دوره 12، شماره 9 - ( آذر 1397 )
جلد 12 شماره 9 صفحات 65-58 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Hoseini Amiri M, Abbasi M. Investigation of the Level and correlates of Happiness among the Students of Qom University of Medical Sciences in 2017, (Iran). Qom Univ Med Sci J 2018; 12 (9) :58-65
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-2123-fa.html
URL: http://journal.muq.ac.ir/article-1-2123-fa.html
حسینی امیری میثم، عباسی محمد. بررسی سطح و عوامل مرتبط با شادمانی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم، سال 1396. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم. 1397; 12 (9) :58-65
1- مرکز تحقیقات سلامت معنوی، دانشگاه علوم پزشکی قم ، hoseini_amiri@yahoo.com
2- مرکز تحقیقات سلامت معنوی، دانشگاه علوم پزشکی قم
2- مرکز تحقیقات سلامت معنوی، دانشگاه علوم پزشکی قم
متن کامل [PDF 746 kb]
(1087 دریافت)
| چکیده (HTML) (5112 مشاهده)
متن کامل: (1088 مشاهده)
مقدمه
به برداشت افراد از زندگی شخصی خود که متشکل از داشتن رضایت از زندگی، احساس و روحیه مثبت، عدم اضطراب و افسردگی است، شادمانی گفته می‌شود (1). امروزه، پژوهشگران و روانشناسان بر ارتقای سطح شادمانی افراد جامعه تأکید ویژه‌ای دارند؛ زیرا شواهد نشان داده است با افزایش سطح شادمانی افراد، وضعیت سلامت ذهنی و فیزیکی، کیفیت خواب، روابط اجتماعی و کاری آن‌ها نیز بهبود می‌یابد (2). نتایج مطالعات گذشته حاکی از آن است که شادمانی می‌تواند سبب بهبود سلامت فیزیکی و ذهنی، کیفیت خواب و زندگی افراد شود. همچنین شادمانی بر کاهش هورمون‌های استرس و بهتر شدن عملکرد سیستم‌های قلبی - عروقی و ایمنی مؤثر است (5-3).
نتایج مطالعه Myers و همکاران نشان داد شادمانی می‌تواند باعث احساس امنیت بیشتر در فرد گردد که این امر سبب تسهیل روند تصمیم‌گیری، تقویت روحیه مشارکت و در نهایت، افزایش احساس رضایت در زندگی وی می‌شود (6).
شاد بودن با حل کردن بسیاری از مشکلات روحی دانشجویان می‌تواند باعث ارتقای انگیزه دانشجویان در دوره تحصیل شود. شواهد نشان داده است افراد شاداب از توانایی یادگیری و حافظه قوی‌تری برخوردارند (7). یکی از اهداف نظام‌های آموزشی، فراهم کردن شرایط مناسب جهت حفظ و ارتقای سلامت فراگیران بوده و قدم اول در این مسیر نیز شناخت وضعیت روانی موجود و مؤلفه‌های مرتبط با آن است (8). در مطالعات متغیرهایی همچون جنسیت، وضعیت تأهل، مقطع تحصیلی و سطح فعالیت بدنی، به‌عنوان عوامل مؤثر بر شادمانی جوانان معرفی شده‌اند (9). شادمانی شامل سه جزء هیجانی، اجتماعی و شناختی است. جزء هیجانی به شاد بودن فرد از نظر خُلقی اشاره دارد، جزء اجتماعی با روابط خوب و مؤثر فرد با دیگران مرتبط است و در نهایت، جزء شناختی باعث میگردد فرد اطلاعات را به روش خاصی پردازش و مورد تعبیر و تفسیر قرار دهد (10).
شادمانی از جنبه ذهنی می‌تواند تحت تأثیر شناختی قرارگیرد که متأثر از محیط اجتماعی و فیزیکی جامعه‌ای است که فرد در آن زندگی می‌کند (11). شواهد نشان می‌دهد محیط اجتماعی و شغلی فرد از عوامل مؤثر بر شادمانی است (12).
با توجه به یکسان نبودن عوامل مؤثر بر میزان شادمانی افراد در فرهنگ‌های متفاوت (13)، اهمیت نقش دانشجویان در آینده کشور و تأثیر شادمانی بر جوانب مختلف زندگی آن‌ها، پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر شادمانی دانشجویان پیراپزشکی، پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی قم صورت گرفت.
روش بررسی
مطالعه حاضر به روش توصیفی - مقطعی بر روی تمامی دانشجویان دانشکده پرستاری، مامایی و پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی قم در سال 1396 انجام شد. حجم نمونه شامل 343 نفر از دانشجویان واجد شرایط بود که به‌طورتصادفی چندمرحله‌ای، بین تمامی ورودی‌های مربوط به هر رشته، چند ورودی انتخاب شد، سپس از بین دانشجویان هر ورودی و رشته مورد نظر، حجم نمونه لازم به‌صورت تصادفی تعیین گردید. حجم نمونه با توجه به میزان شادمانی در مطالعات مشابه (3/14S=) (8) و طبق فرمول زیر با درنظر گرفتن میزان دقت 5/1 و ضریب اطمینان 95% محاسبه شد.
معیارهای ورود به مطالعه عبارت بودند از: تمایل به شرکت در مطالعه، نداشتن سابقه مصرف داروهای مؤثر بر روان، عدم ابتلا اعضای درجه یک خانواده به بیماری‌های مزمن و لاعلاج یا معلولیت جسمی، ذهنی، روانی و نداشتن سابقه عوامل مرتبط با ناراحتی روانی (مرگ نزدیکان، طلاق، تصادفات شدید و فرد معتاد در خانواده) در طی 6 ماه گذشته.
پس از تأیید کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی قم (به شماره IR.MUQ.REC.1396.42)، با مراجعه پژوهشگر به دانشکده‌های پیراپزشکی و پرستاری مامایی دانشگاه علوم پزشکی قم، عمل نمونه‌گیری انجام شد. درادامه، ابتدا واحدهای پژوهش، پرسشنامه مشخصات فردی (شامل: سن، جنس، وضعیت تأهل، رشته تحصیلی، مقطع تحصیلی، معدل تحصیلی و وضعیت مسکن) را تکمیل کردند، سپس سطح شادمانی آن‌ها با استفاده از پرسشنامه شادمانی آکسفورد اندازه‌گیری شد. این ابزار شامل 29 سؤال چهارگزینه‌ای است که گزینه‌های آن براساس مقیاس لیکرت به ترتیب از 3-0 نمره‌گذاری شده است؛ به‌طوری‌که محدوده امتیازها بین 87-0 متغیر می‌باشد. در این پرسشنامه امتیاز 28-0 به‌عنوان نشانه سطح شادمانی پایین، امتیاز 57-29 قابل‌قبول و 87-58 نشانه میزان شادمانی خیلی خوب در نظر گرفته می‌شود. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه به تأیید 10 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی قم رسید. پایایی این پرسشنامه با استفاده از آزمون مجدد با ضریب همبستگی 79/0 و محاسبه آلفای کرونباخ 98/0 تأیید شده است (9).
داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 22، آمار توصیفی (گزارش میانگین±انحراف معیار، میزان و درصد فراوانی) و آزمون‌های آماری تحلیلی (آزمون‌های تی مستقل و واریانس یک‌طرفه) تحلیل شدند. برای آزمون‌های انجام‌شده، ضریب اطمینان 95% (5%=α) در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
در این مطالعه میانگین سن دانشجویان، 3/5±8/23 به دست آمد. از مجموع 343 دانشجوی شرکت‌کننده در پژوهش، 291 نفر آن‌ها زیر 30 سال سن داشتند. میانگین نمره شادمانی دانشجویان پیراپزشکی، 3/13±5/38 و دانشجویان پرستاری و مامایی، 7/16±2/36 بود. نتایج آزمون تی‌مستقل، تفاوت آماری معنی‌داری را بین میزان شادمانی دانشجویان، وضعیت تأهل، سطوح مختلف سنی و مقطع تحصیلی نشان داد (05/0>p). اما نتایج این آزمون، ارتباط آماری معنی‌داری را بین جنسیت و وضعیت مسکن واحدهای پژوهش با میزان شادمانی آن‌ها نشان نداد. براساس آزمون آنالیز واریانس یک‌طرفه، بین میزان شادمانی دانشجویان و نوع رشته تحصیلی آن‌ها، تفاوت آماری معنی‌داری وجود داشت (003/0p=). اما نتایج این آزمون، ارتباط آماری معنی‌داری را بین سطوح معدل دانشجویان و میزان شادمانی نشان نداد (جدول شماره 1).
در جدول شماره یک، فراوانی و درصد سایر مشخصات فردی دانشجویان شرکت‌کننده نشان داده شده است.
جدول شماره 1: مقایسه میانگین ± انحراف معیار شادمانی دانشجویان پیراپزشکی و پرستاری به تفکیک مشخصات فردی
*آزمون تی مستقل، **آزمون آنالیز واریانس یک‌طرفه.
نتیجه آزمون پیرسون، همبستگی بسیار ضعیف خطی مستقیم و معنی‌داری را بین سن دانشجویان و میزان شادمانی آن‌ها نشان داد (007/0p=، 146/0r=). همچنین براساس نتایج آزمون اسپیرمن، همبستگی بسیار ضعیف خطی معکوس و معنی‌داری بین وضعیت تأهل (004/0p=، 155/0-r=) و مقطع تحصیلی (013/0p=، 134/0-r=) دانشجویان شرکت‌کننده در مطالعه و میزان شادمانی آن‌ها وجود داشت (جدول شماره 2).
جدول شماره 2: ضریب همبستگی شادمانی با مشخصات فردی دانشجویان
* آزمون پیرسون، ** آزمون اسپیرمن
نتایج آزمون آنالیز رگرسیون چندگانه، مدل بسیار ضعیف معنی‌داری را به‌منظور پیش‌بینی عوامل مؤثر بر میزان شادمانی دانشجویان پیراپزشکی، پرستاری و مامایی نشان داد (042/0p=، 1/2F=، 042/0R2=) (جدول شماره 3).
جدول شماره 3: ضریب همبستگی چندگانه عوامل مؤثر بر شادمانی دانشجویان شرکت‌کننده در مطالعه
بحث
نتایج مطالعه حاضر نشان داد میانگین شادمانی دانشجویان دانشکده پیراپزشکی و پرستاری در حد قابل‌قبولی بوده است که این یافته با نتایج مطالعه مهردادی و همکاران (2016) با میانگین نمره 8/17±6/39 در مردان و 3/17±1/40 در زنان، عزیزی و همکاران (1396) با میانگین نمره 0/16±9/55 و رئیسی و همکاران (1392) با میانگین نمره 1/16±3/48، همخوانی داشت، اما در برخی مطالعات سطح شادمانی بیشتر از مطالعه حاضر گزارش شده است (9) (19-16). متفاوت بودن امکانات زندگی و ویژگی‌های فردی می‌تواند علت این تفاوت‌ها را توجیه کند. در مطالعه حاضر سطوح مختلف سنی (جوانی یا میانسالی)، نقش مهمی در میزان شادمانی دانشجویان داشت؛ به‌طوری‌که با افزایش سن، میزان شادمانی دانشجویان افزایش یافته بود. این یافته در مطالعه حاضر با نتایج پژوهش شجاعی و همکاران در سال 1391 که در دانشکده پرستاری ابهر انجام شد، همخوانی نداشت (20). همچنین نتایج مطالعه Weech-Maldonado و همکاران در سال 2017، تفاوت آماری معنی‌داری در نمره شادمانی بین گروه‌های مختلف سنی نشان نداد (21). شاید تفاوت سنی واحدهای پژوهش شرکت‌کننده در مطالعه حاضر با سایر مطالعات، بتواند علت این عدم همخوانی را توجیه کند، اما نتایج مطالعه حاضر با برخی از تحقیقات دیگر همخوانی داشت (9،22). مطالعه مهردادی و همکاران در سال 1395، تفاوت آماری معنی‌داری را در میانگین نمره شادمانی بین سطوح مختلف سنی جوانان نشان داد، به‌طوری‌که با افزایش سن، میزان شادمانی جوانان افزایش یافته بود (9). مطالعه‌ای در کره جنوبی نیز ارتباط معنی‌داری را بین سن و سطح شادمانی نشان داد که با یافته مطالعه حاضر همخوانی داشت (23). همچنین میانگین نمره شادمانی در بین مقاطع تحصیلی کاردانی و کارشناسی تفاوت معنی‌داری داشت؛ به‌طوری‌که دانشجویان مقطع کاردانی نسبت به کارشناسی از سطح شادمانی بالاتری برخوردار بودند. همچنین نتایج مطالعه رئیسی و همکاران در سال 1392 نشان داد دانشجویان مقاطع مختلف تحصیلی از میزان شادمانی متفاوتی برخوردارند (17). علاوه براین، در مطالعه حاضر میانگین شادمانی دانشجویان بین رشته‌های تحصیلی دانشکده‌های پیراپزشکی و پرستاری از نظر آماری متفاوت بود؛ به‌طوری‌که دانشجویان رشته فوریت پزشکی نسبت به سایر رشته‌ها از سطح شادمانی بالاتری برخوردار بودند. همچنین نتایج مطالعه رئیسی و همکاران نشان داد رشته تحصیلی می‌تواند نقش مهمی در میزان شادمانی دانشجویان علوم پزشکی داشته باشد که این نتیجه با یافته‌های پژوهش حاضر همسو بود. شایان ذکر است رئیسی و همکاران، میزان شادمانی دانشجویان رشته مامایی را نسبت به سایر رشته‌ها بیشتر گزارش کردند (17)؛ بنابراین متفاوت بودن رشته‌های تحصیلی، ناهمگون بودن تعداد شرکت‌کنندگان در رشته‌ها و مقاطع تحصیلی مطالعات می‌تواند دلیلی بر یکسان نبودن نتایج آن‌ها در این زمینه باشد.
در پژوهش حاضر میانگین شادمانی در بین دو جنس مرد و زن، تفاوت معنی‌داری نداشت که این یافته با نتایج برخی مطالعات همخوانی داشت (9،17)، اما در نتایج مطالعه عزیزی و همکاران و Huszczoa و همکاران در سال 2013، جنس به‌عنوان عامل مؤثر برشادمانی جوانان معرفی گردید (16،24). همچنین در پژوهش حاضر، مقادیر میانگین نمره شادمانی دانشجویان ساکن خوابگاه از دانشجویان بومی بیشتر بود و تفاوت آماری معنی‌داری بین نمرات مشاهده نشد. یافته‌های پژوهش حاضر با نتایج مطالعه حسینی کسنویه و همکاران که بر روی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی یزد طی دوره کارآموزی انجام شد، همسو بود (25)، اما با نتایج سایر مطالعات؛ به‌عنوان مثال پژوهش بیرامی و همکاران در سال 1390 مغایرت داشت (26). نتایج مطالعه حاضر، تفاوت آماری معنی‌داری را در نمره شادمانی دانشجویان در سطوح مختلف معدل آخرین نیمسال تحصیلی نشان نداد که این یافته با نتایج برخی مطالعات داخلی و خارجی همسو نبود (17،21). شاید علت این عدم همخوانی، نزدیک بودن معدل اکثر دانشجویان (3/63%) مطالعه حاضر در سطح دانشجویان موفق (معدل بیشتر از 5/16) باشد. همچنین نتایج مطالعه شجاعی و همکاران (1391)، ارتباط معنی‌داری را بین میزان شادمانی و معدل تحصیلی دانشجویان پرستاری نشان نداد که با یافته‌های مطالعه حاضر همخوانی داشت (20).
از محدودیت‌های پژوهش حاضر می‌توان به متفاوت بودن سطح شادمانی و درآمد خانواده، سطح استرس و سبک زندگی دانشجویان و خودگزارشی بودن اطلاعات آموزشی آن‌ها اشاره کرد. یکی دیگر از محدودیت‌های مهم پژوهش حاضر، محدودبودن نمونه‌گیری به دانشجویان دانشکده پیراپزشکی و پرستاری و مامایی بود؛ بنابراین ممکن است نتایج به سایر دانشکده‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی قابل‌تعمیم نباشد.
نتیجه‌گیری
براساس نتایج و مقایسه صورت‌گرفته با یافته‌های سایر مطالعات می‌توان اذعان داشت دانشجویان از سطح شادمانی مطلوبی برخوردارند و مواردی همچون میانگین سنی، جنسیت، مقطع و رشته تحصیلی به‌عنوان عوامل مرتبط با شادمانی هستند. بنابراین باتوجه به اهمیت شادمانی در بهداشت روان و پیشرفت تحصیلی دانشجویان علوم پزشکی پیشنهاد میگردد مسئولین و پژوهشگران راهکارهایی را جهت توسعه محیط آموزشی و علمی با نشاط در دانشگاه‌های علوم پزشکی ارائه دهند و در زمان برنامه‌ریزی و طراحی مداخلات پژوهشی جهت ارتقای شادمانی دانشجویان، به عوامل یادشده فوق توجه داشته باشند.
تشکر و قدردانی
این مطالعه حاصل طرح تحقیقاتی مصوب معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی قم (کد طرح 96826) می‌باشد. بدین وسیله از تمامی مسئولان محترم دانشکده سلامت و دین، حوزه معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی قم و همکاری کارکنان دانشکده پیراپزشکی، پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی قم، همچنین دانشجویان شرکت‌کننده در مطالعه تشکر و قدردانی میگردد.
به برداشت افراد از زندگی شخصی خود که متشکل از داشتن رضایت از زندگی، احساس و روحیه مثبت، عدم اضطراب و افسردگی است، شادمانی گفته می‌شود (1). امروزه، پژوهشگران و روانشناسان بر ارتقای سطح شادمانی افراد جامعه تأکید ویژه‌ای دارند؛ زیرا شواهد نشان داده است با افزایش سطح شادمانی افراد، وضعیت سلامت ذهنی و فیزیکی، کیفیت خواب، روابط اجتماعی و کاری آن‌ها نیز بهبود می‌یابد (2). نتایج مطالعات گذشته حاکی از آن است که شادمانی می‌تواند سبب بهبود سلامت فیزیکی و ذهنی، کیفیت خواب و زندگی افراد شود. همچنین شادمانی بر کاهش هورمون‌های استرس و بهتر شدن عملکرد سیستم‌های قلبی - عروقی و ایمنی مؤثر است (5-3).
نتایج مطالعه Myers و همکاران نشان داد شادمانی می‌تواند باعث احساس امنیت بیشتر در فرد گردد که این امر سبب تسهیل روند تصمیم‌گیری، تقویت روحیه مشارکت و در نهایت، افزایش احساس رضایت در زندگی وی می‌شود (6).
شاد بودن با حل کردن بسیاری از مشکلات روحی دانشجویان می‌تواند باعث ارتقای انگیزه دانشجویان در دوره تحصیل شود. شواهد نشان داده است افراد شاداب از توانایی یادگیری و حافظه قوی‌تری برخوردارند (7). یکی از اهداف نظام‌های آموزشی، فراهم کردن شرایط مناسب جهت حفظ و ارتقای سلامت فراگیران بوده و قدم اول در این مسیر نیز شناخت وضعیت روانی موجود و مؤلفه‌های مرتبط با آن است (8). در مطالعات متغیرهایی همچون جنسیت، وضعیت تأهل، مقطع تحصیلی و سطح فعالیت بدنی، به‌عنوان عوامل مؤثر بر شادمانی جوانان معرفی شده‌اند (9). شادمانی شامل سه جزء هیجانی، اجتماعی و شناختی است. جزء هیجانی به شاد بودن فرد از نظر خُلقی اشاره دارد، جزء اجتماعی با روابط خوب و مؤثر فرد با دیگران مرتبط است و در نهایت، جزء شناختی باعث میگردد فرد اطلاعات را به روش خاصی پردازش و مورد تعبیر و تفسیر قرار دهد (10).
شادمانی از جنبه ذهنی می‌تواند تحت تأثیر شناختی قرارگیرد که متأثر از محیط اجتماعی و فیزیکی جامعه‌ای است که فرد در آن زندگی می‌کند (11). شواهد نشان می‌دهد محیط اجتماعی و شغلی فرد از عوامل مؤثر بر شادمانی است (12).
با توجه به یکسان نبودن عوامل مؤثر بر میزان شادمانی افراد در فرهنگ‌های متفاوت (13)، اهمیت نقش دانشجویان در آینده کشور و تأثیر شادمانی بر جوانب مختلف زندگی آن‌ها، پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر شادمانی دانشجویان پیراپزشکی، پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی قم صورت گرفت.
روش بررسی
مطالعه حاضر به روش توصیفی - مقطعی بر روی تمامی دانشجویان دانشکده پرستاری، مامایی و پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی قم در سال 1396 انجام شد. حجم نمونه شامل 343 نفر از دانشجویان واجد شرایط بود که به‌طورتصادفی چندمرحله‌ای، بین تمامی ورودی‌های مربوط به هر رشته، چند ورودی انتخاب شد، سپس از بین دانشجویان هر ورودی و رشته مورد نظر، حجم نمونه لازم به‌صورت تصادفی تعیین گردید. حجم نمونه با توجه به میزان شادمانی در مطالعات مشابه (3/14S=) (8) و طبق فرمول زیر با درنظر گرفتن میزان دقت 5/1 و ضریب اطمینان 95% محاسبه شد.
معیارهای ورود به مطالعه عبارت بودند از: تمایل به شرکت در مطالعه، نداشتن سابقه مصرف داروهای مؤثر بر روان، عدم ابتلا اعضای درجه یک خانواده به بیماری‌های مزمن و لاعلاج یا معلولیت جسمی، ذهنی، روانی و نداشتن سابقه عوامل مرتبط با ناراحتی روانی (مرگ نزدیکان، طلاق، تصادفات شدید و فرد معتاد در خانواده) در طی 6 ماه گذشته.
پس از تأیید کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی قم (به شماره IR.MUQ.REC.1396.42)، با مراجعه پژوهشگر به دانشکده‌های پیراپزشکی و پرستاری مامایی دانشگاه علوم پزشکی قم، عمل نمونه‌گیری انجام شد. درادامه، ابتدا واحدهای پژوهش، پرسشنامه مشخصات فردی (شامل: سن، جنس، وضعیت تأهل، رشته تحصیلی، مقطع تحصیلی، معدل تحصیلی و وضعیت مسکن) را تکمیل کردند، سپس سطح شادمانی آن‌ها با استفاده از پرسشنامه شادمانی آکسفورد اندازه‌گیری شد. این ابزار شامل 29 سؤال چهارگزینه‌ای است که گزینه‌های آن براساس مقیاس لیکرت به ترتیب از 3-0 نمره‌گذاری شده است؛ به‌طوری‌که محدوده امتیازها بین 87-0 متغیر می‌باشد. در این پرسشنامه امتیاز 28-0 به‌عنوان نشانه سطح شادمانی پایین، امتیاز 57-29 قابل‌قبول و 87-58 نشانه میزان شادمانی خیلی خوب در نظر گرفته می‌شود. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه به تأیید 10 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی قم رسید. پایایی این پرسشنامه با استفاده از آزمون مجدد با ضریب همبستگی 79/0 و محاسبه آلفای کرونباخ 98/0 تأیید شده است (9).
داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 22، آمار توصیفی (گزارش میانگین±انحراف معیار، میزان و درصد فراوانی) و آزمون‌های آماری تحلیلی (آزمون‌های تی مستقل و واریانس یک‌طرفه) تحلیل شدند. برای آزمون‌های انجام‌شده، ضریب اطمینان 95% (5%=α) در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
در این مطالعه میانگین سن دانشجویان، 3/5±8/23 به دست آمد. از مجموع 343 دانشجوی شرکت‌کننده در پژوهش، 291 نفر آن‌ها زیر 30 سال سن داشتند. میانگین نمره شادمانی دانشجویان پیراپزشکی، 3/13±5/38 و دانشجویان پرستاری و مامایی، 7/16±2/36 بود. نتایج آزمون تی‌مستقل، تفاوت آماری معنی‌داری را بین میزان شادمانی دانشجویان، وضعیت تأهل، سطوح مختلف سنی و مقطع تحصیلی نشان داد (05/0>p). اما نتایج این آزمون، ارتباط آماری معنی‌داری را بین جنسیت و وضعیت مسکن واحدهای پژوهش با میزان شادمانی آن‌ها نشان نداد. براساس آزمون آنالیز واریانس یک‌طرفه، بین میزان شادمانی دانشجویان و نوع رشته تحصیلی آن‌ها، تفاوت آماری معنی‌داری وجود داشت (003/0p=). اما نتایج این آزمون، ارتباط آماری معنی‌داری را بین سطوح معدل دانشجویان و میزان شادمانی نشان نداد (جدول شماره 1).
در جدول شماره یک، فراوانی و درصد سایر مشخصات فردی دانشجویان شرکت‌کننده نشان داده شده است.
جدول شماره 1: مقایسه میانگین ± انحراف معیار شادمانی دانشجویان پیراپزشکی و پرستاری به تفکیک مشخصات فردی
| مقدار p | میزان شادمانی میانگین ± انحراف معیار |
تعداد (درصد) | متغیر | |
| *001/0> | سن | |||
| 2/14 ± 5/36 | (8/84) 291 | 29-18 | ||
| 1/14 ± 6/45 | (2/15) 52 | 48-30 | ||
| *692/0 | جنس | |||
| 9/14 ± 4/38 | (9/25) 89 | مرد | ||
| 4/14 ± 7/37 | (1/74) 254 | زن | ||
| *003/0 | وضعیت تأهل | |||
| 5/14 ± 3/41 | (1/69) 237 | مجرد | ||
| 3/14 ± 4/36 | (9/30) 106 | متأهل | ||
| *01/0 | مقطع تحصیلی | |||
| 7/15 ± 0/48 | (8/3) 13 | کاردانی | ||
| 3/14 ± 5/37 | (2/96) 330 | کارشناسی | ||
| *547/0 | وضعیت مسکن | |||
| 1/14 ± 5/38 | (0/37) 127 | خوابگاهی | ||
| 8/14 ± 5/37 | (0/63) 216 | غیرخوابگاهی | ||
| **003/0 | رشته تحصیلی | |||
| 7/13 ± 5/39 | (8/38) 133 | اتاق عمل | ||
| 8/12 ± 3/37 | (6/23) 81 | هوشبری | ||
| 3/16 ± 4/48 | (2/3) 11 | فوریت پزشکی | ||
| 0/12 ± 2/34 | (9/9) 34 | علوم آزمایشگاهی | ||
| 4/17 ± 4/38 | (0/19) 65 | پرستاری | ||
| 2/14 ± 4/28 | (5/5) 19 | مامایی | ||
| **077/0 | معدل آخرین نیمسال‌تحصیلی | |||
| 9/17 ± 1/37 | (5/3) 12 | دانشجویان ناموفق (کمتر از 5/14) | ||
| 9/14 ± 4/35 | (2/33) 114 | دانشجویان متوسط (5/16- 5/14) | ||
| 0/14 ± 2/39 | (3/63) 217 | دانشجویان موفق (بیشتر از 5/16) | ||
*آزمون تی مستقل، **آزمون آنالیز واریانس یک‌طرفه.
نتیجه آزمون پیرسون، همبستگی بسیار ضعیف خطی مستقیم و معنی‌داری را بین سن دانشجویان و میزان شادمانی آن‌ها نشان داد (007/0p=، 146/0r=). همچنین براساس نتایج آزمون اسپیرمن، همبستگی بسیار ضعیف خطی معکوس و معنی‌داری بین وضعیت تأهل (004/0p=، 155/0-r=) و مقطع تحصیلی (013/0p=، 134/0-r=) دانشجویان شرکت‌کننده در مطالعه و میزان شادمانی آن‌ها وجود داشت (جدول شماره 2).
جدول شماره 2: ضریب همبستگی شادمانی با مشخصات فردی دانشجویان
| مقدار p | ضریب همبستگی | متغیر |
| *007/0 | 146/0 | سن |
| **778/0 | 015/0- | جنس |
| **004/0 | 155/0- | وضعیت تأهل |
| **013/0 | 134/0- | مقطع تحصیلی |
| **653/0 | 024/0- | وضعیت مسکن |
| **258/0 | 061/0- | رشته تحصیلی |
| *908/0 | 006/0 | معدل آخرین نیمسال تحصیلی |
نتایج آزمون آنالیز رگرسیون چندگانه، مدل بسیار ضعیف معنی‌داری را به‌منظور پیش‌بینی عوامل مؤثر بر میزان شادمانی دانشجویان پیراپزشکی، پرستاری و مامایی نشان داد (042/0p=، 1/2F=، 042/0R2=) (جدول شماره 3).
جدول شماره 3: ضریب همبستگی چندگانه عوامل مؤثر بر شادمانی دانشجویان شرکت‌کننده در مطالعه
| مقدار p | درجه آزادی | ضریب استاندارد | ضریب غیراستاندارد | مدل | |
| β | SE | B | |||
| 380/0 | 8/0 | 058/0 | 179/0 | 157/0 | سن |
| 928/0 | 0/0 | 005/0 | 859/1 | 168/0 | جنس |
| 091/0 | 6/1- | 106/0- | 971/1 | 340/3- | وضعیت تأهل |
| 120/0 | 5/1- | 094/0- | 575/4 | 140/7- | مقطع تحصیلی |
| 429/0 | 7/0- | 043/0- | 630/1 | 290/1- | وضعیت مسکن |
| 365/0 | 9/0- | 049/0- | 495/0 | 449/0- | رشته تحصیلی |
| 753/0 | 3/0- | 017/0- | 573/0 | 180/0- | معدل آخرین نیمسال تحصیلی |
بحث
نتایج مطالعه حاضر نشان داد میانگین شادمانی دانشجویان دانشکده پیراپزشکی و پرستاری در حد قابل‌قبولی بوده است که این یافته با نتایج مطالعه مهردادی و همکاران (2016) با میانگین نمره 8/17±6/39 در مردان و 3/17±1/40 در زنان، عزیزی و همکاران (1396) با میانگین نمره 0/16±9/55 و رئیسی و همکاران (1392) با میانگین نمره 1/16±3/48، همخوانی داشت، اما در برخی مطالعات سطح شادمانی بیشتر از مطالعه حاضر گزارش شده است (9) (19-16). متفاوت بودن امکانات زندگی و ویژگی‌های فردی می‌تواند علت این تفاوت‌ها را توجیه کند. در مطالعه حاضر سطوح مختلف سنی (جوانی یا میانسالی)، نقش مهمی در میزان شادمانی دانشجویان داشت؛ به‌طوری‌که با افزایش سن، میزان شادمانی دانشجویان افزایش یافته بود. این یافته در مطالعه حاضر با نتایج پژوهش شجاعی و همکاران در سال 1391 که در دانشکده پرستاری ابهر انجام شد، همخوانی نداشت (20). همچنین نتایج مطالعه Weech-Maldonado و همکاران در سال 2017، تفاوت آماری معنی‌داری در نمره شادمانی بین گروه‌های مختلف سنی نشان نداد (21). شاید تفاوت سنی واحدهای پژوهش شرکت‌کننده در مطالعه حاضر با سایر مطالعات، بتواند علت این عدم همخوانی را توجیه کند، اما نتایج مطالعه حاضر با برخی از تحقیقات دیگر همخوانی داشت (9،22). مطالعه مهردادی و همکاران در سال 1395، تفاوت آماری معنی‌داری را در میانگین نمره شادمانی بین سطوح مختلف سنی جوانان نشان داد، به‌طوری‌که با افزایش سن، میزان شادمانی جوانان افزایش یافته بود (9). مطالعه‌ای در کره جنوبی نیز ارتباط معنی‌داری را بین سن و سطح شادمانی نشان داد که با یافته مطالعه حاضر همخوانی داشت (23). همچنین میانگین نمره شادمانی در بین مقاطع تحصیلی کاردانی و کارشناسی تفاوت معنی‌داری داشت؛ به‌طوری‌که دانشجویان مقطع کاردانی نسبت به کارشناسی از سطح شادمانی بالاتری برخوردار بودند. همچنین نتایج مطالعه رئیسی و همکاران در سال 1392 نشان داد دانشجویان مقاطع مختلف تحصیلی از میزان شادمانی متفاوتی برخوردارند (17). علاوه براین، در مطالعه حاضر میانگین شادمانی دانشجویان بین رشته‌های تحصیلی دانشکده‌های پیراپزشکی و پرستاری از نظر آماری متفاوت بود؛ به‌طوری‌که دانشجویان رشته فوریت پزشکی نسبت به سایر رشته‌ها از سطح شادمانی بالاتری برخوردار بودند. همچنین نتایج مطالعه رئیسی و همکاران نشان داد رشته تحصیلی می‌تواند نقش مهمی در میزان شادمانی دانشجویان علوم پزشکی داشته باشد که این نتیجه با یافته‌های پژوهش حاضر همسو بود. شایان ذکر است رئیسی و همکاران، میزان شادمانی دانشجویان رشته مامایی را نسبت به سایر رشته‌ها بیشتر گزارش کردند (17)؛ بنابراین متفاوت بودن رشته‌های تحصیلی، ناهمگون بودن تعداد شرکت‌کنندگان در رشته‌ها و مقاطع تحصیلی مطالعات می‌تواند دلیلی بر یکسان نبودن نتایج آن‌ها در این زمینه باشد.
در پژوهش حاضر میانگین شادمانی در بین دو جنس مرد و زن، تفاوت معنی‌داری نداشت که این یافته با نتایج برخی مطالعات همخوانی داشت (9،17)، اما در نتایج مطالعه عزیزی و همکاران و Huszczoa و همکاران در سال 2013، جنس به‌عنوان عامل مؤثر برشادمانی جوانان معرفی گردید (16،24). همچنین در پژوهش حاضر، مقادیر میانگین نمره شادمانی دانشجویان ساکن خوابگاه از دانشجویان بومی بیشتر بود و تفاوت آماری معنی‌داری بین نمرات مشاهده نشد. یافته‌های پژوهش حاضر با نتایج مطالعه حسینی کسنویه و همکاران که بر روی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی یزد طی دوره کارآموزی انجام شد، همسو بود (25)، اما با نتایج سایر مطالعات؛ به‌عنوان مثال پژوهش بیرامی و همکاران در سال 1390 مغایرت داشت (26). نتایج مطالعه حاضر، تفاوت آماری معنی‌داری را در نمره شادمانی دانشجویان در سطوح مختلف معدل آخرین نیمسال تحصیلی نشان نداد که این یافته با نتایج برخی مطالعات داخلی و خارجی همسو نبود (17،21). شاید علت این عدم همخوانی، نزدیک بودن معدل اکثر دانشجویان (3/63%) مطالعه حاضر در سطح دانشجویان موفق (معدل بیشتر از 5/16) باشد. همچنین نتایج مطالعه شجاعی و همکاران (1391)، ارتباط معنی‌داری را بین میزان شادمانی و معدل تحصیلی دانشجویان پرستاری نشان نداد که با یافته‌های مطالعه حاضر همخوانی داشت (20).
از محدودیت‌های پژوهش حاضر می‌توان به متفاوت بودن سطح شادمانی و درآمد خانواده، سطح استرس و سبک زندگی دانشجویان و خودگزارشی بودن اطلاعات آموزشی آن‌ها اشاره کرد. یکی دیگر از محدودیت‌های مهم پژوهش حاضر، محدودبودن نمونه‌گیری به دانشجویان دانشکده پیراپزشکی و پرستاری و مامایی بود؛ بنابراین ممکن است نتایج به سایر دانشکده‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی قابل‌تعمیم نباشد.
نتیجه‌گیری
براساس نتایج و مقایسه صورت‌گرفته با یافته‌های سایر مطالعات می‌توان اذعان داشت دانشجویان از سطح شادمانی مطلوبی برخوردارند و مواردی همچون میانگین سنی، جنسیت، مقطع و رشته تحصیلی به‌عنوان عوامل مرتبط با شادمانی هستند. بنابراین باتوجه به اهمیت شادمانی در بهداشت روان و پیشرفت تحصیلی دانشجویان علوم پزشکی پیشنهاد میگردد مسئولین و پژوهشگران راهکارهایی را جهت توسعه محیط آموزشی و علمی با نشاط در دانشگاه‌های علوم پزشکی ارائه دهند و در زمان برنامه‌ریزی و طراحی مداخلات پژوهشی جهت ارتقای شادمانی دانشجویان، به عوامل یادشده فوق توجه داشته باشند.
تشکر و قدردانی
این مطالعه حاصل طرح تحقیقاتی مصوب معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی قم (کد طرح 96826) می‌باشد. بدین وسیله از تمامی مسئولان محترم دانشکده سلامت و دین، حوزه معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی قم و همکاری کارکنان دانشکده پیراپزشکی، پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی قم، همچنین دانشجویان شرکت‌کننده در مطالعه تشکر و قدردانی میگردد.
نوع مطالعه: مقاله پژوهشي |
موضوع مقاله:
روانپزشک
دریافت: 1397/2/22 | پذیرش: 1397/6/15 | انتشار: 1397/9/24
دریافت: 1397/2/22 | پذیرش: 1397/6/15 | انتشار: 1397/9/24
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
حق تالیف (کپی رایت) برای مولفان محفوظ است.
صاحب امتیاز: دانشگاه علوم پزشکی قم
ناشر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قم
شاپا چاپی: 7799-1375
شاپا الکترونیک: 1375-2008
ایمیل مجله: journal@muq.ac.ir
j.muq.ac@gmail.com
