دوره 16، شماره 9 - ( آذر 1401 )                   جلد 16 شماره 9 صفحات 723-712 | برگشت به فهرست نسخه ها

Ethics code: IR.MUQ.REC.1400.045

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Aligol M, Zolfaghari A, Mohammadbeigi A, Gharlipour Z. Factors Related to Obesity Prevention Behaviors in Female High School Students in Qom, Iran Based on the Social Cognitive Theory. Qom Univ Med Sci J 2022; 16 (9) :712-723
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3519-fa.html
علی‌گل محمد، ذوالفقاری عاطفه، محمد‌بیگی ابوالفضل، قارلی‌پور ذبیح‌الله. عوامل مرتبط با رفتارهای پیشگیری‌کننده از چاقی در دانش‌آموزان دختر شهر قم، براساس نظریه شناختی اجتماعی. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1401; 16 (9) :712-723

URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-3519-fa.html

عوامل مرتبط با رفتارهای پیشگیری‌کننده از چاقی در دانش‌آموزان دختر شهر قم، براساس نظریه شناختی اجتماعی
محمد علی‌گل* 1، عاطفه ذوالفقاری2 ، ابوالفضل محمد‌بیگی3 ، ذبیح‌الله قارلی‌پور2
1- گروه بهداشت عمومی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم‌پزشکی قم، قم، ایران ، mohamadaligol@yahoo.com
2- گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم‌پزشکی قم، قم، ایران.
3- گروه اپیدمیولوژی و آمار زیستی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم‌پزشکی قم، قم، ایران
چکیده:   (745 مشاهده)
زمینه و هدف: در سال‌های اخیر، چاقی و اضافه وزن، رشد فزاینده‌ای در جوامع در‌حال‌توسعه داشته و میزان شیوع چاقی در نوجوانان نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته است. این در حالی است که اقدامات مختلف برای پیشگیری از آن، موفقیت‌های چشمگیری نداشته است. هدف از مطالعه حاضر، بررسی عوامل مرتبط با رفتارهای پیشگیری‌کننده از اضافه وزن و چاقی براساس نظریه شناختی اجتماعی در دانش‌آموزان دختر دوره دوم مقطع متوسطه شهر قم است.
روش بررسی: این مطالعه توصیفی بر روی 104 نفر از دانش‌آموزان دختر دوره دوم مقطع متوسطه که به‌صورت تصادفی ساده از بین مدارس انتخاب شدند، انجام شد. برای گردآوری داده‌ها از پرسش‌نامه‌های جمعیت‌شناختی، سازه‌های نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده، گرایش به مصرف فست‌فود، مصرف تنقلات، بسامد غذایی و فعالیت بدنی استفاده شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس و همبستگی پیرسون انجام شد.
یافته‌ها: ازنظر سازه‌های نظریه شناختی اجتماعی، میانگین امتیاز سازه آگاهی 13/98از 24، انتظارات پیامد 13/05 از 20 (65/25درصد)، ارزشیابی پیامد 47/27 از 30 (91/56درصد)، یادگیری مشاهده‌ای، 26/08 از 30 (55 درصد)، تقویت 3/23 از 25 (56/96 درصد)، خودکارآمدی 18/52 از 25 (74/08 درصد) و خود‌کنترلی 13/05 از 25 (52/2 درصد) به دست آمد. بین نمرات سازه‌های نظریه شناختی اجتماعی با رفتار تغذیه‌ای و نمره فعالیت بدنی رابطه معناداری دیده شد. آزمون تحلیل واریانس نشان داد میانگین نمرات سازه‌های مهارت، خودکارآمدی و خودکنترلی با سطح فعالیت بدنی دانش‌آموزان ارتباط دارد.
نتیجه‌گیری: سازه‌های نظریه شناختی اجتماعی می‌توانند رفتارهای پیشگیری‌کننده از چاقی و اضافه وزن را در دانش‌آموزان به‌خوبی  پیشگویی‌کنند؛ بنابراین برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های آزمایشی براساس این سازه‌ها می‌تواند در  بهبود سبک زندگی و الگوهای تغذیه‌ای دانش‌آموزان مؤثر باشد.
واژه‌های کلیدی: دانش‌آموزان، چاقی، اضافه وزن، نظریه روان‌شناختی
متن کامل [PDF 3899 kb]   (393 دریافت) |   |   متن کامل (HTML)  (486 مشاهده)  
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي | موضوع مقاله: آموزش بهداشت
دریافت: 1401/4/18 | پذیرش: 1401/8/15 | انتشار: 1401/8/10
فهرست منابع
1. World Health Organization. THE global health observatory. Body mass index (BMI). Genova: World Health Organization; 2023. [Link]
2. Lang A, Froelicher ES. Management of overweight and obesity in adults: behavioral intervention for long-term weight loss and maintenance. Eur J Cardiovasc Nurs. 2006; 5(2):102-14. [DOI:10.1016/j.ejcnurse.2005.11.002] [PMID] [DOI:10.1016/j.ejcnurse.2005.11.002]
3. Bauman A, Allman‐Farinelli M, Huxley R, James W. Leisure‐time physical activity alone may not be a sufficient public health approach to prevent obesity-a focus on China. Obes Rev. 2008; 9(S1):119-26. [DOI:10.1111/j.1467-789X.2007.00452.x] [PMID] [DOI:10.1111/j.1467-789X.2007.00452.x]
4. Buoncristiano M, Williams J, Simmonds P, Nurk E, Ahrens W, Nardone P, et al. Socioeconomic inequalities in overweight and obesity among 6‐to 9‐year‐old children in 24 countries from the World Health Organization European region. Obes Rev. 2021; 22(S6):e13213. [DOI:10.1111/obr.13213] [DOI:10.1111/obr.13213]
5. Pan XF, Wang L, Pan A. Epidemiology and determinants of obesity in China. Lancet Diabetes Endocrinol. 2021; 9(6):373-92. [DOI:10.1016/S2213-8587(21)00045-0] [PMID] [DOI:10.1016/S2213-8587(21)00045-0]
6. Tian H, Xie H, Song G, Zhang H, Hu G. Prevalence of overweight and obesity among 2.6 million rural Chinese adults. Prev Med. 2009; 48(1):59-63. [DOI:10.1016/j.ypmed.2008.10.020] [PMID] [DOI:10.1016/j.ypmed.2008.10.020]
7. Esteghamati A, Khalilzadeh O, Mohammad K, Meysamie A, Rashidi A, Kamgar M, et al. Secular trends of obesity in Iran between 1999 and 2007: National surveys of risk factors of non-communicable diseases. Metab Syndr Relat Disord. 2010; 8(3):209-13. [DOI:10.1089/met.2009.0064] [PMID] [DOI:10.1089/met.2009.0064]
8. Gargari BP, Behzad MH, Ghassabpour S, Ayat A. Prevalence of overweight and obesity among high-school girls in Tabriz, Iran, in 2001. Food Nutr Bull. 2004; 25(3):288-91. [DOI:10.1177/156482650402500309] [PMID] [DOI:10.1177/156482650402500309]
9. Kelishadi R. Childhood overweight, obesity, and the metabolic syndrome in developing countries. Epidemiol Rev. 2007; 29:62-76. [DOI:10.1093/epirev/mxm003] [PMID] [DOI:10.1093/epirev/mxm003]
10. Ochiai H, Shirasawa T, Nishimura R, Morimoto A, Shimada N, Ohtsu T, et al. Relationship of body mass index to percent body fat and waist circumference among schoolchildren in Japan-the influence of gender and obesity: A population-based cross-sectional study. BMC Public Health. 2010; 10:493. [DOI:10.1186/1471-2458-10-493] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1186/1471-2458-10-493]
11. Trecroci A, Invernizzi PL, Monacis D, Colella D. Physical illiteracy and obesity barrier: How physical education can overpass potential adverse effects? A narrative review. Sustainability. 2021; 14(1):419. [DOI:10.3390/su14010419] [DOI:10.3390/su14010419]
12. Haeri F, Shariatpanahi SP, Kafeshani M. [Prevalence of obesity in the first grade primary school children in Mehriz, Iran, based on different references of body mass index]. J Health Syst Res. 2022; 17(4):269-74. [doi:10.22122/jhsr.v17i4.1433]
13. Aminisani N, Azimi-Nezhad M, Shamshirgaran SM, Mirhafez SR, Borji A, Poustchi H, et al. Cohort profile: The IRanian Longitudinal Study on Ageing (IRLSA): the first comprehensive study on ageing in Iran. Int J Epidemiol. 2022; 51(4):e177-88. [DOI:10.1093/ije/dyab272] [PMID] [DOI:10.1093/ije/dyab272]
14. Bandura A. Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. 2th ed. Hoboken: Prentice-Hall; 1986. [Link]
15. Larson NI, Neumark-Sztainer DR, Story MT, Wall MM, Harnack LJ, Eisenberg ME. Fast food intake: longitudinal trends during the transition to young adulthood and correlates of intake. J Adolesc Health. 2008; 43(1):79-86. [DOI:10.1016/j.jadohealth.2007.12.005] [PMID] [DOI:10.1016/j.jadohealth.2007.12.005]
16. Kazaei Pool M, Ebadi Azar F, Solhi M, Asadi Lari M, Abdi N. [A study in the efect of education through health belief model on the perceptions of girl students in primary school about breakfast and snack in Noshahr-2007 (Persian)]. Toloo-E-Behdasht. 2008 7(1-2):51-63. [Link]
17. Glanz K, Rimer B. Theory at a glance: A guide for health promotion practice. Maryland: U.S. Department of Health and Human Services, Public Health Service, National Institutes of Health, National Cancer Institute; 1997. [Link]
18. Dadipoor S, Madani A, Ghanbarnejad A, Safari Moradabadi A, Amani F, Hosseini M, et al. [Effective factors related to fast-foods consumption in Bandar Abbas: A community-based study (Persian)]. Iran J Health Educ Health Promot. 2014; 2(2):77-86. [Link]
19. Alimoradi F, Barikani A, Javadi M, Zamani N, Noori E, Abdolmaleki S. [Factors influencing the propensity of adolescents to consume fast foods (Persian)]. J Health Syst Res. 2016; 12(1):64-9. [Link]
20. Fathi A, Sharifirad G, Gharlipour Z, Hakimelahi J, Mohebi S. Effects of a nutrition education intervention designed based on the Health Belief Model (HBM) on reducing the consumption of unhealthy snacks in the sixth grade primary school girls. Int J Pediatr. 2017; 5(2):4361-70. [DOI:10.18869/acadpub.jhl.2.1.45] [DOI:10.18869/acadpub.jhl.2.1.45]
21. Abedini Z, Ahmari Tehran H, Gaini M, Khorami Rad A. [Dietary food intake of pregnant women based on food guide pyramid and its related factors (Persian)]. Iran J Nurs. 2011; 24(73):36-46. [Link]
22. Alipour-Anbarani M, Mohammad-pour S, Akhavan H, Habibnezhad M, Marashi T. Understanding the physical activity behavior of Iranian female students: two approaches to analyzing the theory of planned behavior. Int J Pediatr. 2021; 9(6):13753-63. [doi:10.22038/ijp.2021.57084.4475]
23. Bagherniya M, Sharma M, Mostafavi Darani F, Maracy MR, Safarian M, Allipour Birgani R, et al. School-based nutrition education intervention using social cognitive theory for overweight and obese iranian adolescent girls: A Cluster randomized controlled trial. Int Q Community Health Educ. 2017; 38(1):37-45. [DOI:10.1177/0272684X17749566] [PMID] [DOI:10.1177/0272684X17749566]
24. Bagherniya M, Mostafavi Darani F, Sharma M, Maracy MR, Allipour Birgani R, Ranjbar G, et al. Assessment of the efficacy of physical activity level and lifestyle behavior interventions applying social cognitive theory for overweight and obese girl adolescents. J res health sci. 2018; 18(2):e00409. [PMID]
25. Rolling TE, Hong MY. The effect of social cognitive theory-based interventions on dietary behavior within children. J Nutr Health Food Sci. 2016; 4(5):1-9. [DOI:10.15226/jnhfs.2016.00179] [DOI:10.15226/jnhfs.2016.00179]
26. Soleiman Ahari Z, Asadpour M, Mazar L, Nasirzadeh M. Evaluation of physical activity and its effective factors in junior high school female students in Rafsanjan city: Application of social-cognitive theory, 2017-18. Qom Univ Med Sci J. 2021; 15(3):188-97. [DOI:10.52547/qums.15.3.188] [DOI:10.52547/qums.15.3.188]
27. Ince ML. Use of a social cognitive theory-based physical-activity intervention on health-promoting behaviors of university students. Percept Mot Skills. 2008; 107(3):833-6. [DOI:10.2466/pms.107.3.833-836] [PMID] [DOI:10.2466/pms.107.3.833-836]
28. Shakeri M, Mojtahedi Y, naserian J, Moradkhani M. [Obesity among female adolescents of tehran schools (Persian)]. Payavard Salamat. 2013; 6(5):403-11. [Link]
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مجله دانشگاه علوم پزشکی قم می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق
© 2025 CC BY-NC 4.0 | Qom University of Medical Sciences Journal

Designed & Developed by : Yektaweb