 درصد) و زیر‌مؤلفه مسئولیت‌پذیری در تصمیم‌گیری‌های نامشخص با امتیاز 652 (16 درصد) در بخش خصوصی جهت توجه به میزان تحمل عدم قطعیت بیمار است. سایر امتیازها در بعد شناختی در بخش دولتی به ترتیب شامل «مسئولیت‌پذیری در تصمیم‌گیری‌های نامشخص، فرصت درمان، حساسیت به درمان در شرایط نامشخص و اعتماد به پزشک» و در بخش خصوصی «فرصت درمان، اطمینان از بهبودی روند درمان، شناخت جنبه تهدید‌کننده درمان و حساسیت به درمان در شرایط نامشخص» در نظر گرفته شده است.
در عوامل رفتاری مؤثر بر میزان تحمل عدم قطعیت بیمار، بیشترین امتیاز متعلق به زیرعامل جستوجو در شرایط نامشخص در بخش دولتی با امتیاز 979 (26 درصد) و در بخش خصوصی متعلق به زیرعامل اهمیت و توجه به تصمیم‌گیری‌های نامشخص با امتیاز 694 (26 درصد) و کمترین امتیاز متعلق به زیرعامل تعیین تکلیف در تصمیم‌گیری‌های نامشخص در بخش دولتی با امتیاز 941 (25 درصد) و در بخش خصوصی متعلق به اجتناب از شرایط نامشخص با امتیاز 637 (25 درصد) است. در عوامل عاطفی مؤثر بر میزان تحمل عدم قطعیت بیمار، بیشترین امتیاز متعلق به زیرعامل علاقه‌مندی در تصمیم‌گیری با شرایط نامشخص در بخش دولتی با امتیاز 651 (14 درصد) و در بخش خصوصی متعلق به زیر‌مؤلفه شجاعت در تصمیم‌گیری با امتیاز 703 (15 درصد) و کمترین امتیاز متعلق به زیر‌مؤلفه احساس امید در تصمیم‌گیری‌های نامشخص در بخش دولتی و خصوصی به ترتیب با امتیاز 626 (14 درصد) و 929 (14 درصد) است (جدول شماره 6).
بحث
مطالعه حاضر با هدف ارزیابی عوامل مؤثر بر ترجیحات و تحمل عدم قطعیت بیمار و اولویت‌بندی آن در 2 بخش دولتی و خصوصی در سال 1403 انجام گرفت. این مطالعه با‌توجه‌به تئوری کارنی و سایر مطالعات [9، 10] عوامل مؤثر بر ترجیحات بیمار را تعیین کرد. نتایج این مطالعات نشان می‌دهد 6 عامل بر ترجیحات بیمار در بخش دولتی و خصوصی مؤثر هستند که بالاترین امتیاز در بخش دولتی با بار عاملی 53/0 متعلق به اصرار بیمار و نوع بیمه و در بخش خصوصی متعلق به مقایسه راه‌های درمانی است. در خصوص عوامل مؤثر بر سنجش تحمل عدم قطعیت در 2 بخش دولتی و خصوصی، به ترتیب در بعد عاطفی، عامل‌های «علاقه‌مندی در تصمیم‌گیری» و «شجاعت در تصمیم‌گیری»؛ در بعد رفتاری، به ترتیب عامل‌های «توجه در تصمیم‌گیری‌های نامشخص» و «جستوجو در شرایط نامشخص» و در بعد شناختی عامل‌های «اطمینان از بهبودی» و «اعتماد پزشک» قرار گرفتند.
گاستافسون در سال 2018 به بررسی ارتباط 3 حوزه تصمیمات کیفیت، تعارض و پشیمانی پرداخت و در نتیجه اظهار کرد هر بیمار نیاز به دقت در ارزیابی دارد که سطح مطلوب مشارکت در تصمیم‌گیری و مقدار اطلاعات مورد‌نیاز از آن مشخص شود. مطلع و روشن بودن، ارزش‌های شخصی و تصمیمات با‌کیفیت به کاهش تعارض تصمیم‌گیری و حسرت‌های بیمارکمک می‌کند که با اهداف ترجیحات بیمار در مطالعه ما همخوانی دارد[ 13].
مطالعه هایلند و سایر مطالعات منابع عدم قطعیت را وسعت و نوع بیماری‌ها و پیامدهای آن، پیامدهای غیر‌قابل‌کنترل و تفاوت نظر در ارزش‌های درمانی بین بیمار و پزشک اعلام کرد. بنابراین پرداختن به عوامل تعیین کننده شرایط مملوس‌تر و مشخص بین بیمار و پزشک ضروری است که با اهداف مطالعه ما همخوانی دارد [14-16].
بهرامی مطالعه‌ای مقطعی با عنوان «ترجیحات تصمیم‌گیری و مشارکت درک‌شده بیماران در مراقبت: مطالعه موردی در بیمارستان‌های آموزشی یزد» در سال 1401 انجام داد. جمع‌آوری داده‌با پرسش‌نامه‌های استاندارد کنترل ترجیحات دگنر و اسلوان و مشارکت ادراک‌شده بیماران در مراقبت لرمن و همکاران جمع‌آوری شد. نتایج نشان داد 49 درصد از مشارکت‌کنندگان در پژوهش، نقش نسبتاً منفعل در تصمیم‌گیری را ترجیح دادند؛ یعنی تمایل داشتند پزشک درمورد مراقبت پزشکی ایشان، تصمیم‌گیرنده اصلی باشد. 36/40 درصد نیز تمایل داشتند تصمیم‌گیری درمورد مراقبت پزشکی‌شان به‌صورت مشارکتی باشد که این موضوع با تأکید بر بررسی عوامل مؤثر بر ترجیحات بیمار در مطالعه ما وحسینی همخوانی دارد [17، 18].
کاتلر در سال 1397 مطالعه‌ای با عنوان «اعتقادات پزشکان و ترجیحات بیماران» انجام داد. در این مطالعه ناهمگونی در ترجیحات بیمار به دلایل تغییرات سمت عرضه، قیمت بالا در ارائه خدمات و درآمد پزشک، نرخ بازپرداخت به بیمار، حساسیت قیمت پزشکان، عدم وجود دستورالعمل‌های بالینی، تراکم پزشکان، تنظیم ریسک و یکپارچگی مخارج، اثرات درآمدی و جایگزینی سمت عرضه، ریسک‌گریزی و پس‌انداز‌های احتیاطی، فشار برای تطبیق با پزشکان، وجود باورهای پزشک که با ترجیحات و اثربخشی بیمار و جمعیت‌شناسی و پیشینه بیمار هماهنگ نیست، ایجاد میشود. عوامل مؤثر شناسایی‌شده در مطالعه ما، عوامل ناهمگونی در ترجیحات بیمار این مطالعه را پوشش می‌دهد [19].
مطالعه مکینتاش در سال 2020 در آمریکا با عنوان «مدیریت و فهمیدن عدم قطعیت درمان» به مشخص کردن تعارض‌ها به‌عنوان بهترین سیاست برای کاهش نگرانی‌ها پرداخته است. علاوهبراین سیاست‌هایی که در خصوص بهبود تشخیص، راهنماهای بالینی، وضوح اطلاعات، برطرف کردن ابهامات درمانی، در نظر گرفتن اخلاق در ارائه خدمت، توجه به نگرش‌ها و تعاملات بیمار و ارائه‌دهنده خدمت در میزان رضایت بیمار و اثربخشی خدمت مؤثر است با اهداف مطالعه ما همخوانی دارد [20].
درگر مطالعه‌ای در سال1400 در آلمان با عنوان «تصمیم‌گیری در عدم قطعیت» انجام داد. در این مطالعه از مقیاس‌هایی برای ارزیابی شناختی خطرات، پرسش‌نامه عوامل تصمیم‌گیری شخصی، پرسش‌نامه تصمیم‌گیری ملبورن، پرسش‌نامه 10 سؤالی شخصیت و مقیاس عدم تحمل ابهام بودن استفاده شد. نتایج مطالعه نشان داد بیشتر متخصصان بر قضاوت‌های مبتنی بر تجربه خود تکیه می‌کنند و نگرش نسبت به عدم قطعیت و آمادگی برای درمان، مبتنی بر شخصیت فرد در تصمیم‌گیری است. طبقه‌بندی شناسایی عوامل عدم قطعیت این مطالعه در مقایسه با مطالعه ما متفاوت در نظر گرفته شده است [21، 22].
اندرسون مطالعه‌ای در سال 1367 در آمریکا با عنوان «رابطه بین عدم قطعیت و تأثیر آن» با استفاده از مدل مودال انجام داد. نتایج مطالعه نشان داد عدم قطعیت با‌توجه‌به وجود یا عدم وجود طیف گسترده‌ای از پاسخ‌های شناختی، عاطفی و رفتاری است که هم از‌نظر ظرفیت منفی و هم مثبت، تعریف شده است که با ابعاد عدم تحمل قطعیت در مطالعه ما همخوانی دارد [18، 23].
کورنیلوا مطالعه‌ای در سال 2013 در روسیه با عنوان «رابطه بین هوش و تحمل عدم قطعیت به عنوان پیش‌بینی فعالیت‌ها» انجام داد. نتایج مطالعه نشان داد بین حل مسئله خود‌کارآمدی و تمایل به ریسک‌پذیری و تحمل عدم اطمینان ارتباط وجود دارد. نگرش منفی نسبت به عدم اطمینان و آسیب‌پذیری استرس عاطفی در افراد با هوش هیجانی پایین‌تر، تمایل به خطر‌پذیری و تحمل عدم اطمینان را در آن‌ها پایین می‌آورد که این عامل نیز در مطالعه ما مورد بررسی قرار نگرفته است و در مطالعه آتی پرداختن به آن توصیه میشود [21]. مطالعه کورنیلوا به رابطه بین تحمل عدم قطعیت پزشک و رفاه آن اشاره دارد که این موضوع نیز قابل‌بررسی بیشتر در پژوهش‌های آتی است [11].
نتیجه‌گیری
مطالعه حاضر با هدف ارزیابی عوامل مؤثر بر ترجیحات و تحمل عدم قطعیت بیمار در 2 بخش دولتی و خصوصی در سال 1403 انجام گرفت. نتایج این مطالعات نشان می‌دهد 6 عامل بر ترجیحات بیمار و 3 عامل شناختی، رفتاری و عاطفی در ارزیابی تحمل عدم قطعیت مؤثر است. بنابراین آگاه‌سازی بیماران از مراحل درمانی، مقایسه آن‌ها و اصرار بیمار، به‌عنوان مهم‌ترین عوامل در توجه به ترجیحات بیمار است. علاوهبراین سنجش تحمل عدم قطعیت بیمار و توجه به زیر‌مؤلفه‌های عوامل شناختی، عاطفی و رفتاری در این بعد، سبب تصمیم‌گیری بهتر بیمار در شرایط نامشخص، پذیرش درمان و همکاری هر‌چه بیشتر بیمار با پزشک جهت رسیدن به بهترین هدف درمانی میشود که در‌نهایت پرداختن به 2 مؤلفه ترجیحات بیمار و سنجش تحمل عدم قطعیت منجر به افزایش کیفیت و رضایت در ارائه خدمت به بیمار میشود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه دارای تأیید ایراندک و کد اخلاق از کمیته اخلاق دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات به شماره ه IR.IAU.SRB.REC.1402.091 است.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از رساله دکترای خانم عطیه سادات بیگدلی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشکده علوم و فناوری پزشکی است. این پژوهش هیچ گونه کمک مالی از سازمانهای دولتی خصوصی و غیر انتفاعی، دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
نظارت: لیلا ریاحی؛ مفهوم‌سازی، تحقیق و بررسی، ویراستاری و نهایی‌سازی نوشته: لیلا ریاحی و عطیه‌السادات بیگدلی، روش‌شناسی: لیلا ریاحی، انیسه نیک‌روان و عطیه‌السادات بیگدلی؛ جمع آوری و تحلیل داده‌ها: سید فخرالدین حجازی.
تعارض منافع
بنابراظهار نویسندگان، این مطالعه تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
از دکتر ناصر صدر ممتاز و گروه متخصصان قلب ایران سپاس‌گزاریم.
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي |
موضوع مقاله:
مدیریت بهداشتی
دریافت: 1403/3/24 | پذیرش: 1403/5/13 | انتشار: 1403/2/10
دریافت: 1403/3/24 | پذیرش: 1403/5/13 | انتشار: 1403/2/10
فهرست منابع
1. Sorenson C, Drummond M, Khan BB. Medical technology as a key driver of rising health expenditure: Disentangling the relationship. Clin Econ Outcomes Res. 2013; 5:223. [DOI:10.2147/CEOR.S39634] [DOI:10.2147/CEOR.S39634]
2. World Health Organization (WHO). Key components of a well functioning health system Geneva: World Health Organization; 2010. [Link]
3. Seyedin H, Afshari M, Isfahani P, Rakhshan A, Hasanzadeh E, Taherimirghaed M. Main factors leading to supplier-induced demand in Iran: A comprehensive review. Health Scope. 2020; 9(2):e96366. [DOI:10.5812/jhealthscope.96366] [DOI:10.5812/jhealthscope.96366]
4. Ringdal M, Chaboyer W, Ulin K, Bucknall T, Oxelmark L. Patient preferences for participation in patient care and safety activities in hospitals. BMC Nurs. 2017; 16:68. [DOI:10.1186/s12912-017-0266-7] [DOI:10.1186/s12912-017-0266-7]
5. Modes ME, Engelberg RA, Nielsen EL, Brumback LC, Neville TH, Walling AM, et al. Seriously ill patients' prioritized goals and their clinicians' perceptions of those goals. J Pain Sympt Manage. 2022; 64(4):410-8. [DOI:10.1016/j.jpainsymman.2022.06.004] [DOI:10.1016/j.jpainsymman.2022.06.004]
6. Bakhnivskyi V, Furman F. [Physicians induced demand in the primary health care level (Polish)]. Wiad Lek. 2018; 71(7):1385-91. [PMID]
7. Iles RA. Informal healthcare sector and marginalized groups: Repeat visits in rural North India. Plos One. 2018; 13(7):e0199380. [DOI:10.1371/journal.pone.0199380] [PMID] [DOI:10.1371/journal.pone.0199380]
8. Hillen MA, Gutheil CM, Strout TD, Smets EMA, Han PKJ. Tolerance of uncertainty: Conceptual analysis, integrative model, and implications for healthcare. Soc Sci Med. 2017; 180:62-75. [DOI:10.1016/j.socscimed.2017.03.024] [PMID] [DOI:10.1016/j.socscimed.2017.03.024]
9. Karni E. A theory of medical decision making under uncertainty. J Risk Uncertain. 2009; 39:1-16. [DOI:10.1007/s11166-009-9071-3] [DOI:10.1007/s11166-009-9071-3]
10. Strout TD, Hillen M, Gutheil C, Anderson E, Hutchinson R, Ward H, et al. Tolerance of uncertainty: A systematic review of health and healthcare-related outcomes. Patient Educ Couns. 2018; 101(9):1518-37. [DOI:10.1016/j.pec.2018.03.030] [DOI:10.1016/j.pec.2018.03.030]
11. Dhawale T, Steuten LM, Deeg HJ. Uncertainty of physicians and patients in medical decision making. Biol Blood Marrow Transplant. 2017; 23(6):865-9. [DOI:10.1016/j.bbmt.2017.03.013] [DOI:10.1016/j.bbmt.2017.03.013]
12. Buhr K, Dugas MJ. The intolerance of uncertainty scale: Psychometric properties of the English version. Behav Res Ther. 2002; 40(8):931-45. [DOI:10.1016/S0005-7967(01)00092-4] [DOI:10.1016/S0005-7967(01)00092-4]
13. Gustafson A. Reducing patient uncertainty: Implementation of a shared decision-making process enhances treatment quality and provider communication. Clin J Oncol Nurs. 2018 ; 21(1):113-5. [DOI:10.1188/17.CJON.113-115] [DOI:10.1188/17.CJON.113-115]
14. Heyland DK, Heyland R, Dodek P, You JJ, Sinuff T, Hiebert T, et al. Discordance between patients' stated values and treatment preferences for end-of-life care: Results of a multicentre survey. BMJ Support Palliat Care. 2017; 7(3):292-9. [DOI:10.1136/bmjspcare-2015-001056] [DOI:10.1136/bmjspcare-2015-001056]
15. Fakhri S, Engelberg RA, Downey L, Nielsen EL, Paul S, Lahdya AZ, et al. Factors affecting patients' preferences for and actual discussions about end-of-life care. J Pain Symptom Manage. 2016; 52(3):386-94. [DOI:10.1016/j.jpainsymman.2016.03.012] [DOI:10.1016/j.jpainsymman.2016.03.012]
16. Ghanavati S, Baradaran HR, Kamran Soltani Arabshahi S, Bigdeli S. Developing and validating of the clinical uncertainty measurement questionnaire (CUMQ) among practicing physicians and clinical residents in Iran. BMC Med Educ. 2022; 22(1):462. [DOI:10.1186/s12909-022-03444-1] [DOI:10.1186/s12909-022-03444-1]
17. Intezirian Ardakan S, Jam Bersang S, Jafari H, Bahrami A. Decision-making preferences and patients' perceived participation in care: a case study in Yazd teaching hospitals 1400:6(2)117-1323.
18. Hosseini S, Kraskian Mojambari A, Ferdosipour A. The five personality factors in tolerating ambiguity. J Thought Behav Clin Psychol. 2013; 8(30):17-26. [DOI:10.4236/jbbs.2016.69036] [DOI:10.4236/jbbs.2016.69036]
19. Cutler D, Skinner JS, Dora Stern A, Wennberg D. Physician beliefs and patient preferences: A new look at regional variation in health care spending. Am Econ J. 2019; 11(1):192-221. [DOI:10.1257/pol.20150421] [DOI:10.1257/pol.20150421]
20. Mackintosh N, Armstrong N. Understanding and managing uncertainty in health care: Revisiting and advancing sociological contributions. Soc Health Illn. 42(S1):1-20. [DOI:10.1111/1467-9566.13160] [DOI:10.1111/1467-9566.13160]
21. Dreger M. Exploring determinants and regional variation of diagnostic imaging utilization rates in German inpatient care. 2022; ZEFQ. 175:76-80. [DOI:10.1016/j.zefq.2022.09.004] [DOI:10.1016/j.zefq.2022.09.004]
22. Kornilova TV, Pavlova EM. Creativity and tolerance for uncertainty predict the engagement of emotional intelligence in personal decision making. Psychol Russ. 2013; 6(4):34-46. [DOI:10.11621/pir.2013.0403] [DOI:10.11621/pir.2013.0403]
23. Anderson EC, Carleton RN, Diefenbach M, Han PKJ. Front psychol. the relationship between uncertainty and affect. Front Psychol. 2019; 10:2504. [DOI:10.3389/fpsyg.2019.02504] [DOI:10.3389/fpsyg.2019.02504]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
حق تالیف (کپی رایت) برای مولفان محفوظ است.
صاحب امتیاز: دانشگاه علوم پزشکی قم
ناشر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قم
شاپا چاپی: 7799-1375
شاپا الکترونیک: 1375-2008
ایمیل مجله: journal@muq.ac.ir
j.muq.ac@gmail.com
